Şimşek Çakması Fiziğin Hangi Alt Dalına Girer

by Fatih

İÇİNDEKİLER 1. ÜNİTE : FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ Fizik Biliminin Evrendeki Rolü 3 Fiziğin Uygulama Alanları 5 Fiziksel Niceliklerin Sınıflandırılması 9 Bilim Araştırma Merkezleri 17 2. ÜNİTE : MADDE VE ÖZELLİKLERİ Madde ve Özkütle 19 Dayanıklılık 33 Yapışma ve Birbirini Tutma 37 Kılcallık ve Yüzey Gerilimi 41 Beceri Temelli Yeni Nesil Sorular 43 ÖSYM Tarzı Sorular 47 Konu Tarama Testi 51 Yazılıya Hazırlık Soruları 57 Pisa Tarzı Sorular 63

Konu Fizik Biliminin Evrendeki Rolü 1. Ünite Kavrama 01 Testi 1. Fiziğin alt dallarından bazıları ve bunların uğraş alanları 4. Gözün görmesi, gökkuşağı oluşumu, cisimlerin renkli gö- aşağıdaki seçeneklerden hangisinde yanlış verilmiştir? rülmesi, küçük yazıları okumak için büyüteç kullanılması optiğin uygulama alanlarından bazılarıdır. A) Dünyanın güneş etrafındaki hareketi – Mekanik Buna göre, B) Teleskop – Optik I. Göz doktorları C) Pusula – Elektromanyetizma II. Optisyenler D) Kir tutmayan kumaşlar – Katı hal fiziği III. Fotoğrafçılar E) Yapay zeka – Atom fiziği yukarıdaki meslek gruplarından hangileri bu alt alan ile ilgilidir? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I ve III E) I, II ve III 2. Fizik, evrendeki olgu ve olayları değişik alt alanlarda ince- ler. Buna göre, 5. Fizik bilimi ile ilgili, I. Gökkuşağı okuşumu I. Canlıların DNA yapısını inceler. II. Küresel ısınmanın etkileri II. Madde enerji etkileşimi inceler. III. Bir arabanın fren izinin uzunluğunu ile hızı arasındaki III. Metafizik konularının inceler. ilişki yargılarından hangileri doğrudur? IV. Pusula ile yön tayini A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III olayları aşağıda verilen seçeneklerle eşleştirildiğinde D) II ve III E) I, II ve III hangisi açıkta kalır? A) Termodinamik B) Nükleer fizik C) Optik D) Mekanik E) Elektromanyetizma 6. Bir öğrenci, üzerinden akım geçen iletkenin uçları arasında- ki potansiyel farkı voltmetre ile ölçüyor. Buna göre, öğrenci fiziğin hangi alt dalı ile ilgili incele- 3. Aşağıdakilerden hangisi fiziğin alt dalı değildir? me yapmaktadır? A) Hareket B) Mekanik A) Atom fiziği B) Nükleer fizik C) Optik D) Atom fiziği C) Mekanik D) Elektromanyetizma E) Termodinamik E) Katıhal fiziği 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 3

Fizik Biliminin Evrendeki Rolü 7. Katı hâl fiziğinin çalışma alanı oldukça geniştir. Yüksek enerji fiziği aşağıdakilerden hangisini inceler? Buna göre, A) Atom altı parçacıkları ve bunlar arasındaki etkileşimi I. Şarj edilebilen piller B) Termos içindeki çayın soğumaması II. Pusula iğnesinin sapması C) Hızlı trenlerin çalışma prensibi III. Parçacık hızlandırıcılarda kullanılan güçlü mıknatıslar D) Gemilerin denizde suyun yüzeyinde kalması yukarıdakilerden hangileri katı hâl fiziğinin uygulama E) Kuantumlu bilgisayarlar alanlarındandır? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I ve III E) I, II ve III Fizik bilimi ile ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisi yapı- lamaz? 8. Aşağıdaki çizelgede fiziğin alt dallarından bazıları ve bunla- A) Madde ve enerji arasındaki ilişkiyi açıklar. rın uygulama alanları verilmiştir. B) Evrendeki tüm problemlerle ilgilenir. C) Araştırmalarında deney yolunu kullanır. Fiziğin Alt Dalı Uygulama Alanı D) Doğayı yasalarla açıklamaya çalışır. I. Atom fiziği 3D yazıcılar E) Gelişime açık bir bilim dalıdır. PET - CT görüntüleme II. Nükleer fizik tekniği Fizik bilimi evrendeki olayları deneysel yollarla açıklamaya çalışan, ge- lişime açık bir bilim dalıdır. Evrendeki tüm olayları açıklamaya çalıştığı III. Katı hâl fiziği Voltaik piller söylenemez. Cevap B Buna göre, verilen eşleştirmelerden hangileri doğru- dur? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III Fizik; hareketten, enerjiye, aydınlanmaya, ısıtma ve soğut- ma sistemlerine kadar birçok konuyla ilgilidir. Bu durumun; I. fiziğin çok fazla alt alanla incelenmesine, 9. Buzdolabı, klima gibi ısıtma - soğutma sistemlerinin ol- II. diğer birçok bilim dalı ile ilişkili olmasına, duğu araçların çalışma ilkesi, Güneş&#;ten gelen ışınların III. fiziksel doğruların değişmez olmasına, Dünya&#;mızı ısıtması fiziğin hangi alt alanının konusu- neden olduğu savunabilir? dur? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II A) Mekanik D) II ve III E) I, II ve III B) Optik Fiziğin bir çok konuyla ilgilenmesi çok alt alanda incelenmesini ve bir çok C) Termodinamik bilimle ilişki içinde olmasını gerektirir. D) Atom fiziği Cevap C E) Katı hâl fiziği 4 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. D 2. B 3. A 4. E 5. B 6. D 7. A 8. E 9. C A B C

Konu Fiziğin Uygulama Alanları 1. Ünite Kavrama 02 Testi 1. Fizik bilimi aşağıdaki alanlardan hangisiyle en az ilişki- 5. Telefon, telsiz gibi iletişim araçlarıyla ilgilenen fiziğin lidir? alt alanı aşağıdakilerden hangisidir? A) Matematik B) Kimya A) Elektromanyetizma B) Mekanik C) Mühendislik D) Astronomi C) Optik D) Nükleer fizik E) Dil bilimleri E) Atom fiziği Fizik bilimi kimya, matematik, mühendislik ve astronomiyle yoğun ilişki Telefon ve telsizin aldığı sinyaller elektromanyetik dalgalardır. içindedir. Ancak dil bilimleri ile ilişkisi sınırlıdır. Cevap E Cevap A 6. Aşağıda verilen, 2. Fizik bilimiyle ilgili; I. Cep telefonu I. Deneyseldir. II. Buzdolabı II. Kanunları değişmezdir. III. Fotokopi makinesi III. Objektiftir. cihazlarından hangilerinin geliştirilmesinde fizik bilimi- nin katkısı vardır? yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III Elektrikle çalışan birçok cihaz fiziğin katkısı sonucu geliştirilmiştir. Fizik bilimi deneysel ve objektiftir. Yeni deneyler ve sonuçları yeni kanun- lar getirebilir, var olanları değiştirebilir. Cevap C Cevap E 3. Durgun ve noktasal yüklerin birbirine uyguladığı elekt- 7. Fiziğin alt dalları ve inceleme alanları ile ilgili olarak ve- riksel alan ve elektriksel kuvveti inceleyen fizik dalı rilen hangi eşleştirme yanlıştır? aşağıdakilerden hangisidir? A) Uyduların hareketi → Mekanik A) Atom fiziği B) Termodinamik B) Pusula iğnesinin sapması → Manyetizma C) Optik D) Elektromanyetizma C) Sesin oluşumu → Optik E) Mekanik D) Atomların etkileşimi → Atom fiziği Elektriksel alan ve elektriksel kuvvetle elektromanyetizma alt alanı ilgi- E) Isı transferi → Termodinamik lenir. Optik, ışık ve ışık olaylarını inceler. Cevap D Cevap C 4. 8. Fiziğin alt dallarından katı hâl fiziği aşağıdakilerden hangisini inceler? A) Dünyanın manyetik alanı Mercek Fotoğraf makinesi Prizma B) Maddenin kristal yapısı I II III C) Atom bombası Yukarıdakilerden hangisi fiziğin alt dalı olan optiğin uğ- D) Elektrik yüklerinin davranışları raş alanındadır? E) Işığın prizmadan geçişi A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II Katıhâl fiziği maddenin kristal yapısını inceler. Cevap B D) II ve III E) I, II ve III Optik; mercek, prizma gibi aletlerle ve fotoğraf makinesi gibi cihazlarla ışığın ve görüntünün durumunu inceler. Cevap E 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 5

Fiziğin Uygulama Alanları 9. I. Serbest bırakılan bir cismin hareketi I. Metallerin sürtünme katsayıları II. Sürtünme kuvvetinin harekete etkisi II. Metallerin özdirenci III. Isı yalıtımı için uygun madde seçimi III. Metallerin genleşme katsayısı Olaylarının ilgilendirdiği fiziğin alt alanlara göre sınıf- Kavramları inceleyen fiziğin alt alanı hangi seçenekte landırılması aşağıdakilerden hangisidir? doğru verilmiştir? Mekanik Termodinamik I II III A) I II, III A) Katıhal fiziği Termodinamik Atom fiziği B) II I, III B) Katıhal fiziği Elektromanyetizma Optik C) I, II III C) Mekanik Optik Termodinamik D) I, III II D) Mekanik Elektromanyetizma Termodinamik E) I, II II, III E) Mekanik Termodinamik Elektromanyetizma Cisimlerin hareketi, sürtünme kuvvetinin harekete etkisi mekanik, ısı yalı- Sürtünme katsayısı → Mekanik tımı ise termodinamik ile ilgilidir. Özdirenç → Elektromanyetizma Cevap C Genleşme Katsayısı → Termodinamik Cevap D • Kuvvetin hareket üzerindeki etkisini inceler. • Hangi göz kusuruna hangi tür mercek kullanılması ge- rektiğini inceler. • Kristal ve amorf yapılı maddelerin özelliklerini inceler. • Yüklü cisimler arasındaki itme ve çekme kuvvetlerini Fotokopi makinesine konulan kağıda ışın demeti yollanıp inceler. kağıtta boş kısımların nötr olması sağlanır. Olaylarıyla fiziğin alt dalları eşleştirildiğinde hangisi dı- Yazı veya çizim olan kısımlar ise pozitif yüklenir. Elde edilen şarıda kalır? görüntü mercek ve aynalar yardımıyla çıktıya dönüştürülür. A) Mekanik Buna göre, fotokopi makinesinin çalışmasında diğerle- B) Termodinamik rine göre daha etkin olan fiziğin alt alanları hangi seçe- C) Optik nekte doğru verilmiştir? D) Elektromanyetizma A) Elektromanyetizma – Optik E) Katıhâl fiziği B) Optik – Termodinamik Kuvvet ve etkileri → Mekanik C) Mekanik – Atom fiziği Göz kusurları → Optik D) Elektromanyetizma – Atom fiziği Kristal yapılar → Katıhâl fiziği E) Mekanik – Optik Yüklü cisimler → Elektromanyetizma Elektrikle yüklenme olayı elektromanyetizma, görüntünün mercek ve ay- nalarla çıktı hâline getirilmesi optik alt alanıyla ilgilidir. Bu nedenle Termodinamik dışarıda kalır. Cevap A Cevap B 6 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. E 2. C 3. D 4. E 5. A 6. E 7. C 8. B 9. C B D A

Konu Fiziğin Uygulama Alanları 1. Ünite Kavrama 03 Testi 1. Göz kusurları, ışığın bir ortamdan diğerine geçerken kı- 5. Aşağıda verilen; rılması, görüntü oluşumu gibi konular fiziğin hangi alt I. Bileşik oluşumu alanıyla ilgilidir? II. Canlılarda büyüme A) Nükleer fizik B) Katı hâl fiziği III. Elektrik akımının oluşması C) Mekanik D) Optik olaylarından hangileri fiziğin uğraş alanına girer? E) Manyetizma A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II Işık ve ışık olayları ile ilgili konuları inceleyen alt alan optiktir. D) II ve III E) I, II ve III Cevap D Bileşik oluşumu kimya, canlılarda büyüme biyoloji, elektrik akımının oluş- ması fizik ile ilgilidir. Cevap B 2. Barajlarda biriken su belli yükseklikten serbest bırakılıp, tür- binlerde elektrik enerjisi üretilmesi sağlanır. Bu süreçle en fazla ilgilenen fiziğin alt alanları hangile- ridir? A) Termodinamik – Elektromanyetizma B) Termodinamik – Atom fiziği C) Mekanik – Elektromanyetizma 6. Aşağıda fiziğin alt alanları ile bazı olaylar eşleştirilmiştir. D) Mekanik – Optik I. Optik – Düzlem aynalardaki görüntü E) Mekanik – Atom fiziği II. Mekanik – Isı akışı Barajlarda suyun birikip potansiyel enerji depolamaları ile mekanik, III. Katı hâl fiziği – Hâl değişimi elektrik üretimi ile elektromanyetizma alt alanları ilgilenir. Buna göre, hangi eşleştirmeler yanlıştır? Cevap C A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III Göz kusurları optik, ısı akışı ve hâl değişimi Termodinamik ile ilgilidir. Cevap D 3. Aşağıdaki alt alanlardan hangisi fiziğe ait değildir? A) Termodinamik B) Atom fiziği C) Fizikokimya D) Optik E) Elektromanyetizma Fizikokimya, kimyanın alt alanlarından biridir. Cevap C 4. İnsanlar ilk çağlardan beri hareket, kuvvet ve enerji gibi ko- nularla ilgilenmek durumunda kalmışlardır. 7. Hastanelerde kullanılan MR cihazları fiziğin hangi alt Bu bilgiye göre, insanların fiziğin öncelikle hangi alt alanı ile ilgilidir? alanı ile ilgilendiği söylenebilir? A) Mekanik B) Optik A) Mekanik B) Nükleer fizik C) Elektromanyetizma D) Atom fiziği C) Katı hâl fiziği D) Manyetizma E) Nükleer fizik E) Termodinamik MR (Manyetik Rezonans) Elektromanyetizma alt alanı ile ilgilidir. Fiziğin hareket, kuvvet ve enerji ile ilgili alt alanı mekaniktir. Cevap A Cevap C 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 7

Fiziğin Uygulama Alanları 8. Fizik bilimi aşağıdaki alanlardan hangisi ile diğerlerine Aşağıda verilen; göre daha az ilişkilidir? I. Fizikokimya A) Sosyoloji B) Kimya II. Fizik tedavi ve rehabilitasyon C) Matematik D) Biyoloji III. Metafizik E) Tıp dallarından hangileri fiziğin diğer bilim dalları ile ilişki- sine örnek gösterilebilir? Fizik bilimi matematik, kimya, biyoloji ve tıpla sosyolojiye göre daha ilgi- lidir. Cevap A A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III Kimyasal reaksiyonlarda oluşan fiziksel değişimleri inceleyen kimyanın alt alanı fizikokimyadır. Her iki bilimin (fizik ve kimya) yoğun ilişkisi vardır. Fi- zik tedavi ve rehabilitasyon eksilen vücut fonksiyonlarının yerine konması çalışmasıdır. Metafizik ise doğa üstü olayları açıklamaya çalışır. Cevap A 9. Işığın yansıması, kırılması gibi olayları fiziğin optik alt alanı inceler. Buna göre aşağıdaki olaylarından hangisi optiğin ilgi alanına girmez? A) Aynaya bakan insanın kendi görüntüsünü görmesi B) Kaşığın su içinde kırık görünmesi C) Gökyüzünün mavi algılanması D) Birbirine sürtünen bulutlarda şimşek çakması E) Yağmur yağdığında gökkuşağı oluşması Aynada görüntü oluşumu, kaşığın kırık görünmesi, gökyüzünün mavi olması ve gökkuşağı oluşumu optik ile ilgilidir. Sürtünme sonucu şimşek Aşağıda fiziğin bazı alt alanları verilmiştir. çakması elektrik ile ilgilidir. Cevap D – Termodinamik – Katı hâl fiziği – Mekanik – Nükleer fizik Buna göre, aşağıdaki olaylar bu alt alanlarla eşleştiril- diğinde hangisi dışarıda kalır? I. Ultrason A) Hareketli cisimlere sürtünme kuvveti etki etmesi II. MR görüntüleme B) Binalarda ısı yalıtımı yapılması III. Röntgen C) Maddelerin kristal yapısının incelenmesi Yukaırdaki cihazlarının hangileri fiziğin tıp bilimine kat- D) Güneşte enerji oluşması kılarındandır? E) Uçlarına gerilim uygulanan ampulün yanması A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II Sürtünme kuvveti → Mekanik D) I ve III E) I, II ve III Isı yalıtımı → Termodanamik Kristal yapı → Katı hâl fiziği Ultrason yüksek frekanslı ses dalgası, MR manyetik etki, röntgen ise X-ışınları kullanarak görüntüleme sağlar. Üçü de fiziğin tıp alanındaki kat- Güneşte enerji oluşması → Nükleer enerji kılarındandır. Ampülün yanması → Elektrik Cevap E Cevap E 8 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. D 2. C 3. C 4. A 5. B 6. D 7. E 8. A 9. D E A E

Konu Fiziksel Niceliklerin Sınıflandırılması 1. Ünite Kavrama 04 Testi 1. Aşağıdakilerden hangisi fizikteki temel büyüklüklerden 4. Aşağıdakilerden hangisi temel bir büyüklüğün birimi- biri değildir? dir? A) Kütle B) Uzunluk C) Isı A) Pascal B) Joule C) Newton D) Zaman E) Madde miktarı D) Candela E) Litre Isı, temel bir büyüklük değildir. Candela, ışık şiddetinin SI deki birimidir. Cevap C Cevap D 2. Aşağıda verilen, 5. Aşağıda verilen, I. Candela I. Özkütle II. Watt II. Ağırlık III. Joule III. Işık şiddeti niceliklerinden hangileri türetilmiş büyüklüğün birimi- büyüklüklerinden hangileri fizikteki temel büyüklükler- dir? dendir? A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III D) I ve II E) II ve III Watt ve Joule türetilmiş büyüklüktür. Işık şiddeti temel büyüklüktür. Cevap E Cevap C 3. SI&#;a göre aşağıdaki büyüklük birim eşleştirmelerinden 6. Aşağıdakilerden hangisinde fizikteki temel büyüklük- hangisi yanlıştır? lerden birisi ifade edilmemiştir? A) Kütle → kilogram A) Günde 3 litre su içmelisin. B) Uzunluk → metre B) Şu masanın boyu daha uzun. C) Sıcaklık → Celsius C) Bazı derslerde zaman hiç geçmiyor. D) Elektrik akımı → Amper D) 2 kilogram patates verir misin? E) Zaman → saniye E) Hava bugün çok sıcak. Sıcaklığın SI daki birimi Kelvindir. Litre temel büyüklük değildir. Cevap C Cevap A 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 9

Fiziksel Niceliklerin Sınıflandırılması 7. Kütle, Aşağıda verilen büyüklüklerden hangisi ölçü aletiyle I. Newton ölçülemez? II. Litre A) Madde miktarı III. Kilogram B) Uzunluk birimlerinden hangileri ile ifade edilebilir? C) Kütle A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) Zaman D) II ve III E) I, II ve III E) Sıcaklık Uzunluk, kütle, zaman ve sıcaklık ölçü aletiyle ölçülür ancak madde mik- Litre ve dm3 hacim birimi olarak kullanılabilir. tarı hesaplanarak bulunur. Cevap B Cevap A Fiziksel büyüklüklerle ilgili aşağıdaki tablo veriliyor. Büyüklük Birim Ölçme Aracı 8. Aşağıdaki büyüklük birim eşleştirmelerinden hangisi I metre Mezura yanlıştır? Zaman Saniye II A) Enerji → joule Sıcaklık III Termometre B) Hız → m/s Buna göre, tabloda boş bırakılan yerler SI&#;a göre nasıl C) Madde miktarı → mol doldurulmalıdır? D) Akım → Amper I II III E) Ağırlık → kilogram A) Madde miktarı Saat Celsius B) Uzunluk Kronometre Kelvin Ağırlığın birimi Newton&#;dur. C) Kütle Kronometre Celsius Cevap E D) Kütle Kronometre Kelvin E) Uzunluk Saat Joule Birimi metre olan nicelik uzunluk, zaman kronometre ile ölçülür, sıcaklığın birimi Kelvindir. Cevap B 9. Aşağıda verilen birim ve ölçü aleti eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? Silindir şeklindeki bir krem kutusunun çapı aşağıdaki A) Termometre → Isı aletlerin hangisiyle en az hatayla ölçülebilir? B) Cetvel → Uzunluk A) Cetvel B) Mezura C) Ampermetre → Akım C) Şerit metre D) Kumpas D) Eşit kollu terazi → Kütle E) Gönye E) Kronometre → Zaman Bir kürenin çapı en az hatayla kumpas yardımıyla ölçülür. Termometre ile sıcaklık ölçülür. Cevap D Cevap A 10 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. C 2. E 3. C 4. D 5. C 6. A 7. B 8. E 9. A A B D

Konu Fiziksel Niceliklerin Sınıflandırılması 1. Ünite Kavrama 05 Testi 1. Aşağıdakilerden hangisi skaler bir büyüktür? 4. Aşağıda verilen, A) Kuvvet B) İvme C) Hız I. Newton II. Joule D) Ağırlık E) Kütle III. Kelvin Kütle skaler bir büyüklüktür. birimlerinden hangileri skaler büyüklüklere aittir? Cevap E A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III Joule ve Kelvin skaler büyüklüklerin birimleridir. Cevap D 2. Fizikteki büyüklüklerden; 5. Aşağıda bazı büyüklükler ve ölçü aleti eşleştirilmiştir. I. Ağırlık → Eşit Kollu Terazi I. Akım şiddeti II. Kütle → Dinamometre II. Alan III. Uzunluk → Cetvel III. Madde miktarı hangileri temel büyüklük değildir? Buna göre, eşleştirmelerden hangisi yanlıştır? A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III Kütle, eşit kollu teraziyle ağırlık dinamometre ile ölçülür. Uzunluk cetvelle Akım şiddeti ve madde miktarı temel büyüktür. ölçülebilir. Cevap B Cevap C 6. Fizikte büyüklükler vektörel ve skaler büyüklük olmak üzere ikiye ayrılır. Buna göre, I. Birim 3. Aşağıdakilerden hangisi vektörel bir büyüklüktür? II. Yönü A) İvme B) Sürat C) Zaman III. Şiddeti D) Işık şiddeti E) Uzunluk niceliklerinden hangileri vektörel büyüklükleri skaler büyüklüklerden ayıran özelliktir? İvme vektörel bir büyüklüktür. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II Cevap A D) II ve III E) I, II ve III Vektörel büyüklükleri skaler büyüklüklerden ayıran önemli özellik yöndür. Cevap B 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 11

Fiziksel Niceliklerin Sınıflandırılması 7. Sinem, terazi, kronometre, mezura, termometre bulunan SI&#;a göre, laboratuvarda ölçüm yapmak istiyor. I. Fahrenheit (°F) Buna göre Sinem aşağıdakilerden hangisini ölçemez? II. Celcius (°C) A) Kütle B) Sıcaklık III. Kelvin (K) C) Zaman D) Uzunluk yukarıdakilerden hangileri sıcaklık birimi olarak kulla- E) Madde miktarı nılabilir? Kütle, alan şiddeti, zaman, uzunluk ölçülebilir. Madde miktarı ise hesap- A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II lanır, ölçülemez. D) II ve III E) I ve III Cevap E SI birim sistemine göre sıcaklık birimi Kelvin&#;dir. Cevap B 8. Aşağıda verilen, Aşağıda verilen, I. Enerji I. Kuvvet II. Sürat II. İvme III. Yer değiştirme III. Kütle büyüklüklerinden hangileri skalerdir? niceliklerinden hangileri vektörel büyüklüktür? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III Enerji ve sürat skalerdir. Yer değiştirme ise vektöreldir. Manyetik alan ve ivme vektörel büyüklüktür. Cevap C Cevap C 9. Aşağıda verilen, Aynı doğrultudaki a ve b vektörleri şekildeki gibidir. a = 6 br b = 2 br I. Metre, II. Amper, Buna göre, bileşke vektörün büyüklüğü kaç birimdir? III. Kelvin A) 4 B) 6 C) 8 D) 10 E) 12 birimlerinden hangileri hem skaler hem vektörel büyük- Bileşke vektör 6 – 2 = 4 br dir. lükler için kullanılabilir? Cevap A A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III Metre hem uzunluk hemde yer değiştirme birimi olarak kullanılabilir. Metre skaler ve vektörel büyüklükler için kulanılabilir. Cevap A 12 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. E 2. B 3. A 4. D 5. C 6. B 7. E 8. C 9. A B C A

Konu Fiziksel Niceliklerin Sınıflandırılması 1. Ünite Kavrama 06 Testi 1. Aşağıda verilen, 4. Bir fiziksel büyüklüğün skaler ve türetilmiş olduğu biliniyor. I. Hız Buna göre, bu büyüklük aşağıdakilerden hangisi ola- II. Zaman maz? III. Ağırlık A) Hacim B) Basınç C) Enerji IV. Kütle D) Alan E) Kütle niceliklerden hangileri skaler büyüklüktür? Kütle, basınç, enerji ve alan ve hacim skalerdir. Alan, basınç, enerji ve hız A) I ve II B) II ve III C) II ve IV türetilmiştir. Cevap E D) I, II ve IV E) II, III ve IV Zaman ve kütle skaler hız ve ağırlık vektöreldir. Cevap C 5. I. Isı II. İvme 2. Aşağıdakilerden hangisinde türetilmiş bir büyüklük ifa- III. Kuvvet de edilmiştir? Yukarıda verilen büyüklüklerden hangileri vektörel bü- A) Pazardan 2 kg erik aldım. yüklüktür? B) metreyi kaç saniyede koşabilirsin? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II C) Daha kalın bir kağıt alalım. D) II ve III E) I, II ve III D) Kaan Kerem&#;den daha ağır. İvme ve kuvvet vektörel büyüktedir. E) Lambayı kapatın gözümü rahatsız etti. Cevap D Kütle, zaman, uzunluk, ışık şiddeti temel, ağırlık türetilmiş büyüklüktür. Cevap D 6. Aşağıda fiziksel büyüklükler ve ölçme aletini eşleştiren tab- lo verilmiştir. I Termometre Kütle II III Kumpas 3. Aşağıda verilen, Buna göre, tabloda I, II ve III yerine aşağıdakilerden I. Yön, hangisi yazılırsa tablo doğru tamamlanmış olur? II. Şiddet, III. Birim I II III niceliklerinden hangisi yalnızca vektörel büyüklüklerde A) Enerji Dinamometre Uzunluk vardır? B) Sıcaklık Terazi Hacim C) Sıcaklık Dinamometre Uzunluk A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) Isı Terazi Kütle D) I ve II E) II ve III E) Sıcaklık Terazi Uzunluk Yön yalnızca vektörel büyüklüklerde vardır. Şiddet ve birim skaler büyük- Termometre ile sıcaklık terazi ile kütle, kumpas ile uzunluk ölçülür. lüklerde de bulunabilir. Cevap E Cevap A 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 13

Fiziksel Niceliklerin Sınıflandırılması 7. Aşağıda verilen, Aşağıda verilen fiziksel büyüklük ve ölçüm birimi eş- I. Sıcaklık leştirmelerinden hangisi yanlıştır? II. Hacim A) Uzunluk → metre III. Kuvvet B) Işık şiddeti → Kandela IV. Hız C) Alan → metrekare V. Zaman D) Sıcaklık → joule büyüklüklerinin skaler ve vektörel olarak sınıflandırıl- E) Zaman → saniye ması hangisinde doğru verilmiştir? Sıcaklığın birimi Kelvindir. Joule enerji birimi olarak kullanılır. Skaler Vektörel Cevap D A) II, III I, IV, V B) I, II, V III, IV C) I, IV, V II, III D) I, III, IV II, V E) III, V I, II, IV I. Sıcaklık → Skaler Fiziksel büyüklüklerle ilgili, II. Hacim → Skaler I. Tüm temel büyüklükler skalerdir. III. Zaman → Skaler II. Tüm türetilmiş büyüklükler vektöreldir. IV. Hız → Vektörel III. Tüm vektörel büyüklükler türetilmiştir. V. Kuvvet → Vektörel Cevap B yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 8. I. Yerdeğiştirme Temel büyüklüklerin tamamı skalerdir. Türetilmiş büyüklükler ise skaler II. Alınan yol veya türetilmiş olabilir. Cevap C III. Sürat Yukarıdaki niceliklerden hangileri vektöreldir? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III Yalnız yerdeğiştirme vektöreldir. Cevap A Bir öğrenci aşağıdaki tabloyu örnek büyüklüklerle doldur- mak istemektedir. Temel Büyüklük Türetilmiş Büyüklük Skaler 9. Aşağıda verilen, I II Büyüklük I. K cismi, L cisminden daha ağırdır. Vektörel II. Tüm enerjimizi bu işe harcamalıyız. III IV Büyüklük III. Zamanın yönü ileri doğrudur. Buna göre öğrenci I, II, III ve IV numaralı bölmelerden cümlelerin hangilerinde vektörel bir büyüklükten bah- hangilerini boş bırakmak zorundadır? sedilmiştir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve IV A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) II ve IV D) II ve III E) I, II ve III Temel büyüklükler içinde vektörel büyüklük yoktur. Ağırlık vektörel, enerji ve zaman skalerdir. Cevap A Cevap B 14 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. C 2. D 3. A 4. E 5. D 6. E 7. B 8. A 9. A D C B

Konu Fiziksel Niceliklerin Sınıflandırılması 1. Ünite Kavrama 07 Testi 1. Aşağıdakilerden hangisi temel bir büyüklük değildir? 4. Aşağıda verilen, A) Kütle B) Hacim C) Işık şiddeti I. Bir odanın sıcaklığı II. Bir mıknatısın çekim kuvveti D) Madde miktarı E) Zaman III. Bir ipin uzunluğu Hacim türetilmiş bir büyüklüktür. Cevap B yargılarından hangileri skaler bir büyüklüğü ifade edi- lir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III Sıcaklık ve uzunluk skaler birimlerle ifade edilir. Cevap C 2. Aşağıda verilen, I. Sıcaklık II. Zaman III. Ağırlık 5. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde vektörel bir ifade vardır? niceliklerinden hangileri temel büyüklüktür? A) Araba 90 km/h hızla gidiyor. A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II B) Odaya 6 m2 halı aldık. D) II ve III E) I, II ve III C) Boyum cm olmuş. Sıcaklık ve zaman temel, ağırlık türetilmiş büyüklüktür. Cevap C D) Masa tam 40 kg geldi. E) Maç 4 dakika uzadı. Hız ifadesi vektörel bir ifadedir. Cevap A 6. Aşağıda verilen, I. Pilin gerilimini 3. Aşağıda verilen, II. Dondurmanın sıcaklığı I. Kütle III. Dolabın boyu II. Hacim cümlelerinden hangilerinde temel bir büyüklük ifade III. Sürat edilmiştir? niceliklerinden hangileri skaler büyüklüktür? A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III Sıcaklık ve uzunluk temel büyüklüktür. Kütle, hacim ve sürat skaler büyüklüklerdir. Cevap E Cevap D 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 15

Fiziksel Niceliklerin Sınıflandırılması 7. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde temel bir büyüklük- Aşağıda günlük hayatta kullandığımız bazı cümleler veril- ten bahsedilmemiştir? miştir. A) Bugün hava çok soğuktu. I. Kaç kilogram ağırlığındasın? B) Dün tartıldım kilo vermişim. II. Evin ısısı 5 derece artmalıdır. C) Masa uzun olduğu için boyum yetmiyor. III. En az 3 saat bekledim. D) Işığın şiddeti yetersiz olduğu için oda karanlıktır. Buna göre, hangi cümlelerde bahsedilen büyüklük yan- E) Müziğin sesi çok fazla olduğu için kulaklarım ağrıdı. lış ifade edilmiştir? Ses şiddeti türetilmiş bir büyüklüktür. Cevap E A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III Kilogram ile kütle, 5 derece ile sıcaklıktan bahsedilmek istenmiş ancak yanlış ifade edilmiştir. Cevap C 8. Bir öğrenci aşağıdaki soruları cevaplayarak ilerliyor. Vektörel büyüklükler yönle ifade edilir. Y D Aynı doğrultudaki K ve L vektörleri şekildeki gibidir. 1 Skaler büyüklükler sade- K L ce sayı ile ifade edilir. 8N 3N Y D 2 Vektörel büyüklükler Buna göre, K + L vektörünün büyüklüğü kaç Newton- türetilmiştir. dur? Y D A) 3 B) 5 C) 8 D) 11 E) 14 3 Ağırlık vektörel bir = Cevap D büyüklüktür. 8N 3N 11N Y D 4 5 Buna göre öğrenci soruları doğru cevapladığında han- gi çıkışa ulaşır? Deniz birbirine benzer büyüklükleri şekildeki gibi bir tabloya yazıyor. A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 Uzunluk Yer değiştirme Skaler büyüklükler sayı ve birimle ifade edilir. Cevap B Sürat Hız Ağırlık Kütle Buna göre, Deniz skaler büyüklüklerin üzerini karaladı- 9. Aşağıda bazı büyüklükler birimler ile eşleştirilmiştir. ğında tablonun görünümü nasıl olur? Buna göre, hangi eşleştirme SI&#;a göre yanlış yazılmış- A) B) C) tır? A) Kütle → kilogram B) Zaman → saniye D) E) C) Uzunluk → metre D) Özkütle → g/cm3 E) Madde miktarı → mol SI birim sistemine göre özkütlenin birimi kg/m3 olmalıdır. Cevap D Uzuluk, sürat ve kütle skaler büyüklüklerdir. Cevap A 16 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. B 2. C 3. E 4. C 5. A 6. D 7. E 8. B 9. D C D A

Konu Bilim Araştırma Merkezleri 1. Ünite Kavrama 08 Testi 1. Bilim araştırma merkezleri ile ilgili, 4. Aşağıda bulunan I. Bilim ve teknolojiyi anlaşılır hâle getirirler. I. CERN II. Bilimsel gelişmelere katkı sağlarlar. II. NASA III. Elde ettiği gelirlerle kâr sağlarlar. III. TAEK yargılarından hangileri doğrudur? bilim araştırma merkezlerinden hangileri Türkiye&#;de bu- lunmaktadır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III Bilim araştırma merkezlerinin kâr amacı yoktur. Cevap C TAEK, Türkiye&#;de bulunmaktadır. Cevap B 2. Aşağıdakilerden hangisi bir araştırma merkezi değil- 5. TÜBİTAK ile ilgili, dir? I. Türkiye&#;de kurulmuştur. A) TÜBİTAK B) TAEK C) NASA II. Uluslararası bir kurumdur. D) CERN E) FIFA III. TC Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile ilgilidir. yargılarından hangileri doğrudur? FIFA uluslararası futbol federasyonları birliği olup araştırma merkezi de- ğildir. Cevap E A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III TÜBİTAK Türkiye&#;de kurulmuş olup milli bir kuruluştur ve T.C. Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile igilidir. Cevap C 6. Bilim ve Teknik Dergisi hangi kuruluş tarafından yayım- 3. Bilim araştırma merkezleri ile ilgili, lanmaktadır? I. Ulusal ve uluslararası kuruluşlardır. A) TÜBİTAK B) MEB C) TAEK II. Klasik müze anlayışı vardır. III. İnsanların bilgilerini test ederler. D) CERN E) ASELSAN yargılarından hangileri yanlıştır? Bilim ve Teknik dergisi TÜBİTAK tarafından yayımlanmaktadır. Cevap A A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III Bilim araştırma merkezleri klasik müze anlayışının dışında, aktif olarak öğrenme ve uygulama sağlayan ulusal ya da uluslararası kuruluşlardır. Cevap D 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 17

Bilim Araştırma Merkezleri 7. Avrupa&#;nın uzay araştırmaları ile ilgili çalışmalar yürü- Dünya&#;da birçok bilim araştırma merkezi vardır. ten bilim araştırma merkezi aşağıdakilerden hangisi- Buna göre, dir? I. Türkiye Atom Enerji Kurumu A) MEB B) ESA II. Amerikan Ulusal ve Uzay Dairesi C) TÜBİTAK D) TAEK III. Askeri Elektronik Sanayi E) NASA yukarıdaki kurumlardan hangileri bilim araştırma mer- Avrupa uzay araştırmaları ile Avrupa Uzay Ajansı (ESA) ilgilenir. kezidir? Cevap B A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III TAEK, NASA ve ASELSAN bilim araştırma merkezidir Cevap E 8. Aşağıdaki davranışlardan hangisinde bilimsel araştır- malarda bilim etiği ilkesine uyulmamıştır? A) Kaynakların taraflı seçilmesi B) Araştırma sonuçlarıyla toplumu bilgilendirme C) Araştırma sonuçları araştırmayı yapanların tümünün isimleriyle yayınlanması Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi aşağıdaki- D) Araştırmada kullanılan yöntemler açık ve ayrıntılı bi- lerden hangisidir? çimde yazılmalıdır. A) NASA B) TAEK C) CERN E) Araştırmalarda yararlanılan kaynakların eksiksiz göste- D) TAI E) ASELSAN rilmesi Amerikan Ulusal ve Havacılık Dairesi NASA&#;dır. Cevap A Bilimin etiğinde kaynaklar tarafsız seçilmelidir. Cevap A Dünya&#;nın en büyük parçacık fiziği laboratuarı aşağıda- 9. Türkiye&#;de ki kurumlardan hangisinin himayesi altındadır? I. Nükleer güvenliği garanti altına almak A) NASA B) TAEK II. Nükleer konularda halkı bilgilendirmek C) Avrupa Uzay ajansı D) CERN III. Nükleer tehlikelere karşı korunma stratejileri belirlemek E) TÜBİTAK hangi kurumun görevleri arasındadır? Dünya&#;nın en büyük parçacık fiziği laboratuarı CERN himayesindedir. A) TAI B) CERN C) TAEK Cevap D D) ASELSAN E) TÜBİTAK Türkiye&#;de nükleer konularla ilgili kuruluş TAEK&#;tir. Cevap C 18 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. C 2. E 3. D 4. B 5. C 6. A 7. B 8. A 9. C E A D

Konu Madde ve Özkütle 2. Ünite Kavrama 09 Testi 1. Aşağıdakilerden hangisi kütle birimi olarak kullanılabi- 4. Kütle ile ilgili, lir? I. Eşit kollu terazi ile ölçülür. A) Mol B) Litre C) Metre II. SI daki birimi kg dır. D) Gram E) Kelvin III. Tüm maddeler için ortak bir özelliktir. Kütle birimi olarak yukarıda verilenlerden gram kullanılabilir. yargılarından hangileri doğrudur? Cevap D A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III Kütle maddeler için ortak bir özellik olup SI daki birimi kg dır. Kütle eşit kollu terazi ile ölçülür. Cevap E 5. Aşağıdakilerden hangisi kütle birimi olarak kullanıla- maz? A) Gram B) Ton C) Mol 2. Kütle aşağıdakilerden hangisi ile ölçülür? D) Miligram E) Kilogram A) Baskül B) Mezura Mol madde miktarını sayı olarak belirtir. Gram, Ton, Kilogram, miligram C) Dereceli kap D) Eşit kollu terazi kütle birimi olabilir. Cevap C E) Dinamometre Kütle eşit kollu terazi ile ölçülür. Cevap D 6. I. g II. 10 6 mg III. 10 –6 ton Yukarıdaki değerlerinden hangileri 1 kg&#;a eşittir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 1 kg = g = mg = 10–3 ton Cevap B 3. Aşağıda verilen, I. Özkütle, 7. Kütle ile ilgili, II. Kütle, I. Madde miktarının bir ölçüsüdür. III. Hacim II. Vektörel bir büyüklüktür. niceliklerinden hangileri maddenin ayırt edici özellikle- III. Temel bir büyüklüktür. rindendir? yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve II E) II ve III D) I ve III E) II ve III Özkütle maddeden maddeye değişebilir, ancak kütle ve hacim tüm mad- deler için ortaktır. Cevap A Kütle madde miktarının bir ölçüsü olup temel ve skaler bir büyüklüktür. Cevap D 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 19

