Bebeklerde Geçmeyen Öksürük

Bebeklerde Öksürük

Öksürme, ebeveynlerin çocuklarını doktora götürmesine en çok neden olan belirtidir. Çocuk ya da yeni doğan öksürük belirtisi olduğunda çoğunlukla ilaç ya da öksürük şurubu kullanmak yerine basit ev tedavileriyle yönetilebilir. Ancak her öksürük farklıdır. Yeni doğan öksürük bebeklerin kendi özel koşullarına göre farklılık gösterebilir. Yeni doğan bebeklerde öksürük ile çocuklarda öksürük aynı şekilde tedavi edilmeyebilir. Bebeğim öksürüyor? Bebek öksürüğü için ne yapmalı? gibi sorularınızın cevaplarını yazımızda bulabilirsiniz.

Öksürüğe ne sebep olur?

Boğaz, gırtlak veya akciğerlerdeki sinir uçları bir tahriş hissettiğinde bir refleks, havanın zorla kanallardan dışarı atılmasına neden olur. En yaygın tahriş edici şey sümüktür. Örneğin grip sırasında bol miktarda sümük salgılandığında bu sıvı boğazın arkasında birikir ve öksürüğü tetikler. Öksürük genellikle soğuk algınlığı, bronşit ve grip gibi solunum hastalıklarıyla ilişkilidir, ama aynı zamanda alerjilerden ve yabancı bir madde yutulmasından da kaynaklanabilir. Bununla beraber, bebekler neden öksürür sorusunun tek bir cevabı yoktur. Yeni doğan bebeklerde öksürük de yine farklı nedenlere dayanabilir. Bebeğim öksürüyor, ne yapmalıyım diye düşünüyorsanız yazımızın devamında detaylı bilgilere ulaşabilirsiniz.

Alerjiler, uzun süre geçmeyen kronik bir öksürük üretebilir. Solunum sistemi bir alerjen tarafından tahriş edildiğinde, mukus boğazın arkasına damlar ve bu da kuru ve durdurulması zor bir öksürüğe neden olabilir. Alerjilerle ilişkili bazı öksürükler de berrak bir mukus getirir. Çocuklarda öksürük tedavisi için sebebin alerji mi yoksa başka bir şey mi olduğunu öğrenmek önemlidir. Alerjik olduğunu teyit ettiyseniz bazı önlemler alabilirsiniz.

Potansiyel alerjenleri evinizden uzaklaştırmak için adımlar atmak, alerji ataklarını önlemeye yardımcı olabilir. Çoğu alerjide semptomlar açısından astımla bazı örtüşmeler vardır ancak bu alerjilerin hepsi astım kadar riskli değil. Bebekler neden öksürür emin olmak için en iyi plan, küçük çocuğunuzun doktoru tarafından kontrol edilmesi ve profesyonel bir teşhis alması olacaktır.

Neden tüm öksürükler aynı değildir?

Çoğunlukla enfeksiyonun yeri, öksürüğün nasıl bir ses çıkardığını belirler. Örneğin gırtlakta veya bronşlarda bir tahriş, boğazdaki bir tahrişe kıyasla daha derin ve rahatsız edici öksürüğe neden olur. Çoğu soğuk algınlığında aynı zamanda diğer belirtiler kaybolduktan sonra bile devam edebilen kuru veya balgamlı öksürük görülür. Aşağıdaki tablo öksürük türlerini ayırt etmede size yardımcı olabilir.

Bir öksürük ne zaman tıbbi müdahale gerektirir?

Aşağıdaki durumlarda derhal doktorunuzu arayın:

Bebeğiniz üç aylıktan küçükse, öksürüyorsa, 38 derece veya üstünde ateşi varsa veya düzensiz soluyorsa;

Bebek

3 aylıktan büyükse, 38 derece veya üstünde ateşi varsa ve bu ateş 48 saatten uzun süredir devam ediyorsa;

Öksürük, nefes almasını zorlaştırıyorsa;

Çocuğunuz –dakikada 40 ila 50 solukla– çok hızlı nefes alıyor ve her bir nefeste kaburgaları arasını içe çekiyorsa - öksürmek acı veriyorsa, sürekliyse ve/veya öksürükle birlikte "hırıltı" sesi duyuluyorsa;

Çocuğunuz dudakları maviye dönecek veya kararacak kadar sert öksürüyorsa; öksürük aniden geliyorsa ve ateşle ilişkiliyse;

Öksürük, çocuğunuzun boğazına bir yiyecek veya başka bir nesne takılmasından sonra başlamışsa; 

Öksürüğün tedavisi

Peki bebek öksürüğü için ne yapmalı? Öksürüğe ne iyi gelir bebeklerde? Tedavi ilk etapta öksürüğe neyin sebep olduğuna bağlıdır. Çünkü doktorunuzun astım kaynaklı öksürük için önereceği tedavi, viral bir enfeksiyonun neden olduğu öksürük için önereceğinden farklı olacaktır. Bununla birlikte, birçok öksürüğe virüsler neden olur ve tedavisi için antibiyotik önerilmez. Virüsün seyrini sürdürmesine izin verilirse öksürük kendiliğinden iyileşir.

