Amfibyumlar ya da Amphibia (Yunancaαμφις "her ikisi" ve βιος "yaşam"), İki yaşayışlılar veya İki yaşamlılar olarak da bilinen, amniyotikyumurtaya sahip olmayan bütün dört bacaklı omurgalıları içeren bir hayvanlar alemi sınıfıdır.
İki yaşayışlılar, değişkensıcaklı (ektotermik) hayvanlardır ve yaşamlarının bir kısmını karada bir kısmını suda geçirdikleri için "iki yaşayışlı" ismini almışlardır. Günümüzde yaşayan 6, adet iki yaşayışlı türü olduğu bilinmektedir. İki yaşayışlıları ve sürüngenleri inceleyen bilim dalına herpetoloji denir.
Gerek anatomi gerekse fizyolojik açıdan balıklarla, sürüngen arasında bir özellik gösteren Amphibia sınıfı, omurgalıların su dışında yaşayan ilk grubunu oluşturmaktadır. Omurgalılar su yaşamından kara yaşamına geçerken, birçok değişiklikler meydana gelmiştir. Devonien'in sonlarına doğru meydana gelen kuraklık nedeniyle, akciğerli balıkların bazı populasyonları yaşadıkları ortamlardan çıkarak karadan diğer sulara geçmişlerdir. Daha sonrada tüm suların kurumasıyla zamanlarının büyük bir bölümünü karalarda geçirmeye başlamışlardır. Böylece Amfibyumların balıkların en evrim geçirmiş olan Teleostei grubu yerine en ilkel olan Dipnoi den meydana gelmesi ilginç bir evrimsel olaydır.
Kaynaklar
* Vikipedi
kaynağı değiştir]
Amfibi Türkçeye, Fransızca "su ve karada yaşayan canlı" veya "su ve karada hareket eden araç veya askeri birlik" anlamına gelmiş amphibie sözcüğünden alıntıdır. Fransızca sözcük Eski Yunanca "çift canlı" anlamındaki αμφιβίος (amphibíos) sözcüğünden alıntıdır. Bu sözcük Eski Yunanca βίος (bíos) "canlı" sözcüğünden amphi+ ön ekiyle türetilmiştir. Türkçede ilk kullanımı yılı öncesine tarihlenir.[3]
Eski Türkçe kurbağa anlamındaki bağa (baka) sözcüğü hem suda hem karada yaşadığı görülen kurbağa, kaplumbağa, tosbağa, otlu bağa gibi hayvan adlarında kullanılagelmiştir; ancak bunun bilimsel sınıflandırmayla ilgisi yoktur.
Taksonomi[değiştir
Vikiçocuk:Hayvanlar alemi/İki yaşamlılar
Amfibiler, sürüngenler ve balık arasında hayvanlardır. Küçük yaşlarda suda yaşarlar. Solungaç sayesinde suda nefes alabilmektedirler. Yetişkin olduktan sonra solunum ihtiyaçlarını karşılayabilmek için karada yaşamak zorundadırlar çünkü solungaçlarını kaybederler, bunun yerine akciğerleri gelişir.
Amfibiler ya da amfibyumlar olarak da bilinirler. Kökeni Yunanca'dır ve Türkçe karşılığı iki yaşamlılar'dır.
İki yaşamlılara örnek olarak kurbağa ve semender verilebilir. Bir kurbağa ilk başta iribaş'tır. Kuyruklu küçük bir balığa benzemektedir. Daha sonra "başkalaşım" olarak adlandırılan bir evreden geçerler. Yetişkin olduktan sonra karada yaşamaya başlarlar. Sadece arada sırada suya dalmaktadırlar.