Madde ve Özkütle 8. Boş bir kap sabit debili muslukla şekildeki gibi dolduruluyor. Kütle ile ilgili, I. Değişmeyen madde miktarıdır. II. Vektörel büyüklüktür. III. Birim olarak Newton kullanılabilir. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II Buna göre, kap doluncaya kadar kaptaki sıvı kütlesinin D) I ve III E) I, II ve III zamana bağlı grafiği aşağıdakilerden hangisi olabilir? Kütle değişmeyen madde miktarıdır. Skaler büyüklük olup birmi kg dır. Cevap A A) Kütle B) Kütle C) Kütle Aşağıda verilen, 0 Zaman 0 Zaman 0 Zaman I. 1 mg = 10 –3 g D) Kütle E) Kütle II. 1 kg = g III. 2 kg = 6 mg birim dönüşümlerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I, II ve III C) I ve II 0 Zaman 0 Zaman D) I ve III E) Yalnız II Musluk sabit debili olduğundan sıvı kütlesi düzgün artar. Cevap C 1 mg = 10–3g 1 kg = g 2 kg = mg Cevap B 9. Bir X cisminin kütlesi şekildeki gibi Dünya&#;nın farklı yerlerin- de ölçülüyor. m3 X Dağ m2 X Kütle ile ilgili, m1 Ova I. Maddenin ortak özelliklerinden biridir. X Deniz II. Eylemsizliğin bir ölçüsüdür. Deniz Kenarı III. Eşit kollu terazi ile ölçülür. Buna göre, cismin farklı yerlerde ölçülen kütleleri m1, m2 ve m3 arasındaki büyüklük ilişkisi nedir? yargılarından hangileri doğrudur? A) m1 = m2 = m3 B) m1 > m2 > m3 A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II C) m3 > m2 > m1 D) m1 = m2 > m3 D) I ve III E) I, II ve III E) m3 = m2 > m1 Eylemsizlik de kütle gibi ortak özellik olup cismin hareketini koruma du- rumudur. Kütlesi artan cismin hareketini değiştirmek zorlaşacağından Kütle değişmeyen madde miktarıdır. Evrenin her yerinde aynı değerdedir. eylemsizliği de artar. Cevap E Cevap A 20 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. D 2. D 3. A 4. E 5. C 6. B 7. D 8. C 9. A A B E

Konu Madde ve Özkütle 2. Ünite Kavrama 10 Testi 1. Hacim ile ilgili olarak, 4. Kenar uzunluğu 10 cm olan küp içine hacmi en büyük olan I. Cismin uzayda kapladığı yerdir. bir küre şekildeki gibi konuyor. II. SI için birimi litredir. III. Türetilmiş büyüklüktür. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I, II ve III E) I ve III Buna göre, küpün % kaçı boş kalır? (p = 3 alınız) Hacim, cismin uzayda kapladığı yerdir. Birimi (SI) m3 tür. Türetilmiş büyük- A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70 lüktür. Cevap E Küpün hacmi Vküp = 10 . 10 . 10 = cm3 En büyük hacme sahip kürenin yarıçapı r = 5 cm olmalıdır. VKüre = pr3 2. Aşağıda verilen, = I. Litre = cm3 II. Mol Buna göre küpün hacminin yarısı boştur. Cevap C III. Metreküp niceliklerinden hangileri hacim birimi olarak kullanıla- bilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III Litre ve metreküp hacim birimi olarak kullanılabilir. Cevap D 5. Boyutları şekildeki gibi olan silindir ve prizmanın hacimleri eşittir. r = 2 cm 3. Şekil I deki gibi 75 cm3 seviyesine kadar su dolu cm3 hacimli kaba hacmi bilinmeyen bir cisim atıldığında Şekil II h = 5 cm c deki gibi 20 cm3 su taşıyor. cm3 75 cm3 a = 5 cm b = 2 cm su 20 cm3 su Buna göre, c uzunluğu kaç cm dir? (p = 3 alınız) A) 10 B) 6 C) 5 D) 4 E) 3 Şekil I Şekil II Vsilindir = Vprizma Buna göre, cismin hacmi kaç cm3 tür? pr2h = a.b.c A) 45 B) 40 C) 35 D) 25 E) 20 3⋅(2)2⋅5 = 5 ⋅ 2 ⋅ c Cismin hacmi taşma seviyesine kadar olan hacimle taşan hacmin toplamı 3⋅4⋅ 5= 5⋅2⋅c kadardır. c = 6 cm Cevap B Cisim 25 cm3 su yükseltmekte ve 20 cm3 taşırmaktadır. Cismin hacmi 45 cm3 dur. Cevap A 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 21

Madde ve Özkütle 6. Bir boyacı duvarı boyadığında duvar 2 mm kalınlaşmakta- 9. Aşağıda verilen, dır. I. 1 m3 = cm3 Buna göre, boyacı 1 m3 boya ile en fazla kaç m2 duvar II. 3 litre = 3 dm3 boyayabilir? III. 0,62 dm3 = 62 cm3 A) 5 B) C) D) E) dönüşümlerinden hangileri doğrudur? 2mm = 0,m A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II x ⋅ 0,m = 1 m3 D) II ve III E) I, II ve III x = m2 Cevap E 1 m3 = dm3 = cm3 tür. Hacim hesabında as katlara geçilirken binle çarpılır. Üs katlara geçilirken bine bölünür. Dolayısıyla 0,62 dm3 = cm3 tür. Ayrıca 1 litre 1 dm3 e eşittir. Cevap B 7. Hacim için, I. Birimi m3 tür. II. Temel büyüklüktür. III. Değişmeyen madde miktarıdır. Kenar uzunluğu 8 cm olan tahta bir küp kesilerek kenarları 2 cm olan küpler yapılmak isteniyor. yargılarından hangileri doğrudur? Buna göre, en fazla kaç tane küçük küp elde edilebilir? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III A) 25 B) 36 C) 64 D) 81 E) D) II ve III E) I, II ve III 8cm.8cm.8cm 3 2cm.2cm.2cm = 4 = 64 Cevap C Hacim birimi m3 tür. Türetilmiş büyüklüktür. Cismin uzayda kapladığı yerdir. Cevap A Bir kitabın cildi 2 mm ve her bir yaprağı 0,4 mm kalınlığın- dadır. 8. Kenar uzunlukları 6 cm, 8 cm, 10 cm olan ağzı açık kap içe- Kitabın kalınlığı 15 cm olduğuna göre kitap kaç yaprak- risinde konulabilecek en büyük içi dolu metal küre konulup tır? kap su ile dolduruluyor. A) B) C) D) E) 10 cm Kitapta ön ve arka 2 cilt vardır. 15 cm = mm = 2 ⋅ 2 mm + x ⋅ 0,4 mm 8 cm 6 cm x = Cevap A Buna göre, kap kaç cm3 su alır? (p = 3 alınız) A) B) C) D) E) Küpe en fazla en kısa kenarını alacağı şekilde küre konulabilir. Bu nedenle Taban alanı 20 cm2 olan bir kap bir miktar su ile doludur. kürenin çapı 6 cm olmalıdır. Kaba yarıçapı r olan özdeş içi dolu metal kürelerden 5 4 tane atıldığında su seviyesi 1 cm yükseldiğine göre r Vküre = 3 pr3 yarıçapı kaç cm dir? (p = 3 alınız) 4 = 3 3 = cm3 A) 1 B) 1,25 C) 1,5 D) 1,75 E) 2 Vküp = 6 cm ⋅ 8 cm ⋅ 10 cm 4 5. pr3 = 20 . 1 = cm3 3 20r3 = 20 cm3 Vsu = cm3 – cm3 = cm3 Cevap D r = 1 cm Cevap A 22 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. E 2. D 3. A 4. C 5. B 6. E 7. A 8. D 9. B C A A

Konu Madde ve Özkütle 2. Ünite Kavrama 11 Testi 1. Aşağıda verilen, 5. Şekildeki kap sabit debili muslukla sabit sıcaklıkta su ile g/cm3 I. dolduruluyor. II. kg/m3 III. g/L birimlerinden hangileri özkütleyi tanımlamak için kulla- nılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III Bir cismin kütlesinin hacmine aranı özkütleyi verir. Bu nedenle kütle biri- mini hacim birime oranı özkütlenin birimini verir. Cevap E Buna göre, kap içindeki suya ait, Kütle Hacim Özkütle 2. Aynı sıcaklıktaki zeytinyağı ve su silindirik kaba konuldu- ğunda şekildeki gibi durmaktadır. Zeytinyağı Zaman Zaman Zaman I II III Su grafiklerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III Sıvıların bu şekilde durması hangi niceliklerin farklı ol- masından kaynaklanır? D) II ve III E) I, II ve III A) Kütle B) Hacim C) Isı Musluk sabit debili olduğundan kütle ve hacim düzgün artar. Özkütle ise sabittir. Cevap C D) Renk E) Özkütle Zeytinyağının ve suyun özkütleleri farklı olduğundan zeytinyağı üstte du- rur. Cevap E 3. Aşağıda verilen, I. Hacim 6. Aynı sıcaklıktaki X ve Y sıvılarına ait kütle - hacim grafiği II. Özkütle şekildeki gibidir. III. Tanecikli yapı Kütle niceliklerinden hangileri maddeler için ayırt edici özel- X 4m liktir? Y 3m A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III 2m m D) II ve III E) I, II ve III Hacim ve tanecikli yapı maddeler için ortak, özkütle ise ayrıt edici özelliktir. 0 V 2V 3V 4V Hacim Cevap B Buna göre, 4. Bir kabın kütlesi ve kap tamamen dolana kadar içine konu- I. X sıvısının özkütlesi daha büyüktür. lan sıvı kütlesinin hacmine bağlı değişimi verilmiştir. m II. Y sıvısının özkütlesi V dir. m(g) III. Hacimleri eşit olan Y sıvısının kütlesi, X&#;inkinden bü- yüktür. 70 yargılarından hangileri doğrudur? 20 V(cm3) A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III 0 10 20 D) II ve III E) I, II ve III Buna göre, sıvının özkütlesi kaç g/cm3 tür? 2m 3m A) 6 B) 5 C) 4 D) 3 E) 2 dX = V dY = 4V Cismin kütlesi g, hacmi ise 20 cm3 dür. Aynı hacimde X sıvısının kütlesi daha büyük olur. Cevap A Hacim Özkütle = = 20 = 5 g/cm 3 olur. Cevap B Kütle 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 23

Madde ve Özkütle 7. Kenar uzunlukları a = 6 cm, b = 8 cm ve c = 10 cm olan bir Kenar uzunluğu 3 cm olan X küpü, yarıçapı 2 cm olan Y 3 kap özkütlesi 2 g/cm3 olan sıvı ile dolduruluyor. küresi ve yarıçapı 1 cm, yüksekliği 9 cm olan Z silindirinin Buna göre, kapta kaç g sıvı vardır? kütleleri eşittir. Z A) B) C) D) E) X Y 2 cm 9 cm V = 6 cm x 8 cm x 10 cm = cm3 m=d.V 3 2 3 cm = 2 . 3 cm3 cm Buna göre, X, Y ve Z cisimlerinin yapıldığı maddelerin = g Cevap D özkütleleri dX, dYve dZ arasındaki ilişki nedir? 8. Aynı sıcaklıkta özkütleleri 1 g/cm3 ve 4 g/cm3 olan sıvı- (p = 3 alırız) lar homojen olarak karıştırıldığında hacim kaybı yaşan- A) dX > dY > dZ B) dX = dY > dZ C) dY > dZ > dX madığına göre karışımın özkütlesi kaç g/cm3 olamaz? D) dX = dZ > dY E) dZ > dY = dZ A) 4 B) 3,8 C) 3 D) 2,4 E) 1,7 Cisimlerin hacimleri hesaplayalım. Karışımın özkütlesi, karışımdaki en küçük özkütleden büyük, en büyük öz- kütleden küçük olmak zorundadır. Cevap A V X = a 3 = 33 cm3 = 27 cm3 VY = 3.(2)3 = 32 cm3 9. Homojen bir sıvıya ait kütle hacim grafiği şekildeki gibidir. VZ = p.r2.h = 3(1)2. 9 = 27 cm3 Kütle (gram) dX = Buna göre dX = dZ > dY Cevap D 80 40 0 10 20 30 Hacim(cm3) Şekildeki boş bir kap sabit debili muslukla aynı sıcaklıktaki sıvı ile dolduruluyor. Buna göre sıvının özkütlesi kaç kg/m3 tür? Musluk A) B) C) 40 D) 4 E) 0,4 d = Cevap A X, Y ve Z sıvılarına ait kütle, hacim ve sıcaklık değerleri aşağıdaki tabloda verilmiştir. Sıvı Hacim Kütle Sıcaklık Kapta biriken sıvının özkütlesinin zamana bağlı değişi- X 2V 4m 3T mi aşağıdakilerden hangisidir? Y 3V 4m 3T A) B) C) Özkütle Özkütle Özkütle Z V m 2T Buna göre, I. X ve Z aynı cins sıvı olabilir. II. Sıvıların üçü de farklı cinstir. Zaman Zaman Zaman III. 3T sıcaklıkta özkütleler arasındaki ilişki dX > dY > dZ dir. D) Özkütle E) Özkütle yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) II ve III Zaman Zaman X ve Z sıvılarının tablodaki özkütleleri eşittir ancak sıcaklık değerleri farklı olduğundan aynı cins sıvı olamazlar. Özkütle sabit olup hacim ve kütleye bağlı değildir. Cevap C 3T sıcaklıkta dX > dY > dZ dir. Cevap E 24 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. E 2. E 3. B 4. B 5. C 6. A 7. D 8. A 9. A E D C

Konu Madde ve Özkütle 2. Ünite Kavrama 12 Testi 1. Aynı sıcaklıktaki K ve L sıvılarına ait kütle - hacim grafiği 4. Sıcaklığı sabit bir sıvıya ait; şekildeki gibidir. Özkütle Özkütle Özkütle Kütle K 4m 3m 0 0 0 2m Kütle Hacim Hacim m L I II III 0 V 2V 3V 4V Hacim grafiklerinden hangileri doğru olabilir? L sıvısının özkütlesi d olduğuna göre, K sıvısının özküt- A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III lesi kaç d&#;dir? D) II ve III E) I, II ve III 10 13 15 16 A) 3 B) 4 C) 4 D) 4 E) 3 Sabit sıcaklıkta hacim artsa da özkütle sabit kalır. Cevap B dL = = d dK = = 4 d Cevap C 5. Bir kap boşken kütlesi m yarısına kadar su ile doluyken küt- lesi 3m oluyor. 2. Özkütle ile ilgili, Buna göre, boş kap tamamen 2 g/cm3 özkütlesi sıvı ile I. Birim hacminin kütlesidir. doldurulursa kütlesi kaç m olur? (dsu = 1 g/cm3 alınız.) II. Ayırt edici bir özelliktir. A) 11 B) 10 C) 9 D) 8 E) 7 III. SI daki birimi kg/m3 tür. Kabın hacmi V olsun yargılarından hangileri doğrudur? m + g/cm3 = 3 m V = 4 m A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II m + V . 2 = m + 2 . 4m D) I ve III E) I, II ve III = 9 m olur. Cevap C Özkütle birim hacimdeki kütle miktarı olup ayırtedici bir özelliktir. SI daki birimi kg/m3 tür. Cevap E 6. Sabit sıcaklık ve basınçtaki X ve Y cisimlerine ait kütle-ha- 3. Sabit sıcaklıktaki X cismine ait kütle - hacim grafiği şekildeki cim grafiği şekildeki gibidir. gibidir. Kütle Kütle (g) X 4m m 3m 2m m Y 25 0 V 2V 3V 4V Hacim Hacim (cm3) 0 10 40 d Buna göre, grafikteki m değeri kaç g dır? Buna göre, cisimlerin özkütleleri d X oranı kaçtır? Y 8 10 16 A) B) 90 C) 80 D) 70 E) 60 A) 3 B) 3 C) 3 D) 4 E) 3 dX = = 2, 5 g/cm3 dX = dY = 2,5 = m = g Cevap E Cevap A 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 25

Madde ve Özkütle 7. Özkütlesi 5 g/cm3 olan bir madde kullanılarak içi boş bir Kenar uzunluğu r olan X küpü ile yarıçapı ve yüksekliği r küre yapılıyor. olan Y silindirinin özkütleleri sırayla 3d ve d dir. Kürenin özkütlesi 1 g/cm3 olduğuna göre içindeki boş- X Y r luğun hacminin tüm hacme oranı kaçtır? 3d r d r r 9 4 7 3 1 r A) 10 B) 5 C) 10 D) 5 E) 2 m Buna göre, cisimlerin kütleleri m X oranı kaçtır? (p = 3) Y 3 5 Kütle değişmediği için, A) 1 B) 2 C) 2 D) 2 E) 3 VX = r3 VY = p.r2.r = 3r3 (V - Vb)5 = V · 1 ⇒ Cevap B mX = VX . dX = r3. 3d = 3dr3 mY = VY . dY = 3r3 . d = 3dr3 8. Sabit sıcaklıkta K sıvısının kütlesi m, hacmi V iken özkütlesi Cevap A d dir. Buna göre, K sıvısının kütlesi 2m yapılırsa hacmi ve öz- X, Y, Z ve T sıvılarına ait kütle – hacim grafiği şekildeki gibidir. kütlesi için aşağıdakilerden hangisi doğru olur? Kütle X Hacim Özkütle Y A) 2V d Z 2 T B) 2V d C) V 2d Hacim D) V d 2 Durum Karışan Maddeler Karışım E) V d I X ve T Z 2 Hacim 2 katına, özkütle değişmez. Cevap B II Z ve T Y III X ve Z Y Buna göre tabloda verilen durumlardan hangileri olabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 9. İçinde 47 cm3su bulunan taşırma kabına şekildeki gibi bir Karışımların özkütlesi karışımdaki özkütle değerleri arasındadır. Z, K ve T cisim bırakıldığından kaptan 17 cm3 su taşmaktadır. nin, Y ise X ve Z nin karışımı olabilir. Cevap D 50 Hacmi cm3 olan taşırma kabı Şekil I deki gibi 75 cm3 47 seviyesine kadar doludur. cm3 cm3 75 cm3 su 20 cm3 Cismin özkütlesi suyun özkütlesinden büyük olduğuna su göre, cismin hacmi kaç cm3 tür? (Cisim tamamen suya Şekil I Şekil II batmaktadır.) Kaba kütlesi 63 g olan içi dolu özdeş kürelerden 3 tane atıl- A) 20 B) 24 C) 60 D) 64 E) 67 dığında kaptan Şekil II deki gibi 20 cm3 sıvı taşıyor. Cisim battığı için kendi hacmi kadar su yerdeğiştirir. Buna göre, kürelerin özkütlesi kaç g/cm3 tür? A) 35 B) 4 C) 4,2 D) 4,9 E) 5,6 Vcisim = 3 + 17 = 20 cm3 Kürelerin hacmi 3V = 25 cm3 + 20 cm3 Cevap A V = 15 cm3 m=d.V 63 = d . 15 d = 4,2 g/cm3 Cevap C 26 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. C 2. E 3. A 4. B 5. C 6. E 7. B 8. B 9. A A D C

Konu Madde ve Özkütle 2. Ünite Kavrama 13 Testi 1. Aşağıda verilen, 5. Bir kap boşken gram, özkütlesi 3 g/cm3 sıvı ile doluy- I. Kütle madde miktarının ölçüsüdür. ken gram geliyor. II. Hacim cismin kapladığı yerdir. Buna göre, kabın hacmi kaç cm3 tür? III. Özkütle kütlenin hacme oranıdır. A) 45 B) 50 C) 60 D) 70 E) 80 yargılarından hangileri doğrudur? V = = 45 cm3 Cevap A A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 6. Aynı sıcaklık ve basınçtaki X, Y ve Z maddelerinin kütle ve Kütle madde miktarının bir ölçüsü, hacim cismin uzayda kapladığı yer ve hacimleri arasındaki ilişkiyi gösteren grafikler şekildeki gibidir. kütlenin hacme oranı özkütledir. Cevap E Kütle Hacim Kütle 2. Sabit sıcaklıktaki bir sıvıya ait kütle - hacim grafiği şekildeki X Y Z gibidir. Kütle (g) α 2β γ 2α β γ 2m Hacim Kütle Hacim X Buna göre, I. Z&#;nin özkütlesi en büyüktür. 0 V 3V Hacim II. X ve Y aynı madde olabilir. Buna göre grafikteki X değeri aşağıdakilerden hangisidir? III. Y&#;nin özkütlesi, Z&#;nin özkütlesinden küçüktür. m 2m 4m 5m A) 3 B) 3 C) m D) 3 E) 3 yargılarından hangileri doğrudur? d = X = Cevap B A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III 3. Bir dereceli kap Şekil I deki gibi 50 cm3 seviyesine kadar D) II ve III E) I, II ve III doludur. Kütle Kütle Kütle X Z Y 75 cm3 30° 60° 45° 50 cm3 60° 30° 45° 0 Hacim 0 Hacim 0 Hacim Buradan dX > dZ > dY dir. Yalnız III doğrudur. Cevap B Şekil I Şekil II Sıvının içine özkütlesi d = 4 g/cm3 olan bir cisim atıldığında 7. Yarıçapları ve uzunlukları şekilde gösterilen içi dolu X ve Y sıvı seviyesi Şekil II deki gibi 75 cm3 oluyor. silindirlerinin kütleleri eşittir. Buna göre, X cismin kütlesi kaç g dır? r A) B) 80 C) 75 D) 50 E) 25 2r Cisim 25 cm3 sıvı yer değiştirmektedir. X 2h Y h mx = Vx . dx = 25 cm3 .= g Cevap A 4. Bir yüzme havuzunun kenar uzunlukları 3m, 4m ve 5m dir. d Buna göre, cisimlerin özkütleleri d X oranı kaçtır? Havuz su ile doldurulduğunda havuzda toplam kaç kg Y su olur? (dsu = 1 g/cm3) 1 1 A) 4 B) 2 C) 1 D) 2 E) 4 A) B) C) VX = p.r2. 2h VY = 4p.r2.h D) E) mX = VX . dX mY = V Y . d Y Vhavuz = 3m . 4m . 5m = 60 cm3 m = p.r2. 2h . dX m = 4p.r2 . h . dY dsu = 1 g/cm3 = kg/m3 dX = dY = m = V . d = 60m3 . = 2 Cevap D = kg Cevap C 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 27

Madde ve Özkütle 8. Sabit sıcaklıktaki K ve L sıvılarına ait özkütle - hacim grafiği Aynı sıcaklıktaki X, Y, Z ve T sıvıları kap içinde şekildeki gibi şekildeki gibidir. durmaktadır. Özkütle 2d K X T T Y Z X d L Buna göre, sıvıların özkütleleri ile ilgili, 0 Hacim I. dX > dZ K ve L sıvılarının eşit hacimdeki kütleleri sırasıyla mK m II. dZ > dY ve mY olduğuna göre, mK oranı kaçtır? III. dT > dY L 1 1 3 yargılarından hangileri kesinlikle yanlıştır? A) 4 B) 2 C) 1 D) 2 E) 2 mK = 2V . d m A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II mL = d . V ⇒ mK = 2 olur. Cevap E L D) II ve III E) I, II ve III Şekle göre, dY > dX > dT ve dZ > dT dir. Buna göre, dX > dZ olabilir. dZ > dY olabilir. dT > dY olamaz. Cevap B 9. Kenar uzunluğu 2 cm olan içi dolu bir küp özktülesi 5 g/cm3 olan maddeden yapılmıştır. Buna göre, küpün kütlesi kaç gramdır? A) 10 B) 20 C) 35 D) 40 D) 45 Hacimleri eşit ve birbirlerine karışmayan aynı sıcaklıktaki K, V= 23 =8 cm3 m = d · V = 8 · 5 = 40 g Cevap D L, M sıvıları aynı kapta denge durumları şekildeki gibidir. L sıvısı M sıvısı K sıvısı Yarıçapı 4 cm olan içi dolu bir küre eritilirse yarıçapı 1 K, L, M sıvılarının kütleleri sırasıyla mK, mL ve mM oldu- cm olan içi dolu kaç küre elde edilir? ğuna göre, aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) 1 B) 4 C) 16 D) 32 E) 64 A) mK > mL > mM B) mM > mK > mL C) mK > mM > mL buradan n = 64 çıkar. Cevap E D) mK = mL = mM E) mM > mL > mK Hacimleri eşit ve dK > dM > dL olduğu için mK > mM > mL Cevap C 28 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. E 2. B 3. A 4. C 5. A 6. B 7. D 8. E 9. D E B C

Konu Madde ve Özkütle 2. Ünite Kavrama 14 Testi 1. Bir kenarının uzunluğu a = 5 cm olan bir küpün kütlesi 4. Şekildeki boş kap sabit sıcaklıkta sabit debili musluk ile ta- g dır. mamen dolduruluyor. Buna göre, küpün özkütlesi kaç kg / m3 tür? A) 6 B) C) D) E) Vküp = a3 = 53 = cm3 = kg/m3 Cevap C Buna göre kaptaki sıvıya ait özkütle - zaman grafiği aşağıdakilerden hangisi olabilir? A) B) C) Özkütle Özkütle Özkütle 2. Bir metal para eritilerek sıvı hale getiriliyor. Buna göre metalin, I. hacim Zaman Zaman Zaman II. kütle D) E) III. özkütle Özkütle Özkütle niceliklerinden hangileri değişir? A) Yalnız I B) I ve III C) Yalnız II D) II ve III E) I, II ve III Zaman Zaman Metal para eritilip sıvı hâle getirildiğinde kütlesi değişmez, hacmi ve öz- Sıcaklık sabit olduğundan özkütle sabittir. Cevap E kütlesi değişir. Cevap B 5. Yarıçapı rs = 2 cm, yüksekliği h = 5 cm olan silindir dx özküt- leli sıvı ile yarıçapı rK = 3 cm olan küre ise dY özkütleli sıvı ile dolduruluyor. r=2cm 3. Aynı sıcaklıktaki X ve Y sıvıları kap içinde şekildeki gibi X 5cm r=3cm dengededir. d Kaplardaki sıvıların kütleleri eşit olduğuna göre d X X Y oranı kaçtır? Y A) 2,2 B) 2 C) 1,8 D) 1,6 E) 1,4 VX . d X = V Y . d Y Buna göre, seafoodplus.info = seafoodplus.info I. X sıvısının özkütlesi, Y ninkinden küçüktür. p.(2)dX = p.(3)seafoodplus.info II. Y sıvısının kütlesi, X&#;inkinden büyüktür. Cevap C III. X sıvısının hacmi, Y ninkinden büyüktür. yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? 6. Kenar uzunlukları 8 cm, 10 cm ve 25 cm olan bir kutu kaç litre su alır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) 2 B) 4 C) 20 D) 40 E) D) I ve II E) II ve III V = 8 cm x 10 cm x 25 cm = cm3 Sıvıların şekline bakarak yalnızca Y sıvısının özkütlesinin X sıvısının içinden büyük olduğu söylenebilir. Cevap A = 2 dm3 = 2 lt Cevap A 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 29

Madde ve Özkütle 7. Aynı sıcaklıktaki K ve L sıvılarının kütle - hacim grafiği şekil- Sabit sıcaklıktaki bir sıvıya ait kütle - hacim grafiği şekildeki deki gibidir. gibidir. Kütle (g) Kütle (g) K 40 90 L 30 20 X 10 Hacim(cm3) 0 0 10 X 5 10 15 20 Hacim(cm3) d Buna göre X değeri aşağıdakilerden hangisine eşittir? Buna göre, sıvıların özkütleleri dX oranı kaçtır? L A) 15 B) 20 C) 25 D) 30 E) 45 3 4 16 8 A) 4 B) 3 C) 1 D) 9 E) 9 g/cm3 x2 = x = 30 olur. Cevap D g/cm3 Cevap D Kuyumculukta özkütlesi 19 g/cm3 olan altın ile özkütlesi 9 g/cm3 olan bakır karıştırılarak bazı eşyalar üretilir. 8. Bir sıvının özkütlesi 1,5 g/cm3 tür. Altın bakırdan pahalı olduğuna göre, Buna göre sıvının özkütlesi g / m3 cinsinden aşağıdaki- I. 10 cm3 lük bir altın eşyanın kütlesi g dan küçükse lerden hangisine eşit olur? altına bakır karıştırılmıştır. A) 6 B) 1, 6 C) 1, II. Altına bakır karıştırıldıkça özkütle azalır. D) 1, E) 1,5 III. Özkütle azaldıkça eşyanın değeri düşer. yargılarından hangileri doğrudur? d = 1,5= 1, g/m3 olur. Cevap B A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III Altın bakıra göre pahalı bir elementtir. Eğer 10 cm3 eşyanın içine bakır katılmışsa kütlesi g&#;dan az olur. Karışımın özkütlesi azalır fiyatı düşer. Cevap E 9. Aynı sıcaklıktaki X, Y ve Z sıvılarına ait kütle hacim grafiği verilmiştir. Gemiler günümüzde metal kullanılarak yapılır. Normalde Kütle (g) metaller suda batarken gemiler yüzebilir. X Bu olay, Y I. Geminin içinde fazlaca boşluk olması nedeniyle özküt- Z lesinin azalması II. Gemilerin belirli bir kütlenin altında olması Hacim(cm3) 0 III. Özkütlesi küçük olan cisimlerin özkütlesi büyük olan ci- simlere göre suda daha az batması Y sıvısının özkütlesi 1 g/cm3 olduğuna göre X sıvısının özkütlesinin, Z sıvısının özkütlesine oranı aşağıdakiler- durumlarından hangileri ile açıklanabilir? den hangisi olabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III 1 1 1 A) 3 B) 1 C) 2 D) 3 D) 4 D) I ve III E) II ve III dX > 1, dZ < 1 olduğu için dX / dZ oranı 3 olabilir. Cevap A Gemilerin kütlesi ve metalden yapıldığı için özkütlesi büyüktür. Ancak içinde boşluk olduğu için özkütlesi azalır. Özkütlesi küçük olan üstte kalır. Cevap D 30 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. C 2. B 3. A 4. E 5. C 6. A 7. D 8. B 9. A D E D

Konu Madde ve Özkütle 2. Ünite Kavrama 15 Testi 1. Kenar uzunlukları şekildeki gibi olan X ve Y cisimlerinin küt- 4. Özkütlesi 3 g/cm3 olan cisimden yarıçapı 2 cm olan küre leleri eşittir. şeklinde bir kısım çıkarılıp yerine sıvı doldurulduğunda cis- X min kütlesi 64 gram azalıyor. Y Buna göre, sıvının özkütlesi kaç g/cm3&#;tür? (p = 3 alınız) 3a A) 2,4 B) 2 C) 1,6 D) 1 E) 0,8 5a VKüre = .p.r3 = . 3 . (2)3 = 32 cm3 4a m = (d – ds).V 3a 64 = (3 – ds) . 32 d Buna göre, X ve Y cisimlerinin özkütleleri d X oranı kaç- ds = 1 g/cm3 Cevap D Y tır? (p = 3 alınız) 9 12 9 8 6 A) 4 B) 5 C) 5 D) 5 E) 5 mX = mY seafoodplus.info = seafoodplus.info 5a . 3a . 4a . dX = p.(3a)3 dX . 60a3 = dY . a3 Cevap C 5. Melih X, Y ve Z maddelerinin kütle – hacim grafiklerini çiziyor. Kütle Kütle Kütle 2. Kütle (g) Z X 40 X Y Y 30 Hacim Hacim Hacim Buna göre, Melih X, Y ve Z maddelerinden hangilerinin 0 20 V Hacim(cm3) grafiğini kesinlikle yanlış çizmiştir? Kütle – hacim grafiği verilen X ve Y maddelerinin özküt- A) Yalnız Y B) Yalnız Z C) X ve Y leleri arasında dX = 2dY ilişkisi olduğuna göre, V hacmi- nin değeri kaçtır? D) X ve Z E) X, Y ve Z X maddesi için kütle ve hacim orantılı olarak artmaktadır. Y için hacim A) 50 B) 40 C) 35 D) 30 E) 20 artarken kütle sabittir, ısıtılan bir cisme ait olabilir. Ancak Z maddesi için hacim sıfırken kütle olması imkansızdır. Cevap B dX = 2dY ⇒ dY = 1 g/cm3 g/cm3 V = 30 cm3 Cevap D 3. Suda çözünmeyen g kütleli K cismi Şekil I deki kaba 6. Bir öğrenci yolda yürürken bir anahtar buluyor. Bu anahtar bırakıldığında cisim Şekil II deki gibi dengeye geldiğinde ile ilgili bazı gözlemler yaptıktan sonra "Bu anahtar saf gü- kaptan 40 cm3 su taşmaktadır. müşten yapılmıştır." hipotezini ortaya atıyor. K Buna göre, hipotezin desteklenmesinde veya çürütül- mesinde, anahtara ait niceliklerden hangisinin kullanıl- Su ması tek başına yeterlidir? 40 cm3 A) Ağırlığı B) Özkütlesi C) Hacmi Şekil I Şekil II D) Kütlesi E) Sıcaklığı g Buna göre, K cisminin özkütlesi kaç tür? cm3 Soruda madde için ayırt edici olan özellik sorulmuştur. Özkütle ayırt edici A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 özelliktir. Cevap B Vciaim = 40 cm3 Cevap D 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 31

Madde ve Özkütle 7. Sabit debi ile su akıtan musluktan düşey kesiti şekildeki Şekildeki kap boşken m gram tamamen su ile dolduğunda olan boş olan kap dolduruluyor. 3m kütleye sahip oluyor. su m 3m Kap özkütlesi 3 g/cm3 olan sıvı ile yarısına kadar doldu- Buna göre, kaptaki sıvı yüksekliğinin zamana bağlı de- rulduğunda kaç m kütleye sahip olur? (dsu = 1 g/cm3) ğişim grafiği aşağıdakilerden hangisidir? A) Yükseklik B) Yükseklik C) Yükseklik A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8 g = 3m cm 3 m+V.1 V = 2m. g cm 3 V g 2m cm 3 [ [ d m + 2 .3 3 = m + [ . d . 3 = 4 m Cevap A cm 2 cm [ Akış hızı sabit olan M musluğu açılarak küre şeklinde kap 0 Zaman 0 Zaman 0 Zaman sıvı ile dolduruluyor. D) Yükseklik E) Yükseklik M 0 Zaman 0 Zaman Yükseklik Cevap C Buna göre, küre içindeki sıvıya ait, II Yükseklik Hacim Özkütle I O Zaman 8. Bir kap boşken gram, özkütlesi 2 g/cm3 olan sıvı ile Zaman Zaman Zaman doluyken gram geliyor. I II III Buna göre, kabın hacmi kaç cm3 tür? grafiklerinden hangileri çizilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) 45 B) 50 C) 60 D) 70 E) 80 D) I ve II E) I, II ve III mKap + V . dSıvı = m Toplam g + V . 2= g Kütle ve hacim düzgün artarken özkütle sabit kalır. Yükseklik ise önce aza- larak artan, sonra artışı artan şekildedir. Cevap E V = 60 cm3 Cevap C Şekil I deki eşit bölmeli kapta bulunan 3m kütleli 2d özkütleli sıvı içine özkütlesi 3d olan X cismi atıldığında kaptaki sıvı 9. Özkütlesi 5 g/cm3 olan metalden yapılmış içi boş bir kürenin düzeyi Şekil II&#;deki gibi oluyor. hacmi 80 cm3 tür. Kürenin kütlesi gram olduğuna göre, kürenin için- deki boşluk toplam hacmin % kaçıdır? A) 15 B) 20 C) 24 D) 25 E) 30 X Kütlesi g ise metal kısmın hacmi Şekil - I Şekil - II m = d . V ⇒ = 5 . V Buna göre, X cisminin kütlesi kaç m dir? V = 56 cm3 A) 1,6 B) 1,8 C) 2 D) 2,2 E) 2,4 Bu nedenle toplam hacimin 24 cm3 ü boştur. 3m = 5V . 2d ⇒ m = VX = 2V dX = 3d = %30 u boştur. Cevap E mX = 6 dV ⇒ mX = 1,8 m Cevap B 32 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. C 2. D 3. D 4. D 5. B 6. B 7. C 8. C 9. E A E B

Konu Dayanıklılık 2. Ünite Kavrama 16 Testi 1. Aynı kalınlıktaki demirden yapılmış düzgün X ve Y silindirle- 4. Orhan aldığı topun, çevresini , hacmini ise V ölçüyor. rinin kendi ağırlıklarına karşı dayanıklılıkları DX ve DY olur. Orhan topu şişirip çevresini 2 yaparsa topun hacmi kaç V olur? 3h A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 9 2h Çevre iki katına çıkarsa yarıçap iki katına çıkar. Böylece hacim 8 kat olur. X Y Cevap D DX Buna göre, oranı kaçtır? DY 9 3 4 2 A) B) C) D) 1 E) 4 2 3 3 Silindirlerin kendi ağırlıklarına göre dayanıklılıkları kesit alani 1 = Bu nedenle yanıt E dir. Cevap E hacim yükseklik 5. Bir küpün kesit alanı A, hacmi V&#;dir. Küpün tüm kenarları 2 katına çıkarılırsa kesit alanı ve hacmi nasıl değişir? Kesit alanı Hacim A) 4A 8V 2. Dayanıklılık, maddenin, B) 4A 2V I. Cinsi C) 4A 4V II. Fiziksel hali D) 2A 8V E) 2A 2V III. Boyutları niceliklerinden hangilerine bağlıdır? Küpün kenarı a ise Kesit Alanı = a2 Hacim = a3 Eğer iki kat yapılırsa Kesit Alanı = 4a2 Hacim = 8a3 olur. Cevap A A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III Dayanıklılık maddenin cinsi, boyutları ve fiziksel hâline bağlıdır. Cevap E 6. Düşey kesitleri şekildeki gibi olan aynı maddeden yapılmış K ve L cisimleri verilmiştir. K 3. Yarıçapı r olan bir kürenin en büyük kesit alanı A, hacmi ise L V dir. Kürenin yarıçapı 2r yapılırsa hacmi ve en büyük kesit alanı için aşağıdakilerden hangisi doğru olur? Kesit alanı Hacim Buna göre, A) 2A 4V l. hacimleri B) 2A 8V ll. kütleleri C) 4A 8V lll. kendi ağırlıklarına karşı gösterdiği direnç D) 4A 4V niceliklerinden hangileri her iki cisim için kesinlikle E) A 8V farklıdır? Yarıçapı iki katına çıkartılırsa kesit alanı 4 katına, hacim ise 8 katına çıkar. A) Yalnız l B) Yalnız ll C) Yalnız lll Cevap C D) ll ve lll E) l ve ll 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 33

Dayanıklılık 7. Tahtadan yapılan bir silindirin dayanıklılığı D&#;dir. Hacmi 60 cm3 olan bir silindirin yüksekliği h = 5 cm dir. Aynı tahtadan kesit alanını değiştirilmeden üçte bir ora- Yarıçapı silindirinkine eşit bir kürenin kesit alanı ve nında yeni bir silindir yapılırsa dayanıklılığı kaç D olur? hacmi hangi seçenekte doğru verilmiştir? (p = 3 alınız) 1 1 A) 9 B) 3 C) 1 D) 3 E) 9 Kesit alanı (cm2) Hacim (cm3) 3r A) 12 32 B) 4 32 C) 2 32 X 3h D= D) 12 64 E) 4 64 r V = p.r2.h 60 = 3.r r2 = 4 r=2 h D&#; = Cevap D Kesit alanı = p.r2 = 12 cm2 Hacim = .p.r3 = 32 cm3 Cevap A kesit alanı 8. Boyutları verilen X küpünün ve Y silindirinin hacim oranı sırasıyla D1 ve D2 dır. a Aynı maddeden yapılmış X, Y ve Z prizmaları şekildeki gibidir. X Y Z 2a h = 3a 2a 2a 4a X Y D Buna göre, D1 oranı kaçtır? (p = 3 alırız) 2a 2a 2a 2 3a a 2a 3 2 1 Prizmaların dayanıklılıkları DX, DY ve DZ olduğuna göre A) 2 B) 2 C) 1 D) 3 E) 2 bu dayanıklılıklar arasındaki ilişki nedir? Kesit alanı 1 Düzgün geometrik şekillerin oran tir. A) DX > DY > DZ B) DX = DY = DZ Hacim yükseklik 1 1 A1 3 C) DY > DZ > DX D) DX > DZ > DY A1 = , A = olur. = olur. Cevap B 2a 2 3a A2 2 E) DZ = DX > DY Kesit alanı Aynı maddeden yapılan prizmaların oranları ve dolayısıyla 9. Yarıçapı r olan K küresi ve yarıçapı r uzunluğu 3r olan L dayanıklılıkları eşittir. Hacim Kesit alanı silindirinin oranları sırayla DK ve DL dir. Cevap B Hacim r 3r r Yarıçapı 6 cm, yüksekliği 54 cm olan metal bir silindirin Kesit alanı oranı D&#;dir. K L Hacim Kesit alanı D Silindir eritilerek küp haline getirilirse kaç Hacim Buna göre DK oranı kaçtır? (p = 3 alnız) D olur? (π = 3 alnız) L 1 1 3 3 4 9 9 16 A) 9 B) 3 C) 1 D) E) 3 A) 2 B) 3 C) 4 D) 8 E) 9 2 VS = VK AK = = AL = = 3 . 6 . 6 = a3 a = 18 cm Cevap C Cevap E 34 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. E 2. E 3. C 4. D 5. A 6. C 7. D 8. B 9. C A B E

Konu Dayanıklılık 2. Ünite Kavrama 17 Testi 1. Yarıçapı r olan bir küre ile ilgili, 4. Aynı maddeden yapılmış K ve L silindirlerinin yarıçapları ve I. Kesit alanı pr 2 dir. yükseklikleri şekildeki gibidir. 4 3 r II. Hacmi 3 pr tür. Kesit alanı p r III. oranı dir. Hacim r 3h yargılarından hangileri doğrudur? 2h L K A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III K silindirinin kendi ağırlığına karşı dayanıklılığı D ise L si- Kesit Alanı = pr2 lindirinin kendi ağırlığına karşı dayanıklılığı kaç D dir? Hacim = pr3 1 1 2 3 A) B) C) D) 1 E) Kesit alanı 4 3 3 2 = = Cevap C Hacim Kesit alanı Silindirlerin yarıçapları eşit aynı maddeden yapıldıkları için Hacim Oranına bakmamız yeterlidir. K için; L için 2. Bir cismin yoğunluğu değişmeden boyutları 4 katına çıkarılırsa dayanıklılığı nasıl değişir? olur. Cevap C 1 A) 16 sına düşer. 5. Tahtadan yapılmış bir masanın daha dayanıklı olması için; 1 I. Masanın bacaklarını kalınlaştırmak B) 4 üne düşer. C) Değişmez. II. Üzerine ağırlık koymak D) 4 katına çıkar. III. Masanın ayaklarını kısaltmak E) 16 katına çıkar. işlemlerinden hangisi tek başına yapılabilir? Boyutlar dört katına çıkarsa dayanıklılık dörtte birine düşer. A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II Cevap B D) I ve III E) II ve III Dayanıklılık masayı taşıyan bacakları daha kalın yapmak ve masanın ayaklarını kısaltmak gerekir. Cevap D 3. İçi dolu düzgün bir silindirin kendi ağırlığına karşı gösterdiği direnç (D), silindirinin yüksekliği h dir. 6. Kenar uzunlukları a olan küp ile yarıçapı a olan küre Buna göre, silindirin D - h grafiği aşağıdakilerden han- için, gisidir? I. Küpün hacmi daha büyüktür. A) D B) D C) D II. Dayanıklılıkları eşittir. III. Kürenin kesit alanı daha büyüktür. yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II h h h D) I ve III E) I, II ve III D) D E) D Küp Küre Hacim = a3 Hacim = pa3 Kesit alanı = a2 Kesit alanı = pa3 h h Dayanıklılıklar için kesin birşey söylenemez. Maddenin cinsi bilinmiyor. Cevap B 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 35

Dayanıklılık 7. Aynı maddeden yapılmış K, L ve M cisimleri şekildeki gibidir. Dayanıklılıkla ilgili olarak, r r I. Maddeler için ayırt edici özelliktir. r II. Cisimlerin üzerlerine uygulanan kuvvete karşı gösterdi- 2r r 2r ği dirençtir. III. Cismin boyutlarına bağlıdır. yargılarından hangileri doğrudur? X Y Z A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III Cisimlerin kendi ağırlıklarına karşı dayanıklılıkları DX, DY ve DZ olduğuna göre, dayanıklılıklar arasındaki ilişki D) II ve III E) I, II ve III nedir? Dayanıklılık maddeler için ayırt edici özellik, uygulanan kuvvete karşı gös- terilen zorluk ve cismin boyutuna bağlıdır. Cevap E A) DY > DX = DZ B) DX = DY > DZ C) DZ > DX = DY D) DY = DZ > DX Şekildeki dikdörtgenler prizması biçimindeki tahta blok K E) DX > DY = DZ yüzeyi üzerine konduğunda kendi ağırlığına karşı dayanık- lılığı D1 , L yüzeyi üzerine konduğunda ise D2 oluyor. DX = DY = DZ = K Bu nedenle DY > DX = DZ Cevap A 3a L 8. Küp şeklindeki bir hamur bozularak küre haline getiril- a diğinde; 2a D1 I. Dayanıklılığı Buna göre, oranı kaçtır? D2 II. Kesit alanı 1 A) B) 2 C) 1 D) 2 E) 3 III. Hacim 3 3 değerlerinden hangileri büyür? D1 = D2 = ⇒ Cevap A A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II Dayanıklılık cisimlerin üzerilerine uygulanan kuvvete karşı D) II ve III E) I, II ve III gösterdiği dirençtir. Cisimlerin hacimleri eşittir. a3 = πr3 olduğundan yarıçap kenar uzunluktan büyük olur. (r > a) Küpün kesit alanı a2, kümenin kesit alanı ise πr2 olduğu için kürenin kesit alanı daha büyük olur. Kesit alanı Dayanıklılık olduğuna için kürenin dayanıklılığı daha büyük- Hacim tür. Cevap A Şekildeki silindirin dayanıklılığını arttırmak için, I. yarıçapını artırmak, Kesit alanı II. yüksekliğini azaltmak, 9. Kenar uzunluğu 4 cm olan bir küpün oranı Hacim III. yüksekliğini arttırmak kaç cm–1 dir? 1 1 1 1 işlemlerinden hangileri yapılmalıdır? A) 1 B) C) D) E) 2 4 8 16 A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III Kesit alanı = cm–1 olur. D) II ve III E) I ve II Hacim Kenar uzunluğu 4 cm olduğu için bu oran olur. Cevap C Silindirin dayanıklılığı kesit alanı ile doğru yükseklikle ters orantılı olduğu için I ve II nolu yargıdaki işlemler yapılmalıdır. Cevap E 36 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. C 2. B 3. D 4. C 5. D 6. B 7. A 8. A 9. C E A E

Konu Yapışma ve Birbirini Tutma 2. Ünite Kavrama 18 Testi 1. Adezyon kuvveti, 4. Aşağıda verilen, I. Sıvının cinsine I. Suyun yaprak üzerinde küre şeklinde durması kohez- II. Sıvının sıcaklığına yon sonucudur. III. Sıvının miktarına II. Yağmur damlasının cama yapışmasında adezyon etki- lidir. niceliklerinden hangilerine bağlıdır? III. Aynı cins moleküller arasındaki etkiye adezyon denir. A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III yargılarından hangileri doğrudur? D) II ve III E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II Adezyon kuvveti sıvının miktarına bağlı değildir. Adezyon sıvının cinsine ve sıcaklığına bağlıdır. D) II ve III E) I, II ve III Cevap B Su damlasının küre şeklinde durması kohezyon sonucudur. Kohezyon aynı tür moleküller arasındaki etkileşimin adıdır. Yağmur damlasının cama ya- 2. Aynı ortamda aynı miktardaki su ve bal özdeş kaplara ko- pışmasında adezyon etkilidir. Cevap C nuluyor. Kaplar şekildeki gibi çevrildiğinde balın suya göre çok daha geç döküldüğü görülüyor. 5. Sıvılarla ilgili, I. Belirli bir şekilleri yoktur. II. Molekülleri bir arada tutan kuvvete adezyon kuvveti de- Su Bal nir. III. Birbirleriyle her oranda homojen karışırlar. yargılarından hangileri doğrudur? Bu olay su ve balın hangi özelliklerinin farklı olmasın- dan kaynaklanır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) Özkütle B) Kütle C) Renk D) II ve III E) I, II ve III D) Akışkanlık E) Sıcaklık Sıvıların belirli şekilleri yoktur. Molekülleri arasındaki kuvvette kohezyon denir. Birbirleriyle karışmayabilirler. Cevap A Sıvıların geç akması akışkanlıkla ilgilidir. Cevap D 3. Özdeş cam tüplere konulan X ve Y sıvıları, tüp içinde şekil- deki gibi durmaktadır. 6. Maddelerin cinsi ve bazı sıcaklık değerleri çizelgede veril- miştir. X Y Madde Cinsi Sıcaklık (°C) X Civa 20 Y Su 30 Buna göre, I. X sıvısı su olabilir. Z Alkol 10 II. Y sıvısı cıva olabilir. T Civa 40 III. X sıvısı camı ıslatmaz. Kohezyon kuvvetinin sıcaklıkla ilişkisini araştırmak is- yargılarından hangileri doğrudur? teyen bir öğrenci hangi maddeleri karşılaştırmalıdır? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II A) X ve Y B) X ve Z C) Y ve Z D) II ve III E) I, II ve III D) X ve T E) Z ve T X sıvısı : Adezyon < Kohezyon Kohezyon kuvvetini karşılaştırmak için maddeler aynı cins ve farklı sıcak- lıklardan olmalıdır. Y sıvısı : Adezyon > Kohezyon X civa, Y su olabilir, X camı ıslatmaz. Cevap B Cevap D 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 37

Yapışma ve Birbirini Tutma 7. Aynı hacimdeki X, Y ve Z sıvılarından alınıp bir bez parçası Civanın adezyon kuvvetinin kohezyon kuvvetinden kü- üzerine konuluyor. çük ve suyun adezyon kuvvetinin kohezyon kuvvetin- Sıvıların bez üzerindeki görünümünü, den büyük olduğu cam kap içerisine cıva ve su sıra- sıyla konduğunda sıvıların görüntüsü aşağıdakilerden X Y hangisi gibi olur? Z A) B) C) Su Su Su şeklinde olduğuna göre, sıvıların kohezyon kuvvetleri- Civa Civa Civa nin büyüklükleri arasındaki ilişki nasıldır? D) E) A) X = Y = Z B) X > Y > Z C) Y > X > Z Su Su D) Y > X = Z E) X > Z > Y Civa Civa Kohezyon kuvveti fazla olan sıvı küresel şeklini daha fazla korur. Cevap C Cıva camda dışa su ise içe doğru eğilmiş durmalıdır. 8. Cam Cevap B Sıvı I. Sıvının yüzeyi ıslatması. Cama yapışık şekilde duran sıvının bu şekilde durma- II. Kılcal boruda sıvı yükselmesi. sında, III. Suyun kılcal boruda içe doğru kavisli konum alması. I. Adezyon Yukarıdaki olayların hangilerinde adezyon kuvveti ko- II. Kohezyon hezyon kuvvetinden daha büyüktür? III. Dayanıklılık A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II olaylarından hangileri etkilidir? D) II ve III E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II Adezyon kuvveti kohezyon kuvvetinden büyükse sıvı yüzeyi ıslatır. Ayrıca D) II ve III E) I, II ve III sıvı içe bombeli durur ve ince borularda yükselir. Sıvının cama yapışık kalmasında adezyon kuvveti etkilidir. Cevap A Cevap E 9. İki cam yüzey arasına az miktar su damlatılıp camlar yapış- tırılıyor. Alt cama bağlı çengele çok hafif yükler asıldığında belli bir değerden sonra camlar birbirinden ayrılıyor. Cam Çengel Cam tüpte şekildeki gibi duran sıvı için, Yük I. Kohezyon adezyondan büyüktür. Camların daha fazla yük taşıyabilmesi için, II. Isıtılırsa sıvı daha kavisli durur. I. farklı sıvı kullanmak III. Camı ıslatmayan sıvıdır. II. yüzey alanı daha büyük cam kullanmak yargılarından hangileri doğrudur? III. deneyi daha sıcak ortamda tekrar yapmak A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II işlemlerinden hangisi tek başına yapılabilir? D) I ve III E) II ve III A) I, II ve III B) Yalnız III C) I ve II Sıvının kohezyon kuvveti adezyon kuvvetinden büyüktür. Bu nedenle sıvı D) II ve III E) Yalnız I camı ıslatmaz. Isıtılırsa kohezyon azalır dolayısıyla kavis azalır. Cam arasındaki sıvının adezyon kuvveti sonucu yük taşınır. Farklı sıvı kul- Cevap D lanmak, daha fazla yüzey alanı olduğunda ağırlık artacağından yük mik- tarı artmaz. Sıcaklıkla adezyon kuvveti azalır. Cevap E 38 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. B 2. D 3. B 4. C 5. A 6. D 7. C 8. A 9. E B E D

Konu Yapışma ve Birbirini Tutma 2. Ünite Kavrama 19 Testi 1. Göz lensinin göz merceğine yapışması aşağıdakilerden 4. Su yüzeyine dokundurulan kağıt parçası ıslanıyor. hangisine örnektir? Kağıt parçasının ıslanma şartı, A) Dayanıklılık B) Kılcallık I. Adezyon kuvvetinin kohezyon kuvvetinden büyük ol- C) Adezyon kuvveti D) Kohezyon kuvveti ması E) Yüzey gerilimi II. Suyun yoğunluğunun küçük olması III. Suyun yüzey geriliminin büyük olması Göz lensinin göze yapışması adezyon sonucudur. Cevap C yukarıdakilerden hangilerine bağlıdır? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I ve III Suyun kağıdı ıslatmasının koşulu adezyon kuvvetinin kohezyon kuvvetin- den büyük olmasıdır. Cevap A 2. "Musluğun ağzındaki çok az miktardaki suyun damla şeklini 5. Cam üzerine X, Y, Z sıvılarından bir damla damlatılarak sü- alması olayında , damlanın hemen düşme- zülüp dökülme süreleri ölçülüyor. yip bir süre musluğun ağzında asılı kalması olayında ise X Y Z etkilidir." Cümlesinin doğru olabilmesi için boşluklar sırasıyla nasıl doldurulmalıdır? A) Adezyon kuvveti – Kohezyon kuvveti Eğimli cam levhanın bir ucuna eşit hacimde X, Y ve Z sıvıla- B) Kohezyon kuvveti – Adezyon kuvveti rından damlatılıyor. Damlalardan önce X, en son Y levhanın C) Adezyon kuvveti – Kılcallık diğer ucuna ulaşıyor. D) Kohezyon kuvveti – Yüzey gerilimi X, Y ve Z sıvıları ile cam arasında oluşan adezyon kuv- E) Adezyon kuvveti – Yüzey gerilimi veti AX, AY ve AZ arasındaki büyüklük ilişkisi aşağıdaki- lerden hangisidir? Suyun küresel olması kohezyon, musluğa yapışması ise adezyon sonucu- dur. Cevap B A) A X = AY = A Z B) A X > A Z > AY C) AX > AZ = AY D) AY > A Z > A X E) AY > A X > A Z Maddeyle cam arasındaki adezyon arttıkça camda kalma süresi artar. Bu nedenle AY > AZ > AX tir. Cevap D 3. Aşağıda verilen, 6. Aşağıda verilen, I. 40°C de su I. Denizden çıkan kişinin saçlarının kafasına yapışması II. 40°C de civa II. Çay tabağının bardağa yapışması III. 20°C de civa III. Dikenli tohumun pantolona yapışması sıvılarının kohezyon kuvvetleri arasındaki büyüklük olaylarından hangileri adezyon kuvvetiyle ilgilidir? ilişkisi nedir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II A) I = II = III B) I > II > III C) II > I > III D) II ve III E) I, II ve III D) III > I > II E) III > II > I Islanan saçın kafaya ve bardağın tabağa yapışması adezyon kuvvetidir. Aynı koşullarda civanın kohezyon kuvveti suyunkinden büyüktür. Kohez- Bitkilerin dikenli tohumu dikenleri nedeniyle elbiseye yapışır. yon sıcaklıkla azalır. Cevap E Cevap C 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 39

Yapışma ve Birbirini Tutma 7. Cam tüplere X, Y, Z sıvıları doldurulduğunda şekildeki gibi X, Y ve Z sıvılarının aynı tavandaki durumları şekildeki gibidir. dengede kalmaktadır. X Z Y X Y Z Buna göre, sıvılara etki eden kohezyon kuvvetleri ara- sındaki nedir? A) X > Z > Y B) X > Y > Z C) Z > X > Y Buna göre, I. Y ve Z sıvıları aynı cins olabilir. D) X = Y = Z E) Y > Z > X II. Y su olabilir. Adezyon nedeniyle en fazla kütleli Y damlası tavanda asılı kalmaktadır. Bu nedenle en büyük adezyon Y sıvısına, en küçük adezyon Z sıvısına etki III. X cıva olabilir. etmektedir. Cevap E yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II Bir cam kap içindeki sıvı dışa doğru kavisli olacak şekilde dengededir. D) II ve III E) I, II ve III Y ve Z sıvılarının adezyon kuvveti daha büyüktür. Aynı sıvı olabilirler. Y ve Z sırayla su ve cıva olabilir. Cevap E Ksıvı 8. Aşağıda verilen, I. Cam tüpe konulan sıvının dışa doğru kavisli durması Buna göre, II. Yüzeye damlatılan sıvının küresel hâlde durması I. Kohezyon kuvveti, adezyon kuvvetinden büyüktür. III. Bir yüzeye dökülen sıvının bu yüzeye yapışması II. Cam kaptaki sıvı, camı ıslatmaz. olaylarından hangilerinde kohezyon kuvveti etkilidir? III. Kaptaki sıvı cıva olabilir. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III yargılarından hangileri doğru olabilir? D) I ve II E) I, II ve III A) I ve II B) I ve III C) II ve III Sıvının cam tüpte dışa kavisli durması, damlatıldığı yüzeyde küresel halde D) I, II ve III E) Yalnız III durması kohezyonla, sıvının bir yüzeye yapışması ile ilgilidir. Cevap D Sıvı dışa kavisli olduğunda kohezyon kuvveti daha büyüktür bu nedenle cıva olabilir, camı ıslatmaz. Cevap D 9. Özdeş cam kaplara doldurulan X, Y, Z sıvıları şekildeki gibi durmaktadır. Silindirik kap içindeki sıvı şekildeki gibi dengededir. Ksıvı X Y Z Buna göre, I. Adezyon kuvveti, kohezyon kuvvetinden küçüktür. Sıvıların cam kapla arasındaki adezyon kuvvetleri AX, II. Sıvı camı ıslatır. AY, AZ arasındaki ilişki nedir? III. Sıvı cıva olabilir. A) A Z > A X > AY B) AY > A Z > A X yargılarından hangileri yanlıştır? C) AX = AY = AZ D) A X > AY > A Z A) I ve III B) II ve III C) I ve II E) AY > A X > A Z D) I, II ve III E) Yalnız I Aynı cam tüpte Y sıvısı dışa doğru, Z içe doğru kavis alıyor. X ise düz du- ruyor. Bu nedenle en büyük adezyon Z, en küçük adezyon Y sıvısına aittir. Sıvı cama yapıştığından adezyon daha büyüktür ve camı ıslatır. Bu neden- Cevap A le su olabilir. Cevap A 40 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. C 2. B 3. E 4. A 5. D 6. C 7. E 8. D 9. A E D A

Konu Kılcallık ve Yüzey Gerilimi 2. Ünite Kavrama 20 Testi 1. I. Mavi mürekkepli suya konulan beyaz gülün mavi renk 4. Bir bardak su üzerinde metalden yapılmış bir ataç dengede alması durmaktadır. II. Eriyen mumun fitilden yükselmesi Buna göre; III. Tükenmez kalemlerde mürekkebin kalem ucundan ak- I. suda deterjan çözmek ması II. suda tuz çözmek Olaylarından hangilerinde kılcallık etkilidir? III. suyun sıcaklığını arttırmak A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II işlemlerinden hangileri tek başına yapılırsa ataç suya batabilir? D) I ve III E) II ve III Boyalı suyun yapraklara taşınması ve eriyen mumun fitilden yükselmesi A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II kılcallık, tükenmez kalemde mürekkebin akması ise yer çekimi sonucudur. D) I ve III E) I, II ve III Cevap C Suda deterjan veya sabun çözmek veya suyu ısıtmak yüzey gerilimini azal- tır. Tuz yüzey gerilimini arttırır ve ataç batmaz. Cevap D 5. Yüzey gerilimi ile ilgili, I. Soğuk suyun yüzey gerilimi, sıcak suyunkinden büyüktür. II. Sıcaklığın artması yüzey gerilimini azaltır. 2. I. İspirto ocağının yanması III. Sabun yüzey gerilimini azaltır. II. Ağaç yapraklarına su taşınması yargılarından hangileri doğrudur? III. Küp şekerin çay damlasını emmesi Yukarıdaki olaylarının hangilerinde kılcallık etkilidir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III Sıcaklık ve sabun yüzey gerilimi azaltır. Cevap E İspirto ocağının yanması, ağaç yapraklarına su taşınması ve küp şekerin çay damlasını emmesi kılcallık etkildir. Cevap E 6. Bir sıvı içerisine daldırılan aynı maddeden yapılmış K, L, M tüplerinde sıvıların yükseklikleri arasındaki ilişki h1 > h3 > h2 dır. K L 3. X, Y ve Z kılcal boruların yarıçapları sırasıyla rX, rY ve rZ ve M bunlar arasındaki ilişki rY > rX > rZ dir. h1 h2 h3 Bu borular içine adezyon kuvvetleri kohezyon kuvvetlerin- den büyük olan sıvılar konulduğunda kılcal borular içindeki sıvı yükseklikleri hX, hY ve hZ olmaktadır. Buna göre, hX, hY ve hZ arasındaki ilişki nasıldır? A) hZ > hX > hY B) hY > hX > hZ Buna göre, tüplerin yarıçapları rK, rL ve rM arasındaki C) hX > hY > hZ D) hZ > hY > hX ilişki nasıldır? E) hY > hZ > hY A) rK > rM > rL B) rL > rM > rK Adezyon kuvveti kohezyon kuvvetinden fazla olan sıvılar boru inceldikçe C) rK > rL > rM D) rK = rL = rM daha çok yükselir. Bu nedenle en yüksek Z; en alçak Y borusundaki sıvı E) rM > rL> rK olur. Cevap A Yarıçap azaldıkça yükseklik artar. Cevap B 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 41

Kılcallık ve Yüzey Gerilimi 7. Aşağıda verilen, Kılcallık olayı, I. 40°C de cıva I. Adezyon II. 40°C de su II. Kohezyon III. 20°C de cıva III. Kılcal borunun uzunluğu sıvıların yüzey gerilim kuvvetleri arasındaki büyüklük niceliklerinden hangilerine bağlıdır? ilişkisi nasıldır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) I > II > III B) I = II > III D) I ve III E) I, II ve III C) III > I > II D) III > II > I Kılcallık adezyon ve kohezyona bağlı borunun uzunluğundan bağımsızdır. E) III > I = II Cevap C Cıvanın yüzey gerilimi suyun yüzey geriliminden fazladır. Sıcaklık yüzey gerilimi azaltır. Cevap C Aynı kalınlıktaki kılcal cam borular ve K, L ve M sıvılarıyla şekildeki düzenekler kuruluyor. h1 h2 h3 8. Sıvılarla ilgili, K L M I. Deterjan eklemek yüzey gerilimini azaltır. Sıvıların yükseklikleri arasındaki ilişki h2 > h1 > h3 ol- II. Sıcaklık kohezyon kuvvetini azaltır. duğuna göre, K, L, M sıvıları ile kılcal borular arasında III. Sabun eklemek kohezyon kuvvetini artırır. oluşan adezyon kuvvetlerinin büyüklük ilişkisi aşağı- yargılarından hangileri doğrudur? dakilerden hangisidir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II A) L > K > M B) L > M > K C) K > M > L D) K > L > M D) I ve III E) I, II ve III E) M > K > L Yüzey gerilimi ve kohezyon kuvveti deterjan etkisiyle azalır. Cevap C Özdeş borularda fazla yükselen sıvının adezyon kuvveti daha büyüktür. Cevap A Kılcal borular, içinde aynı cins sıvı bulunan kaplara batırıl- dığında X, Y, Z kılcal boruların sıvı görünümü şekildeki gibi oluyor. X Y Z hY hZ hX 9. I. Suya yatay atlandığında çarpma etkisi göstermesi II. Bardağa hacminden fazla su doldurulduğunda taşma- ması Kılcal boruların sıvı derinlikleri büyükten küçüğe hX, hY, III. Metal atacın suda batmaması hZ şeklinde sıralandığına göre kılcal boruların yarıçap- Olaylarından hangileri yüzey gerilimi ile ilgilidir? ları arasındaki büyüklük ilişkisi nasıldır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III A) rX > rY > rZ B) rX = rY = rZ D) II ve III E) I, II ve III C) rY > rZ > rX D) rZ > rY > rX Verilen örneklerin tümü yüzey gerilimi ile ilgilidir. E) rZ > rX > rY Cevap E Kohezyon kuvveti adezyon kuvvetinden büyük olan sıvılar boru inceldikçe daha alt seviyede kalırlar. Cevap D 42 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. C 2. E 3. A 4. D 5. E 6. B 7. C 8. C 9. E C A D

Fiziğin Doğası - Madde Bilgisi Test 21 1. Ahmet fizik dersinde kütle, hacim ve özkütle arasındaki iliş- 2. Mehmet, aynı cins kılcal borularda sıvının yükselme mik- kiyi açıklayabilmek için aşağıdaki deney düzeneği kuruyor. tarının bağlı olduğu değişkenleri belirlemek için aşağıdaki Kütlesi g olan içi dolu K cismi 40 cm3 seviyesine kadar hipotezleri kuruyor. dolu şekildeki kaba yavaşça bırakıyor. I. Hipotez: Kılcal borularda sıvının yükselme miktarı sıvı- nın cinsine bağlıdır. II. Hipotez: Sıvının yükselme miktarı kılcal borunun kesit 60 alanına bağlıdır. 40 Mehmet hipotezlerini doğrulamak için K, L, M ve N deney düzeneklerini kuruyor. S 2S S 2S X L M Ahmet&#;in deneydeki gözlem ve deneyde elde ettiği veriler aşağıdaki gibidir. X Sıvısı Y Sıvısı Z Sıvısı X Sıvısı • X cismi sıvıda kabın dibine giderek dengeliyor. K L M N • M kabında biriken sıvının hacmi 10 cm3 tür. • M kabında sıvı taşmıyor. K, L, M ve N deneylerde elde edilen verileri çizelgeye kay- dediyor. • L kabında biriken sıvının hacmi 20 cm3 tür. Buna göre, K L M N I. X cisminin hacmi 30 cm3 tür. Yükselme miktarı 2h 3h 4h h II. X cisminin birim hacminin kütlesi 2 g/cm3 tür. Mehmet hipotezlerini doğrulamak için hangi deney dü- III. X cisminin 10 gramının hacmi 5 cm3 tür. zeneklerinde elde edilen verileri birlikte değerlendiril- yargılarından hangileri doğrudur? melidir? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III I. hipotez II. hipotez D) II ve III E) I, II ve III A) K ve N L ve M B) L ve N K ve N C) M ve N K ve L D) L ve M K ve N E) K ve L M ve N 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 43

Fiziğin Doğası - Madde Bilgisi Test 21 3. Ahmet, kurmuş olduğu deney düzeneklerini kullandığı sıvı- 4. Şekildeki K, L, M kaplarında sırasıyla kırmızı, yeşil ve mavi lar ve cisimler ile ilgili bilgiler aşağıdaki gibidir. renkli mürekkep bulunmaktadır. Her kaba ayrı ayrı beyaz • Cisimlerin içi doludur. renkli bir çiçek konulduğunda K kabındaki çiçek kırmızı, L • Cisimler sıvıya tamamen batmaktadır. kabındaki çiçek yeşil ve M kabındaki çiçek ise mavi renge • Kaplardaki X, Y, Z sıvılarının özkütleleri arasındaki bü- dönüşüyor. yüklük ilişkisi dZ > dX > dY dir. • K, L, M cisimlerinin özkütleleri arasındaki büyüklük iliş- kisi dK > dM > dL dir. • Cisimlerin ve sıvıların sıcaklıkları eşittir. • Taşırma kapları tamamen doludur. • Cisimlerin kütleleri eşittir. K L M K L M Beyaz renkli çiçekleri kırmızı, yeşil ve mavi renge dö- nüşmesini sağlayan etmen aşağıdaki seçeneklerden hangisinde vardır? X Sıvısı Y Sıvısı Z Sıvısı A) Kumaşa damlayan boyanın kumaşa dağılması Şekil l Şekil ll Şekil lll B) Suyun musluğun ağzında damla şeklini alması C) Civa yere döküldüğünde civanın kürecikler halinde ol- Ahmet, K cisminin Şekil I&#;deki kaba, L cismini Şekil II&#;deki ması kaba, M cismini Şekil III&#;teki kaba yavaşça bırakıyor. D) Çay bardağı, tabaktaki sudan dolayı çay tabağına ya- Buna göre, pışması I. K cisminin taşırdığı sıvının hacmi, L cisminin taşırdığı E) Su örümceğinin su üzerinde batmadan yürümesi sıvının hacmine eşittir. II. L cisminin taşırdığı sıvının ağırlığı, M cisminin taşırdığı sıvının ağırlığından büyüktür. III. M cismi ağırlığından daha az miktarda sıvı taşırır. yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız IIl C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 44 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. D 2. B 3. B 4. A

Fiziğin Doğası - Madde Bilgisi Test 22 1. Mehmet, sabit debili sıvı akıtan muslukla terazi üzerinde 2. Altın ayarı, altının saflık oranını belirler. 24 ayar altın saf bulunan şekildeki kabı sıvı ile dolduruyor. altındır. Altına farklı metal eklendiğinde oluşan alaşımın öz- kütlesi altının özkütlesinden farklıdır. Bir öğrenci K, L, M, N ve P yüzüklerine ait aynı sıcaklıktaki kütle, hacim değerlerini aşağıdaki çizelgeye kaydediyor. Yüzük Kütle (g) Hacim (cm3) K 8 0,6 L 5 0,3 Kap sıvı ile dolarken terazide okunan değerleri Mehmet M 4 0,5 aşağıdaki çizelgeye kaydediyor. N 6 0,6 Zaman (s) 0 5 10 15 20 P 7 0,4 Kütle (g) Altının özkütlesi bakırın özkütlesinden büyük olduğuna Elde edilen verilere göre kaptaki sıvıya ait kütle-zaman, sıvı göre altın ve bakır alaşımından oluşan yüzüklerin ayarı yüksekliği - zaman ve özkütle - zaman grafikleri çiziliyor. en yüksek ve ayarı en düşük olan yüzükler aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru verilmiştir? Kütle (g) Yükseklik ayarı en yüksek ayarı en düşük 80 h A) K L B) L N C) P M Zaman Zaman D) N P 0 20 0 20 l ll E) P K Özkütle d Zaman 0 20 lll Buna göre, I, II ve III nolu grafiklerden hangileri doğru çizilmiştir? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 45

Fiziğin Doğası - Madde Bilgisi Test 22 3. Ahmet&#;in, aynı sıcaklıktaki K, L, M, N, P cisimlerine ait yap- 4. Yüzey geriliminin büyüklüğü sıvıyı oluşturan moleküllerinin tığı işlemler ve gözlemler aşağıdaki gibidir. özelliğine göre değişiklik gösterir. Her sıvının kendine ait • Cisimlerle aynı sıcaklıktaki sıvıya cisimler ayrı ayrı bıra- yüzey gerilim kat sayısı vardır. kıldığında cisimlerin sıvıda kabın dibine gitmektedir. Çizelgede bazı sıvıların 20°C&#;deki yüzey gerilim katsayıları • Cisimlerin kütleleri terazide ayrı ayrı ölçülüyor. verilmiştir. • Cisimlerin taşırma kabından taşırdıkları sıvıların hacim- Sıvı Yüzey gerilim katsayısı (N/m) leri ayrı ayrı ölçülüyor. Ahmet ölçüm sonuçlarını çizelgeye kaydediyor. K 70 . 10–3 L . 10–3 Cisim K L M N P M 40 . 10–3 Kütle (g) 40 25 35 20 50 Bu sıvılardan eşit hacimde birer damla alınarak özdeş X, Y Taşan sıvının 20 10 10 5 20 ve Z zeminleri bırakıldığında şekildeki gibi dengede kalıyor. hacmi (cm3) Buna göre, I. K cisminin 1 cm3 hacminin kütlesi, L cisminin 1 cm3 hacminin kütlesinden büyüktür. X zemini Y zemini Z zemini II. M cisminin özkütlesi, P cisminin özkütlesinden büyük- tür. Buna göre, X, Y ve Z zeminlerinde hangi sıvılar vardır? III. Eşit kütledeki L cisminin hacmi, N cisminin hacminden büyüktür. X Y Z yargılarından hangileri doğrudur? A) K L M B) M L K A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III C) M K L D) II ve III E) I, II ve III D) L K M E) L M K 46 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. E 2. C 3. D 4. D

Fiziğin Doğası - Madde Bilgisi Test 23 1. Bazı büyüklüklerin ölçüm araçları ve birimleri çizelgede ve- 3. R yarı çaplı yarı küre biçiminde özdeş K, L kaplarında sıra- rilmiştir. sıyla X ve Y sıvıları vardır. K kabı ağzına kadar, L kabı ise yarı yüksekliğine kadar şekildeki gibi doludur. Büyüklük Ölçüm aracı Birimi I Dinamometre Newton R/2 Kütle II Kilogram R R/2 Sıcaklık Termometre III K Kabı L Kabı Buna göre, çizelgedeki I, II ve III nolu yerlere aşağıdaki- X sıvısının özkütlesi, Y sıvısının özkütlesinden küçük lerden hangisi getirilmelidir? olduğuna göre, I II III I. K kabındaki sıvının kütlesi, L kabındaki sıvının kütlesin- A) Kuvvet Ampermetre Kelvin den büyüktür. B) Basınç Metre Mol II. Her iki kaptaki sıvıların kütleleri eşittir. C) Akım şiddeti Terazi Kilogram III. L kabındaki sıvının kütlesi, K kabındaki sıvının kütlesin- den büyüktür. D) Kuvvet Terazi Kelvin yargılarından hangileri doğru olabilir? E) Hız Fotometre Kandela A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 2. Ağzına kadar su dolu bir kap tartıldığında toplam kütlesi 4. Günlük yaşantımızda karşılaştığımız bazı olaylarda yapış- g geliyor. Kaba g kütleli ve içi dolu bir metal bilye ma (adezyon), bazı olaylarda birbirini tutma (kohezyon) ola- konulduğunda suyun bir kısmı taşıyor. yı baskın halde bulunabilir. Kap, içinde kalan su ve metal bilye birlikte tartıldığında Buna göre, g geldiğine göre, I. Bazı böceklerin suya batmadan su üstünde durabilmesi I. Bilyenin özkütlesi 2 g/cm3 tür. II. Dereceli silindire konan cıvanın yüzeyinin tamamen eğ- II. Taşan suyun kütlesi 50 g dır. risel olması III. Bilyenin hacmi 60 cm3 tür. III. Mumun fitilinin parafini çekmesi yargılarından hangileri doğrudur? olayların hangilerinde kohezyon (birbirini tutma) olayı (Suyun özkütlesi 1 g/cm3 tür.) daha baskındır? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 47

Fiziğin Doğası - Madde Bilgisi Test 23 5. Fizikte büyüklükler temel ve türetilmiş büyüklük olmak üze- 7. Düşey kesitleri şekildeki gibi olan özdeş K, L, M kaplarında re ikiye ayrılır. eşit hacimli X, Y ve Z sıvılarının denge durumları görülmek- Buna göre, tedir. I. Enerji K L M II. Akım şiddeti Y Sıvısı X Sıvısı Y Sıvısı III. Sıcaklık IV. Kütle X Sıvısı Z Sıvısı Z Sıvısı V. Işık şiddeti yukarıdakilerden hangisi türetilmiş büyüklüktür? K, L ve M kaplarındaki sıvıların toplam kütleleri sırasıy- A) I B) II C) III D) IV E) V la mK, mL ve mM arasındaki ilişki aşağıdakilerden han- gisidir? A) mL > mM > mK B) mK > mL > mM C) mM > mL > mK D) mK > mM > mL E) mL > mK > mM 6. m kütleli bir cismin özkütlesini bulmak için içinde sıvı bulu- 8. Aynı sıcaklıkta ve birbirlerine karışmayan su, cıva ve zeytin nan aşağıdaki kapların herbiriyle bir deney yapılıyor. yağı silindirik bir kaba konulduğunda şekildeki gibi durmak- tadır. Zeytin Yağı Sıvı Sıvı Sıvı l ll lll Su Her deneyde, cisim kaba atılarak suyun akışı duruncaya Civa kadar bekleniyor ve akan suyun hacmi ölçülüyor. Buna göre, hangi kaplarda yapılan deneyde hesapla- Sıvıların bu şekilde durması, nan özkütle, gerçek değerinden büyüktür? I. Kütle A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III II. Hacim D) I ve III E) II ve III III. Özkütle yukarıdaki niceliklerden hangileri etkilidir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III 48 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. D 2. B 3. E 4. B 5. A 6. D 7. A 8. C

Fiziğin Doğası - Madde Bilgisi Test 24 1. Fizikteki büyüklükler ölçülürken farklı birim sistemlerinden 3. Aşağıdaki çizelgede eşit sıcaklıktaki K, L, M, N sıvılarının yararlanılmaktadır. özkütleleri verilmiştir. Buna göre, Sıvı Özkütle ı. Su deposunun hacmi 27 litredir. II. Futbol sahasının uzunluğu 90 metredir. K 3d III. Dirençten geçen akım şiddeti 2 amperdir. L d ölçümlerinden hangileri uluslararası birim sistemi (SI) M 4d kullanılarak ifade edilmiştir? N 5d A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II Bu sıvılardan bazılarının tamamı bir kapta karıştırıldığında D) II ve III E) I, II ve III 3,5d özkütleli türdeş bir karışım elde ediliyor. Buna göre, I. K ve L II. L ve M III. M ve N verilen sıvılardan hangileri ile bir karışım oluşturulmuş olabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 4. Sabit basınç altındaki aynı sıcaklıktaki saf K, L ve M sıvıla- rına ait kütle - hacim grafiği şekillerdeki gibidir. Kütle (g) Kütle (g) 60 40 2. Şekil I&#;deki taşırma kabında cm3 seviyesine kadar su bulunmaktadır. Kaba içi dolu, özkütlesi suyun özkütlesin- Hacim (cm3) Hacim (cm3) 0 20 0 8 den büyük ve özdeş dört tane küre yavaşça bırakıldığında K L Şekil II&#;deki gibi 68 cm3 su taşıyor. Kütle (g) 20 cm3 cm3 cm3 su Hacim (cm3) 0 5 68 cm3 su M Şekil l Şekil ll Buna göre, I. K sıvısının 1 gramının hacmi en büyüktür. Buna göre kürelerden herbirinin yarıçapı kaç cm&#;dir? II. L sıvısının 1 cm3 hacminin kütlesi en büyüktür. (p = 3 alınız.) III. L ve M sıvılarından türdeş oluşturulan karışımın özküt- 3 5 7 lesi 4,2 g/cm3 tür. A) B) 2 C) D) 3 E) 2 2 2 yargılarından hangileri doğru olabilir? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 49

Fiziğin Doğası - Madde Bilgisi Test 24 5. Bir öğrenci saf bir katının sabit basınç ve sıcaklık altında 7. Şekildeki cm3 çizgisine kadar dolu olan taşırma kabına şekillerdeki grafikleri çizmektedir. kütlesi 20 g olan 10 tane özdeş bilye yavaşça bırakıldığında Kütle Kütle Özkütle kaptan 40 cm3 sıvı taşıyor. Hacim Hacim Hacim cm3 0 0 0 l ll lll Buna göre, öğrenci grafiklerden hangilerini doğru çiz- miştir? Bir tane bilyenin özkütlesi sıvının özkütlesinden büyük olduğuna göre özdeş bilyelerden bir tanesinin özkütle- A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve IIl si aşağıdakilerden hangisi olamaz? D) Il ve III E) I, II ve III A) 5 B) 4,8 C) 4,2 D) 3,6 E) 3,2 6. Aynı sıcaklıktaki X ve Y sıvılarının kütle hacim grafikleri ve- 8. Şekildeki çizelgede K, L ve M sıvılarına ait kütle, hacim ve rilmiştir. sıcaklık değerleri verilmiştir. Madde Kütle (g) Hacim (cm3) Sıcaklık (°C) Kütle (g) X K 10 2 10 40 L 20 5 20 Y 20 M 20 4 15 hacim (cm3) 0 5 10 Buna göre, I. K ve L farklı maddelerdir. Buna göre, II. K ve L aynı maddelerdir. I. X sıvısının özkütlesi 8 g/cm3 tür. III. L ve M farklı maddelerdir. II. Y sıvısının özkütlesi 2 g/cm3 tür. yargılarından hangileri doğru olabilir? III. X ve Y sıvılarının oluşturduğu karışımın özkütlesi kg/m3 tür. A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III yargılarından hangileri doğru olabilir? D) II ve III E) I, II ve III A) Yalnız I B) II ve III C) I ve III D) I ve II E) I, II ve III 50 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. D 2. B 3. D 4. E 5. C 6. E 7. A 8. E

Konu Tarama 2. Ünite Tarama 25 Testi 1. Aşağıdakilerden hangisi fiziğin alt alanlarından biri de- 4. Fizik bilimi aşağıdakilerden hangisi ile ilgilenmez? ğildir? A) Göz kusurları A) Optik B) İletkenlik B) Termodinamik C) Güneş enerjisi C) Katıhâl Fiziği D) Genlerin yapısı D) Yüksek enerji ve plazma fiziği E) Fotosel kapılar E) Dinamik Genlerin yapısı biyolojinin konusudur. Cevap D Dinamik fiziğin alt alanı değildir. Cevap E 2. Fiziğin, maddenin atom altı parçacıklarını ve araların- daki etkileşimi konularını inceleyen alt alanı aşağıdaki- lerden hangisidir? A) Termodinamik 5. Yüklerin manyetik alandaki hareketini inceleyen fiziğin B) Atom fiziği alt alanı aşağıdakilerden hangisidir? C) Katıhâl Fiziği A) Termodinamik D) Elektromanyetizma B) Optik E) Nükleer fizik C) Elektromanyetizma Atom altı parçacıkları ve aralarındaki etkileşimi nükleer fiziğin konusudur. D) Atom fiziği Cevap E E) Nükleer Fizik Yüklerin manyetik alandaki hareketini elektromanyetizma inceler 3. Yargı D Y Cevap C Yeniliklere açıktır Gelişimi durmuştur. Deneyseldir. Fizikle ilgili yukarıdaki tablodaki yargılar işaretlendiğin- de görünümü aşağıdakilerden hangisi gibi olur? A) Yargı D Y B) Yargı D Y     6. I. Madde miktarı   II. Sürat III. Işık şiddeti C) Yargı D Y D) Yargı D Y Yukarıda verilenlerden hangileri temel büyüklüktür?     A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III   D) II ve III E) I, II ve III E) Yargı D Y Madde miktarı ve ışık şiddeti temel büyüklüktür. Cevap C    Fizik bilim yeniliklere açıktır ve gelişimi devam eden deneysel bir bilim dalıdır. Cevap C 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 51

Tarama 7. Nicelik Birim Fizik madde ile enerji arasındaki etkileşimi inceleyen bilim dalıdır. I Saniye Buna göre, Sıcaklık II I. Dalgalar III Mol II. Mekanik Yukarıdaki tablonun doğru olabilmesi için I, II ve III nu- III. Canlının hücre yapısı maralı yerler nasıl doldurulmalıdır? yukarıdakilerden hangileri fiziğin ilgi alanına girer? I II II A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III A) Zaman Kelvin Kütle D) I ve III E) Yalnız II B) Uzunluk Fahrenheit Madde miktarı Canlının hücre yapısını fizik bilimi incelemez. Cevap B C) Zaman Celsius Kütle D) Zaman Kelvin Madde miktarı E) Uzunluk Celsius Sıcaklık Zaman → Saniye Sıcaklık → Kelvin Madde miktarı → mol Cevap D Aynı doğrultudaki M ve P vektörleri şekildeki gibidir. M P 13N 7N Buna göre, M + P vektörünün büyüklüğü kaç N dur? 8. Aşağıdakilerden hangisi temel bir büyüklüğün birimi- A) 3 B) 6 C) 7 D) 13 E) 20 dir? + = Cevap B A) Newton B) Kilogram C) Volt 13 N 7N 6N D) Coulomb E) Litre Kilogram kütle birimidir. Kütle temel büyüklüktür. Cevap B 9. Aşağıdaki büyüklük birim eşleştirmelerinden hangisi SI Aynı doğrultudaki A , B , C vektörleri şekildeki gibidir. sistemine göre yanlıştır? A B C 11N 6N 7N A) Enerji → Kalori B) Uzunluk → Metre Buna göre, A + B + C vektörü aşağıdakilerden hangi- C) Akım → Amper sine eşittir? D) Kütle → Kilogram A) ← 2N B) → 2N C) → 7N E) Zaman → Saniye D) → 6N E) → 4N Enerjinin SI&#;daki birimi Joule&#;dür. Cevap A + + = Cevap A 11N 6N 7N 2N 52 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. E 2. E 3. C 4. D 5. C 6. C 7. D 8. B 9. A B B A

Konu Tarama 2. Ünite Tarama 26 Testi 1. Aşağıdakilerden hangisi vektörel büyüklüğe ait bir bi- 4. I. Toplumu bilimsel alanda aydınlatmak rim olamaz? II. Ulusal veya uluslararası alanda buluşlara öncülük et- A) m/s B) m/s2 C) kg.m/s2 mek III. Ziyaretçiler sayesinde gelir elde etmek. D) m2 E) m Yukarıdakilerden hangileri bilim araştırma merkezleri- Alan (m2) kesinlikle skalerdir. Cevap D nin özelliklerindendir? A) I ve II B) Yalnız III C) Yalnız I D) II ve III E) I, II ve III Bilim araştırma merkezleri ziyaretçileri üzerinden kâr amacı gütmemek- tedir. Cevap A 2. Aşağıdakilerden hangisi skaler bir niceliktir? A) Elektrik yükü B) Elektrik alan C) Kuvvet D) Ağırlık E) İvme Yük skaler bir niceliktir. Cevap A 5. I. kg = 0,4 ton II. 10 6 mg = 1 kg III. g = kg Yukarıdaki birim dönüşümlerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 3. I. Özkütle kg = 0,4 ton mg = 1 kg II. İş g = 10 kg Cevap C III. Güç IV. İvme V. Elektrik Yükü Büyüklüklerinin skaler ve vektörel olarak sınıflandırıl- ması aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak veril- miştir? Skaler Vektörel 6. I. 60 L = 60 dm3 A) I, II III, IV, V II. 20 mL = 20 cm3 B) II, III I, III, V III. dm3 = 8 m3 C) II, IV I, III, V Yukarıdaki birim dönüşümlerinden hangileri doğrudur? D) II, III, IV I, V A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II E) I, II, III, V IV D) I ve III E) I, II ve III Özkütle → Skaler İş → Skaler 60L = 60 dm3 Güç → Skaler 20 mL = 0,02 L = 0,02 dm3 = 20 cm3 İvme → Vektörel dm3 = 8 m3 Cevap E Yük → Skaler Cevap E 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 53

Tarama 7. Bir kürenin yarıçapı 3 cm dir. Şekildeki X prizması ile Y küpünün hacimleri eşittir. Buna göre, kürenin hacmi aşağıdakilerden hangisine , eşittir? A) 6π B) 12π C) 24π D) 36π E) 48π , 4 4 80 cm X Vküre = .r.r 3 = .r. = 36r Cevap D Y 3 3 40 cm , 20 cm Buna göre, , kaç cm&#;dir? A) 20 B) 40 C) 60 D) 80 E) VX = V Y 8. Yarıçapı 4 cm, yüksekliği 5 cm olan bir silindirin hacmi 80 . 40 . 20 = ,3 aşağıdakilerden hangisine eşittir? , = 40 cm Cevap B A) 40π B) 60π C) 80π D) π E) π Vsilindir = π . r2 . h = π . 16 . 5 = 80π Cevap C Fizikte benzer problemler üzerine düşünen bilim insanları- nın görüşleri aşağıda verilmiştir. Aristo: Düşüncelerime göre ağır olan maddeler hafif olan- lara göre daha çabuk yere düşer. Galileo: Nitel gözlemler ve düşünce deneyleri sonucunda 9. Bir sıvının kütle – hacim grafiği şekildeki gibidir. ağır cisimlerle hafif cisimlerin aynı yükseklikten aynı sürede Kütle (g) düştüğünü keşfettim. 30 Newton: Yaptığım deneyler ve hesaplamalarla yalnızca düşen cisimler için değil, hareketin geneli için hareket ka- nunları oluşturdum ve bunları metematiksel ifade haline ge- tirdim. 0 V Hacim (cm3) Bilim insanlarının görüşlerine bakarak fizik ile ilgili, 5 I. Bir yargı zamanla doğruluğunu kaybedebilir. Sıvının özkütlesi g/cm3 olduğuna göre, grafikteki V 2 II. İfadelerinde matematiksel formül kullanılabilir. değeri kaçtır? III. Teknolojik gelişmeler fizikteki gelişmelerin sonucudur. A) 9 B) 12 C) 15 D) 16 E) 20 yargılarından hangileri çıkarılabilir? m=d.v A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III 30 = D) II ve III E) I, II ve III V = 12 cm3 Cevap B Soruda verilen görüşlerden Aristo&#;nun görüşlerinin, zamanla yapılan de- neylerle değiştiğini, Newton&#;un hareket kanunlarını matematiksel ifade olarak anlıyoruz. Doğru olsa da teknolojik gelişmelerde fiziğin etkisinden bahsedilmemiştir. Cevap B 54 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. D 2. A 3. E 4. A 5. C 6. E 7. D 8. C 9. B B B

Konu Tarama 2. Ünite Tarama 27 Testi 1. Kütle ile ilgili, 4. Aynı doğrultudaki a, b ve c vektörlerinin yönü ve büyüklü- I. Değişmeyen madde miktarıdır. ğü şekildeki gibi verilmiştir. II. Dinamometre ile ölçülür. $ a = 6 birim III. SI&#;daki birimi kg dır. # b = 4 birim yargılarından hangileri doğrudur? $ c = 5 birim Buna göre, a + b + c vektörlerinin toplamı ve vektörün A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve III yönü için aşağıdakilerden hangisi doğrudur? D) I ve II E) II ve III Kütle değişmeyen madde miktarı olup, terazi ile ölçülür. SI&#;daki birimi kg Toplam Yön dır. Cevap C A) 15 → B) 10 ← 2. Bir dereceli kap cm3 seviyesine kadar su ile Şekil I deki C) 7 → gibi doludur. D) 3 ← E) 10 → a + b + c = 6 - 4 + 5 = 7 br $ Cevap C cm3 Su Su Şekil I Şekil II 5. Suyun özkütlesi 1 g/cm3 tür. Su içine yarıçapı 2 cm olan küre atıldığında Şekil II deki gibi kg Buna göre, suyun özkütlesi kaç tür? dengede kalmaktadır. m3 A) 1 B) C) Buna göre, Şekil II de sıvı seviyesi kaç cm3 olamaz? (p=3 alınız.) D) E) A) B) C) D) E) 1g = kg, 1 cm3 = m3 tür. kg 1 g/cm3 = = kg/m 3 dur. Cevap C VKüre = p.r3 m 3 =(2)3 = 32 cm3 Küre tamamen su içine girmediği içni seviye 32 cm3 ten az artmalıdır. Cevap E 3. Yükseklikleri eşit K, L ve M cisimleri aynı maddeden yapıl- 6. Bir sıvının hacmi, mış olup kenar uzunlukları şekildeki gibidir. I. Litre K L M II. dm3 a a a III. cm3 değerlerinden hangileri ile ifade edilebilir? h 2a A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II 3a D) II ve III E) I, II ve III Buna göre, cisimlerin dayanıklılıkları DK, DL ve DM ara- Üç birim de hacim birimidir. Cevap E sındaki ilişki nedir? (p=3 alınız.) A) DK = DL= DM B) DK > DL > DM C) DM > DK > DL D) DK= DL > DM E) DL > DK= DM Aynı maddeden yapılmış aynı yükseklikte olduklarından kesit alanlarına bakılmalıdır. K nin kesit alanı en büyük, M nin ise en küçüktür. Cevap B 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 55

Tarama 7. Fiziğin kuvvet, enerji gibi konuları inceleyen alt dalına 0,4 m3 kaç cm3 tür? denir. A) B) 6 C) Cümlesinde boş bırakılan yere aşağıdaki kelimelerden hangisi getirilmelidir? D) E) 1m3 = cm3 olduğuna göre 0,4 m3 = cm3 olur. A) Mekanik B) Optik C) Dinamik Cevap: C D) Termodinamik E) Katıhâl fiziği Fiziğin ilgili ait alanı mekaniktir. Cevap: A Kütleleri eşit olan X, Y ve Z maddelerinin özkütleleri sırasıy- la 2d, d ve 3d&#;dir. X, Y, Z cisimlerinin hacimleri sırasıyla VX, VY ve VZ oldu- 8. Özkütlesi d olan X sıvısından 4V hacminde, özkütlesi 4d ğuna göre aşağıdakilerden hangisi doğrudur? olan Y sıvısından 3V hacminden alınıp bir kaba konuluyor. Kaptaki X sıvısının kütlesi 20 g olduğuna göre Y sıvısı- A) V X > V Y > VZ B) VZ > V X > V Y nın kütlesi kaç gram olur? C) V Y > V X > VZ D) V X > VZ > V Y A) 80 B) 60 C) 40 D) 30 E) 20 E) V Y > VZ > Vx mX = d.4V = 4dV = 20 ⇒ dV = 5 gram Kitleler eşit olduğu için özkütlesi büyük olanın hacmi küçüktür. mY = 4d.3V = 12dV = = 60 gram Cevap: C Cevap: B 9. K ve L sıvılarının kütle hacim grafiği şekildeki gibidir. Kılcallık ile ilgili olarak, Kütle (g) I. borunun kesitine K 40 II. sıvının temas ettiği maddenin cinsine L III. kullanılan sıvının cinsine 20 yukarıdakilerden hangilerine bağlıdır? 0 A) Yalnız I B) Yalnız II C) II ve III 5 10 Hacim (cm3) K sıvısının özkütlesi dK, L sıvının özkütlesi ise dL oldu- D) I ve III E) I, II ve III d Kılcallık verilen üç duruma da bağlıdır. ğuna göre k oranı kaçtır? dL 7 5 Cevap: E A) 4 B) C) 3 D) E) 2 2 2 mK 40 dK = = = 4 g/cm3 VK 10 mL 20 dL = = = 2 g/cm3 dL 10 dK = 2 olur. dL Cevap: E 56 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. C 2. E 3. A 4. C 5. C 6. E 7. A 8. B 9. E C C E

Yazılıya Hazırlık Soruları 1. Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların yanına (D), yan- 4. Aşağıda verilen vektörlerin bileşkelerini ve yönünü bu- lış olanların yanına (Y) yazınız. lunuz. O a. Bütün temel büyüklükler skalerdir. ( ) a. b. Işığın yansıma veya kırılma olaylarını mekanik inceler ( ) K = 2 br L = 8 br c. Gezegenlerin Güneş etrafındaki hareketi fiziğin meka- b. nik alanına girer. ( ) K = 4 br L = 6 br d. Litre türetilmiş büyüklüklere ait bir birimdir. ( ) a. 8 – 2 = 6 br → e. Mekanik, enerjinin madde içerisinde nasıl yayıldığını ve b. 4 + 6 = 10 br → iletildiğini açıklar. ( ) Bütün temel büyüklükler skalerdir. (a. D). Işık olaylarını optik inceler. (b. Y) Gezegenlerin güneş etrafındaki hareketi fiziğin konusudur. (c. D) Litre hacim birimidir. Hacim türetilmiş büyüklüktür. (d. D) Enerjinin madde içe- risinde nasıl yayıldığını ve iletildiğini termodinamik açıklar. (e. Y) 5. Aşağıdaki tabloda bazı fiziksel büyüklüklerden hangile- 2. Aşağıdaki yargılarda boş bırakılan yerleri uygun keli- rinin vektörel ya da skaler büyüklük olduklarını belirti- melerle doldurunuz. niz. a. , ampermetre ile ölçülür. Büyüklük Vektörel Skaler b. Madde ile enerji arasındaki etkileşimi inceleyen bilim dalına denir. Zaman c. , kristal yapılı katıların elektriksel, Kuvvet manyetik ve optik özelliklerini inceler. Hız d. Yönü olan büyüklüklere büyüklük de- nir. Sürat e. Kütle, ile ölçülür. Sıcaklık a. akım, b. fizik c. Katı hal fiziği d. vektörel e. eşit kollu terazi 3. Aşağıdaki olayların karşısına fiziğin hangi alt alanının 6. Aşağıda verilen büyüklüklerin birimlerini yanlarına ya- konusu olduğunu yazınız. zınız. a. Işığın prizmada kırılması: Büyüklük Birim (SI) b. Cisme etki eden sürtünme kuvveti: Kuvvet c. Serbest bırakılan bir cismin hareketi: Akım şiddeti d. Yüklü taneciklerin manyetik alandaki hareketi: Sıcaklık e. Cisimlerin genleşmesi: Enerji a. Optik b. Mekanik c. Mekanik Ağırlık d. Elektromanyetizma e. Termodinamik 1. a.D, b. Y, c. D, d. D, e. Y 2. a. akım, b. fizik, c. Katı hâl fiziği, d. vektörel, e. eşit kollu terazi 3. a. optik, b. mekanik, c. mekanik, d. elektromanyetizma, e. termodinamik. 4. a. 6 br →, Cevaplar b. 10 br → 5. Zaman (skaler), Kuvvet (vektörel), Hız (vektörel), Sürat (skaler), Sıcaklık (skaler) 6. Newton, Amper, Kelvin, Joule, Newton 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 57

Yazılıya Hazırlık Soruları 7. Aşağıdaki tabloda bazı fiziksel büyüklüklerden hangile- Yarıçapı r olan küresel su damlalarından kaç tanesi bir rinin temel ya da türetilmiş büyüklük olduklarını belirti- araya geldiğinde yarıçapı 5 r olan küresel su damlası niz. oluşur? ≠r + ≠r + + ≠r 3 = ≠. ^5r h3 4 3 4 3 4 4 Büyüklük Temel Türetilmiş 3 3 3 3 n - tane Uzaklık n. ≠r 3 = ≠ ^5r h3 & n = tan e 4 4 3 3 Güç Enerji K, L, M cisimlerinin kütle – hacim grafiği verilmiştir. Madde miktarı Kütle (g) Elektrik akımı K L 40 M 20 Hacim 0 5 10 Buna göre, 8. Aşağıda verilen birim çevirmelerini yapınız. a. K cisminin özkütlesinin, L cisminin özkütlesine oranını 4 a. mg = …………… g bulunuz. 0,6 b. 0,6 dm3 = …………… L b. K, L, M cisimlerinin özkütleleri sırasıyla dK, dL, dM oldu- 20 ğuna göre, c. 0,02 kg = …………… mg bunlar arasındaki ilişkiyi yazınız. d. 1, 25 m = …………… cm m 40 20 d K = V K = 5 = 8 g/cm 3 e. 0,02 t = …………… kg K m 20 d L = V L = 5 = 4 g/cm 3 L m 20 d M = V M = 10 = 2 g/cm 3 M dK 8 a. = =2 b. d K > d L > d M dL 4 Taşma düzeyine kadar su dolu taşırma kabına suda çözün- meyen K cismi bırakıldığında kaptan 40 g su taşıyor ve ka- bın toplam kütlesi 60 g artıyor. 9. Özkütleyi tanımlayınız ve sabit sıcaklık ve basınç altın- da bir maddeye ait kütle – özkütle grafiğini çiziniz. Birim hacminin kütlesine özkütle denir. Su Kütle – özkütle grafiği (sabit sıcaklık ve basınç) 40 g su Özkütle K L Suyun özkütlesi 1 g/cm3 olduğuna göre K cisminin öz- kütlesini bulunuz. mtaşan = Vtaşan . d5 ⇒ Vtaşan = VC = 40 0 Kütle mK = mkaptaki artış + mtaşan = 60 + 40 = m dK = V K = 40 = 2, 5 g/cm 3 K 7. Uzaklık (temel), güç (türetilmiş), enerji (türetilmiş), madde miktarı (temel), elektrik alanı(temel) d Cevaplar d K 8 8. a. 4, b. 0,6, c. 20 , d. , e. 20, 9. a. d = 4 = 2 b. d K > d L > d M 2,5 g/cm3 m L 58 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası

Yazılıya Hazırlık Soruları 1. Aşağıdaki yargılardan doğru olanların yanına (D), yan- 4. Aşağıda verilen birim çevirmelerini yapınız. lış olanların yanına (Y) yazınız. 0,4 a. 40 cm = …………… m a. Özkütle, madde miktarına bağlı değildir. ( ) 2 b. 2 dm3 = …………… L b. Kütle – hacim grafiğinin eğimi özkütleyi verir. ( ) 0,4 c. mg = …………… g c. Kuvvet temel büyüklüktür. ( ) 0,2 d. mA = …………… A d. Dayanıklılık, maddenin cinsine bağlıdır. ( ) 0,25 e. g = …………… kg e. Civa ıslatmayan bir sıvıdır. ( ) Özkütle madde miktarına bağlı değildir. (a. D) Kütle hacim grafiğinin eğimi özkütleyi verir. (b. D) Kuvvet, türetilmiş büyüklüktür. (c. Y) Dayanıklılık maddenin cinsine bağlıdır. (d. D) Civa ıslatmayan bir sıvıdır. (e. D) 5. Yarıçapı 2 cm olan içi dolu homojen kürenin özkütlesi 5 g/cm3 tür. Buna göre, kürenin kütlesini bulunuz. (π= 3 alınız) 2. Aşağıdaki yargılarda boş bırakılan yerleri uygun keli- 4 melerle doldurunuz. m = d. V = 5. 3 . π . 2 3 a. Birim hacminin kütlesine …………… denir. m = = g b. SI de …………… birimi cm3 tür. c. ……………, maddeler için ayırt edici özelliktir. d. ……………, borunun kesit alanına bağlıdır. e. Suya tuz eklenirse suyun …………… artar. a. özkütle b. hacim c. özkütle d. kılcallık e. yüzey gerilimi 6. Düşey kesitleri şekildeki gibi olan dik silindir biçimindeki kaplarda 3h, h ve 2h yüksekliğinde K, L ve M sıvıları vardır. K 3h sıvısı M 2h h L sıvısı sıvısı 3. Türetilmiş büyüklüktür Birim hacmin kütlesidir. 2A 3A A K, L, M sıvılarının kütleleri eşit olduğuna göre, K, L, M sıvıların özkütleleri dK dL ve dM arasındaki büyüklük ilişkisini yazınız. kg mK = m L = m M Birim tir. Ayırt edici özelliktir 3 2A . 3h . dK = 3A . h . dL = A . 2h . dM m 6dK = 3dL = 2dM ⇒ dM > dL > dK olur. Yukarıdaki kavram haritasında boş bırakılan kutuya hangi kelime yazılmalıdır. 1. a. D, b. D, c. Y, d. D, e. D 2. a. özkütle, seafoodplus.info, c. özkütle, d. kılcallık, e. yüzey gerilimi 3. Özkütle Cevaplar 4. a. 0,4; b. 2; c. 0,4; d. 0,2; e. 0,25 5. g 6. dM > dL > dK 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 59

Yazılıya Hazırlık Soruları 7. Tabloda, sabit sıcaklık ve basınç altında bir maddeye ait Kenar uzunluğu 20 cm olan küp biçimindeki kutuya, kütle – hacim değerleri verilmiştir. kenar uzunluğu 4 cm olan küplerden en çok kaç tane yerleştirilebilir? Kütle (g) 10 20 30 40 Kenar uzunluğu 20 cm olan küpün hacmi cm3 tür. Kenar uzunluğu 4 Hacim (cm3) 5 10 15 20 cm olan küpün hacmi ise 43 tir. Buna göre, n . 43 = ⇒ n = 53 ⇒ n = tane a. Maddenin özkütlesini bulunuz. b. Bu maddeye ait özkütle – hacim grafiğini çiziniz. a. m 10 d = V = 5 = 2 g/cm 3 Nükleer b. Özkütle (g/cm3) Yüksek enerji ve Optik plazma fiziği 2 0 hacim (cm3) 5 10 15 20 Fiziğin alt alanları 8. Sabit sıcaklıktaki bir sıvının kütle – hacim grafiği verilmiştir. Kütle (g) 10 Atom fiziği 0 40 Hacim (cm3) Yukarıdaki kavram haritasında boş bırakılan yerleri dol- durunuz. Buna göre, bu sıvının a. Özkütlesini b. 60 cm3 nin kaç g olduğunu Kütlesi 40 g olan Şekil I deki dereceli kapta cm3 su bulunuz. vardır. m 10 1 1 a. d = V = 40 = 4 g/cm 3 b. m = d.V = 4 = 15 g cm3 cm 9. 3 Şekilde h yüksekliğinde 3r yarı çaplı silindir biçimindeki M kabı su ile doludur. Su K Şekil I Şekil II h K L M Kaba K cismi bırakıldığında Şekil II deki gibi su seviyesi cm3, toplam kütle ise g oluyor. r 2r 3r Suyun özkütlesi 1 g/cm3 olduğuna göre, Bu silindirdeki su ile r ve 2r yarıçaplı silindir biçimindeki K ve L kapları dolduruluyor. a. Cismin hacmi kaç cm3 Buna göre, M kabında kalan suyun yüksekliğini h cin- b. Cismin özkütlesi kaç cm3 sinden bulunuz. olduğunu bulunuz. VM = π(3r)2 . h a. Vcisim = V2 – V1 = – = 30 cm3 VK + VL = πr2 . h + π(2r)2 . h = 5πr2h = 4πr2h kalır. b. mcisim = – – 40 = 90 g 4 m 90 Yeni yükseklik 4πr2h = π9r2 . hı ⇒ hı = h olur. d cisim = V C = 30 = 3 g/cm 3 9 C d 7. a) 2 g/cm3 b) 8. a. 1/4, b. 15 9. 4/9 v Cevaplar Termodinamik, katı hal fiiziği mekanik, elektromanyetizma a. 30 cm3; b. 3 g/cm3 60 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası

Yazılıya Hazırlık Soruları 1. Aşağıdaki yargılardan doğru olanların yanına (D), yan- 4. Aşağıdaki olaylardan hangilerinin yüzey gerilmiyle iliş- lış olanların yanına (Y) yazınız. kili olduğunu kutulara "" işareti koyarak belirtiniz. a. Yüzey gerilimi adezyon kuvveti ile oluşur. ( ) a. İnce madeni paranın su üstünde durabilmesi b. Deterjanın suda köpürmesi kılcallıkla ilgilidir. ( ) b. Bazı böceklerin su üstünde yürümesi c. El sanatı olan ebrunun yapılması yüzey gerilimi ile ilgi- c. Yüzeye dökülen civanın dağılmaması lidir. ( ) d. Bir telin dayanıklılığı kesit alanı ile ters orantılıdır. ( ) d. Gaz lambasının fitilinin ıslanması N e. Deterjanın, suyun kirleri çıkarması e. Yüzey gerilimin birimi dir. ( ) m a. Yüzey geriliminde kohezyon kuvveti etkilidir. (Y) İnce madeni paranın su üstünde kalması, bazı böceklerin su üstünde yü- b. Deterjanın suda köpürmesi yüzey gerilimi etkilidir. (Y) rümesi, deterjanın su ile kirleri çıkartması yüzey gerilimi ile ilgilidir. Yüzeye dökülen civanın dağılmamasının nedeni kojezyon kuvvetini adezyon kuv- c. El sanatı ebrunun yapılmasında yüzey gerilimi etkilidir. (D) vetinden büyük olmasındandır. Gaz lambasının fitilinin ıslanması kılcak- d. Bir telin dayanıklılığı kesit alanı ile doğru orantılıdır. (Y) lıkla ilgilidir. N e. Yüzey gerilim birimi dir. (D) a m 5. Bir kap boş iken g, su ile doluyken g gelmektedir. Bu kap x sıvısı ile doldurulduğunda g geldiğine 2. Aşağıda boş bırakılan yerleri uygun kalimelerle doldu- göre x sıvısının özkütlesini bulunuz. (dsu=1 g/cm3 alınız) runuz. mboş = a. Yağmurdan sonra camların ıslak kalmasına neden olan mboş + msu = ⇒ msu = 60 g kuvvet ………………… mS 60 d su = m & 1 = V & VK = 60 cm 3 b. Bir katının tüm boyutları eşit oranda arttırılırsa katının K K mboş + mx = ⇒ mx = g ………………… azalır. m d x = V X = 60 = 2 g/cm 3 K c. Bir sıvının yüzey gerilimi sıcaklıkla ………………… d. Bez parçasının suyu çekmesinde ………………… etkili- 6. Sabit sıcaklık ve basınç altında X ve Y maddelerinin kütle dir. hacim grafiği cerilmiştir. e. Suya deterjan eklendiğinde suyun yüzey gerilimi Kütle (g) ………………… X a. adezyon, b. dayanıklılığı, c. azalır, d. kılcallık, e. azalır. 24 Y 12 3. Aşağıdaki tabloda bazı büyüklükler ve büyüklüklerin ölçüm Hacim (cm3) 0 12 24 aracı verilmiştir. Buna göre, Buna göre, tabloda boş bırakılan yerleri doldurunuz. a. X maddesinin 36 cm3 ü kaç gram Büyüklük Ölçüm aracı b. Y maddesinin 48 gram, kaç cm3 Metre olduğunu bulunuz. Işık şiddeti m 24 a. d X = V X = 12 = 2 g/cm 3 X Akım şiddeti mX = dX . VX = 2 . 36 = 72 g Dinamometre m 12 1 b. dY = V Y = 24 = 2 g/cm 3 Y Termometre n 48 VY = dY = 0, 5 = 96 cm 3 y 1. a, Y, b. Y, c. D, d. Y, e. D 2. a. adezyon, b. dayanıklılığı, c. azalır, d. kılcallık, e. azalır. Cevaplar 3. uzunluk, fotometre, ampermetre, kuvvet, sıcaklık 4. a. , b. , c. x, d. x, e.  5. 2 g/cm3 6. a. 72 g b. 96 cm3 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 61

Yazılıya Hazırlık Soruları 7. Yarıçapı r olan bir tel ağırlığı G olan bir cismi ancak taşıya- Yüzey gerilimi hangi niceliklere bağlıdır? bilmektedir. Yüzey gerilimi Aynı maddeden yapılmış yarıçapı 4r olan telin en büyük a. Sıvının cinsine taşıyabileceği en büyük ağırlığı bulunuz. b. Sıvısının saflık derecesine Telin taşıyabileceği ağırlık kesit alanlarıyla doğru orantılıdır. Kesit alan ilk c. Sıcaklığa bağlıdır. duruma göre 16 katına çıkmıştır. Telin taşıyabileceğin en büyük ağırlık 16 G olur. 8. Bir cismin dayanıklılığı nelere bağlıdır? Kilogram Temel büküklük birimleri dayanıklılık; I. Cismin şekil ve boyutuna II. Cismin yapıldığı maddenin cinsine III. Cisme uygulanan kuvvetin hızına IV. Ortam sıcaklığına niceliklerin bağlıdır. Yukarıdaki kavram haritasında boş bırakılan yerleri dol- durunuz. Kesit alanı 9. Şekil I deki cismin oranı 12 cm–1 dir. hacim Şekildeki K küresi ile L silindirinin hacimleri eşittir. 4a a L a K r 9h Buna göre, cisim Şekil II deki konuma getirilirse Kesit alanı oranını bulunuz. hacim 1 cm 2h Kesit alanı 4a 2 = 1 = - = 12 cm 1 (Şekil I) r hacim 4a 3 a Buna göre, h oranını bulunuz. Şekil II için, ≠r = ≠. ^2hh2 .9h 4 3 Kesit alanı a2 = 1 = - 3 = 3 cm 1 olur. hacim 4 a 3 4a r r 3 = 27h 3 & = 3 olur. h 7. 16 G 8. Cismin şekil ve boyutuna, cismin yapıldığı maddenin cinsine, uygulanan kuvvetin hızına, ortamın sıcaklığına Cevaplar 9. 3 cm–1 a. sıvının cinsine, b. sıvının saflık derecesine, c. sıcaklığa bağlıdır. amper, metre, saniye, kelvin, mol, Kandela 3 62 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası

Pisa Soruları SUDA YÜRÜYEN BÖCEKLER Su yüzeyinde yürüyen veya kayıp giden böcekleri görmüşsünüzdür. Bir böcek su üstünde batmadan yürüyebilir. Bu durum imkan- sız görünse bile oldukça doğal bir durumdur. Su yüzeyi çok ağır olmayan nesneleri taşıyabilen hatta su yüzeyi delmediği sürece gergin ve ince dar zar gibi davranır. Böceklerin bacakları aralarına hava sıkışmış tüylerle kaplıdır. Böcek su yüzeyine basarken bu ayaklarındaki tüyler yastık işlevi gördüğü için ıslanmazlar. Böceklerin bu pamuksu ayakları su yüzeyine bastığı yerde yüzey gergin ve esnek bir zar gibi davranarak böceklerin batmasını engeller. Bir böcek suda batmadan yürüyebilmekte iken başka bir sıvıda batabilir. Aynı zamanda böcek 10 °C deki suda suya batmaz iken aynı böcek sıcaklığı 20 °C olan suya batabilir. Suya deterjan eklendiğinde de böceğin battığı gözlemlenir. 1. Böceğin suda batmamasını sağlayan etkiyi açıklayınız. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Yüzey gerilimi 2. Böceklerin suda batmamasına neden olan etki nelere bağlıdır? …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Sıvının cinsine, ortamın (sıvının) sıcaklığına, sıvının saflık derecesine 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 63

Pisa Soruları AY YOLCULUĞU Mehmet, ülkenin en gözde üniversitelerinden birisinde fizik eğitimi son sınıf öğrencisidir. Mehmet, NASA&#;nın Ay yolculuğu için astronot olma programına yapmış olduğu başvuru olumlu sonuçlanmıştır. Bu programa kabul edilen kursiyerlere Ay&#;a yapılacak yolculuk öncesi astronotlara çeşitli aşamalarda kurslar verilmektedir. Bu kurslarda, bireylere gezegenler arasındaki uzaklığın nasıl ölçüleceğini, ışığın boşluktaki davranışı, yerçekiminin olmadığı or- tamın nasıl olduğunu, dünya ile iletişimi sağlayan haberleşme araçları arızalandığında nasıl onaracağını, kıyafetleri delindiğinde soğuktan ve radyasyondan nasıl korunacaklarını, kanamalı yaralanma olaylarında kanamanın nasıl durdurulacağı ve yaranın nasıl tedavi edileceği gibi konularda bilgi verilir. 1. Metne göre yolculuk yapacak bireylere fiziğin hangi alt alanı ile ilgili bilgi verilmiştir. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Mekanik, optik, termodinamik, elektromanyetizma, nükleer fizik 2. Metne göre, fizik bölümü hangi bilim dallarıyla iç içedir? …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Kimya ve biyoloji 64 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası

İÇİNDEKİLER 3. ÜNİTE : HAREKET VE KUVVET Hareket 3 Hızlanma ve Yavaşlama: İvme 13 Kuvvet 17 Newton&#;un Hareket Yasaları 19 Sürtünme Kuvveti 25 Beceri Temelli Yeni Nesil Sorular 29 ÖSYM Tarzı Sorular 33 4. ÜNİTE : ENERJİ İş ve Güç 37 Mekanik Enerji 47 Mekanik Enerji ve Enerjinin Korunumu 51 Verim 55 Enerji Kaynakları 59 Konu Tarama Testi 61 Beceri Temelli Yeni Nesil Sorular 65 ÖSYM Tarzı Sorular 69 Yazılıya Hazırlık Soruları 73 Pisa Tarzı Sorular 79

Konu Hareket 3. Ünite Kavrama 01 Testi 1. Bir cisim kuvvetlerin etkisinde farklı hareketler yapabilir. 4. Doğrusal yolda şekildeki gibi K noktasından hareket eden Buna göre, bir araç, L noktasından geçerek M noktasına gitmektedir. I. Yüksek hızlı trenin düz raylarda ilerlemesi K km M II. Uçaktan atlayan bir paraşütçünün yere doğru inmesi III. Bungee jumping (bangi camping) yapan sporcunun ha- reketi km km yukarıdaki hareket türlerinden hangileri yalnızca ötele- me hareketine örnek verilebilir? L A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II Aracın hareket etme süresi 5 saat olduğuna göre, ara- D) I ve III E) I, II ve III cın ortalama hızı kaç m/s dir? A) 5 B) 8 C) 10 D) 15 E) 20 2. Şekildeki gibi verilen krokide bir karınca ok yönünde hare- ket ederek K noktasından L noktasına gelmektedir. K L 5. Uzunluğu m olan doğrusal yolu bir araç 5s de almakta- dır. Buna göre, I. aracın ortalama süratı Buna göre, karıncanın yer değiştirmesi kaç birimdir? II. aracın aldığı yol (Birim kareler özdeş olup uzunluğu 1 birimdir.) III. aracın ortalama hızının büyüklüğü A) 1 B) 4 C) 8 D) 12 E) 15 niceliklerinden hangileri hesaplanabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II 3. Doğrusal yolda hareket eden bir araca ait konum-zaman D) I ve III E) I, II ve III grafiği şekildeki gibidir. Konum x 0 Zaman t 2t 3t 4t 6. Doğrusal yolda hareket eden K ve L araçları t = 0 anında –x yan yanadır. K ve L araçlarının hız (V) – zaman (t) grafikleri aşağıdaki gibi verilmiştir. V(m/s) Buna göre, 7 L I. araç t anında yön değiştirmiştir. 5 K II. aracın aldığı toplam yol 4x tür. III. aracın yer değiştirmesinin büyüklüğü 3x tür. 0 t(s) yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III Buna göre, araçlar harekete başladıktan kaç s sonra D) II ve III E) I, II ve III aralarındaki uzaklık 30 m olur? A) 10 B) 12 C) 15 D) 18 E) 20 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 3

Hareket 7. Çevresi m olan şekildeki koşu parkında K noktasın- 9. Doğrusal yolda hareket eden araca ait konum-zaman grafi- dan ok yönünde harekete başlayan bir koşucu 2 turunu ği şekilde verilmiştir. s de tamamlamaktadır. Konum x K 0 Zaman 2t 3t t Koşucunun 2 turunun sonunda aldığı yol ve yaptığı yer değiştirmenin büyüklüğü kaç metredir? –x Aldığı yol Yapılan Yer değiştirme A) 0 Buna göre, aracın 0-t aralığındaki ortalama sürati v ise, B) 0 - 3t aralığında ortalama sürati kaç v dir? C) 0 5 3 D) 0 A) 3 B) C) 2 D) E) 1 2 2 E) 0 8. Doğrusal yolda hareket eden K ve L araçlarının konum - Doğrusal yolda hareket eden bir aracın hız-zaman grafiği zaman grafikleri şekildeki gibi verilmiştir. verilmiştir. Konum Hız (m/s) x 20 K 0 Zaman 5 15 t 0 Zaman (s) L –x –10 Buna göre, Buna göre, I. araçlar t anında yan yanadır. I. aracın ortalama hızı sıfırdır. II. araçlar arasındaki uzaklık t = 0 anında x kadardır. II. aracın yer değiştirmesinin büyüklüğü m dir. III. araçların ortalama hızları eşittir. III. araç 5. s de yön değiştirmiştir. yargılarından hangileri doğrudur? yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III 4 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. C 2. A 3. B 4. C 5. E 6. C 7. A 8. A 9. E C

Konu Hareket 3. Ünite Kavrama 02 Testi 1. Doğrusal bir yolda hareket eden aracın konum - zaman gra- 4. Doğrusal yoldaki bir araca ait konum-zaman grafiği şekilde- fiği şekildeki gibidir. ki gibidir. Konum (m) Konum 20 x 3t 4t 0 Zaman 5 t 2t 0 Zaman (s) –x –10 Buna göre, araç hangi anlarda yön değiştirmiştir? Buna göre, aracın hızının büyüklüğü kaç m/s&#;dir? A) Yalnız t B) Yalnız 2t C) t ve 3t A) 6 B) 5 C) 4 D) 3 E) 2 D) 2t ve 4t E) Yalnızca 4t Tx 0 - 20 j = Tt = 5 - 0 = - 4 m/s Cevap C Araç t ve 3t anında yön değiştirmiştir. 2. Doğrusal yolda hareket eden bir araca ait konum - zaman Cevap C grafiği şekildeki gibidir. Konum 2x x 3t 0 t 2t Zaman –x Buna göre, I. (0 – t) zaman aralığında araç hızlanmaktadır. II. t anında araç yön değiştirmiştir. III. 3t sürede aracın aldığı yol 5x tir. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III Araç (0 – t) zaman aralığında sabit hızlı hareket yapmaktadır. t anında 5. Doğrusal yolda hareket eden bir araca ait konum - zaman yön değiştirip ters yönde harekete başlıyor. grafiği şekildeki gibidir. Araç (0 – t) → 2x Konum (t –2t) → x = 5x yol alır. 2x (2t –3t) → 2x Cevap D x 3. Yarıçapı 20 m olan çembersel yolun K noktasında harekete 0 t 2t 3t 4t Zaman başlayan sporcu K noktasına ilk kez 30 saniye sonra geliyor. –x K Buna göre, aracın (0 - 4t) aralığında aldığı yol kaç x&#;tir? r=20m A) 0 B) 1 C) 3 D) 4 E) 5 Araç (0 – 2t) → 3x (2t –3t) → x = Toplam 5x Buna göre, koşucunun ortalama sürati kaç m/s dir? (3t –4t) → x Cevap E (p=3 alınız) A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 10 Çevre = 2pr x = m = m x m J = t = 30s = 4 m/s Cevap B 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 5

Hareket 6. Bir cismin konum–zaman grafiği verilmiştir. 9. Doğrusal bir yolda aynı yönde 6 m/s ve 10 m/s süratlerle Konum koşan Emel ve Hasan&#;ın arasındaki uzaklık 48 m dir. 10 m/s 6 m/s Hasan Emel 0 Zaman t 2t 3t Buna göre, Hasan Emel&#;i kaç s sonra yakalar? Buna göre, A) 8 B) 10 C) 12 D) 16 E) 20 48 m = `10 s - 6 s j .t I. Aracın (0 – t) ile (t – 2t) aralığındaki yer değiştirmeleri m m x = (JH – JE).t eşittir. m 48 m = 4 s .t t = 12 s Cevap C II. Araç 2t anında harekete başladığı noktadadır. Doğrusal yolda hareket etmekte olan bir araca ait konum - III. Aracın yol boyuca sürati değişmemiştir. zaman grafiği şekildeki gibidir. Konum yargılarından hangileri doğrudur? 4x A) II ve III B) I ve II C) Yalnız I D) I ve III E) I, II ve III x Yer değiştirme vektörel olduğu için I nolu yargı yanlıştır. Araç 2t anında harekete başladığı noktadadır. Araç aynı sürelerde aldığı yollar aynı oldu- 0 t 2t 3t Zaman ğu için süretler eşittir. Cevap A –2x 7. Doğrusal yoldaki X ve Y araçları aralarında 2,8 km uzaklık Buna göre, varken şekildeki gibi sabit büyüklükteki hızlarla birbirlerine I. (0 –t) aralığında araç yön değiştirmiştir. doğru sabit hızlarla hareket ediyorlar. II. (t – 2t) aralığında araç durgundur. ϑX ϑY III. (0 – t) aralığındaki sürati, (2t –3t) aralığındaki süratine eşittir. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III Araçlar 40 saniye sonra karşılaştıklarına göre hızlarının bü- Araç (0 – t) aralığında aynı yönde hareket etmektedir. Araç (t –2t) ara- Tx x - ( - 2 x) yüklükleri JX ve JY aşağıdakilerden hangisi gibi olabilir? lığında durgundur.(0 – t) deki sürati: j 1 = Tt1 = t- 0 = 3tx 1 Tx 4x - x 3x JX(m/s) JY (m/s) (2t –3t) deki sürati j 2 = Tt 2 = 3t - 2t = t Cevap D 2 A) 35 35 B) 35 40 Şekilde doğrusal ve paralel yollarda sabit hızlarla hareket eden araçlardan K ile L arasındaki uzaklık azalırken, L ile M C) 45 15 arasındaki uzaklık değişmemektedir. D) 25 55 E) 40 20 K x = (JX + JY).t m = (Jx + JY) L Jx + JY = 70 m/s Cevap A M 8. Aşağıda verilen, I. Yer değiştirme Buna göre, II. Sürat I. K aracının hızı, L ninkinden büyüktür. II. L aracının hızı, M ninkine eşittir. III. Yol III. K aracı ile M aracı arasındaki uzaklık önce azalır sonra niceliklerinden hangilerinin birimi metredir? artar. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I, II ve III A) Yalnız II B) I ve II C) I, II ve III D) II ve III E) I ve III D) II ve III E) Yalnız III K ile L arasındaki uzaklığın azalması için K aracının hızı L aracının hızından Yol ve yerdeğiştirmenin birimi metredir. Cevap E büyük olmalıdır. L ile M arasındaki uzaklığın değişmemesi için L ile M nin hız- ları eşit büyüklükte olmalıdır. K aracı, M aracına yaklaşmaktadır. Cevap C 6 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. C 2. D 3. B 4. C 5. E 6. A 7. A 8. E 9. C D C

Konu Hareket 3. Ünite Kavrama 03 Testi 1. Doğrusal bir yolda hareket eden araca ait konum - zaman 4. Bir sporcu doğrusal bir pisti J süratiyle koşarak 18 saniye- grafiği şekildeki gibidir. de, süratini 8 m/s artırdığında ise 12 saniyede koşuyor. Konum Buna göre J sürati kaç m/s dir? 4x A) 10 B) 12 C) 14 D) 16 E) 18 x 5t Alınan yol sabittir. 0 3t Zaman x = J . 18s = (J + 8)12s 18J = 12J + 96 –3x 6J =96 m/s J =16 m/s Cevap D Aracın (0 – 3t) zaman aralığındaki sürati J1, (3t – 5t) zaman j1 aralığındaki sürati J2 olduğuna göre j oranı kaçtır? 2 1 1 3 A) B) C) 1 D) E) 2 3 2 2 TX x - 4x = - 3x 5. Doğrusal yolda hareket eden bir aracın konum - zaman gra- j 1 = Tt = 3t - 0 3t fiği şekildeki gibidir. TX - 3x - x - 4x j 2 = Tt = 5t - 3t = 3t Konum (m) = 21 j1 Cevap B j2 18 2. Doğrusal yolda hareket eden bir araca ait konum - zaman 0 Zaman (s) grafiği şekildeki gibidir. 3 6 Konum –12 x Buna göre, aracın yol boyunca ortalama sürati kaç m/s dır? 4t 0 t 2t 3t Zaman A) 10 B) 8 C) 7 D) 6 E) 4 –x Aracın aldığı yol 48 m dir. Hareket 3 saniye sürdüğüne göre sürat: Buna göre, J = sm = 8 m/s Cevap B I. (0 – t) aralığında araç yön değiştirmiştir. II. (t –2t) aralığında araç durgundur. III. (0 – 4t) aralığında aracın yer değiştirmesi sıfırdır. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II 6. Doğrusal bir yolun K ve M noktasındaki Serkan ve İnci 4 D) II ve III E) I, II ve III m/s ve 3 m/s büyüklüğündeki sabit hızlarla birbirlerine doğ- I. (0 – t) aralığında araç yön değiştirmemiş aynı yönde ilerlemiştir. ru şekildeki gibi koşuyorlar. II. (t – 2t) zaman aralığında aracın konumu değişmediğinden araç durgundur. Serkan İnci III. A racın ilk ve son konumu aynı olduğundan yer değiştirmesi sıfırdır. 4 m/s 3 m/s Cevap D 3. Anlık hızı 72 km/h olan bir aracın hızının büyüklüğü kaç K M m/s dir? Serkan ve İnci 7 saniye sona karşılaştıklarına göre KM A) 20 B) 24 C) 36 D) 48 E) 72 noktaları arasındaki uzaklık x kaç metredir? 72 km/sa 72 km = m A) 21 B) 28 C) 35 D) 42 E) 49 1 sa = s x = (JS + Jİ).t km m 72 sa = s = 20 m/s Cevap A x = ^4 + 3h .7 = 49 m Cevap E 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 7

Hareket 7. Doğrusal yolda hareket etmekte olan bir araca ait konum - 9. Konum – zaman grafiği şekilde verilen aracın I, II ve III ara- zaman grafiği şekildeki gibidir. lığındaki hızının büyüklüğü sırasıyla ϑ1, ϑ2 ve ϑ3 tür. Konum Konum 2x 2x x x O Zaman 5t t 2t 3t 0 –x t 2t 3t 4t Zaman –x –2x I II III Buna göre, aracın aldığı yol ve yer değiştirmesinin bü- Buna göre, ϑ1, ϑ2 ve ϑ3 arasındaki büyüklük ilişkisi na- yüklüğü hangi seçenekte doğru verilmiştir? sıldır? Aldığı Yol Yer değiştirme A) ϑ1 > ϑ3 > ϑ2 B) ϑ3 > ϑ1 > ϑ2 C) ϑ1 = ϑ3 > ϑ2 A) 2x 6x D) ϑ3 = ϑ2 > ϑ1 E) ϑ1 = ϑ2 = ϑ3 B) 6x 0 Tx 2x - 0 = 2x C) 4x 2x j 1 = Tt1 =t- 0 t 1 D) 6x 6x Tx x - 2x = x j 2 = Tt 2 = 2t - t t 2 E) 0 6x Tx3 - x - ^xh j 3 = Tt = 3t - 2t = 2tx 3 (0 – t) → x J1 = J3 > J2 Cevap C (t –2t) → 2x (2t –3t) → x Aldığı yol 6x&#;tir. (3t –4t) → 0 (4t –5t) → 2x Aracın ilk ve son konumları aynı olduğundan yer değiştirmesi sıfırdır. Cevap B Doğrusal yolda hareket eden X ve Y araçlarının konum - zaman grafiği şekildeki gibidir. Konum 8. Doğrusal KLM yolunda büyüklükteki sırayla 5 m/s ve 3 m/s 3x X sabit hızlarla şekildeki gibi koşan Alp ve Ersin 20 s sonra M x noktasında yan yana geliyorlar. 0 Zaman t 2t Y 5 m/s 3 m/s –x Buna göre, Alp Ersin I. X aracı yavaşlamaktadır. K L M II. Y aracı hızlanmaktadır. Buna göre, KL uzaklığı kaç metredir? III. Araçlar 2t anında yan yanadır. yargılarından hangileri doğrudur? A) 10 B) 20 C) 30 D) 40 E) 50 x = ` 5 s - 3 s j s m m A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II x = (JHA – JE).t x = 40 m Cevap D D) II ve III E) I, II ve III Grafikler doğrusal olduğundan araçların hızları sabittir. 2t anında araçlar aynı konumda olurlar. Cevap B 8 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. B 2. D 3. A 4. D 5. B 6. E 7. B 8. D 9. C B

Konu Hareket 3. Ünite Kavrama 04 Testi 1. Doğrusal yolda hareket eden bir aracın konum - zaman gra- 4. Yatay ve doğrusal bir yolda hareket eden bir aracın konum– fiği şekildeki gibidir. zaman grafiği verilmiştir. Konum (m) Konum +x 24 0 Zaman t 2t 3t 4t 8 -x 0 Zaman (s) 4 –10 Buna göre, araç hangi anlarda yön değiştirmiştir? Buna göre, aracın ortalama hızının büyüklüğü kaç A) Yalnız t B) Yalnız 2t C) Yalnız 3t m/s&#;dir? D) t ve 3t E) 2t ve 4t A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1 Araç harekete başladığı noktadan 2t anına kadar (+) yönde gitmektedir. 2t anından itibaren araç yönünü değiştirerek (–) yönde gitmektedir. Konum (m) Cevap B Yer değiştirme 0 – 24 m 24 Hız= zaman = = -3 m/s r–8s yanıt C dir. α 8 0 4 Zaman (s) Cevap C 5. Doğrusal yolda verilen konumda hareket eden otobüs ve –10 aracın süratleri şekildeki gibidir. ϑA= 30 m/s 2. Yer değiştirme ile ilgili, ϑ0= 26 m/s I. Birimi metredir. II. Son konumla ilk konum arasındaki en kısa mesafedir. Araç ve otobüsün uzunlukları sırayla 4 m ve 12 m ol- III. Vektörel büyüklüktür. duğuna göre araç otobüsü kaç saniye sonra tamamen yargılarından hangileri doğrudur? geçer? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 D) I, II ve III E) II ve III Aracın otobüsü tamamen geçmesi için otobüsün boyu ve kendi boyunun Yer değiştirme son konumla ilk konum arasındaki farkı gösteren, vektörel toplamı kadar yol farkı oluşturmalıdır. büyüklüktür. Birimi metredir. Cevap D (JA – J0).t = 12m + 4m `30 m s - 26 s j .t = 16 m m t = 4s Cevap D 3. Gaye, Uğur ve Orhan İstanbul&#;dan Trabzon&#;a sırayla gemi, uçak ve otobüsle seyahat etmektedirler. 6. km uzunluğundaki yolun ilk km sini 4 saatte giden Gaye, Uğur ve Orhan&#;ın yer değiştirmeleri sırayla x1, x2 araç daha sonra 3 saat mola vererek yolun geri kalanını 1 ve x3 olduğuna göre, yer değiştirmelerin büyüklükleri saatte alıyor. arasındaki ilişki nasıldır? Buna göre, aracın ortalama sürati kaç km/h dir? A) x1 = x 2 = x3 B) x1 > x 2 > x3 A) 45 B) 50 C) 60 D) 75 E) 80 C) x3 > x2 > x1 D) x3 > x1 = x2 xtop Jort. t = 4 sa + km 1 sa + 3 sa = 50 km/h Cevap B E) x2 > x3 > x1 toplam Her 3 kişinin de ilk ve son konumları aynı olduğundan yer değiştirmeleri- nin büyüklükleri aynıdır. Cevap A 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 9

Hareket 7. Doğrusal yoldaki tır ve yola paralel rayda hareket eden tre- Hız ve süratle ilgili, nin hızlarının büyüklükleri ve araçların hareket yönleri şekil- I. Hız vektöreldir. deki gibidir. II. Sürat negatif değer alamaz. ϑ1= 35 m/s III. Birimleri aynıdır. yargılarından hangileri doğrudur? ϑ2= 40 m/s A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III Uzunluğu 11 m olan tır 7 s sonra treni tamamen geçtiği- Hız vektöreldir ve vektörel değerler negatif değerler alır. Hız ve süratin ne göre trenin boyu kaç m&#;dir? birimleri aynıdır. Cevap E A) 24 B) 25 C) 26 D) 27 E) 28 Doğrusal yolda hareket eden X, Y ve Z araçlarının konum - (J2 – J1).t = xTren + xTır zaman grafiği şekildeki gibidir. (40 – 35).7 = xTren + 11m Konum xTren = 24 m Cevap A X Zaman 8. Uzunluğu km olan doğrusal KLM yolunda hareket eden Y t bir araç KL yolunu 50 km/h hızla gidip L de 3 saat bekliyor. Z km km 50 h h Buna göre, araçların t süredeki yerdeğiştirmelerinin büyüklükleri arasındaki ilişki nedir? K L M km km A) X = Y = Z B) X > Y > Z C) Z > Y > X Araç LM yolunu km/h hızla aldığına göre aracın or- D) Y > X > Z E) X > Y = Z talama hızının büyüklüğü kaç km/h dir? Yerdeğiştirme son konumla ilk konum arasındaki farktır. En büyük fark Z A) 40 B) 50 C) 60 D) 75 E) aracına en küçük fark X aracına aittir. Cevap C km = tKL = km 2 sa 50 sa Doğrusal yolda hareket eden bir aracın hız - zaman grafiği km = şekildeki gibidir. tLM = km 5 sa sa Hız(m/s) xtop km + km 8 Jort = t = 2 sa + 3 sa + 5 sa = 60 km/h Cevap C top 0 Zaman(s) 3 7 9. Doğrusal yolda hareket eden bir aracın konum - zaman gra- fiği şekildeki gibidir. –10 Konum (m) Buna göre aracın konum - zaman grafiği aşağıdakiler- den hangisi olabilir? 70 A) Konum (m) B) Konum (m) C) Konum (m) 40 24 24 24 0 0 3 0 7 Zaman(s) 0 3 7 Zaman(s) 3 7 Zaman(s) 1 3 5 Zaman(s) –16 –40 –16 –10 D) Konum (m) E) Konum (m) Buna göre aracın ortalama hızının büyüklüğü kaç m/s 24 24 0 3 dir? 3 7 Zaman(s) 0 7 Zaman(s) A) 20 B) 16 C) 15 D) 12 E) 10 –40 –16 m xtop 70 - ^- 10h x1 = 8 s .3s = 24 m j ort = ttop = 5- 0 = 16 m/s Cevap B m x2 = –10 s .4s = –40 m x = - 16 m Cevap A 10 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. C 2. D 3. A 4. B 5. D 6. B 7. A 8. C 9. B E C A

Konu Hareket 3. Ünite Kavrama 05 Testi 1. Düzgün doğrusal hareket yapan hareketli ile ilgili, 4. Doğrusal yolda hareket eden bir cismin konum-zaman gra- I. Hızı sabittir. fiği şekildeki gibidir. Konum II. Eşit zamanda eşit yollar alır. III. İvmesi sıfırdır. 3x 2x yargılarından hangileri doğrudur? x A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II 0 Zaman t 2t 3t D) I ve III E) I, II ve III Buna göre, Düzgün doğrusal hareket yapan bir hareketlinin hızı sabittir. Eşit zaman- I. Cisim düzgün doğrusal hareket yapmaktadır. da eşit yollar alır. ivmesi sıfırdır. Cevap E II. Cisim başlangıç noktasından uzaklaşmıştır. III. İvmesinin büyüklüğü sıfırdır. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III Cismin başlangıçtaki konumu x, son konumu 3x olduğuna göre, cisim baş- langıç noktasından uzaklaşmıştır. Eşit zaman aralıklarında eşit yollar aldı- ğından düzgün doğrusal hareket yapmaktadır. Düzgün doğrusal hareket 2. Aşağıda verilen, yapan cismin ivmesi sıfırdır. I. Salıncakta sallanan Cevap E II. Kaydıraktan kayan III. Sabit hızla koşan çocuklardan hangileri düzgün doğrusal hareket yap- maktadır? A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III Sabit hızlı doğrusal haraketler düzgün doğrusal hareket yapmaktadır. Cevap B 5. İlhan ile Sinem doğrusal bir yolda sabit büyüklükteki hızlarla birbirlerine doğru şekildeki gibi koşuyorlar. 8 m/s 3 m/s İlhan Sinem 3. Aşağıda verilen m I. Alınan yol Buna göre, İlhan ile Sinem karşılaştıklarında Sinem kaç II. Hızının büyüklüğü m koşmuştur? III. İvmenin büyüklüğü A) 75 B) 90 C) D) E) niceliklerinden hangileri düzgün doğrusal hareket ya- pan hareketli için sıfırdır? X = (ϑ1 + ϑ2) .t = (8+3) .t A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II t = 40s D) I ve III E) I, II ve III Xsinem = 3 m/s, 40s = m Cevap C Düzgün doğrusal hareket yapan cisimlerin ivmeleri sıfırdır. Cevap B 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 11

Hareket 6. Doğrusal yolda hareket eden bir aracın konum-zaman gra- 9. Doğrusal yolda hareket eden bir aracın hız - zaman grafiği fiği şekildeki gibidir. şekildeki gibidir. Konum Hız(m/s) 4x 15 3x 2x 10 x 0 4 8 Zaman(s) 0 Zaman t 2t 3t 4t Buna göre, aracın konum - zaman grafiği aşağıdakiler- Buna göre, aracın (t) zaman aralığındaki ortalama den hangisi gibidir? hızı aşağıdakilerden hangisidir? A) Konum(m) B) Konum(m) C) Konum(m) 3x x 3x 3x 4x A) - B) - C) - D) E) 4t t 2t 4t 3t 40 50 60 → ∆X 0 - 3x 3x 0 4 8 Zaman(s) 0 4 8 Zaman(s) 0 4 8 Zaman(s) ϑ= = =– Cevap A ∆t 4t - 0 4t D) Konum(m) E) Konum(m) 7. Doğrusal yolda hareket eden bir aracın konum-zaman gra- 60 60 40 fiği şekildeki gibidir. 40 Konum 0 4 8 Zaman(s) 0 4 8 Zaman(s) 2x x1 = 10 . 4 = 40 m x x = m x2 = 15 . 4 = 60 m Cevap A 4t Zaman t 2t 3t 5t 6t 7t -2x Düz bir yolda hareket eden aracın konum - zaman grafiği Buna göre, araç hangi anlarda yön değiştirmiştir? şeklideki gibidir. A) Yalnız 2t B) Yalnız 3t C) 4t ve 5t Konum (m) D) 4t ve 6t E) 3t, 4t, 5t ve 6t Konum 2x 2x 0 x t 2t 3t 4t Zaman 4t Zaman –x t 2t 3t 5t 6t 7t -2x Buna göre, Araç 4t ve 6t anlarında yön değiştirmiştir. Cevap D I. (0 – 2t) zaman aralığında araç yavaşlamaktadır. 8. Doğrusal yoldaki otobüs ve tren paralel doğrultudaki yollar- II. 2t anında araç yön değiştirmiştir. da şekildeki gibi hareket etmektedir. III. Aracın (0 –2t) zaman aralığındaki hızı, (2t –4t) zaman ϑ1= 7 m/s aralığındaki hızına eşittir. yargılarından hangileri doğrudur? 26 m 24 m A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III ϑ2= 5 m/s D) II ve III E) I, II ve III Grafikte (0 –2t) zaman aralığında doğrusal olduğundan hız sabittir. 10 m Araç 2t anında yön değiştirir. (0 – 2t) aralığındaki hız Buna göre, araçlar birbirlerini kaç saniye sonra tama- - x - (2x) 3x men geçerler? j 1 = 2t - 0 = - 2t (2t – 4t) aralığındaki hız A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 2x - (–x) 3x j 2 = 4t - 2t = 2t x =(J1 + J2) t (26 + 24 + 10) = (7 + 5) .t t = 5s Cevap E olduğundan j 1 ! j 2 dir. Cevap B 12 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. E 2. B 3. B 4. E 5. C 6. A 7. D 8. E 9. A B

Konu Hızlanma ve Yavaşlama: İvme 3. Ünite Kavrama 06 Testi 1. Doğrusal yolda hareket eden bir aracın hız - zaman grafiği 4. Sürtünmesiz yatay bir düzlemde aynı noktadan harekete şekildeki gibidir. başlayan K, L araçlarının hız - zaman grafikleri verilmiştir. Hız Hız ϑ 3ϑ I II 0 2ϑ K t1 t2 Zaman ϑ L Aracın I ve II aralıklarındaki ivmelerin büyüklükleri eşit t 0 t 2t 3t Zaman olduğuna göre, 1 oranı kaçtır? t2 3 1 1 Buna göre, A) 2 B) C) 1 D) E) 2 2 4 I. K aracının ivmesi, L ninkine eşittir. Araçların ivmelerinin büyüklükleri eşit ise II. K ve L cisimlerinin yer değiştirmeleri eşittir. t1 = (t2 – t1) olmalıdır. III. K cisminin kütlesi, L ninkinin iki katıdır. Bu nedenle 2t1 = t2 dir. Cevap D yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? 2. Hız – zaman grafiği şekilde verilen aracın I ve II zaman ara- A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II lığında aldığı yollar eşittir. D) II ve III E) I, II ve III Hız K ve L cisimlerinin birim zamandaki hız değişimleri eşittir. (I doğru) Kütle ve cisimlerin ilk hızları bilinmediği için II ve III yanlıştır. Cevap A ϑ2 5. Başlangıçta yan yana olan K ve L araçlarına ait hız – zaman ϑ1 grafiği verilmiştir. I II Hız 0 t1 t2 Zaman K Buna göre, 2ϑ L I. (0 - t1) aralığında araç hızlanmıştır. ϑ II. Aracın hızlanma ivmesi, aracın yavaşlama ivmesinden 0 t 2t 3t Zaman büyüktür. –ϑ III. Araç sürekli başlangıç noktasından uzaklaşmıştır. –2ϑ Bu grafiğe göre, yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? I. Araçlar birbirlerinden sürekli uzaklaşmışlardır. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II II. Araçların 3t süresince ortalama hızları eşittir. III. L aracı t anında yön değiştirmiştir. D) I ve III E) I, II ve III yargılarından hangileri doğrudur? Araç, (0 - t1) aralığında hızlanmış ve (0 - t1) ve (t1 - t2) aralığında başlangıç noktasından uzaklaşmıştır. Cevap D A) Yalnız I B) Yalnız II C) I, II ve III D) II ve III E) I ve III K aracı sürekli aynı yönde giderken, L aracı önce K ile zıt yönde, t anın- 3. Hız dan sonra K ile aynı yönde hareket etmektedir. Araçlar birbirinden sürekli uzaklaşmıştır. L araç t anında yön değiştirmiştir. Araçların yerdeğiştirme- 2ϑ leri eşit olmadığı için ortalama hızları eşit değildir. Cevap E 2t 3t 0 t Zaman 6. Doğrusal bir yolda hareket eden bir aracın hız–zaman gra- fiği verilmiştir. –3ϑ Hız Hız – zaman grafiği verilen aracın hareketi ile ilgili; V I. Başlangıçta hareketlidir. II. t anında yön değiştirmiştir. 0 t 2t 3t 4t Zaman III. Aracın yerdeğiştirmesi sıfırdır. –V yargılarından hangileri doğrudur? Buna göre, araç hangi anlarda yönde değiştirmiştir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) Yalnız t B) Yalnız 2t C) t ve 3t D) I ve III E) II ve III D) 2t ve 4t E) 2t ve 2t Aracın t = 0 anındaki hızı 2J olduğundan başlangıçta hareketlidir. Hız –zaman grafiğinde alanların işareti değiştiği anda araçlar yön değiş- t anında hızı azalır ancak yön 2t de değiştirir. tirir. t ve 3t anında araç yön değiştirmiştir. Cevap C 2j .t - 3j .t 3j .t x = 2j t + 2 2 x= 2 Cevap A 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 13

Hızlanma ve Yavaşlama: İvme 7. İvme ile ilgili olarak, Doğrusal yolda hareket eden bir aracın ivme–zaman grafiği I. Türetilmiş büyüklüktür. verilmiştir. II. Skaler büyüklüktür. İvme (m/s) 2 III. Birim zamandaki hız değişimidir. yargılarından hangileri doğrudur? 0 Zaman (s) 2 4 A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III –2 D) I ve III E) I, II ve III Aracın ilk hızı sıfır olduğuna aracın hareketi boyunca İvme; türetilmiş vektörel büyüklüktür. ortalama hızının büyüklüğü kaç m/s dir? Tanımı ise birim zamandaki hız değişimidir. Cevap D A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 8 Aracın hız–zaman grafiği 8. Doğrusal yolda hareket eden K ve L araçlarının hız - zaman Hız (m/s) 4 grafiği şekildeki gibidir. Hız 0 2 4 Zaman (s) 2V L 4. 4 Aracın yer değiştirmesi = =8 m V K 2 8 0 Vart = = 2m/s olur. t 4 Zaman Cevap B Buna göre, L aracının ivmesinin büyüklüğü 2 m/s2 ise K cisminin ivmesinin büyüklüğü kaç m/s2 dir. 1 1 2 3 A) B) C) 1 D) E) 4 2 3 2 2V V 2 t = 2, t = 1m/s olur. Cevap C Doğrusal bir yolda hareket eden bir aracın ivme – zaman grafiği verilmiştir. İvme (m/s2) 9. Doğrusal yolda hareket eden bir aracın hız-zaman grafiği 5 şekildeki gibidir. Hız(m/s) 0 Zaman (s) 4 12 Buna göre, 4 I. Aracın 4 s deki hızının büyüklüğü 0 II. Aracın (0 – 4) s aralığındaki ortalama hızının büyüklüğü 3 6 Zaman(s) III. Aracın (0–4)s aralığındaki hız değişimi büyüklüğü Buna göre, aracın ortalama hızının büyüklüğü kaç m/s dir? niceliklerinden hangileri hesaplanabilir? A) 10 B) 9 C) 8 D) 7 E) 6 A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III x +x jort = t1 + t 2 D) I ve II E) II ve III 1 2 x2 = ` 2 j . 3 = 24 m 4 + 12 ⇒ x1 = 4 . 3 = 12 m s Grafiğin altındaki alan ∆V (hız değişimini) verir. İlk hız bilindiği için I ve II 36 m hesaplanamaz. j ort = 6 s = 6 m/s Cevap E Cevap C 14 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. D 2. A 3. A 4. A 5. E 6. C 7. D 8. C 9. E B C

Konu Hızlanma ve Yavaşlama: İvme 3. Ünite Kavrama 07 Testi 1. İvme ile ilgili, 5. Konum Hız İvme I. Vektörel bir büyüklüktür. x t a 0 II. Birim zamandaki konum değişimidir. Zaman –ϑ III. Birimi m / s dir. 0 0 t Zaman t Zaman yargılarından hangileri doğrudur? I II III A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III Yukarıda verilen I, II ve III grafiklerinden hangileri düz- gün hızlanma hareketi yapan bir araca ait olabilir? D) II ve III E) I, II ve III İvme, birim zamandaki hız değişimi olup vektöreldir. Birimi m / s2 dir. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III Cevap A D) II ve III E) I, II ve III 2. Doğrusal yolda hareket eden bir aracın hız-zaman grafiği Düzgün hızlanan cismin ivmesi sabittir. Cevap C şekildeki gibidir. Hız (m/s) 6. Hız–zaman grafiği şekilde verilen bir hareketlinin (0–t) 10 zaman aralığındaki ivmesinin büyüklüğü a1, (t–2t) zaman aralığındaki ivmesinin büyüklüğü a2 ve (2t –3t) zaman ara- lığındaki ivmesinin büyüklüğü a3 tür. Zaman (s) Hız 0 8 2ϑ Buna göre, verilen aracın ivmesi kaç m/s2 dir? 1 1 3 5 A) 0 B) C) D) E) 4 2 4 4 Hız değişimi olmadığından ivme sıfırdır. Cevap A 0 Zaman t 2t 3t 3. Bir aracın hız–zaman grafiği verilmiştir. –ϑ Hız Buna göre, a1, a2 ve a3 arasındaki büyüklük ilişkisi nedir? V A) a1 = a2 = a3 B) a3 > a1 > a2 0 Zaman C) a1 > a3 = a2 D) a1 > a3 > a2 t 2t 3t 4t I II III IV E) a2 > a1 > a3 –V Tj a = Tt Buna göre, aracın hangi aralıklarda ivme vektörü ile hız 2j - ^- j h vektörü zıt işaretlidir? a1 = t = 3tj A) Yalnız I B) Yalnız II C) II ve IV 0 a2 = t = 0 0 - 2j = - 2 j D) I ve III E) III ve IV a3 = t t Cevap D Soruda araç hangi anlarda yavaşladığını sormaktadır. Araç II ve IV aralı- ğında yavaşlamaktadır. Cevap C 7. Doğrusal yolda hareket eden bir aracın konumunun zama- 4. Düzgün doğrusal yolda hareket eden X, Y ve Z araçlarının na bağlı değişimi tablodaki gibidir. hız - zaman grafiği şekildeki gibidir. x(m) 0 5 20 45 Hız X t(s) 0 1 2 3 Y Buna göre, Z I. Aracın hızı sabittir. Zaman II. Eşit zaman aralıklarında eşit yollar alır. III. Araç ivmeli hareket yapmaktadır. Araçların ivmelerinin büyüklükleri sırayla aX, aY ve aZ oldu- yargılarından hangileri doğrudur? ğuna göre ivmeler arasındaki büyüklük ilişkisi nasıldır? A) ax = aY = aZ B) aZ > aY > aX C) aZ > aY = aX A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III D) aX > aY = aZ E) aX > aY > aZ D) II ve III E) I, II ve III Birim zamanda hız değişimi en büyük olan X aracı, en azı da Z aracıdır. Aranan birim zamanda aldığı yollar eşit değildir. Bu nedenle ivmeli hare- Cevap E ket yapmaktadır. Cevap B 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 15

Hızlanma ve Yavaşlama: İvme 8. Aşağıdakilerden hangisi vektörel bir büyüklük değildir? İlk hızı v = 0 olan araca ait ivme – zaman grafiği şekildeki gibidir. A) Konum B) Yerdeğiştirme C) Hız İvme D) Sürat E) İvme 3a Sürat, skaler bir büyüklüktür. Cevap D a 9. İvme 0 t 2t 3t Zaman t Buna göre, aracın hız – zaman grafiği aşağıdakilerden Zaman hangisi gibi olabilir? –a A) Hız B) Hız C) Hız 5V 10V 7V İvme – zaman grafiği şekildeki gibi olan bir araç için, 4V 4V 4V I. Hızlanıyor. II. Yavaşlıyor. 0 t 2t 3t Zaman 0 t 2t 3t Zaman 0 t 2t 3t Zaman III. Düzgün doğrusal hareket ediyor. D) Hız E) Hız 10V yargılarından hangileri doğru olabilir? 8V 4V 4V A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 0 t 2t 3t Zaman 0 t 2t 3t Zaman Aracın ilk hızı J = 0 ise Negatif ivmeye sahip bir araç hızlanıyor ya da yavaşlıyor olabilir. Düzgün 0 – t aralığında hız değişimi = a . t doğrusal hareket yapamaz. Cevap C t –2t aralığında hız değişimi = a . t 2t – 3t aralığında hız değişimi = 3a . t olur. Bir araca ait hız - zaman grafiği verilmiştir. a . t = 2V alınırsa cevap E olur. Cevap D Hız Aşağıda K, L ve M araçlarına ait grafikler verilmiştir. 2ϑ Hız İvme Konum K 2t 3t 0 M 0 Zaman Zaman t –ϑ 0 L 0 Zaman Zaman Buna göre, araca ait ivme – zaman grafiği aşağıdakiler- Buna göre, K, L, M araçlarının hareketi için aşağıdaki- den hangisi gibi olabilir? lerden hangisi söylenebilir? A) İvme B) İvme C) İvme t 2t 3t t 2t 3t t 2t 3t K L M 0 0 0 Zaman Zaman Zaman Düzgün –a –a –a A) Sabit hızlı Sabit hızlı hızlanan –2a –2a –3a Düzgün Düzgün D) İvme E) İvme B) Sabit hızlı hızlanan yavaşlayan t 2t 3t t 2t 3t 0 0 C) Sabit hızlı Sabit hızlı Sabit hızlı Zaman –a Zaman –a –2a –3a Düzgün Düzgün D) Sabit hızlı 2 yavaşlayan yavaşlayan 0 – t aralığında hızı sabittir. İvmesi sıfırdır. Düzgün E) Sabit hızlı Sabit hızlı t – 2t aralığında hızlanan K aracının hızı sabittir. L aracı sabit ivmeyle hareket ettiğinden yavaşlıyor 0 - 2j 2j a = 2t - t = - t ya da hızlanıyor olabilir. 2t – 3t aralığında M aracının konumu düzgün azaldığından sabit hızlıdır. En uygun şık C şık- kıdır. Bu nedenle doğru seçenek A olmalıdır. Cevap A -j+0 j a = 3t - 2t = - t Cevap B 16 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. A 2. A 3. C 4. E 5. C 6. D 7. B 8. D 9. C B D A

Konu Kuvvet 3. Ünite Kavrama 08 Testi 1. Aşağıda verilen, 4. I. Newton I. Durgun cismi harekete geçirme, II. Galilei II. Hareketli cismi durdurma, III. İbn–i Sina III. Cismin hareket yönünü değiştirme Yukarıdaki bilim insanlarından hangileri dengelenmiş olaylarından hangileri dengelenmemiş kuvvet etkisiyle kuvvetlerin etkisindeki cisimlerin hareketleri ile ilgili oluşur? çalışmalar yapmıştır? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III Kuvvet bir cismi durdurabilir, yönünü değiştirebilir, harekete geçirebilir. Soruda verilen bilim insanlarının hepsi kuvvet ile hareket arasında ilişkiyi Cevap E açıklamak için çalışmalar yapmıştır. Cevap E 2. Aşağıdakilerden hangisi kuvvetin birimidir? 5. Kuvvetle ilgili, A) Kilogram B) Pascal C) Newton I. Birimi Newton&#;dur. II. Etki etmesi için temas gerektirir. D) Joule E) Watt III. Birimi kütlenin birimiyle ile aynıdır. Kuvvetin birimi Newtondur. Cevap C yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III Kuvvetin sembolü N dir. Kuvvetin etki etmesi için temas gerekmeyebilir. Cevap A 6. Aşağıda verilen, 3. Kuvvetle ilgili, I. Rüzgarın şemsiyeyi itmesi, I. Vektörel bir büyüklüktür. II. Nehirdeki suyun kayığı sürüklemesi, II. Birimi kilogramdır. III. Güneş&#;in Dünyayı çekmesi III. Hareketli olan cisimleri durdurabilir. olaylarından hangilerinde temas gerektiren kuvvet etki- yargılarından hangileri doğrudur? sinden söz edilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) Yalnız I B) I ve II C) Yalnız III D) I ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III Vektörel bir büyüklük olan kuvvet hareketi cisimleri durdurabilir. Birim Rüzgar ve su temas gerektiren Güneş ise temas gerektirmeyen kuvvet uy- Newtondur. Cevap D gular. Cevap B 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 17

Kuvvet 7. I. Kitabı tutan adam Sürtünmesiz yatay düzlemdeki K cismine şekildeki kuvvet- II. Yazı yazan öğrenci ler etki ediyor. III. Yere düşen elma 7N 24N X 9N Yukarıdaki örneklerinin hangilerinde temas gerektiren kuvvet vardır? Buna göre, K cismine etki eden net kuvvetin büyüklüğü A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II kaç N&#;dur? D) II ve III E) I, II ve III A) 7 B) 8 C) 9 D) 16 E) 24 Kitabı tutmak ve yazı yazmak için temas gerekir. Yere düşen elma yer- 7N FNet = 8N 24N X 9N çekiminin kuvvetininin etkisindedir. Yerçekimi kuvveti temas gerektirmez. Cevap C 24N 16N 8N Cevap B Aşağıdaki sürtünmesiz yatay düzlemdeki sistemlerde hangi cisim dengelenmiş kuvvetlerin etkisindedir? A) B) 3N 10N K 8N 6N L 8. Aşağıda verilen, 2N I. Mıknatısın demiri çekmesi C) D) II. Rüzgarın ağaçları savurması 2N 10N 3N M 5N N 7N III. Elektrik yüklü cisimlerin birbirini itmesi 4N 7N 7N olaylarından hangilerinde temas gerektirmeyen kuvvet- E) lerin etkisindedir? 4N 5N A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II P 6N 3N D) I ve III E) I, II ve III 17N N 17N Elektromanyetik kuvvetler temas gerektirmeyen kuvvetlerdir. Cevap D Cevap D Dünya ile Ay arasındaki uzaklık şekildeki gibi d iken kütle çekim kuvvetinin büyüklüğü F dir. Dünya Ay d 9. Aşağıdakilerden hangisi doğada bulunan temel kuvvet değildir? Dünya ile Ay arasında oluşan kütle çekim kuvvetinin A) Zayıf nükleer kuvvet büyüklüğünü azaltmak için, B) Güçlü nükleer kuvvet I. Dünya&#;nın kütlesi C) Elektromanyetik kuvvet II. Dünya ile Ay arasındaki uzaklığı D) Kütle çekim kuvveti III. Ay&#;ın kütlesi E) Sürtünme kuvveti niceliklerinden hangisi azaltılmalıdır? Sürtünme kuvveti temel kuvvet değildir. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III Cevap E D) II ve III E) I, II ve III Çekim kuvveti kütlelerle doğru orantılı ve aralarındaki uzaklığın karesi ile ters orantılıdır. Cevap C 18 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. E 2. C 3. D 4. E 5. A 6. B 7. C 8. D 9. E B D C

Konu Newton&#;un Hareket Yasaları 3. Ünite Kavrama 09 Testi 1. Dengelenmiş kuvvetlerin etkisindeki bir cisim, 4. Aşağıda verilen, I. hareketsiz kalma, I. Viraja giren arabanın savrulması, II. sabit hızla ilerleme II. Aniden hızlanan araçtaki insanların düşmesi, III. düzgün hızlanma III. Karlı yoldaki araçların zor durması hareketlerinden hangilerini yapabilir? olaylarından hangileri eylemsizliğin sonucudur? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III Dengelenmiş kuvvetler etkisindeki bir cisim durabilir veya sabit hızla ha- Anlık hız değişimine gösterilen tepkiye eylemsizlik denir. Virajda savrulma reket edebilir. Cevap C ve ani hızlanmada düşme eylemsizlik sonucudur. Cevap C 2. Aşağıda verilen, 5. Aşağıdakilerden hangisi dengelenmiş kuvvetlerin etki- I. Buz pistinde arkadaşını iten patencinin ters yönde ha- si altındaki bir cisme ait olamaz? reket etmesi, A) Konum B) Konum II. Balıkçının, ucuna doğru yürüdüğü kayığın ters yönde hareket etmesi III. Hızlanan aracın içindeki yolcunun savrulması 0 0 Zaman Zaman olaylarının hangilerinde etki - tepki kuvvetlerinin etki- C) Hız D) Hız sindedir? A) Yalnız I B) I ve II C) Yalnız III 0 0 D) II ve III E) I, II ve III Zaman Zaman Buz pistinde ya da su üstündeki kayıkta etki - tepki kuvvetleri etkindir. E) İvme Cevap B 0 Zaman Dengelenmiş kuvvetlerin etkisi altındaki cisim ya durgundur ya da sabit 3. Yatay ve sürtünmesiz düzlemde bulunan 2 kg kütleli bir cis- hızla hareket eder. Cevap D me şekildeki gibi kuvvetler uygulanmaktadır. 4N 6N 6N Buna göre, yüzeyin cisme uyguladığı tepki kuvvetinin 6. Aşağıda verilen, büyüklüğü kaç N dır? (g=10 m/s2 alınız.) I. m/s2 A) 24 B) 18 C) 14 D) 10 E) 4 II. N/kg 4N Tepki kuvveti 24N dur. III. N.m/kg ifadelerinden hangileri ivme birimi olarak kullanılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I, II ve III G=mg==20N Cevap A D) II ve III E) I ve II m N ve kg ivme birimi olarak kullanılabilir. Cevap E s2 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 19

Newton&#;un Hareket Yasaları 7. Sürtünmesiz yatay düzlem üzerindeki 4kg kütleli cisim Yatay ve sürtünmesiz düzlemdeki P, R ve T cisimlerine yola 20 N büyüklüğündeki kuvvetle şekildeki gibi çekiliyor. paralel kuvvetler şekildeki gibi uygulanıyor. m = 4kg m 2m m P F R F T 2F X F=20N Buna göre, cisimlerin ivmelerinin büyüklüğü aP, aR, aT Buna göre, cismin ivmesinin büyüklüğü kaç m/s2 dir? arasındaki büyüklük ilişkisi nedir? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 A) aT > aR > aP B) aT > aP > aR C) aR > aP > aT F = m . a, 20N = 4 kg . a, a = 5 m/s2 Cevap E D) aT > aP = aR E) aP = aR = aT F F 2F aP = m aR = 2m aT = m 8. Doğrusal sürtünmesiz yolda hareket eden K ve L cisimleri- Cevap B ne yola paralel uygulanan kuvvetle cisimlerin kazandıkları ivmelerin büyüklükleri arasındaki ilişkiyi gösteren grafik şe- Yatay sürtünmesiz düzlemdeki X, Y, Z cisimlerine eşit bü- kildeki gibidir. yüklükteki kuvvetler şekildeki gibi uygulandığında cisimlerin İvme ivmeleri arasındaki büyüklük ilişkisi aY > aX > aZ oluyor. K 4a F F F X Y Z 3a L 2a Buna göre, cisimlerin kütleleri mX, mY ve mZ arasındaki a ilişki nedir? 0 F 2F 3F 4F Kuvvet A) mZ > mX > mY B) mZ > mY > mX mK C) mY > mX > mZ D) mY > mZ > mX Buna göre cisimlerin kütleleri oranı kaçtır? mL E) mX > mZ > mY 1 1 1 2 3 A) B) C) D) E) Aynı büyüklükteki kuvvet uygulandığında kütlesi en küçük cismin ivmesi 4 3 2 3 4 en büyüktür. Cevap A F 3F F 3F mK 1 mK = aKK = 4a mL = aLL = 2a mL = 2 Cevap C Yatay sürtünmesiz düzlemdeki bir K cismine büyüklükleri F1 ve F2 olan kuvvetler şekildeki gibi uygulandığında cisim batı yönünde ivmeli hareket yapıyor. Batı Doğu 9. Yatay ve sürtünmesiz düzlemde bulunan bir kenarının uzunluğu x olan K cismine yere paralel bir F kuvveti uygu- F2 X F1 landığında ivmesinin büyüklüğü a oluyor. Buna göre, K küpüyle aynı maddeden yapılmış kenar Buna göre, uzunluğu 2x olan L küpüne aynı F kuvveti uygulandı- I. F2 kuvveti, F1 kuvvetinden büyüktür. ğında ivmesinin büyüklüğü kaç a olur? II. Cismin kütlesi arttırılırsa ivmesinin büyüklüğü azalır. 1 1 1 1 III. F2 kuvveti artırılırsa, cismin ivmesinin büyüklüğü artar. A) 1 B) C) D) E) 2 4 8 16 mK = V K . d = x 3 . d = m yargılarından hangileri doğrudur? F=m.a A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II mL= VL . d = 8x3 . d = 8m D) II ve III E) I, II ve III F = m . a = 8m . aL Cisim batı yönünde hareket ettiğine göre F2 > F1 dir. Bileşke kuvvet artarsa 1 veya kütle azalırsa ivme artar. Cevap E aL = 8 a Cevap D 20 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. C 2. B 3. A 4. E 5. D 6. E 7. E 8. C 9. D B A E

Konu Newton&#;un Hareket Yasaları 3. Ünite Kavrama 10 Testi 1. Sürtünmesiz yatay düzlemdeki bir cisme etki eden kuvvet- 4. Sürtünmesiz yatay düzlemde hareket etmekte olan m1 küt- lerin üstten görünümü şekildeki gibidir. leli cisme F1 kuvveti ve m2 kütleli cisme F2 kuvveti şekildeki F2=7N gibi uygulanıyor. m1 m2 F3=8N F1=4N X F1 Y F2 m1 1 F4=7N Cisimlerin kütleleri oranı = kuvvetlerinin büyük- m2 2 Buna göre, cisme etkiyen net kuvvetin büyüklüğü kaç F1 2 lükleri oranı = olduğuna göre cisimlerin ivmeleri- N dur? F2 3 A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7 a nin büyüklükleri 1 oranı kaçtır? 7N a2 8N 4N 4N 3 2 3 4 Cevap B A) B) C) 1 D) E) 4 3 2 3 7N F 2F = a1 = m11 = m 2a 2. Doğrusal sürtünmesiz yoldaki K ve L cisimlerine yere para- F 3F = 3 a2 = m2 = 2m 2 2a lel olarak etki eden kuvvet ve cisimlerin ivmesi arasındaki 2 a1 4 ilişki şekildeki gibidir. a2 = 3 Cevap E Kuvvet K 4F 3F 2F L 5. Eylemsizlik ile ilgili, F I. Hareketli cisimlerde görülür. 0 II. Kütlesi olan bir cismin eylemsizliği vardır. a 2a 3a 4a İvme III. Cismin hareket durumunu koruma isteğidir. m Cisimlerin kütleleri mK ve mL olduğuna göre K oranı yargılarından hangileri doğrudur? mL kaçtır? 10 8 7 A) Yalnız I B) II ve III C) I ve II A) B) 3 C) D) E) 2 3 3 3 D) Yalnız II E) I, II ve III F 4F mK = aKK = 3a Kütlesi olan tüm cisimlerin eylemsizliği vardır. Cismin hareket durumunu F 2F mL = aLL = 4a koruma isteğidir. Cevap B mK 8 m = 3 L Cevap C 3. Sürtünmesiz yatay düzlemde hareket eden m kütleli cisme yalnızca F1 kuvveti etki ettiğinde ivmesinin büyüklüğü a1, F1 6. Yatay ve sürtünmesiz düzlemde kütleleri sırayla 2 kg, 3 kg ile birlikte F2 kuvveti etki ettiğinde ivmesinin büyüklüğü a2 ve 5 kg olan X, Y ve Z cisimlerine şekildeki gibi kuvvetler oluyor. uygulanıyor. m X Y Z F1 F 5F 2F F2 a1 1 Buna göre, cisimlerin ivmelerinin büyüklükleri aX, aY ve İvmelerin büyüklükleri oranı = olduğuna göre a2 5 aZ arasındaki büyüklük ilişki nedir? F1 kuvvetlerin büyüklükleri oranı kaçtır? A) aX > aY > aZ B) aX > aY = aZ C) aZ > aY = aX F2 1 1 1 1 D) aZ > aY > aX E) aY > aX > aZ A) 1 B) C) D) E) 2 3 4 5 F 5F 2F aX = 2kg aY = 3kg aZ = 5kg F1 = m . a F1 + F2 = m . 5a F1 1 aY > a X > a Z Cevap E F2 = m . 4a F2 = 4 Cevap D 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 21

Newton&#;un Hareket Yasaları 7. Sürtünmesiz yatay düzlemdeki m kütleli K cismine F kuvveti Sürtünmesiz yatay düzlemdeki K, L ve M cisimlerine yere pa- Şekil I deki gibi yere paralel uygulandığında ivmesinin büyük- ralel kuvvetler uygulandığında cisimlerin ivmeleri ile uygula- lüğü 2a oluyor. nan kuvvet arasındaki ilişki şekildeki grafikte gösterilmiştir. m 6m Kuvvet F FL K K L L Şekil I Şekil II M Buna göre, Şekil II deki 6m kütleli L cisminin a büyüklü- ğündeki ivmeyle hareket etmesi için uygulanması gere- İvme ken yatay FL kuvvetinin büyüklüğü kaç F olmalıdır? Cisimlerin kütleleri sırayla mK, mL ve mM olduğuna göre 3 bunlar arasındaki ilişki nasıldır? A) B) 2 C) 3 D) 4 E) 6 2 A) mK > mL > mM B) mK = mL = mL F = m . 2a F1 = 6m . a = 3F Cevap C C) mM > mL > mK D) mM > mL = mK m E) mL > mM > mK 8. Kütlesi 2 kg olan bir cisim t = 0 anında büyüklüğü 10 s hızla giderken 20 s süreyle grafikteki gibi değişen kuvvet- Kuvvet Aynı kuvvet etkisinde en fazla ivmeye sahip olan cis- lerin etkisinde kalıyor. K min kütlesi en küçüktür. L Kuvvet (N) M 20 İvme Cevap A 10 Sürtünmesiz yatay düzlemdeki X ve Y cisimlerine sırayla 8N 0 ve 18N büyüklüğündeki kuvvetler şekildeki gibi uygulanıyor. 5 10 15 20 Zaman (s) –10 X 8N Y 18N –20 Buna göre, cismin hızının büyüklüğü saniyede kaç m Cisimlerin ivmelerinin büyüklükleri eşit olduğuna göre dir? s m kütleleri X oranı kaçtır? A) 10 B) 12 C) 15 D) 20 E) 25 mY Cismin ivme zaman grafiği 9 1 4 2 İvme (m/s2) A) 3 B) C) D) E) Taralı bölgelerin alanı cisim hız deği- 4 3 9 3 10 mX şimini verir. 4 5 F = m . a 8N = mX . a 18N = mY . a mY = 9 Cevap D DV = – + + 5. 5 – = 0 0 5 10 15 20 Zaman (s) Cismin hızında değişim olmadığı için Sürtünmesiz yatay düzlemdeki K, L ve M cisimlerinin hızları –5 cevap 10 dur. ve cisimlere uygulanan kuvvetler şekildeki gibidir. –10 Cevap A ϑ ϑ ϑ 9. Yatay ve sürtünmesiz düzlemde durmakta olan 5 kg kütleli 7N K 7N 3N L 8N 5N M 4N cisme şekildeki gibi 10N luk kuvvet etki etmektedir. Şekil I Şekil II Şekil III F = 10N Buna göre, I. K cismi düzgün doğrusal hareket yapar. Buna göre, cisim harekete başladıktan 4s sonra kaç II. L cismi yavaşlar durur ve ters yönde hızlanır. metre yol alır? III. M cismi hızlanır. A) 32 B) 24 C) 20 D) 16 E) 14 yargılarından hangileri doğrudur? Hız Kuvvet 10 A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III Cisim ivmesi = = = 2 m/s 2 dir. 8 Kütle 5 D) II ve III E) I, II ve III Taralı bölgenin alanı alınan yol olur. FK = 0 olduğu için K cismi düzgün doğrusal hareket yapar. 8. 4 Yol = = 16 m FL = 5N → zıt yönde olduğundan yavaşlar. 2 0 Zaman FM = 9N → aynı yönde olduğundan hızlanır. Cevap E 4 Cevap D 22 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. B 2. C 3. D 4. E 5. B 6. E 7. C 8. A 9. D A D E

Konu Newton&#;un Hareket Yasaları 3. Ünite Kavrama 11 Testi 1. Sürtünmesiz yatay düzlemdeki K ve L cisimleri büyüklüğü F 4. Sürtünmesiz yüzeydeki X, Y ve Z cisimlerine F, 2F ve 3F olan kuvvet ile şekildeki gibi çekiliyor. kuvvetleri şekildeki gibi uygulanmaktadır. 4 kg 3 kg m m 2m K F F X F Y 2F 3F Z L K cisminin ivmesinin büyüklüğü 3 N/kg olduğuna göre X cisminin ivmesinin büyüklüğü a olduğuna göre Y ve L cisminin ivmesinin büyüklüğü kaç N/kg dır? Z cisimlerinin ivmelerinin büyüklükleri hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 F = 4.a Y Z F = 4 . 3 = 12N A) 2a 3a 12N = 3 . a a = 4 N/kg Cevap D B) a 3a C) 2a 3a 2 D) 9 3a a 2. Kenar uzunlukları 5 cm x 10 cm x 20 cm olan bir maddenin 2 2 E) a 2a özkütlesi d = 5 g/cm3 tür. 3a F = m . a ise 2F = m . 2a 3F = 2m . 2 Cevap C 5. Yatay bir yolda hareket eden cismin ivme–zaman grafiği ve- F rilmiştir. 20 cm İvme 5 cm 10 cm a Sürtünmesiz yatay düzlemdeki cisme F kuvveti şekilde- 0 Zaman t 2t 3t ki gibi uygulandığında ivmesinin büyüklüğü 5 m/s2 Cisim 3t anında durduğuna göre, olduğuna göre, F kuvvetinin büyüklüğü kaç N&#;dur? I. Cismin ilk hızı sıfırdan farklıdır. (g = 10 m/s2) II. Cisme (t – 2t) aralığında etki eden net kuvvet sıfırdır. III. (2t – 3t) aralığında cismin ivme vektörü ile hız vektörü A) 25 B) 30 C) 35 D) 40 E) 50 zıt yöndedir. g m=5 cm3 = g yargılarından hangileri doğrudur? cm 3 m = 5 kg A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III F=m.a D) II ve III E) I, II ve III F = 5 kg. 5 m/s2 = 25 N Cevap A Cisim 3t anında durduğuna göre cismin ilk hızı sıfırdan farklıdır. (t – 2t) aralığında cismin ivmesi sıfırdır. Bu nedenle etki eden net kuvvet sıfırdır. Cisim sürekli yavaşladığı için hareket boyunca ivme vektörü ile hız vektörü zıt yöndedir. Cevap E 3. Aşağıda verilen, 6. Yatay ve sürtünmesiz düzlemdeki 3 kg kütleli bir cisme şe- kildeki gibi büyüklüğü F olan kuvvet uygulandığında cismin I. Duvara vurduğumuz elinizin acıması ivmesinin 4 m/s2 oluyor. II. Yere atılan topun yukarı sıçraması m = 3 kg III. İki mıknatısın birbirini itmesi F olaylarından hangilerinde etki tepki kuvvetleri etkilidir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II Buna göre, F kuvvetinin büyüklüğü kaç N dur? D) I ve III E) I, II ve III A) 15 B) 12 C) 10 D) 9 E) 4 Elimizi veya topu vurduğumuzda, etki - tepki kuvvetleri etkindir. F=m.a Aynı şekilde mıknatısların birbirine kuvvet uygulaması etki - tepki kuvve- m F = 3kg . 4 tinden kaynaklanır. Cevap E s2 F = 12 N Cevap B 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 23

Newton&#;un Hareket Yasaları 7. Yatay ve sürtünmesiz bir düzlemde X ve Y cisimlerine uy- 9. Yatay ve sürtünmesiz düzlemde bulunan 5 kg kütleli cisme gulanan kuvvetin cisme kazandığı ivmeye bağlı değişimi etki eden net kuvvetin zamana bağlı değişimi verilmiştir. verilmiştir. Kuvvet (N) Kuvvet 10 X 2F 0 Zaman (s) 2 4 Y –5 F İvme Buna göre, cismin ivme–zaman grafiği aşağıdakilerden 0 a 2a hangisidir? X cisminin kütlesi mX, Y cismininki ise mY olduğuna A) İvme (m/s2) B) İvme (m/s2) m göre, X oranı kaçtır? 2 2 mY 1 1 0 0 A) 6 B) 4 C) 1 D) E) 2 4 Zaman (s) 2 4 Zaman (s) 2 4 2F F mX –1 –1 mX = mY = = 4 olur. Cevap B a 2a mY C) İvme (m/s2) D) İvme (m/s2) 2 2 1 0 2 4 Zaman (s) 0 –1 2 4 Zaman (s) E) İvme (m/s2) 2 2 4 0 Zaman (s) –1 10 (0 – 2)s aralığı için ivme = =2 5 8. Sürtünmesiz doğrusal yoldaki K, L, M cisimlerine yola paralel (2 – 4)s aralığı için ivme = - 5 = - 1 , Kuvvetler sabit olduğu için ivmele- 5 FK, FL ve FM kuvvetleri uygulandığında cisimlerin hız - zaman rin büyüklükleri sabittir. Cevap A grafiği şekildeki gibi oluyor. Hız 6ϑ K 5ϑ 4ϑ L 3ϑ M 2ϑ Yatay ve sürtünmesiz düzlemde durmakta olan m kütleli ϑ cisme şekildeki gibi F1, F2 ve F3 büyüklüğündeki kuvvetler Zaman uygulanıyor. 0 t 2t 3t 4t 5t 6t F2 Cisimlerinin kütleleri eşit olduğuna göre etki eden kuv- vetlerin büyüklükleri arasındaki ilişi nedir? F1 F3 A) FK = FL = FM B) FK > FL > FM C) FL > FK = FM Buna göre, cismin kazanacağı ivmenin büyüklüğü hangi D) FK = FM > FL E) FM > FK > FL kuvvetlerinin büyüklüklerinin değişiminden etkilenir? A) Yalnız F1 B) Yalnız F2 C) F1 ve F3 6j - 3j 4j - 2j 3j - O FK = m . 6t FL = m . 6t FM = m . 6t D) F2 ve F3 E) F1, F2 ve F3 Cevap D Cism 24 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. D 2. A 3. E 4. C 5. E 6. B 7. B 8. D 9. A C

Konu Sürtünme Kuvveti 3. Ünite Kavrama 12 Testi 1. Yatay düzlemde bulunan bir cisme etki eden sürtünme 4. Yatay düzlemdeki eşit kütleli X, Y, Z cisimlerine 3F, 2F ve 4F kuvvetinin büyüklüğü, kuvvetleri şekildeki gibi uygulanıyor. I. sürtünen yüzeylerin cinsi, 3F 2F 4F X Y Z II. yüzeyin dik tepki kuvveti III. sürtünen cismin yüzey alanı Cisimler sabit hızlı hareket ettiğine göre, cisimlerle niceliklerinden hangilerine bağlıdır? yüzey arasındaki sürtünme kuvvetlerinin büyüklükleri FX, FY, FZ arasındaki ilişki nedir? A) I ve II B) Yalnız III C) Yalnız I A) FZ > F Y > F3 B) FX > F Y > FZ C) F Y > FX > FZ D) II ve III E) I, II ve III D) FX > FZ > F Y E) FZ > FX > F Y Sürtünme kuvveti sürtünen maddelerin cinsine, yüzeyin tepki kuvvetine bağlıdır. Yüzey alanına bağıl değilidir. Cevap A Sabit hız olduğundan sürtünme kuvveti uygulanan kuvvetler eşittir. Cevap E 2. Yatay düzlemde bulunan bir cisme etki eden, sürtünme 5. Sürtünme kuvvetinin büyüklüğünü artırmak için, kuvveti ile ilgili, I. araçların tekerleklerine zincir takmak I. Cismin hareketine zıt yöndedir. II. yatay düzlemdeki cismin ağırlığını artırmak II. Cismi harekete geçirebilir. III. cisimlerin yüzey alanlarını azaltmak III. Enerji kaybına yol açar. işlemlerinden hangileri yapılmalıdır? yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) I ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III Araçların tekerleklerine zincir takılması ve yatay düzlemdeki cismin ağır- lığının artması sürtünme kuvvetini artırır. Yüzey alanı sürtünme kuvvetini Sürtünme kuvveti harekete zıt yöndedir, enerji kaybına yol açar. Sürtünme etkilemez. Cevap C kuvveti cisimleri harekete geçiremez. Cevap C 6. Yatay düzlemde bulunan ve aynı maddeden yapılmış K, L ve M cisimleri şekildeki gibi durmaktadır. 3. Aşağıda verilen, K L M I. cisimleri aşındırma II. cisimleri yavaşlatma III. fazladan enerji gerektirme Cisimleri harekete geçirmek için gereken en küçük kuv- olaylarından hangilerinin sürtünme kuvvetinin yararla- vetlerin büyüklükleri sırasıyla FK, FL, FM ve bu kuvvetler rından olduğu savunulabilir? arasındaki büyüklük ilişkisi FM > FL > FK olduğuna göre cisimlerin kütlesi mK, mL ve mL arasındaki ilişki nasıl- A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III dır? D) I ve III E) I, II ve III A) mK > mL > mM B) mK > mM > mL Cisimleri aşındırma ve fazladan enerji gerektirmesi sürtünme kuvvetinin C) mK = mL = mM D) mM > mL > mK zararlarındandır. Ancak cisimlerin çarpışmaması için yavaşlayıp durması sürtünmenin yararlarından biri olabilir. Cevap B E) mM > mK > mL Cisimler aynı maddeden yapıldıkları için kütleleri arttıkça sürtünme kuv- vetleri aynı oranda artar. Cevap D 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 25

Sürtünme Kuvveti 7. Yatay düzlemde j hızıyla hareket eden cisme F kuvveti Yatay düzlemdeki X cismine yatay kuvvetler şekildeki gibi şekildeki gibi uygulandığında sürtünme kuvvetinin büyük- etki etmektedir. lüğü FS oluyor. Batı Doğu m 6N X 18N X F Cisim hareket etmediğine göre cisme etki eden sür- F kuvvetinin büyüklüğü, sürtünme kuvvetinin büyük- tünme kuvvetinin yönü ve büyüklüğü hangi seçenekte lüğüne eşit olduğuna göre, doğru verilmiştir? I. Cisim durur. Yön Büyüklük(N) II. Cisim düzgün doğrusal hareket yapar. A) Doğu 6N III. Cisim yavaşlar. B) Batı 6N yargılarından hangileri doğru olabilir? C) Doğu 18N A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) Batı 12N E) Doğu 12N D) I ve III E) II ve III Dengenin sağlanması için toplam kuvvetlerin Sıfır olması gerekir. Bu ne- Cisim hareketli olduğundan sabit hızla hareketine devam eder. denle batı yönünde 12N sürtünme kuvveti olmalıdır. Cevap D Cevap B Sürtünmeli yatay yüzeydeki 3 kg kütleli cisme yatay F kuv- 8. Yatay düzlemdeki K cismine büyüklükleri F1 ve F2 olan kuv- veti şekildeki gibi uygulandığında cisim hareketsiz kalıyor. vetler etki ettiğinde hareketsiz kalmaktadır. m = 3 kg X F F1=6N K F2=15N F kuvvetinin büyüklüğü 24N olduğunda cisim hareket Buna göre, cisme etki eden sürtünme kuvvetinin en kü- etmeye başladığına göre cisme etki eden sürtünme çük değer kaç N dur? kuvvetinin büyüklüğü aşağıdaki değerlerden hangisini A) 9 B) 10 C) 11 D) 12 E) 13 alamaz? Cisim dengelenmiş kuvvetler etkisindedir. 6N K 15N A) 3N B) 15N C) 20N D) 23N E) 27N Fs=9N Cevap A Cisim 24N değerinde hareket ettiğine göre sürtünmenin en büyük değeri 9. Yatay düzlemde bulunan 8 kg kütleli X cismine büyüklükleri 24 N olamaz ve 24 N den küçük olmamalıdır. Cevap E F1, F2 ve F3 olan kuvvetler şekildeki gibi etki etmektedir. Sürtünmeli yatay zeminde hareket eden cisme kinetik sür- m = 8 kg tünme kuvvetinin büyüklüğüne eşit bir F kuvveti şekildeki F2=4N X F1=8N gibi uygulanıyor. F3=16N F ϑ Cisim hareket etmediğine göre, I. Yüzey sürtünmelidir. Buna göre, I. Sürtünme kuvveti F ile aynı yönde oluşur. II. Dengelenmiş kuvvetlerin etkisindedir. II. Cisme etki eden net kuvvet sıfırdır. III. F2 kuvveti artırılırsa cisim harekete geçebilir. III. Cisim yavaşlar ve durur. yargılarından hangileri doğrudur? yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III Kuvvetlerin bileşkesi 12N olmasına rağmen cisim hareket etmediğine Sürtünme kuvveti harekete zıt yönde yani F kuvveti ile aynı yönde oluşur. göre, yüzey sürtünmelidir ve cisim dengelenmiş kuvvetlerin etkisindedir. Cisme etki eden net kuvvetin büyüklüğü F + Fs dir. Cisim yavaşlar. F1, F2, F3 kuvvetlerinden biri artırılırsa cisim hareket geçebilir. Cevap E Cevap C 26 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. A 2. C 3. B 4. E 5. C 6. D 7. B 8. A 9. E D E C

Konu Sürtünme Kuvveti 3. Ünite Kavrama 13 Testi 1. Doğrusal KLM yolunun KL bölümü sürtünmesiz, LM bölümü 4. Yatay düzlemde bulunan özdeş X, Y ve Z cisimleri sürtün- sürtünmelidir. me katsayılarının k, 2k ve 3k olduğu yüzeylerde F büyüklü- ğündeki kuvvet ile çekilerek hareket ettiriliyor. ϑ X Y Z F F F K L M Buna göre cisim K noktasından J büyüklüğündeki hızla k 2k 3k fırlatılırsa KL ve LM yollarında nasıl hareket eder? Cisimlere etki eden sürtünme kuvvetlerinin büyüklük- KL LM leri sırayla FX, FY ve FZ olduğuna göre bu kuvvetler ara- A) Sabit hızlı Yavaşlayan sındaki büyüklük ilişkisi aşağıdakilerden hangisi gibi- B) Hızlanan Yavaşlayan dir? C) Hızlanan Sabit hızlı A) FX = F Y = FZ B) FX > F Y > FZ C) Fx = FY > FZ D) Sabit Hızlı Sabit hızlı D) F Y > FZ > FX E) FZ > FY > Fx E) Yavaşlayan Hızlanan Sürtünme kuvveti sürtünme katsayısı ve kütleye bağlıdır. Cisimler özdeş KL sürtünmesiz olduğundan cisim sabit hızlı, LM ise sürtünmeli olduğun- olduğuna göre sürtünme katsayısının fazla olduğu yerde sürtünme kuv- dan cisim yavaşlayan hareket yapar. Cevap A veti fazla olur. Cevap E 5. Aynı metalden yapılmış kütleleri ve üzerlerine uygulanan kuvvetleri şekilde verilen X, Y ve Z cisimleri aynı yüzey üze- rindedir. 2. Özdeş X, Y, Z cisimlerine yola paralel, büyüklüğü F olan X Y Z kuvvet uygulandığında cisimlerin hareket grafikleri şekildeki m F m 2F 2m 2F gibi oluyor. Konum Hız İvme I II II Buna göre, cisimlere uygulanan maksimum sürtünme X Y Z kuvvetinin değerleri FX, FY ve FZ arasındaki büyüklük ilişkisi nasıldır? 0 Zaman 0 Zaman 0 Zaman A) FX = F Y = FZ B) FZ > FX > F Y C) FZ > FX = FY Buna göre, X, Y, Z cisimlerinden hangileri kesinlikle D) F Y > FZ > FX E) FY > FX = FZ sürtünmeli yolda bulunmaktadır? Maksimum sürtünme kuvvetinin büyüklüğü cismin ağırlığına ve düzey ile A) Yalnız X B) X ve Y C) Yalnız Z cisim arasındaki sürtünme katsayısına bağlıdır. D) Yalnız Y E) Y ve Z Bu nedenle FZ > FX = FY dir. Cevap C Cisme kuvvet uygulandığında ivmelenmiyorsa yolda kesinlikle sürtünme 6. Doğrusal XYZT yolu üzerindeki R cismine sabit F kuvveti kuvveti vardır. Cevap B yol boyunca etki ettiğinde, cismin hız-zaman grafiği şekil- deki gibi oluyor. Hız (m/s) 2ϑ 3. Yatay düzlemde bulunan cisme etkisi olan sürtünme kuvvetinin büyüklüğünü azaltmak için, ϑ I. daha ağır cisimler kullanmak 0 t 2t 3t Zaman(s) II. sürtünen yüzeyleri yağlamak III. cisimleri daha az pürüzlü yapmak Cisim her bölmeyi t sürede aldığına göre, XY, YZ, ZT işlemlerinden hangileri yapılabilir? yüzeylerin sürtünme katsayıları k1, k2 ve k3 arasındaki ilişki nedir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) k3 > k 2 > k1 B) k1 > k 2 > k3 C) k3 > k1 > k 2 D) II ve III E) I, II ve III D) k1 > k3 > k 2 D) k1 = k 2 = k3 Sürtünen yüzeyleri daha az pürüzlü yapmak ve yağlamak sürtünme kuv- XY de ivme a YZ de ivme 0 vetini azaltır. Cevap D ZT de ivme –2a k3 > k2 > k1 olur. Cevap A 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 27

Sürtünme Kuvveti 7. Kütlesi m olan bir X cismi üzerine uygulanan F kuvvetiyle Hız zaman grafiği Şekil I deki gibi olan cismin kütlesi 3 kg yatay düzlemde sabit hızla hareket etmektedir. dir. X Hız (m/s) m F 11 3 Buna göre; m F 0 Zaman (s) I. Sürtünme kuvvetinin büyüklüğü F kadardır. 2 II. Cisme kinetik sürtünme kuvveti etki etmektedir. Şekil I Şekil II III. X cisminin üzerine özdeş bir cisim konulduğunda cisim Cisim ile yüzey arasındaki sürtünme kuvvetinin büyük- bir süre sonra durur. lüğü 5N olduğuna göre, cismin Şekil II deki gibi yola yargılarından hangileri doğrudur? paralel uygulanan kuvvetin büyüklüğü kaç N dur? A) 16 B) 17 C) 18 D) 19 E) 20 A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III Tj 11 - 3 = m D) II ve III E) I, II ve III a = Tt = 2 4 m/s F = m.a = 3kg . 4 = 12N s2 FNet = F – FS 12N = F – 5N F = 17N Cevap B Cisim hareket ettiğinden kinetik sürtünme kuvveti etki etmektedir. Sür- tünme kuvveti F kuvvetine eşittir. Cismin üzerine bir cisim konulursa sür- tünme kuvveti artar cisim bir süre sonra durur. Cevap E 8. Aynı maddeden yapılmış X, Y ve Z cisimleri yatay düzlem- deki tahta zemine konulup yatay F kuvvetiyle çekildiğinde Y cismi harekete geçerken X ve Z hareketsiz kalıyor. Buna göre, X, Y ve Z cisimlerinin kütleleri mX, mY, mZ arasında; I. mX > mY > mZ II. mX > mZ > mY III. mZ = mX > mY ilişkilerinden hangileri olabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III Yatay düzlemdeki K cismine şekildeki yatay kuvvetler etki Y cismi harekete geçtiğinden kütlesi küçüktür. X ve Z ise kütlece daha bü- ettiğinde cisim sabit hızla hareketini sürdürmektedir. yüktür. Cevap D F3=5N F1=9N 9. Kütleleri sırayla 2 kg, 5kg ve 3kg olan aynı zemindeki X, Y K F2=3N ve Z cisimlerine FX, FY ve FZ kuvvetleri şekildeki gibi uygu- landığında sabit hızlarla hareket ediyor. Buna göre; 2kg 5kg 3kg I. Sürtünme kuvvetinin büyüklüğü 7N dur. X FX Y FY Z FZ II. Sürtünme kuvveti, F3 yönündedir. III. Cismin üzerine etkiyen net kuvvet sıfırdır. Cisimler aynı maddeden yapıldığına göre, cisimlere et- yargılarından hangileri doğrudur? kiyen kuvvetlerin büyüklükleri arasındaki ilişki nedir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II A) FX = F Y > FZ B) FZ > FX = F Y C) F Y > FZ > FX D) II ve III E) I, II ve III D) FZ > F Y > FX E) FX > F Y = FZ Cisim sabit hızla hareket ettiğine göre üzerine etkiyen net kuvvet sıfırdır. Cisimler sabit hızla hareket ediyorsa sürtünme kuvveti uygulanan kuvvete Net kuvvetin sıfır olması için F3 yönünde 7N luk sürtünme kuvveti olmalıdır. eşittir. Sürtünme kuvveti (cisimler aynı maddeden yapıldığından sürtün- Cevap E me katsayıları eşittir.) kütle ile doğru orantılıdır. Cevap C 28 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. A 2. B 3. D 4. E 5. C 6. A 7. E 8. D 9. C B E

Hareket - Kuvvet Test 14 1. Bir fizik öğretmeni öğrencilerine ortalama hız, ortalama sü- 2. Ağırlık ile kütle arasındaki ilişkiyi incelemek isteyen Faruk rat, alınan yol ve yer değiştirme kavramlarını öğretmek için aşağıdaki hipotezi kuruyor. İstiklal Yolu&#;nu örnek vermektedir. Hipotez: Cismin ağırlığı ile cismin kütlesi doğru orantılıdır. İstiklal Yolu, Türk milletinin kaderini değiştirecek mücadele- Faruk, bu hipotezi doğrulamak için X, Y ve Z kentlerinde nin önemli rotalarından biridir. İstiklal Yolu aşağıdaki harita- aşağıdaki gibi kurmuş olduğu deney düzeneklerinde elde da verildiği gibi İnebolu - Ankara arasındaki yoldur. Bu yol edilen verileri çizelgeye kaydediyor. km uzunluğundadır. İstiklal Yolu&#;ndan kağnı ile Mehmet 68 saatte İnebolu&#;dan Ankara&#;ya gelmektedir. 2 kg 3 kg 2 kg 3 kg X kenti Y kenti Z kenti X kenti (l) (ll) (lll) (lV) Deney Düzeneği Ağırlık I 20 II 20 Buna göre, III 30 I. Mehmet&#;in ortalama hızı 5 km/sa tür. IV 30 II. Mehmet&#;in ortalama sürati, ortalama hızından büyük- tür. Faruk hipotezini doğrulamak için hangi deney düze- neklerinde elde edilen verileri birlikte kullanmalıdır? III. Mehmet&#;in yaptığı yer değiştirme km&#;den fazladır. yargılarından hangileri doğrudur? A) I ve IV B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) IlI ve IV A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 29

Hareket - Kuvvet Test 14 3. Yatay sürtünmesiz düzlemde bulunan K, L cisimlerine 5. Mehmet A kentinden B kentine gitmektedir. Mehmet&#;in Şekil I&#;deki gibi büyüklüğü F olan kuvvet uygulandığında arabasının ön panelindeki bazı değerler A kentinde iken cisimlerin ivmelerinin büyüklüğü 2a, M cismine Şekil II&#;deki Şekil I, B kentinde iken Şekil II&#;deki gibidir. gibi büyüklüğü F olan kuvvet uygulandığında cismin ivme- sinini büyüklüğü a oluyor. Km Km K L M F F Şekil - l Şekil - ll Şekil - l Şekil - ll Buna göre, Arabanın ön panelinin doğru değerleri gösterdiğine I. K cisminin kütlesi, M&#;ninkinden büyüktür. göre, II. M cisminin kütlesi, L&#;ninkinden büyüktür. I. Aracın ortalama sürati III. K cisminin kütlesi, L&#;ninkinden büyüktür. II. Yapılan yer değiştirmenin büyüklüğü yargılarından hangileri doğru olabilir? IIı. Yolculuk süresi niceliklerinden hangileri bulunabilir? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 4. Bir cisme aynı anda birden fazla kuvvet uygulanabilir. Uy- 6. Sürtünme kuvvetinin hayatı kolaylaştıran etkilerinin yanın- gulanan bütün kuvvetlerin etkisini tek başına gösterebilen da da hayatı zorlaştıran etkileri de vardır. kuvvete bileşke (net kuvvet) adı verilir. Buna göre, Bir cisme etki eden net kuvvet sıfır ise cisim dengelenmiş I. Bir halterci ağırlığı kaldırmadan önce ellerine beyaz kuvvetlerin etkisinde, cisme etki eden net kuvvet sıfırdan renkte magnezyum fosfat tuzundan oluşan pudrayı sür- farklı ise cisim dengelenmemiş kuvvetlerin etkisinde olur. mektedir. Buna göre, II. Kapı menteşelerinden gelen sesi azaltmak için kapı I. Kalkıştan 80 km/h sürate ulaşıncaya kadar geçen süre- menteşeleri yağlanmaktadır. de otomobil III. Kaygan yola kum ya da talaş serpilmektedir. II. Yerden m yükseklikte sabit hızla ilerleyen uçak yukarıda verilen örneklerden hangilerinde sürtünme III. Ağaçta durmakta olan elma kuvvetinin hayatı zorlaştıran etkilerini ortadan kaldır- yukarıdakilerden hangileri dengelenmiş kuvvetlerin et- maya yöneliktir? kisindedir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III 30 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. B 2. A 3. D 4. D 5. C 6. E

Hareket - Kuvvet Test 15 1. Bir koşu parkurunda K ve L koşucuları, şekilde gösterildiği 2. Jonglörlük; denge, dikkat ve refleks özelliklerinin kullanıl- gibi farklı yollar boyunca ok yönünde aynı anda koşmaya ması sonucu üç veya daha fazla topun ardışık olarak atılıp başlayıp parkurun bir turunu aynı anda tamamlamaktadır. tutulması becerisine verilen isimdir. K Jonglörlük gösterisini şekildeki gibi yapan bir öğrenci elin- deki üç topu ardışık olarak attığında toplar önce yükselir, sonra en tepede anlık olarak durur daha sonra aşağı doğru K K düşerler. Y L L K K Başlangıç ve bitiş çizgisi Z L L X L K ve L koşucuları parkurdaki bir turunu tamamlayıp ko- şuya başladıkları noktala ulaştıklarında, Buna göre, şekilde hangi toplar dengelenmemiş kuv- vetlerin etkisindedir? I. yer değiştirmelerinin büyüklüğü II. ortalama hızlarının büyüklüğü A) Yalnız X B) Yalnız Y C) X ve Z III. ortalama süratleri D) Y ve Z E) X, Y ve Z niceliklerinden hangileri her iki koşucu için kesinlikle eşittir? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III 3. Bir cismin ağırlığı ve kütlesi, X ile Y ölçüm araçlarıyla K ve D) II ve III E) I, II ve III L gezegenlerinde ölçülüyor. X ve Y ölçüm araçları ile elde edilen değerler aşağıdaki gra- fiklere dönüştürülüyor. X ölçüm araç Y ölçüm araç Gezegenler Gezegenler K L K L Grafiklere göre, I. K gezegeninin çekim ivmesi, L gezegeninin çekim iv- mesinden büyüktür. II. X ölçüm aracı ile değişmeyen madde miktarı ölçülmüş- tür. III. Y ölçüm aracı eşit kollu terazidir. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 31

Hareket - Kuvvet Test 15 4. Cisimlerin şeklini ve hareketini değiştiren veya değiştirme- 6. Berke, yatay düzlemde durmakta olan m kütleli cisme şekil- yen çalışan etkiye kuvvet denir. Kuvvetler temas gerektiren deki gibi büyüklüğü değişken olan F kuvvetini uyguluyor. F ve temas gerektirmeyen kuvvetler olmak üzere ikiye ayrılır. kuvvetinin büyüklüğünü değiştirerek cismin hareketini göz- Ahmet&#;in, kuvvet ile ilgili bu posteri hazırlama aşamaları lemliyor. aşağıdaki gibidir. F Kuvvet Gözlem sonucunda elde edilen verilerle uygulanan kuvve- Aşama Temas gerektiren Temas gerektirmeyen tin cisme etki eden sürtürme kuvvetine bağlı değişim grafiği l. Hava direnci Manyetik kuvvet aşağıdaki gibi çiziliyor. ll. İtme kuvveti Elektriksel kuvvet Sürtünme kuvveti lll. Kaldırma kuvveti Zayıf nukleer kuvvet lV. Kütle çekim kuvveti Rüzgar kuvveti V. Sürtünme kuvveti Güçlü nükleer kuvvet Uygulanan kuvvet Buna göre, Ahmet&#;in hazırlamış olduğu posterin hangi aşamasında yanlışlık yapılmıştır? Buna göre, A) I B) II C) III D) IV E) V I. Sürtünme kuvvetinin büyüklüğü sürtünen yüzeylerin cinsine bağlıdır. II. Statik sürtünme kuvvetinin büyüklüğü uygulanan kuv- vete bağlıdır. III. Statik sürtünme kuvveti, kinetik sürtünme kuvvetinden büyüktür. Berke, yukarıdaki sonuçlardan hangilerine ulaşabilir? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I ve III E) I, II ve III 5. Fizik dersinde öğretmen öğrencilerine sürtünme kuvvetinin günlük yaşantımızda olumlu ve olumsuz yönleriyle ilgili bir araştırma ödevi hazırlamalarını istemektedir. Mehmet hazırlamış olduğu ödevde, I. Buzlu yollarda yürürken insanların zorlanması II. Dünya&#;nın atmosferine giren göktaşı, sürtünme sonucu yanarak Dünya&#;ya gelmeden kül olması III. Makine parçalarını çalışırken birbirine sürtünmeleri so- nucunda aşınmalarının görülmesi IV. Tahtaya yazının yazılması sürtünme kuvvetinin olumlu yönleri için yukarıdaki hangi örnekleri ödevinde kullanabilir? A) I ve III B) I ve IV C) I ve III D) II ve IV E) II ve III 32 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. B 2. E 3. B 4. D 5. D 6. C

Hareket - Kuvvet Test 16 1. Aşağıdaki oranlardan hangisi kütleyi verir? 4. Bir cisim t = 0 anında bulunduğu noktaya 2t süresi sonunda ivme kuvvet kuvvet geri dönüyor. A) B) C) kuvvet alan ivme Bu cisim için şekillerdeki grafikler çiziliyor. kuvvet ivme D) E) Hız Konum hacim alan V X 2. Noktasal X, Y, Z ve T cisimleri, sürtünmesiz ve yatay düz- t 2t O Zaman O Zaman lemde şekilde belirtilen noktalardan sırasıyla VX, VY, VZ ve t 2t VT hızları ile aynı anda harekete başlıyor. –X X T l ll Hız V VX VT Z t 2t O Zaman VZ –V Y VY lll Buna göre, noktasal X, Y, Z ve T cisimlerinden hangi Buna göre, hangi grafikler doğru çizilmiştir? ikisi birbiri ile çarpışabilir? (Birim kareler özdeştir.) A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III A) X ile T B) X ile Z C) Y ile T D) II ve III E) I, II ve III D) X ile Y E) Y ile Z 3. Çembersel bir koşu parkurunda X, Y ve Z koşucuları aynı anda şekildeki konumlardan ok yönünde harekete başlaya- rak bitiş noktasına aynı anda varıyor. 5. Paralel raylarda sırasıyla 2v ve 3v büyüklüğündeki sabit hızlarla hareket eden X ve Y trenleri şekildeki konumdan Z geçtikten sonra X treninin lokomotifi L hizasına ulaştığı Y anda Y treninin arka ucu K hizasına ulaşıyor. K L X Tünel Y treni Bitiş çizgisi X treni Her bir koşucu toplamda m yol aldığına göre, I. Yer değiştirmelerinin büyüklüğü Buna göre, II. Ortalama hızının büyüklüğü I. Tünelin boyu X treninin boyuna eşittir. III. Ortalama süratlarinin büyüklüğü II. X treninin boyu, Y&#;ninkinden büyüktür. niceliklerinden hangileri üç koşucu içinde aynıdır? III. Tünelin boyu, Y treninin boyundan büyüktür. yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız IIl C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I ve III 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 33

Hareket - Kuvvet Test 16 6. Bir araç bir doğru boyunca şekildeki gibi K noktasından P 8. Yatay ve doğrusal bir yolda hareket etmekte olan bir aracın noktasına, P noktasından M noktasına gidiyor. konum (X) - zaman (t) grafiği şekildeki gibidir. X (m) K L M N P 50 m 50 m 50 m 50 m 90 30 Aracın hareket etme süresi 50 s olduğuna göre, 0 t (s) I. aracın ortalama sürati 6 m/s dir. 2 4 6 8 II. aracın yaptığı yer değiştirme m dir. Buna göre, aracın 0 - 8 s zaman aralığındaki hareketiyle III. aracın K noktasından P noktasına gelme hızı ile P nok- ilgili, tasından M noktasına gelme hızı eşittir. I. İvmesi sıfırdır. yargılarından hangileri doğrudur? II. Aldığı yol m dir. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II III. Ortalama hızının büyüklüğü 15 m/s dir. D) II ve III E) I, II ve III yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 7. Statik sürtünme katsayısının 0,4 olduğu yatay düzlemde 9. Doğrusal bir yolda hareket eden bir aracın konum - zaman duran m kütleli bir cisme uygulanan kuvvet ile yatay düzlem grafiği verilmiştir. ile cisim oluşan sürtünme kuvvetine bağlı değişim grafiği X (m) verilmiştir. Sürtünme kuvveti 2x 10 0 Zaman 2t a –x Uygulanan kuvvet t 0 12 Buna göre, Aracın (0 - t) zaman aralığında ortalama sürati v oldu- I. a açısı 37° dir. ğuna göre (0 - 2t) zaman aralığında ortalama sürati kaç v&#;dir? II. Cismin kütlesi 3 kg dir. 1 1 2 3 III. Cisim ile yüzey arasındaki kinetik sürtünme katsayısı A) B) C) 1 D) E) 3 3 3 3 2 tür. yargılarından hangileri doğrudur? (g = 10 m/s2 alınız.) A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 34 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 1. C 2. A 3. B 4. C 5. B 6. C 7. D 8. E 9. B

Hareket - Kuvvet Test 17 1. Birbirine paralel raylarda ve aynı yönde hareket eden X, Y 3. Doğrusal yolda şekildeki konumdan aynı yönde sabit VX, VY trenlerinin hızlarının büyüklüğü sırasıyla v ve 2v dir. ve VZ büyüklüğündeki hızlarla aynı anda harekete başlayan Uzunlukları Lx, Ly olan trenler bir tünele aynı anda girip aynı X, Y ve Z araçlarından X aracı Y aracına t sürede, Y aracı Z anda çıkıyorlar. aracına 2t sürede yetişmektedir. Buna göre, Lx ile Ly arasındaki büyüklük ilişki aşağıda- kilerden hangisidir? VX VY VZ A) L x = Ly B) L x = 2Ly C) Ly > 2L x X Y Z D) L x > 2Ly E) L x = 3Ly Buna göre, I. X aracının hızı, Y aracının hızından büyüktür. II. Y aracının hızı, Z aracının hızından büyüktür. III. Z aracının hızı, X aracının hızından küçüktür. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 2. Doğrusal bir yolda hareket eden K ve L araçlarının konum - zaman grafikleri şekildeki gibidir. Konum +x K L 4. Birbirine paralel yolda aynı yönde hareket eden K ve L araç- larının konum - zaman grafiği aşağıdaki gibidir. 0 Zaman Konum t 2t 3t 4t X2 –x K X1 L Buna göre, Zaman 0 t3 t1 t2 I. Araçlar (0 - t) aralığında birbirine yaklaşmaktadır. II. Araçlar t3 anında aynı konumdadır. Buna göre, III. L aracı 2t anında yön değiştirmiştir. I. K aracı, L aracından önce harekete başlamıştır. Yargılarından hangileri doğrudur? II. Araçlar t3 anında yan yanadır. A) Yalnız II B) I ve II C) II ve III III. (0-t3) aralığında L aracının ortalama sürati, K&#;ninkinden D) I ve III E) I, II ve III büyüktür. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 9. Sınıf Fizik Modüler Soru Bankası 35

İçindekiler:

1. Lazer fiziğin hangi alt dalı?
2. Asma köprü fiziğin hangi alt dalına girer?
3. Çekirdek reaksiyonları sonucunda enerji elde edilmesi fiziğin hangi alt dalına girer?
4. Pil fiziğin hangi alt alanına girer?
5. Yıldırım ve Şimşek fiziğin hangi alt dalı?
6. Mıknatıs hangi fizik alt dalına girer?
7. Telefonda seslerin iletimi fiziğin hangi alt dalına girer?
8. Şimşek çakması Nükleer Fizik midir?
9. Nükleer fizik ne zaman ortaya çıktı?
10. Nükleer fizik nedir 9 sınıf kısaca?

Lazer fiziğin hangi alt dalı?

Fizik maddeyle enerji arasındaki ilişkiyi inceleyen bilim dalıdır. Fiziğin ilgi alanına giren bazı konulara örnek olarak ışık, kuvvet, denge, hareket, elektrik verilebilir. Lazer; fiziğin optik alanına girer çünkü lazer ışıkla ilgilidir. Optikte ışığı inceler.

Asma köprü fiziğin hangi alt dalına girer?

Asma köprüde, fiziğin denge ve mukavemet kavramları kullanılır. Bu konular fiziğin alt dalı olan MEKANİK ile ilgilidir.

Çekirdek reaksiyonları sonucunda enerji elde edilmesi fiziğin hangi alt dalına girer?

Cevap: Nükleer fizik.

Pil fiziğin hangi alt alanına girer?

SELAM. Pil fiziğin elektromanyetizma dalına girer.

Yıldırım ve Şimşek fiziğin hangi alt dalı?

cevap: fiziğin, manyetizma adlı alt bilim dalı tarafından incelenir. şimşek ve yıldırım olaylarında elektron veprotonlar arasında etkileşimler olur ve bu etkileşimler sonucu ortaya ışık enerjisi cıkar.

Mıknatıs hangi fizik alt dalına girer?

Mıknatıs fiziğin hangi alt dalına girer? Mıknatısları fiziğin alt alanlarından biri olan "Elektromanyetizma" inceler.

Telefonda seslerin iletimi fiziğin hangi alt dalına girer?

Cevap: Telefonda seslerin iletimi – elektromanyetizma dalı ile. İklimlendirme sistemi – termodinamik dalı ile ilgilidir.

Şimşek çakması Nükleer Fizik midir?

Yıldırım ve şimşek hava ile yer arasında meydana gelen elektrik boşalması olarak tanımlanabilir. Bu bağlamda iki doğa olayı da fiziğin “Elektromanyetizma” alt dalına girer.

Nükleer fizik ne zaman ortaya çıktı?

Atom fiziğinden farklı bir disiplin olan nükleer fiziğin tarihçesi 'da Henri Becquerel'in uranyum tuzlarının fosforesans olayını araştırırken radyoaktiviteyi keşfetmesiyle başlar. Bir yıl sonra J.J. Thomson tarafından elektronun keşfedilmesiyle atomun bir iç yapıya sahip olduğu ortaya çıktı.

Nükleer fizik nedir 9 sınıf kısaca?

Nükleer fizik diğer adıyla çekirdek fiziği; atom çekirdeğinin yapısını, çekirdekteki etkileşmeleri ve çekirdek tepkimelerini inceleyen fizik dalıdır. Nükleer fizik, radyasyonu ve canlıların radyasyondan korunma yollarını araştırır, gerekli tedbirlerin alınmasını sağlar.

1

2

İÇİNDEKİLER<br />

Fizik Nedir <br />

Fiziğin Alt Dalları<br />

Bilim İnsanları<br />

Kuantum Bilgisayarları 16<br />

İnternetin Gelecekteki Tarihi 18<br />

Plazma 21<br />

Grafen<br />

İlginç Bilgiler<br />

Zeka Soruları<br />

Karikatürler<br />

Bulmaca<br />

3

FİZİK NEDİR ?<br />

İnsanın çevresinde<br />

yaşananları anlamlandırma<br />

isteği<br />

ile<br />

temelleri atılan<br />

Fizik, sınırları çok<br />

geniş ve tüm diğer<br />

bilim<br />

dalları ile ilişkili<br />

bir disiplin haline<br />

gelmiştir. Medeniyetimiz<br />

hızla gelişirken,<br />

bilimsel bir alt yapı<br />

üzerinde üretmeye,<br />

geliştirmeye ve bu<br />

alt yapıdan türetilen<br />

diğer düşünceler<br />

ile yaptıklarını<br />

açıklamaya çalışmıştır.<br />

4<br />

Bu çaba günümüze<br />

kadar tutkulu,<br />

inatçı ve kendini<br />

bilime adamış kişilerce<br />

taşınmış, gün geçtikçe<br />

artan imkanlar<br />

ile katlanarak<br />

büyümüş, yeni kişileri<br />

de yoluna dahil<br />

etmiştir. Bizler de<br />

kendi çağımızın yeni<br />

bilim insanları, yeni<br />

mucitleri, yeni<br />

yaratıcı kişilikleri<br />

olarak büyük bir<br />

heyecanla selçuk<br />

üniversitesi fen fakültesi<br />

fizik bölümü<br />

öğrencileri olarak<br />

bu yolculuğa<br />

katılıyoruz. soruya<br />

tekrar dönecek<br />

olursak türk dil<br />

kurumuna göre fizik<br />

ise ; maddenin<br />

kimyasal yapısındaki<br />

değişiklikler<br />

dışında kalan genel<br />

özelliklerini, genel<br />

ya da geçici yasalara<br />

bağlı, deney<br />

yoluyla incelenebilen,<br />

matematiksel<br />

olarak tanımlanabilen<br />

durum ve<br />

devinimlerini konu<br />

alan bilim dalı olarak<br />

tanımlanıyor.<br />

Peki Fiziğin İnceleme<br />

alanları nelerdir.<br />

Bizi neler Bekliyor<br />

? Neler Fizikle<br />

İlgili ?<br />

-Su dolu bir bardağın<br />

yere düşmesinin<br />

hemen aradından<br />

hangi parçanın nerede<br />

olacağını<br />

-evrenin ne zaman<br />

ve nasıl meydana<br />

geldiğini<br />

-bilgisayarımızın<br />

içinde bulunan bütün<br />

devre elemanlarının<br />

nasıl çalığtığı<br />

veya hızını<br />

nasıl arttırabileceğimizi<br />

-uzaya fırlatılan<br />

bir aracın ne zaman<br />

nerede olacağı ve<br />

yakıtının ne zaman<br />

biteceği<br />

-kısaca maddi evrenle<br />

ilgili her şey<br />

fizik biliminin inceleme<br />

alanına girer.

FİZİĞİN ALT DALLARI<br />

MEKANİK<br />

Fiziğin cisimlerin hareketlerini<br />

inceleyen alt bilim dalına<br />

mekanik adı verilir. Fizik<br />

mekanik ile başlamıştır. Bugün<br />

mekanik üç ana bölüme<br />

ayrılmaktadır: Yol, zaman,<br />

hız ve ivme arasındaki ilişkiyi<br />

inceleyen kinematik, kuvvetle<br />

hareket arasındaki ilişkiyi<br />

inceleyen dinamik ve hareketsiz<br />

bir cisim üzerindeki<br />

kuvvetlerin etkisini inceleyen<br />

alt dala ise Statik adı verilir.<br />

Mekanik Kısımları<br />

Mekanik bilimi, ideal durumları<br />

inceleyen Rijit cisimler<br />

mekaniği ve gerçek durumları<br />

inceleyen Sürekli ortamlar<br />

mekaniği olmak üzere iki ana<br />

kısımda ele alınabilir.<br />

Rijit cisimlerin mekaniği<br />

Kuvvetlerin tesiri altındaki<br />

bir cismi meydana getiren<br />

tüm parçaların, birbirlerine<br />

göre izafi olarak şekil değiştirmediği<br />

cisme rijit cisim denir.<br />

Bu cisim ideal bir cisimdir<br />

ve gerçekte tüm cisimler<br />

kuvvet etkisiyle elastik veya<br />

Plastik şekil değiştirirler.<br />

Sürekli ortamlar mekaniği<br />

Katı mekaniği<br />

Katı mekaniği veya Mukavemet,<br />

kuvvet etkisiyle şekil<br />

değiştirebilen cisimlerin<br />

statik ve dinamik dengelerini<br />

inceleyen bilim dalıdır.<br />

Akışkanlar mekaniği<br />

Akışkanların dengesini inceleyen<br />

bilim dalıdır. akışkanlar<br />

mekaniği aşağıdaki alt dallara<br />

ayrılır.<br />

seafoodplus.infoışkanlar statiği<br />

Hidrostatik<br />

Aerostatik<br />

2. Akışkanlar dinamiği<br />

Hidrodinamik<br />

Aerodinamik<br />

Klasik mekanik<br />

Klasik mekanik veya bir başka<br />

adıyla Newton mekaniği,<br />

genel olarak cisimler üzerine<br />

etki eden kuvvetler ile ilgilenen<br />

bir fizik dalıdır. Klasik<br />

mekanik günlük olaylar<br />

çerçevesinde oldukça kesin<br />

sonuçlar üretmektedir, ancak<br />

ışık hızına yakın hızlarda<br />

hareket eden sistemler için<br />

göreli mekanik, çok küçük<br />

uzaklık ölçeklerinde sistemler<br />

için niceleme mekaniği, ve<br />

her iki özelliğe sahip sistemler<br />

için de göreli nicemleme<br />

alan teorisi kullanılmalıdır.<br />

TERMODİNAMİK<br />

Termodinamik; ısı enerjisi<br />

ve ısı enerjisiyle sıcaklık,<br />

özkütle, basınç gibi nicelikler<br />

arasındaki ilişkiyi inceler.<br />

Termodinamik maddelerin<br />

sıcaklıkları, sıcaklıklarındaki<br />

değişimleri ve sıcaklıkların<br />

değişimine sebep olan ısı alışverişleri<br />

gibi konular üzerinde<br />

çalışmaktadır. Isı alışverişi<br />

yapan maddeler arasında<br />

ısı akışı gerçekleşir. Isı akışı,<br />

sistemler termal dengeye<br />

ulaşıncaya yani sistemlerin<br />

sıcaklıkları eşitleninceye<br />

kadar devam eder. Termodinamik,<br />

ısı alışverişi (Görsel<br />

) yapan sistemlerin<br />

termal dengeye ulaşıncaya<br />

kadar geçirdiği süreçlerle ilgilenmektedir.<br />

Bu süreçlerde<br />

sistemlerin sıcaklığı, fiziksel<br />

hali ve dolayısıyla boyutları<br />

ve öz kütlesi, direnci ya da<br />

rengi değişebilir.<br />

5

ELEKTOMANYETİZMA<br />

Elektrik akımının manyetizma<br />

ile olan ilişkisi keşfedildikten<br />

sonra elektrik ve<br />

manyetizma alanları elektromanyetizma<br />

adı altında<br />

birleştirilmiştir. Elektromanyetizma,<br />

elektrik ve manyetizma<br />

alanlarının ilgilendiği<br />

bütün konuları kapsar.<br />

Elektrik; elektrik yükleri,<br />

elektrik yüklerinin etkileşimleri,<br />

yüklerin hareketi ve<br />

hareketlerinin sonuçları ile<br />

ilgilenir. Elektriğin durgun<br />

haldeki yüklerin etkileşimleri<br />

ile ilgilenen bölümüne<br />

statik elektrik (elektrostatik),<br />

hareketli yükler ve etkileri<br />

ile ilgilenen bölümüne elektrik<br />

adı verilir. Yün kazağı<br />

çıkarırken duyulan çıtırtılar,<br />

arabadan inerken gerçekleşen<br />

elektrik çarpması, elektrik<br />

akımı, potansiyel fark kavramı,<br />

yıldırım ve şimşek gibi<br />

doğa olayları, bazı canlıların<br />

doğal savunma mekanizmaları<br />

elektriğin çalışma alanına<br />

girmektedir.<br />

Manyetizma; mıknatıslar,<br />

maddelerin manyetik özellikleri,<br />

manyetik alanlar ve bu<br />

alanların etkileri ile ilgilenir.<br />

6<br />

Mıknatısların birbirlerine<br />

itme ya da çekme kuvveti<br />

uygulaması, Dünya’nın manyetik<br />

alanına göre pusula<br />

iğnesinin sapması, kuşların<br />

ve bazı canlıların yerin manyetik<br />

alanını kullanarak yön<br />

bulması gibi olaylar manyetizma<br />

ile açıklanır.<br />

yüzyılın başlarında elektik<br />

ve manyetizma arasındaki<br />

ilişkinin keşfi ile elektro<br />

mıknatıslar yapılmış, elektrik<br />

motorları ve jeneratörlerin<br />

üretilmesi sağlanmıştır. Bu<br />

nedenle tüm elektrikli cihazlar,<br />

elektrik motorları, elektrikli<br />

otomobiller, yapılarında<br />

elektromıknatıs bulunduran<br />

kapı ziliyle telgraf cihazı,<br />

MR (manyetik rezonans)<br />

cihazı ve elektrik santralleri<br />

elektromanyetizmanın uygulama<br />

alanına verilebilecek<br />

örneklerdendir. Ayrıca CERN<br />

(Sörn-Avrupa Nükleer Araştırma<br />

Merkezi) ve radyoterapi<br />

uygulamalarında kullanılan<br />

parçacık hızlandırıcılar<br />

da elektromanyetizmanın<br />

uygulama alanı içerisindedir.<br />

Bu alanla ilgili olan meslekler<br />

arasında elektrik-elektronik<br />

mühendisliği ve öğretmenliği,<br />

biyomedikal mühendisliği<br />

gibi bölümler yer alır.<br />

OPTİK<br />

Fiziğin ışıkla ilgili olayları inceleyen<br />

bölümüdür. Yine bu<br />

olaylarla ilgili olarak kullanılan<br />

araçlara da «optik araçlar»<br />

adı verilir. Işığın niteliği,<br />

özellikleri, ışıkla ilgili araçlar,<br />

görme meseleleri ve gözlük,<br />

dürbün yapımı, fiziğin bu koluna<br />

aittir. Optik, ışıkla ilgili<br />

olayları üç değişik modelde<br />

inceler. Buna göre optik üç<br />

kısma ayrılır:<br />

seafoodplus.inforik optik:<br />

Işığın izotrop (her tarafının<br />

fiziksel özelliği aynı) ortamda<br />

doğrusal yayılmasını temel<br />

kabul eder. Yansıma, kırılma<br />

ve aydınlanma olaylarını inceleyen<br />

optik kısmıdır. Newton,<br />

çalışmalarında ışığı bir<br />

kaynaktan yayılan tanecikler<br />

gibi düşünüyordu. Böylece<br />

geometrik optik gelişti. Işık<br />

olaylarını izah etmede yeterli<br />

zannedildi. Halbuki Newton’un<br />

düşünceleriyle gelişen<br />

geometrik optikle ancak yansıma,<br />

kırılma ve aydınlanma<br />

olayları izah edilebilir. Aynalar,<br />

ışık prizmaları, mercekler,<br />

optik aletler, geometrik optikle<br />

incelenebilir.<br />

seafoodplus.info optik: Işığın dalga yapısında<br />

olduğunu temel kabul<br />

ederek; girişim, kırınım ve<br />

kutuplanma olaylarını inceleyen<br />

optik kısmıdır. Newton’la<br />

aynı çağda yaşayan Huygens,<br />

Newton’un yanıldığını ve ışığın<br />

dalga şeklinde düşünülmesi<br />

gerektiğini ortaya attı.<br />

Dalga modeli, geometrik

optikle açıklanamayan girişim,<br />

kırınım, polarma (kutuplanma)<br />

olaylarını açıklayabiliyordu.<br />

seafoodplus.infom optiği: Max<br />

Planck’ın ışık dalgalarının<br />

enerjilerinin kuantumlu<br />

oluşunu keşfetmesiyle ortaya<br />

çıkmıştır. Buna göre ışık,<br />

atomdan yayılan enerji paketleri<br />

(dalga katarları) şeklindedir.<br />

Her bir pakete foton<br />

denir. Kuantum optiği ile<br />

ışık madde etkileşimi, fotoelektrik<br />

olay, Compton olayı<br />

incelenebilir.<br />

ATOM VE MOLEKÜL Fİ-<br />

ZİĞİ<br />

Atom ve molekül fiziği, genel<br />

olarak atomun ve moleküllerin<br />

yapısı, enerji düzeyleri,<br />

dalga fonksiyonlari ve elektromanyetik<br />

geçişleri, atomlar<br />

arası bağlar, molüküler<br />

yapılar, atom modeli, atomik<br />

spektroskopide ince yapı ve<br />

aşırı ince yapı, spektroskopik<br />

gösterim ve enerji seviyeleri,<br />

geçiş olasılığı ve seçim kuralları,<br />

Zeeman olayı, Stark<br />

olayı, moleküler spektrum,<br />

iyonik bağlar, dönme, titireşim<br />

ve elektronik geçiş<br />

spektrumu, lazer gibi bölümleri-<br />

inceleyen fiziğin bir alt<br />

dalıdır.<br />

KATI HAL FİZİĞİ<br />

Katı hal fiziği genel anlamda<br />

maddenin katı haliyle ilgilenir<br />

ve maddenin teknolojik<br />

anlamda kullanımını belirleyen<br />

elektrik, manyetik, optik<br />

ve esneklik (mekanik) özelliklerini<br />

amorf veya kristal<br />

yapısına bakmadan temel<br />

fiziksel prensiplerden hareketle<br />

inceler.<br />

Katı hal Fiziği Anabilim Dalı<br />

öğretim üyelerinin çalışma<br />

alanları, maddenin elektrik,<br />

manyetik ve optik özelliklerinin<br />

belirlenmesine yoğunlaşmıştır.<br />

Birçok deneysel<br />

altyapıya sahip olan bölümüz<br />

katıhal fiziği laboratuvarlarımızda<br />

metalik alaşım, yarıiletken,<br />

manyetik, ferromanyetik<br />

yarıiletken, tek-kristal,<br />

polikristal veya amorf yapıda<br />

nano-tel, nano-parçacık, ince<br />

film veya külçe olarak hazırlamak<br />

ve elektrik ve optik<br />

özellikleri sıfır alan altında<br />

K sıcaklık aralığında,<br />

manyetik ve yapısal özellikleri<br />

ortak çalışma grubumuz<br />

olan laboratuvarlarla birlikte<br />

incelenmektedir. Maddenin<br />

tanımlanmasında deneysel<br />

metotlarla elde edilen verilerin<br />

mevcut deneysel çalışmalarımızın<br />

yanında aynı<br />

zamanda teorik modelleme<br />

ve benzeşim teknikleriyle de<br />

malzemeye ait fiziksel parametreleri<br />

belirlenmektedir.<br />

PLAZMA FİZİĞİ<br />

Evrenin, ne zaman, nasıl ve<br />

nelerden oluştuğu insanlığın<br />

var oluşundan beridir<br />

merak edilen konulardan<br />

biri olmuştur. Atomun keşfinden<br />

sonra bu merak daha<br />

da artarak “en küçüğü” bulma<br />

yoluna gidilmiştir. Bu<br />

da ancak atom ve atom altı<br />

parçacıkların incelenmesi ile<br />

gerçekleşebileceği görülmüştür.<br />

Yüksek Enerji fiziği veya<br />

diğer adıyla Parçacık Fiziği<br />

bu alanda çalışmalarını sürdürmektedir.<br />

Bu araştırmalar<br />

Teorik ve Deneysel olarak<br />

birlikte devam etmektedir.<br />

7

Teorik çalışmalar genelde<br />

üniversite ve enstitülerde<br />

çalışan bilim adamları tarafından<br />

gerçekleşmektedir.<br />

Deneysel çalışmalar ise çok<br />

daha pahalı ve farklı disiplinlerdeki<br />

bilim adamlarına ihtiyaç<br />

duyulduğundan dolayı<br />

sayılı Laboratuvarlarda yapılmaktadır.<br />

Evrenin gizemini<br />

çözmek için dizayn edilen en<br />

büyük laboratuvarlardan bir<br />

tanesi Amerika’nın Illinois<br />

Eyaletinde bulunan “Fermi<br />

Ulusal” Laboratuvarıdır, diğeri<br />

ise İsviçre ile Fransa’nın<br />

sınırında kurulan Avrupa<br />

nükleer araştırma merkezi<br />

olan CERN Laboratuvarıdır.<br />

CERN şu anda bu alanda<br />

aktif olarak çalışmalar yapan<br />

Dünya’daki tek laboratuvardır.<br />

8 TeV enerjide protonlar<br />

karşılıklı çarpıştırılarak en<br />

küçüğü bulma yolunda ilerlemektedir.<br />

NÜKLEER FİZİK<br />

Atomdan yaklaşık on bin kez<br />

küçük olan atom çekirdeğinin<br />

yapısını ve kararsız çekirdeklerin<br />

ışımalarını araştıran<br />

bilim dalı nükleer fiziktir.<br />

Kararsız radyoaktif çekirdekler,<br />

alfa parçacığı, beta<br />

parçacığı, kütlesiz nötronalar,<br />

pozitronlar gibi parçacıklar<br />

da salarlar. Çekirdek özellikleri,<br />

saçılım deneyleriyle<br />

saptanır. Çok yüksek hızlara<br />

çıkarılan yüksek enerjili parçacıklarla<br />

bombalanan hedef<br />

çekirdeklerin bu çarpışmalardan<br />

sonraki dönüşümleri,<br />

çekirdek tepkimeleri olarak<br />

adlandırılır. Çekirdek bölünmesi<br />

ve çekirdek kaynaşması<br />

yeni elementlerin oluşmasına<br />

yol açan tepkimelerdir.<br />

Nükleer fizik, atomu meydana<br />

getiren çekirdeğin<br />

özellikleri ve birbirleri ile<br />

yaptıkları etkileşmeler ile<br />

ilgilenir. Bu nedenle nükleer<br />

fiziği çekirdeğin statik<br />

özellikleri ve dinamik özellikleri<br />

olmak üzere iki ana<br />

kısma ayırabiliriz. Nükleer<br />

fizik teknolojik yeniliklerin<br />

itici kuvvetini saptayan<br />

bir alandır ve günümüzde<br />

pek çok kullanım alanına<br />

sahiptir.<br />

8

ALBERT EİNSTEİN<br />

<br />

Albert Einstein, 14 Mart<br />

’da Almanya’nın<br />

Ulm kentinde dünyaya geldi.<br />

Babası Hermann Einstein,<br />

annesi ise Pauline Einstein<br />

idi. Eğitimine Münih’deki bir<br />

Katolik ilkokulunda başladı.<br />

yılında ise Luitpold Gymnasium’a<br />

gitti. Bir süre sonra<br />

bu okulu bırakan Einstein,<br />

İtalya’daki ailesinin yanına<br />

gitti. Ailesi yarım kalan eğitimini<br />

tamamlaması için onu<br />

İsviçre’deki bir liseye gönderdi.<br />

Buradan mezun olduktan<br />

sonra Swiss Federal Polytechnic<br />

School’a kaydoldu.<br />

Einstein, yıllar sonra amcasına<br />

borcunu şöyle dile getirir:<br />

“Çocukluğumda yaşadığım<br />

iki önemli olayı unutamam.<br />

Biri, beş yaşımda iken amcamın<br />

armağanı pusulada<br />

bulduğum gizem; diğeri on<br />

iki yaşımda iken tanıştığım<br />

Öklit geometrisi. Gençliğinde<br />

bu geometrinin büyüsüne<br />

girmeyen bir kimsenin ilerdi<br />

kuramsal bilimde parlak bir<br />

atılım yapabileceği hiç beklenmemelidir!”<br />

Einstein, yıllar sonra amcasına<br />

borcunu şöyle dile getirir:<br />

“Çocukluğumda yaşadığım iki<br />

önemli olayı unutamam. Biri,<br />

beş yaşımda iken amcamın<br />

armağanı pusulada bulduğum<br />

gizem; diğeri on iki yaşımda<br />

iken tanıştığım Öklit geometrisi.<br />

Gençliğinde bu geometrinin<br />

büyüsüne girmeyen<br />

bir kimsenin ilerdi kuramsal<br />

bilimde parlak bir atılım yapabileceği<br />

hiç beklenmemelidir!”<br />

yılında üniversite eğitimini<br />

tamamlayan Einstein,<br />

üniversitede asistan olmak<br />

istiyordu. Fakat bu isteğini gerçekleştiremedi.<br />

Bunun üzerine<br />

bir süre özel dersler verdikten<br />

sonra İsviçre’deki bir patent<br />

ofisinde işe girdi. ’da Zurich<br />

Üniversitesi’nde profesör<br />

oldu. yılında Almanya’ya<br />

döndü ve Berlin Humboldt<br />

Üniversitesi’nde profesör olarak<br />

görev yaptı. yılında<br />

‘fotoelektrik etkinin ne olduğunu<br />

açıklamasından ötürü’<br />

Nobel Fizik Ödülü’nü kazandı.<br />

Hitler’in Yahudilere uyguladığı<br />

baskılardan dolayı Almanya’dan<br />

ayrılmak zorunda<br />

kaldı. Önce Belçika’ya oradan<br />

da İngiltere’ye gitti. Son olarak<br />

ise ölümüne kadar yaşayacağı<br />

Amerika Birleşik Devletleri’ne<br />

gitti. Burada Princeton<br />

Üniversitesi’nde görev yaptı.<br />

’da Amerikan vatandaşlığına<br />

geçti. ’te hayatını<br />

kaybetti.<br />

Kuantum mekaniğini yetersiz<br />

ve geçici sayan çağımızın<br />

(belki de tüm çağların) en<br />

büyük bilim dehası, kendi yolunda<br />

"yalnız" bir yolcuydu;<br />

çocukluğa özgü saf ve yalın<br />

merakı, evren karşısında derin<br />

hayret ve tükenmez coşkusuyla<br />

ilerleyen bir yolcu!<br />

Hayat bisiklet sürmek gibidir.<br />

Dengede kalmak için hareket<br />

etmek zorundasınız.<br />

ALBERT EİNSTEİN<br />

9

10<br />

GRAHAM BELL<br />

<br />

İskoçya asıllı ABD’li bilim<br />

adamı Alexander Graham<br />

Bell, 3 mart ’de doğdu. 7<br />

mart ’da telefonun patentini<br />

aldı. İlk telefon şirketi<br />

olan Bell telefon şirketini<br />

’de kurdu.<br />

Bell telefon şirketi bugün<br />

ABD’nin en büyük şirketlerinden<br />

biridir. Ayrıca kendi<br />

geliştirdiği fonograf için bir,<br />

hava araçları için beş, hidro<br />

uçaklar için dört ve selenyum<br />

piller için de iki patenti vardır.<br />

Babası kendini sağır ve dilsiz<br />

insanların sorunlarıyla uğraşmaya<br />

kendini adamıştı. Bu<br />

nedenle Alexander Graham<br />

Bell, küçük yaştan itibaren,<br />

daha sonradan çok işine yarayacak<br />

olan ses bilgisi konusunda<br />

bilgiye sahip oldu.<br />

Bell de kendini, sağır öğrencilerin,<br />

dolaylı olarak da olsa,<br />

seslerin dünyasını kavramaları<br />

ve yaşamalarına adadı ve<br />

ilk olarak Boston’daki Sağır<br />

ve Dilsizler Okulunda çalışmaya<br />

başladı.<br />

Telgraf şirketlerinin çıkmazı<br />

olan, bir hat üzerinde aynı<br />

anda yalnızca tek bir mesajın<br />

iletilmesi sorununa çözüm<br />

arayacak çalışmaya başlamıştı.<br />

Başlangıçta çoklu bir<br />

telgraf geliştirmeyi istiyordu.<br />

Bell, ses tellerinin ve kulak<br />

zarının titreşimlerinden<br />

yola çıkarak, insan sesindeki<br />

frekansı elde ederek, bunları<br />

elektrik sinyali biçiminde<br />

bir telden iletmenin olanaklı<br />

olup olmadığını araştırıyordu.<br />

Bunun için de diyaframla,<br />

yapay bir kulak zarı yaratmanın<br />

gerekli olduğu sonucuna<br />

vardı. Diyafram, hem konuşma<br />

sesiyle titreşim oluşturabilecek<br />

hem de elektrik akımı<br />

yaratan küçük değişikliklere<br />

tepki verebilecek kadar ince<br />

bir tabakaydı.<br />

Tam ortasına da diyafram<br />

hareket ettikçe hareket eden<br />

bir manyetik zar yerleştirdi.<br />

Ses titreşimleriyle oluşan<br />

değişiklikler, alıcı merkeze<br />

ulaştığında, alıcının diyaframında<br />

titreşime neden olarak,<br />

sinyalleri yeniden sese<br />

çeviriyordu.<br />

En değerli patentlerden biri<br />

olan telefonun patentini Bell,<br />

7 mart ’da, 29’uncu yaş<br />

gününden dört gün sonra<br />

aldı.<br />

İlk telefon şirketi olan Bell<br />

telefon şirketi de ’de<br />

kuruldu.<br />

Bell aynı zamanda çok yönlü<br />

bir araştırmacı ve mucitti.<br />

Aşırı büyük üç boyutlu kutu<br />

uçurtmaları kullanarak<br />

insan taşımayı başarmış ve<br />

bu çalışmaları sadece denemelerini<br />

yaptığı istasyonunda<br />

bulunan nehri kıyıdan<br />

kıyıya geçmek amaçlı kullanmıştır.<br />

Bell, 2 ağustos ’de<br />

hayata veda etti.<br />

Her şeyden önce, hazırlık<br />

başarının anahtarıdır.<br />

GRAHAM BELL

CAHİT ARF<br />

- <br />

yılında Selanik’te<br />

doğan Cahit Arf, ilkokulu<br />

o yıllarda sultani adı verilen<br />

liselerin ilk kısmında okumuş,<br />

daha beşinci sınıftayken<br />

tanıştığı genç bir öğretmen<br />

onun matematikle ilgilenmesini<br />

sağlamıştır. Lisenin<br />

orta kısmına geldiğinde artık<br />

okul arkadaşlarının çözemediği<br />

matematik sorularını<br />

çözen Cahit Arf ’ın bu yeteneği<br />

ailesi ve hocalarının<br />

dikkatini çekmiş ve Paris’teki<br />

St. Louis Lisesinde okumak<br />

üzere ailesi tarafından Fransa’ya<br />

gönderilmiştir. Üç yıllık<br />

lise tahsilini iki yılda bitirip<br />

Türkiye’ye geri dönen Cahit<br />

Arf o sıralarda Türk hükümeti<br />

tarafından yüksek öğrenim<br />

görmek üzere sınavla<br />

Avrupa’ya gönderilecek aday<br />

öğrenciler arasına alınmıştır.<br />

Bu sınavı kazanan Cahit Arf<br />

Fransa’ya geri dönüp birçok<br />

bilim adamının yetiştiği okul<br />

olan École Normale Supérieure’e<br />

kaydolmuştur.<br />

Yükseköğreniminden sonra<br />

Türkiye’ye geri dönen Arf,<br />

bir süre Galatasaray Lisesinde<br />

hocalık yapmış ve sonra<br />

doçent adayı olarak İstanbul<br />

Üniversitesi Matematik Kürsüsü’ne<br />

geçmiştir. yılında<br />

doktorasını yapmak üzere<br />

Göttingen Üniversitesi Matematik<br />

Bölümü’ne giden Cahit<br />

Arf ’ın bu üniversitede yaptığı<br />

doktora çalışması onun dünya<br />

çapında tanınmasına yol<br />

açmıştır.<br />

Cahit Arf matematik dehalarının<br />

bile çok zor dediği<br />

bir konu üzerinde tek başına<br />

çalışmış ve bir buçuk yıl<br />

içinde konusu “non-commutative<br />

Class Field” olan<br />

doktorasını tamamlamıştır.<br />

Bu çalışmadan elde edilen<br />

sonuçların bir kısmı literatüre<br />

“Hasse-Arf ” teoremi olarak<br />

geçmiştir. Doktora tezini<br />

yılında bitiren Cahit<br />

Arf bir yıl daha Göttingen’de<br />

çalışmalarını sürdürmüş, bu<br />

dönemde de dünya literatürüne<br />

“Arf Invaryantı” adıyla<br />

geçen, cebirsel ve diferansiyel<br />

topolojide büyük önem<br />

taşıyan bir çalışmaya imza<br />

atmıştır. ’in sonunda<br />

Türkiye’ye üniversitesine geri<br />

dönen Arf ’te profesör,<br />

’te ordinaryüs profesör<br />

olmuştur. yılına kadar<br />

üniversitede çalışmalarını<br />

sürdüren Cahit Arf o yıllarda<br />

bir yıllığına misafir profesör<br />

olarak Maryland Üniversitesine<br />

gitmiş ve ayrıca Mainz<br />

Akademisi muhabir üyeliğine<br />

seçilmiştir.<br />

yılında Çekmece Nükleer<br />

Araştırma Merkezi’ni<br />

kurmak üzere görevlendirilen<br />

Cahit Arf ’de üniversitedeki<br />

görevinden ayrılmış ve<br />

bir yıl kadar Robert Kolej’de<br />

ders vermiştir.<br />

TÜBİTAK’ın kuruluş ve<br />

gelişmesinde büyük emekleri<br />

olan Cahit Arf ve<br />

yıllarında TÜBİ-<br />

TAK’ın Bilim Kurulu başkanlığını<br />

yapmıştır. Cahit Arf<br />

matematiğe yapmış olduğu<br />

köklü katkılarından dolayı<br />

’te de TÜBİTAK Bilim<br />

Ödülü’ne layık görülmüştür.<br />

yıllarında Princeton’da<br />

Institute for Advanced<br />

Study’de çalışmalarını sürdüren;<br />

daha sonra California<br />

Üniversitesinde misafir<br />

öğretim üyeliği yapan Cahit<br />

Arf ’de Türkiye’ye dönüp<br />

ODTÜ Matematik Bölümünde<br />

çalışmaya başlamış ve<br />

yılında bu üniversiteden<br />

emekli olmuştur.<br />

yılında İTÜ ve Karadeniz<br />

Teknik Üniversitesinin,<br />

yılında ODTÜ’nün<br />

onur doktoralarını alan, <br />

yılında Türkiye Bilimler Akademisi<br />

Şeref Üyeliğine seçilen<br />

Cahit Arf 4 Şubat ’te de<br />

Fransa’da Commandeur des<br />

Palmes Académiques Ödülü’ne<br />

layık bulunmuştur.<br />

Ülkemizde matematiğin<br />

simgesi haline gelen Ord.<br />

Prof. Dr. Cahit Arf 26 Aralık<br />

’de vefat etmiştir.<br />

Bilim ve inanç iki ayrı unsurdur.<br />

Birleşirse devrim<br />

yapabilirsiniz.<br />

CAHİT ARF<br />

11

12<br />

Sir Isaac Newton<br />

<br />

Isaac Newton, 4 Ocak <br />

tarihinde çiftçi bir ailenin<br />

çocuğu olarak Woolshrope,<br />

Lincolnshire‘da dünyaya<br />

geldi. Babası, Newton doğmadan<br />

üç ay önce ölmüştü.<br />

Erken doğumla dünyaya<br />

gelen Newton, çok zayıf ve<br />

çelimsizdi. Çevresindeki<br />

insanlar onun yaşayacağına<br />

inanmıyordu. 3 yaşındayken<br />

annesi ikinci kez evlendi. Bunun<br />

üzerine bakımı anneannesine<br />

kaldı. Annesinin yeni<br />

evliliğinden üç çocuğu daha<br />

oldu. Newton, çocukluğunda<br />

yaşıtları gibi dinç, canlı ve hareketli<br />

değildi. Bu nedenle arkadaşlarının<br />

oynadığı oyunların<br />

bir çoğuna katılmazdı.<br />

Eğlencesini ve oyuncaklarını<br />

kendisi tasarlıyordu. Geceleri<br />

köylüleri korkutmak için<br />

yaptığı kandilli uçurtmalar,<br />

zamanının büyük bir kısmını<br />

ayırarak yaptığı su çarkları ve<br />

güneş saatleri onun zekasının<br />

ne denli gelişmiş olduğunun<br />

göstergesiydi.<br />

İlk öğrenimini bölgedeki<br />

okullarda tamamladı. Dayısı<br />

William, Newton’un zekasını<br />

farkeden ilk kişiydi. O sıralar<br />

annesi, ikinci kocasının da<br />

ölümü üzerine Woolshrope’a<br />

geri dönmüştü. Annesinin<br />

kasabaya dönmesi üzerine,<br />

Newton annesiyle birlikte<br />

yaşamaya başladı. Annesi,<br />

Newton’u babasından kalan<br />

çiftliği yönetmesi için yanından<br />

ayırmak istemiyordu.<br />

Fakat dayısı William, annesini<br />

Newton’u üniversiteye<br />

göndermeye razı etti. Bunun<br />

üzerine Newton, yılında<br />

Cambridge‘deki Trinity<br />

College‘a girdi. Newton’un<br />

öğretmeni Isaac Barrow hem<br />

ilahiyatçı hem de meşhur<br />

bir matematikçiydi. Barrow,<br />

geometri derslerinde kendine<br />

özgü yöntemlerle, alanları hesaplatmak,<br />

eğrilere üzerindeki<br />

noktalardan teğet çizmek<br />

için yollar gösteriyordu. Bu<br />

dersler Newton’u diferansiyel<br />

ve İntegral hesabı bulmaya<br />

yönelten ilk adımlar oldu.<br />

Newton, Cambridge Üniversitesine<br />

gitmeden önce Rene<br />

Descartes analitik geometriyi,<br />

Johannes Kepler kendi<br />

adıyla anılan üç kanundan<br />

ikisini bulmuştu. Bu gelişmeler<br />

Newton için temel oluşturmuştu.<br />

Newton yaptığı<br />

araştırma ve deneyler sonucu<br />

kendi adıyla anılan “Hareket<br />

Kanunları“nı bulmasına<br />

karşın, yayınlamak için uzun<br />

yıllar beklemişti. Aynı şekilde<br />

“Yerçekimi Genel Kanunu“-<br />

nu da yayınlamak için 20 yıl<br />

kadar bekledi. Bunun tek bir<br />

sebebi vardı. Bu da -<br />

Newton’un eleştirilmeye<br />

tahammülünün olmamasıydı.<br />

Çalışmalarına bir itiraz<br />

gelecek diye hep huzursuzluk<br />

duyardı.<br />

Newton’un en önemli buluşları<br />

diferansiyel ve integral<br />

hesaptı. Isaac Newton’u tarihin<br />

en büyük üç matematikçisinden<br />

biri yapanda bunlardı.<br />

Bu kavramlar sonucunda<br />

çok büyük kolaylıklar elde<br />

edildi. Newton’un bu buluşları<br />

yaptığı yıllarda Gottfried<br />

Wilhelm Leibnitz de aynı<br />

kavramlar üstüne çalışıyordu.<br />

Leibnitz ve Newton buluşlarını<br />

yardımlaşarak geliştirmeye<br />

başladılar. Birbirlerinin<br />

niteliklerini çok iyi biliyor ve<br />

takdir ediyor olmaları çalışmalarına<br />

hız kattı.<br />

Newton, tarihdeki diğer bilimadamlarına<br />

kıyasla farklı<br />

bir hayat yaşadı. Bir çok bilimadamının<br />

hayatı zorluk ve<br />

sıkıntılarla geçmesine karşın,<br />

Newton uzun yıllar boyunca<br />

rahat ve mutlu bir yaşam<br />

sürdü. Isaac Newton, 20 Mart<br />

tarihinde 85 yaşında<br />

öldü.<br />

Eğer kayda değer bir buluş<br />

yaptıysam bunu herhangi<br />

bir yetenekten çok sabra<br />

borçluyum<br />

Sir Isaac Newton

Erwin Schrödinger<br />

- <br />

Zengin bir sanayicinin<br />

oğlu olduğu için evde<br />

özel dersler alarak yetişen<br />

Schrödinger daha sonra<br />

Viyana Üniversitesi’ne girerek<br />

başarılı bir öğrenci oldu.<br />

23 yaşında doktorasını bile<br />

tamamlamış bulunuyordu.<br />

Birinci Dünya Savaşı başladığında<br />

Güney-Batı cephesinde<br />

topçu subayı olarak<br />

görev yaptı. İyi rastlantılar<br />

sonucu, yara bile almadan<br />

savaştan döndü. Bir ara<br />

fiziği bırakıp felsefe ile uğraşmaya<br />

karar verdi. Fakat<br />

felsefe üzerinde çalışmayı<br />

düşlediği kent, yapılan barış<br />

antlaşmasıyla Avusturya’ya<br />

bırakılmıştı. Bu durum<br />

Schrödinger’i fizikçi olarak<br />

kalmaya zorladı. Bunun üzerine<br />

Almanya’ya geçti ve 34<br />

yaşında, Stuttgart Üniversitesi’nde<br />

profesörlük görevine<br />

başladı.<br />

Einstein’in makalelerinden<br />

birinde De Broglie’nin,<br />

maddeyi dalga olarak da<br />

düşünülebileceği görüşünü<br />

ileri süren bir dipnot vardı.<br />

Bunun anlamı, elektronların<br />

dalga özelliklerinin de bulunduğu<br />

idi. Bohr’un geliştirdiği<br />

atom modeli ile bazı şeylerin<br />

açıklanamadığını biliniyordu.<br />

Fakat elektronlara dalga<br />

özelliği verildiğinde ileri<br />

sürülen atom modeli daha da<br />

anlamlı oluyordu. Elektronlar<br />

çekirdek etrafında herhangi<br />

bir yörüngede olabiliyorlardı.<br />

Madde dalgası da bu yörüngeler<br />

etrafında, sayısı kesin<br />

dalga boyları biçimindeydi.<br />

Bu, durağan dalga yaratıyor<br />

ve elektron yörüngesinde kaldığı<br />

sürece ışık yaymayacağı<br />

anlamına geliyordu. Elektron<br />

yörüngeleri, dalga boylarının<br />

ancak tamsayı katlarına karşılık<br />

olan başka yörüngelerde<br />

bulunabiliyorlardı.<br />

Dirac ve Born gibi, Schrödinger<br />

de elektronun davranışını<br />

matematik bir formülle ifade<br />

etmeye uğraştı. Bazen “dalga<br />

mekaniği” bazen “kuantum<br />

mekaniği” denilen bu ilişki,<br />

Planck’ın kuantum kuramının<br />

matematik temeli oldu.<br />

Bu ilişkinin temel formülü<br />

Schrödinger dalga denklemi<br />

idi. yılında yayınlanan<br />

bu araştırması bir yıl önce<br />

Heisenberg’in yayınladığı<br />

matris mekaniği ile benzerdi.<br />

Birinin açıkladığını, diğeri de<br />

yapabiliyordu. Dalga mekaniği<br />

giderek yaygınlaştı. Bunun<br />

nedeni atomun yapısını daha<br />

iyi canlandırmasıydı<br />

Schrödinger bu çalışmaları<br />

nedeniyle yılı Nobel<br />

Fizik Ödülü ile onurlandırıldı.<br />

Berlin Üniversitesi’nde<br />

kuramsal fizik profesörü<br />

olduğu yıl Hitler’in iktidara<br />

gelmesi üzerine Schrödinger,<br />

ülkesi olan Avusturya’ya<br />

dönmek zorunda kaldı.<br />

yılında Nazi yönetimi<br />

Avusturya’yı işgal edince,<br />

Schrödinger bu kez İngiltere’ye<br />

ve daha sonra İrlanda’ya<br />

geçti ve Dublin’de<br />

profesörlüğe başladı. Bunu<br />

duyan Dirac da aynı kente<br />

geldi ve böylece “dalga mekaniği”<br />

kurucuları güçlerini<br />

yeniden birleştirdiler. 69<br />

yaşında yurt özlemi duyan<br />

Schrödinger, Viyana’ya<br />

döndü ve ölümüne kadar bu<br />

kentte yaşadı.<br />

Amaç, hiç kimsenin görmediği<br />

bir şeyi görmek değildir.<br />

Herkesin gördüğü bir şey<br />

hakkında, kimsenin henüz<br />

düşünmediği bir şeyi düşünebilmektir.<br />

Erwin Schrödinger<br />

13

14<br />

Max Planck<br />

<br />

Max Planck, 23 Nisan<br />

tarihinde Almanya’nın<br />

Kiel şehrinde<br />

doğmuştur. Tam adı Max<br />

Karl Ernst Ludwig Planck’dır.<br />

Babası Kiel Üniversitesi’nde<br />

hukuk profesörüydü. Max<br />

Planck, Orta ögrenimini<br />

Münih’te Max Millian Lisesi’nde<br />

tamamladı. Lisedeki<br />

fizik öğretmeninin etkisinde<br />

fiziğe özel bir ilgiyle bağlandı.<br />

Liseden sonra Münih ve<br />

Berlin Üniversitesi’nde seçkin<br />

fizik profesörlerin Kirchoff ve<br />

Hemholtz’un yanında öğrenime<br />

başladı ’da Münih<br />

Üniversitesi’nden mezun<br />

oldu. Burada beş yıl öğretim<br />

görevliliğinden sonra Kiel<br />

Üniversitesi’nde matematik<br />

profesörü oldu. ’da<br />

Kirchoff ’tan boşalan kürsüye<br />

çağrıldı ve ’de emekliye<br />

ayrılana dek bu görevinden<br />

ayrılmadı. yılında Berlin’deki<br />

Kaiser Wilhelm Enstitüsü’nün<br />

başkanlığına seçildi.<br />

yılında Kaiser Wilhelm<br />

Enstitüsü’nün başkanlığından,<br />

ertesi yıl Prusya Bilimler<br />

Akademisi’nden ayrıldı.<br />

“Kuantum Kuramı”nı geliştirmiştir.<br />

Termodinamik<br />

yasaları üzerine çalıştı. Kendi<br />

adıyla bilinen “Planck<br />

sabiti”ni ve “Planck ışınım<br />

yasası”nı buldu. yüzyılın<br />

sonlarında ısıtılarak<br />

kızıl-kor hale gelmiş bir<br />

metalin çıkardığı ısı ve ışık<br />

radyasyonunun niteliği pek<br />

çok fizikçinin ilgisini çeken<br />

bir problem oluşturuyordu.<br />

Özellikle radyasyonu yalnız<br />

sıcaklık faktörüne dayanan<br />

“kara cisim” denilen aydınlatma<br />

standardı, ideal bir<br />

durum ortaya koyduğundan,<br />

çalışmalar daha çok bu tür<br />

radyasyon üzerinde toplanmıştı.<br />

Bilindiği gibi, ateşte<br />

kızdırılan bir maşadan, önce<br />

spektrumun kızıl-altı kesimine<br />

düşen uzun dalgalı<br />

radyasyonlar çıkmaya başlar.<br />

Bu süreçte maşa önce kırmızı,<br />

sonra turuncu, daha<br />

sonra sarı, en sonunda diğer<br />

renklerin eklenmesiyle beyaz<br />

görünür. Sıcaklığın daha da<br />

artmasıyla radyasyon spektrumun<br />

morötesi kesimine<br />

göre gözle görülemeyecek<br />

kadar kısa dalgalara dönüşür.<br />

Kara cisim (veya herhangi<br />

bir metal) spektrumu enerjinin<br />

farklı dalga uzunlukları<br />

arasında nasıl dağıldığını<br />

göstermektedir. Planck’ın<br />

yetkin örnek olarak aldığı<br />

kara-cisim üzerinde yürüttüğü<br />

kuramsal çalışması<br />

’de yayımlanır. Çalışmanın<br />

dayandığı temel düşünce<br />

şuydu: Madde her biri kendine<br />

özgü titreşim frekansına<br />

sahip ve bu frekansla radyasyon<br />

salan vibratörlerden ibarettir.<br />

yılında Kuantum<br />

Mekaniğini keşfetmişti<br />

Çözümüne deneysel verileri<br />

matematiksel olarak dile<br />

getiren masum bir formül<br />

gözüyle bakıyordu. Oysa,<br />

“kuvantum” dediği bir enerji<br />

paketi ile bir dalga frekansı<br />

arasındaki ilişkiyi belirleyen<br />

denklemi , bilimde yeni<br />

bir devrimin temel taşıydı<br />

[Denklemde E enerjiyi,<br />

radyasyon frekansını, ise<br />

Planck sabiti denen sayıyı ( )<br />

göstermektedir]. Buna göre,<br />

bir enerji kuvantumu, dalga<br />

frekansıyla Planck değişmezinin<br />

çarpımına eşittir (ışık hızı<br />

gibi doğanın temel değişmezlerinden<br />

sayılan h, herhangi<br />

bir radyasyon enerji miktarının<br />

dalga frekansına orantısını<br />

simgelemektedir).<br />

Planck’ın buluşu, enerjinin<br />

sürekliliği fikrini temelden<br />

sarsıyordu. Kaldı ki, çok<br />

geçmeden Albert Einstein’in<br />

’te ortaya koyduğu “Fotoelektrik<br />

etki” diye bilinen<br />

teorisiyle ışık da kuvantum<br />

teorisinin kapsamına girer.<br />

Böylece ısı, ışık, elektromanyetizma<br />

vb. radyasyon<br />

türlerinin tümünün kuvanta<br />

biçiminde verilip alındığı<br />

hipotezi doğrulanmış olur.<br />

Bu hipotez daha sonra Bohr,<br />

Schrödinger, Heisenberg vb.<br />

bilim adamlarının önemli<br />

katkılarıyla çağımız fiziğine<br />

egemen kuvantum mekaniğine<br />

dönüşür. Planck, istemeyerek<br />

de olsa bu büyük devrimin<br />

öncüsüydü.<br />

Bilim, doğanın nihai gizemini<br />

çözemez çünkü biz,<br />

çözmeye çalıştığımız gizemin<br />

bir parçasıyız.<br />

Max Planck

Behram Kurşunoğlu<br />

<br />

yılında Trabzon’un<br />

Çaykara ilçesine bağlı<br />

Soğanlı köyünde doğan Prof.<br />

Behram N. Kurşunoğlu, Albert<br />

Einstein’ın genel görelilik<br />

kuramının elektromanyetizma<br />

ile birleştirilmesi üzerine<br />

çalışmalar yapmış bir Türk<br />

fizikçisidir.<br />

Ankara Üniversitesi ve İngiltere’deki<br />

Edinburgh Üniversitesi’ndeki<br />

eğitiminin<br />

ardından fizik doktorasını<br />

gene İngiltere’deki Cambridge<br />

Üniversitesi’nde tamamlayan<br />

Kurşunoğlu, Albert Einstein<br />

ve Erwin Schrödinger ile<br />

birlikte simetrik olmayan<br />

yerçekimi kuramları üzerinde<br />

önemli çalışmalarda bulunmuştur.<br />

İngiltere’de Cambridge Üniversitesi’nde<br />

fizik doktorasını<br />

tamamlayan Kurşunoğlu, Albert<br />

Einstein ve Erwin Schrodinger<br />

ile birlikte ”Unified<br />

Field” teorisinin geliştirilmesinde<br />

yer almış. Bu önemli<br />

buluş bilim tarihine ”Einstein-Schrodinger-Kurşunoğlu<br />

Teorisi” diye geçmiş.<br />

‘Genelleştirilmiş İzafiyet<br />

Teorisi’ adıyla yeni bir teori<br />

ortaya atan ilim adamımız,<br />

atom bombasının babası sayılan<br />

Oppenhelmer ve hidrojen<br />

bombasını bulan Edwvard<br />

Teller ve yaşayan en büyük<br />

fizikçi Dirac’ın en yakın arkadaşları<br />

arasında yer almıştır.<br />

Daha gençliğindeyken ünlü<br />

fizikçi Einstein’le irtibata<br />

geçmiş, Cambridge Üniversitesi’nde<br />

doktorasını yaparken<br />

Einstein’le ilmi konular<br />

ve çeşitli teoriler üzerinde<br />

mektuplaşmıştır. yılında<br />

araştırmalar yapmak üzere<br />

Amerika’ya Cornell Üniversitesi’ne<br />

giden Kurşunoğlu<br />

Einstein’in daveti üzerine evine<br />

gitmiş, orada Einstein’le<br />

aralıksız dört saat görüşmüştür.<br />

O anda Kurşunoğlu 31,<br />

Einstein’da 74 yaşlarındaymış.<br />

Bu görüşmeler esnasında<br />

Prof. Kurşunoğlu yeni teorisini<br />

ortaya attı ve Einstein’in<br />

teorisine karşılık kendi teorisinin<br />

doğruluğunu savundu.<br />

Einstein derin bir düşünceden<br />

sonra: “İkimizden biri<br />

muhtemelen doğru. Senin teorin<br />

benimkinden daha kapsamlı.<br />

Fakat zaman gösterecek.”<br />

Demiş sonra da eklemiş:<br />

” yılında arkadaşımla<br />

labaratuarda çay içerken<br />

izafiyet teorimi anlattığımda<br />

kimse dediklerime inanmaz,<br />

bana gülerlerdi. Ama sonunda<br />

kim haklı çıktı?<br />

Profesörümüz ‘hayatının en<br />

büyük projesi’ olarak kabul<br />

ettiği teorisini ilim dünyasına<br />

kabul ettirmeye çalışmıştır.<br />

“Einstein dahi ilmi hayatının<br />

yarısından fazlasını bu teoriyle<br />

geçirdi, sonuca varamadan<br />

öldü” diyen Kurşunoğlu<br />

“Genelleştirilmiş İzafiyet<br />

Teorisi’nin kabul göreceği<br />

ümidini taşımış. “Teorimin<br />

kazanacağından şüphem yok.<br />

İnşallah ben yaşarken olur bu<br />

iş” demiştir.<br />

’li yıllarda Atom Enerjisi<br />

alanında çalışmalarını Türkiye’de<br />

sürdürdü ve Türkiye<br />

Atom Enerjisi Kurumu’nun<br />

Kurucu üyesi oldu. Prof. Dr.<br />

Behram KURŞUNOĞLU<br />

aynı zamanda Genel Kurmay<br />

Başkanlığına danışmanlık<br />

yapmış, bir dönem Birleşmiş<br />

Milletler Bilim Komisyonunda<br />

çalışmıştır. Kuantum<br />

Fiziği konusunda yaptığı<br />

araştırmalarla özellikle “Genelleştirilmiş<br />

İzafiyet Teorisini”<br />

ortaya atan kişi olarak<br />

bütün dünyaca tanınıyordu.<br />

Genç yaşında dünya fizikçileri<br />

arasında saygın konum<br />

kazanan Prof. Kurşunoğlu,<br />

yılında Miami Üniversitesi’deki<br />

Teorik Araştırmalar<br />

Merkezi’nin kurulmasında<br />

rol almış, ’de kapanmasına<br />

kadar bu merkezde<br />

bulunmuştur. Daha sonra<br />

araştırma kuruluşu Global<br />

Foundation’ın direktörü olmuştur.<br />

15

KUANTUM BİLGİSAYARLARI<br />

Bilgi çağında yaşıyoruz.<br />

Haliyle çağımızın en büyük<br />

gereksinimlerinden<br />

biri de doğru bilgiye olabildiğince<br />

hızlı ulaşmak. Bizim bu<br />

ihtiyacımızı karşılayan, bunun<br />

yanı sıra daha birçok şekilde<br />

hayatımızı kolaylaştıran<br />

ve hatta boş zamanlarımızda<br />

bile bizi kendine kenetleyen<br />

bilgisayarlarımız günlük<br />

hayatımızın vazgeçilmez bir<br />

parçası. Çok uzak değil, günümüzden<br />

yarım asır önce<br />

odalara sığmayan bilgisayarlar<br />

artık cebimize dahi<br />

sığacak büyüklükte. Öyleyse<br />

bundan yarım asır sonra<br />

bilgisayarlar neye benzeyecek?<br />

Ne kadar geleceği tahmin<br />

etmek imkansız olsa da<br />

kuantum bilgisayarlar önümüzdeki<br />

20 yıl içerisinde<br />

evimizi ve ofisimizi işgal edecek<br />

gibi görünüyor.<br />

Kısaca şu anda kullandığımız<br />

bilgisayarların çalışma prensibine<br />

bir değinelim. Bilgisayarlar<br />

0 ve 1 birlerden oluşmuş<br />

kodlar sayesinde bilgiyi<br />

kaydeden makinelerdir. Bu<br />

kodu oluşturan 0 veya 1 olabilen<br />

her bir birime bit denir.<br />

Yani üç bitlik bir bilgisayarda<br />

sekiz farklı işlem yapılabilir<br />

(, , , , , ,<br />

, ). Bilgisayarda işlemleri<br />

yapan ise çekirdektir. Bir<br />

çekirdekli bir bilgisayar aynı<br />

anda bir işlem yapabilirken<br />

iki çekirdekli bir bilgisayar iki<br />

işlem yapar. Çekirdeğin<br />

işlem yapma hızı da ghz ile<br />

ifade edilir (3,0Ghz hızında<br />

bir bilgisayarın her bir çekirdeği<br />

saniyede 3 milyon<br />

işlem yapar.) Peki, bu kuantum<br />

bilgisayar neyin nesidir?<br />

Normal bilgisayarlardan<br />

farkı nedir?<br />

Kuantum bilgisayarlar nanoteknoloji,<br />

süper iletkenler ve<br />

kuantum elektroniğinin<br />

yardımıyla normal bilgisayarlardan<br />

farklı bir kodlama<br />

ve bilgi depolama sistemi<br />

kullanan gelişmiş bilgisayarlardır.<br />

Kuantum bilgisayarlar<br />

bitler yerine kubitler kullanır.<br />

Kubitler bilgileri 0,1 veya<br />

bunların süperpozisyonu<br />

şeklinde depolarlar. Daha<br />

anlaşılır bir dil kullanırsak<br />

kubitler hem 0, hem 1, hem<br />

de aynı anda 0 ve1 olabilirler.<br />

Bu da klasik bilgisayarlarla<br />

kıyaslandıklarında her kubit<br />

ile katlanarak artan devasa<br />

bir olasılık farkı yaratır. Bu<br />

olasılık farkı da kuantum bilgisayara<br />

inanılmaz bir bilgi<br />

depolama özelliği ve işlem<br />

hızı verir.<br />

16

Devrim niteliğinde olan<br />

kuantum bilgisayarların da<br />

kusurları var tabi. Kubitlerin<br />

elektronlarlar olması bir kuantum<br />

bilgisayarın yapılmasını<br />

çok zorlaştırıyor.<br />

Bu kadar küçük boyutlarda<br />

bir sistem çok hassas oluyor,<br />

dışarıdan gelen en küçük<br />

bir etkide çökme noktasına<br />

geliyor. İşte bu yüzden birkuantum<br />

bilgisayar radyasyondan<br />

ve manyetik alanlardan<br />

soyutlanarak, vakumlanmış<br />

bir alanda ancak 0 kelvine<br />

çok yakın bir sıcaklıkta çalışabiliyor.<br />

Hal böyle olunca bir<br />

kuantum bilgisayarı üretmek<br />

için son teknolojinin bile yıllarca<br />

gece gündüz çalışması<br />

gerekiyor. Zahmetli sürecin<br />

sonunda çıkan bilgisayar ise<br />

bir odaya zar zor sığan, fiyatı<br />

ise on milyon dolardan aşağı<br />

gelmeyen bir kuantum bilgisayar.<br />

Fiyattan söz açılmışken<br />

kuantum bilgisayar daha<br />

tamamlanıp satış aşamasına<br />

dahi gelemedi. Şu anda kuantum<br />

bilgisayar projesi laboratuvarlardaki<br />

birkaç prototip<br />

ve ne zaman geleceği belli<br />

olmayan bir avuç siparişten<br />

ibaret. Kuan tum bilgisayar<br />

üretme konusunda<br />

çok iddialı olan D-Wave firması<br />

bir kuantum bilgisayar<br />

üretmeye çok yaklaşmış olsa<br />

da bunu bir iki yıl içerisinde<br />

ancak hayata geçirebilecek<br />

gibi görünüyor. Günümüz süper<br />

bilgisayarlarıyla günlerce<br />

süren bir işlemi milisaniyede<br />

çözebilen bu teknoloji harikalarının<br />

ilk müşterileri Google<br />

gibi arama motorları ve<br />

teknoloji devleri olacak. Hatta<br />

Google 10 yıl içerisinde bir<br />

futbol sahası büyüklüğündeki<br />

ana bilgisayarının yerine kuantum<br />

bilgisayarları kullanmayı,<br />

böylece arama motorlarında<br />

bir devrim yapmayı<br />

bile düşünüyor. Bunların yanı<br />

sıra kuantum bilgisayarların<br />

yardımıyla kendi kodunu<br />

kendi yazan yapay zekalardan<br />

tutun insanlardan daha<br />

çevik asimolar üretmeyi hayal<br />

eden çılgın bilim insanları<br />

da yok değil. Unutmamak<br />

lazım ki teknoloji bir mucize<br />

olabileceği kadar bir yıkım<br />

aracına da dönüştürülebilir.<br />

Bu sadece teknolojiyi elinde<br />

tutanın<br />

ve dece teknolojiyi elinde tutanın<br />

vereceği bir karardır. Şu<br />

anda kuantum bilgisayarları<br />

geliştiren bilim insanlarına<br />

göre kuantum bilgisayar<br />

dünya üzerindeki her şifreyi<br />

saniyeler içerisinde kırabilir.<br />

Her devletin sırlarına kolayca<br />

erişebilir. Kuantum bilgisayarın<br />

böyle bir güce sahip<br />

olması, kuantum bilgisayar<br />

projesinin çok eleştiri toplamasına<br />

sebep oluyor ama<br />

görünen o ki bu eleştiriler<br />

araştırmaların hızını hiç kesmiyor.<br />

Biz de geleceğin bize<br />

sunacaklarını sabırsızlıkla<br />

beklemeye devam ediyoruz.<br />

17

İnternetin Gelecekteki Tarihi<br />

İnternet ortaya çıktığından<br />

beri işleri kolaylaştırması<br />

bir yana insan hayatında<br />

önemli değişikliklere yol açtı.<br />

Teknolojinin ilerlemesinde,<br />

bilgi depolama ve aktarmada,<br />

iletişimde ve daha birçok<br />

farklı alanda sağladığı faydalar<br />

yadsınamaz. İnternet, kullanıldığı<br />

alanları geliştirirken<br />

kendi de gelişen ve değişen<br />

bir kavram. Bu yazıda, <br />

ve yılları arasında internetin<br />

geçirdiği ve geçireceği<br />

öngörülen değişikler kronolojik<br />

olarak aktarılmaktadır.<br />

: Ortam oldukça gürültülü.<br />

KOrtam oldukça gürültülü.<br />

Klavyeye vuran parmakların<br />

sesi bir yana yazıcılar da<br />

dahil olmak üzere tüm makineler<br />

cızırdayıp takırdayarak<br />

çalışıyor. Bulunduğunuz<br />

yerden ileri teknoloji bir arı<br />

kovanında bulunduğunuzu<br />

düşünebilirsiniz. İnsanlar<br />

yazıcılardan çıkarttıkları destelerce<br />

kağıdı oradan oraya<br />

taşıyorlar. Arada bir de garip<br />

18<br />

aletlerin üzerindeki düğmelere<br />

basıyorlar. Tüm bu süreçte<br />

kullanılan bilgisayarlar neredeyse<br />

dolap büyüklüğünde.<br />

: Apple bilgisayarlarını<br />

piyasaya sürüyor ve bunu büyük<br />

reklam kampanyalarıyla<br />

tanıtıyor. Özellikle endüstrinin<br />

IBM’in tekelinde tutulmasıyla<br />

dalga geçerek, George<br />

Orwell’in romanındaki<br />

diktatörü IBM’e benzeten ve<br />

insanlığı böylesine korkunç<br />

ve tekdüze bir distopyadan<br />

Apple’ın kurtardığını anlatan<br />

reklam oldukça dikkat çekici.<br />

Böylece Apple’ın CEO’su<br />

Steve Jobs, insanların bilgisayar<br />

teknolojisi nedeniyle<br />

basitleşen (ama sıradanlaşan)<br />

ve mekanikleşen hayatlara<br />

mahkum olmayacakları bir<br />

seçenek sunuyor. Teknolojinin<br />

getirdiği eğlenceli, rahat,<br />

samimi ve sıradanlıktan uzak<br />

bir yenilik olarak Macintosh’u<br />

sunuyor.<br />

Alışılagelmiş diğer bilgisayarların<br />

aksine, Macintosh’u kullanabilmek<br />

için herhangi bir<br />

yazılım ya da bilgisayar diline<br />

hakim olmanız gerekmiyor<br />

da. Hatta kullanımı kolaylaştırmak<br />

için masaüstündeki<br />

simgelerde dolaşmak, onları<br />

açmak ve ekranı daha etkili<br />

kullanabilmek için elle<br />

kullanılabilen elektronik bir<br />

kutu geliştirildi. Buna da fare<br />

deniyor! Fareyi oynatarak<br />

ekrandaki göstergeyi de aynı<br />

yönde hareket ettirebiliyordunuz<br />

ve pencere (windows)<br />

denen dijital çalışma sayfaları<br />

arasında gezinmek (ve üzerinde<br />

çalışmak) için fare üzerindeki<br />

tuşa basmanız yeterli.<br />

Bu cihazın keşfiyle bilgisayar<br />

kullanıcısı için programlar<br />

arasında gezinmek, metin<br />

dosyalarını düzeltmek gibi<br />

işler bir hayli kolaylaştı.<br />

: Arama motorları yeni<br />

yeni popülerleşiyor. Bu yeni<br />

icat o kadar kullanışlı ki<br />

anahtar kelimeleri ni girdiğinizde<br />

önünüze ilgili tüm sonuçları<br />

getiriyor. Bazı sayfalar

yapım aşamasında bazıları<br />

tamamlanmış. Firmalar kendi<br />

sayfalarını oluşturuyorlar,<br />

ürünlerini tanıtıyorlar. Hatta<br />

artık internetten ürün satışı<br />

da mümkün olduğu için<br />

alışveriş hiç olmadığı kadar<br />

kolay. Bu arada hızlanan ve<br />

değişen hayatlarımızda tatmin<br />

olmak zorlaşıyor. Akşam<br />

yemeğinde patates kızartmasıyla<br />

kendinizi şişirdikten<br />

sonra bile hala aç hissediyorsunuz.<br />

: Artık sadece bir gözlük<br />

takarak orada olmayan<br />

şeyler görebilmek mümkün!<br />

Bunun için herhangi bir<br />

kimyasal kullanmanız gerekmiyor,<br />

basit bir teknoloji<br />

ürünü olan kameralı gözlüğü<br />

takmanız yeter. Aynı zamanda<br />

sürekli olarak veri kaydı<br />

yapan bu gözlük insanlara<br />

daha detaylı ve gerçekçi bir<br />

deneyim yaşatmak için bu<br />

verileri kullanıyor. Gerçeklik<br />

ve simülasyon birbirinin<br />

içine geçmiş durumda.<br />

: İnsanların bilgisayarlarla<br />

birebir iletişime girdiği,<br />

konuştuğu bir dönem. O<br />

kadar ki bilgisayarlar artık<br />

insanların kişisel asistanı<br />

haline gelmişler. Haberleri<br />

kullanıcının ilgilerine göre<br />

aktarıyorlar, sosyal ortamındaki<br />

gelişmeleri takip<br />

ediyorlar. Bunları yaparken<br />

de yine kullanıcının ilgisine<br />

ve beğenisine hitap edebilecek<br />

ürünlerin tanıtımını da<br />

yapıyorlar. Hatta kullanıcının<br />

onayı üzerine ürün anında<br />

satın alınabiliyor.<br />

: Makinelerin birbiriyle<br />

iletişime geçmesiyle dünya<br />

yeniden hızlı bir değişim sürecine<br />

giriyor. Piyasaya yeni<br />

iş kolları ve şirketler katılıyor.<br />

Bu yeni milyon dolarlık<br />

yatırımlar yapılan şirketlerin<br />

binaları da oldukça fütüristik<br />

ve sürrealist. Girişten itibaren<br />

yeni bir dünyaya adım atıyor<br />

hissi uyandıran mekanda<br />

beyaz üniformalarıyla robotlar<br />

gelenleri karşılıyorlar ve<br />

kimlik kontrolünü kişilerin<br />

üzerinde taşıdıkları cihazlar<br />

aracılığıyla yapıyorlar.<br />

: Bilgi ve mülk aktarımının<br />

kazandığı hız kimlik<br />

hırsızlığını da çok olası kılıyor.<br />

Bu nedenle biyometrik<br />

bilgiler aktif olarak kullanılmaya<br />

başlandı. Akıllı telefonlar<br />

parmak izlerini alabiliyor,<br />

irislerimizi tarayabiliyor. Ne<br />

var ki bu teknolojilerin bu<br />

kadar yaygın kullanımı insanların<br />

bu “ağdan” kopmasını<br />

zorlaştırıyor. Cüzdanlar<br />

artık kullanılmıyor, kişisel<br />

çipler kolların içine gömülüyor.<br />

Artık herkes herkesi<br />

biliyor. Kapılar kendiliğinden<br />

açılıyor ve marketleri hatta<br />

ülkeleri terketmek için bile<br />

sıra beklemeye gerek kalmıyor.<br />

Odaya girer girmez<br />

ışıklar, müzik, oda sıcaklığı<br />

kişinin tercihlerine göre kendiliğinden<br />

ayarlanıyor. Sanal<br />

gözlükler geceye ayarlanmış<br />

olsa bile yataklar kullanıcılarını<br />

toplantıya yetişmeleri<br />

için gerekli saatte uyandırıyor.<br />

Öte yandan devlet her şeyi<br />

gören, bilen ve her yerde<br />

olan, adım adım herkesi takip<br />

edebilen bir varlık haline<br />

geldiği için insanların mutluluğu<br />

yaşadıkları devlete<br />

oldukça bağlı durumda.<br />

:Evcil hayvan besleyenlerin<br />

sayısı gittikçe azalıyor,<br />

çünkü onların yerini çok<br />

daha üstün özellikleriyle<br />

rahatça doldurabilen yaratıklar<br />

var. Bu kişisel “iblisler”<br />

nereye giderse gitsin sahibini<br />

takip ediyor ve onun isteklerini<br />

herkesten hatta kendinden<br />

bile daha iyi anlıyor. Tüm<br />

varlığını sahibine adayan bu<br />

yaratıklar hayatı kolaylaştırmak<br />

için varlar. O hem akıllı<br />

19

hem hep yanınızda, onunla<br />

ister tartışırsınız ister ondan<br />

mentorluk hizmeti alırsınız.<br />

Hepsi bir arada!<br />

Bu yaratık bir kuantum bilgisayarı<br />

tarafından ileri derecede<br />

sofistike bir program<br />

ile yönetiliyor. Özellikle bu<br />

amaç için üretilmiştir. Kuantum<br />

mekaniğinin birebir<br />

uygulaması olarak görülen<br />

(neredeyse) doğaüstü olarak<br />

nitelendirilen bu program,<br />

sadece bir program olarak<br />

değerlendirilimek için fazla<br />

akıllı. Hatta bu ileri seviyedeki<br />

zekası birçok insanı rahatsız<br />

edecek boyutta…<br />

: Eğer Menkul Kıymetler<br />

Borsasına yeni biri katılırsa<br />

karşılaşacağı şey sıkıcı bir<br />

boşluk olacak. Menkul değerler<br />

çılgınca yükseliyor olsa da<br />

artık borsacılara ve bankacılara<br />

ihtiyaç yok.<br />

Dünyadaki en büyük kumarhane<br />

artık tamamen intertnet<br />

ortamına taşındı. Bu taşınma<br />

sanayi devriminden beri<br />

görülen en büyük ekonomik<br />

parçalanmaya sebebiyet verebilir.<br />

20<br />

: Karaiplerde bir sahil.<br />

Yükselen dalgalar parlak<br />

köpüklere dönüyor. Hindistan<br />

cevizi palmiyeleri altında<br />

ayaklarınız bu köpüklü sulara<br />

değiyor. Kuşlar cıvıldıyor.<br />

Karşıdan yükselen güneşin<br />

ışıkları denize vuruyor…<br />

Banliyöde bir ufak bir mahalle.<br />

İtfaiye yanan evi köpükle<br />

söndürmeye çalışıyor. Ayaklarınız<br />

kapanmış spor tesisinden<br />

geriye kalan malzemelerin<br />

yer yer kuma dönmüş<br />

parçalarına takılıyor. Evlerden<br />

birinden çocuk çığlıkları<br />

duyuluyor. Alevler kırık bir<br />

duvar resminden parlayarak<br />

etrafı aydınlatıyor…<br />

Aynı yerde aynı şekilde yürüyerek<br />

bu iki farklı deneyimi<br />

de Değiştirilmiş Gerçeklik<br />

sayesinde yaşayabilirsiniz.<br />

: Robert Meyer dünyadaki<br />

en tehlikeli yerlerde<br />

çalışıyor. Başınıza gelen ne<br />

olursa olsun Meyer yardımınıza<br />

koşmak için orada<br />

olur. Sel, deprem, bomba<br />

saldırısı… Meyer her zaman<br />

kurbanların yanında! İnsanüstü<br />

güçleriyle ve azmiyle<br />

tahribatın içinden yaralıları<br />

ve ihtiyacı olanları kurtarmak<br />

onun görevi. O korkusuz,<br />

inanılmaz derecede güçlü<br />

bir kahraman ve evet, onun<br />

belden aşağısı felçli. Robert<br />

Meyer, Avrupa İç İşleri Bakanlığında<br />

“zihniyle çalışan”<br />

insanlardan biri. Bonn’da<br />

bulunan Acil Durum Teknik<br />

Servisinde acil durum robotlarından<br />

birini kontrol ediyor<br />

ve çalıştırıyor. Bunu sadece<br />

beynindeki düşüncelerin<br />

oluşturduğu küçük elektrik<br />

akımlarıyla başarıyor.<br />

: Gaia sonunda<br />

posthümanistlerin uzun<br />

zamandır hayalini kurdukları<br />

şeyi gerçekleştiriyor. Projeyi<br />

geliştirenler artık zihin yüklemesi<br />

yapabildiklerini açıklıyorlar.<br />

Yani insan beyninde<br />

bulunan bilgiyi simülasyonlarına<br />

aktarabliyorlar; tüm<br />

duygular ve anılar da dahil<br />

olmak üzere. Sonuçta ulaşılan<br />

karakter biyolojik vücudun<br />

boyun eğmek zorunda kaldığı<br />

kısıtlamalardan bağımsız<br />

olacak. Dolayısıyla ölümsüz<br />

ve bilgiyi “geleneksel” olarak<br />

tanımladığımız insandan<br />

katlarca hızlı olarak işleyebilecek<br />

kabiliyette olacak. İnsan<br />

ve makinenin birleşiminden<br />

meydana gelen süper akıllı<br />

bir yaratık ortaya çıkıyor.<br />

Yeni bir tür…<br />

kaynak : seafoodplus.info

Plazma, kimya ve fizikte<br />

“iyonize olmuş gaz” anlamına<br />

gelmektedir. İyonize<br />

gaz için kullanılan plazma<br />

kelimesi ’li yıllardan beri<br />

fizik literatüründe yer etmeye<br />

başlamıştır. Kendine özgü<br />

niteliklere sahip olduğundan,<br />

plazma hali maddenin katı,<br />

sıvı ve gaz halinden ayrı olarak<br />

incelenir. Katı bir cisimde<br />

cismi oluşturan moleküllerin<br />

hareketi çok azdır, moleküllerin<br />

ortalama kinetik enerjisi<br />

herhangi bir yöntemle (örneğin<br />

ısıtarak) arttırıldığında<br />

cisim ilk önce sıvıya sonra da<br />

gaza dönüşür, ki gaz fazında<br />

elektronlar gayet hızlı hareket<br />

ederler. Eğer gaz halinden<br />

sonra da ısı verilmeye devam<br />

edilirse iyonlaşma başlayabilir,<br />

bir elektron çekirdek çekiminden<br />

kurtulur ve serbest<br />

bir elektron uzayı meydana<br />

getirerek maddeye yeni bir<br />

form kazandırır. Atomun bir<br />

elektronu eksik olacak ve net<br />

bir pozitif yüke sahip olacaktır.<br />

Yeterince ısıtılmış gaz<br />

içinde iyonlaşma defalarca<br />

tekrarlanır ve serbest elektron<br />

ve iyon bulutları oluşmaya<br />

başlar.<br />

Benzer belgeler