Bebeğinize veya küçük çocuğunuza reçetesiz öksürük veya soğuk algınlığı ilaçları vermeyin. Bunlar ciddi yan etkilere neden olabilir ve bebekler için etkili olup olmadıkları kesin değildir. Doktorunuz özel olarak önermediği sürece bunlardan kaçının.

Soğuk Algınlığı

En yaygın öksürük üreten hastalıklar arasında bir üst solunum yolu enfeksiyonu olan soğuk algınlığı yer alır. Soğuk algınlığına, bir kişiden diğerine hapşırma veya öksürük yoluyla ya da kontamine bir yüzey veya elden yayılabilen virüsler neden olur.

Semptomlar yaklaşık 7 ila 10 gün içinde kendi kendine kaybolma eğilimindedir, ancak soğuk algınlığı benzeri semptomların devam etmesi ve zatürree gibi bir hastalığın gelişmesi mümkündür.

Semptomlar kötüleşirse veya çocuğunuz 3 aylıktan küçükse ve öksürük veya soğuk algınlığı geliştirirse, kontrol edilebilmesi için doktorunuzla hemen konuşmak en güvenli yoldur. Yeni doğmuş bir bebekte soğuk algınlığı hızla daha ciddi bir şeye dönüşebilir, bu nedenle semptomların ilk belirtisinde tıbbi yardım almaya değer.

Soğuk algınlığı belirtileri:

Ya ıslak bir öksürük ya da rahatsız edici, kuru bir öksürük

Burun akması

Hapşırma

Ateş

İştah azalması

Boğaz ağrısı

Sinirlilik

Boyunda şişmiş bezeler

Öksüren çocuğunuzu konforlu tutun

Çoğu öksürük kendiliğinden kaybolacaktır ama o zamana kadar çocuğunuzun daha rahat hissetmesi için aşağıdakileri yapabilirsiniz:

Hava yolunu nemli tutmak ve çocuğunuzda sıvı kaybı olmamasını sağlamak için ekstra sıvı tüketmeye teşvik edin.

Özellikle eviniz çok kuruysa bir nemlendirici veya buharlaştırıcı açın.

Sıcak duş akarken çocuğunuzla birlikte kapalı banyoda oturun; bu işlem özellikle uyku öncesi öksürüğü azaltacak ve rahatlatacaktır.

Havaların soğuması ile birlikte çocuklarda, soğuk algınlığı, nezle ve grip hastalıklar sıkça görülür. Bu hastalıklara eşlik eden öksürükler ise uygulanan tedaviler ile kısa sürede kaybolur. Ancak bir ayı geçen inatçı öksürükler anne ve baba tarafından iyice araştırılmalı. Çocuğun günlük hayatını olumsuz etkileyen ve geçmeyen öksürükler, başka hastalıkların ilk belirtisi olabilir.

Öksürük solunum yollarının korunmasında etkili bir reflekstir. Yabancı cisimleri, balgamı, istenmeyen parçacıkları uzaklaştırmak için gereklidir. Dört haftadan kısa süren öksürüğün en sık nedeni, viral enfeksiyonlardır.

Küçük çocuklar yılda ortalama kez öksürüğün eşlik ettiği üst solunum yolu enfeksiyonu geçirebilirler. Hatta çocukların % kadarı yılda 12 kez üst solunum yolu enfeksiyonu geçirir. Öksürük, dört haftadan kısa sürüyorsa, nezle /grip ile birlikte başlamışsa, çocuğun muayenesinde önemli bir sorun ya da eşlik eden başka bir hastalık yoksa ayrıntılı tetkik, yoğun tedavi gerekmez. Ancak bazı durumda çocuklarda öksürük geçmeyebilir. Dört haftayı geçen her öksürük önemli bir belirti olabilir, bu nedenle ayrıca detaylı olarak değerlendirilmelidir.

Çocuğunuzu gözlemleyerek öksürük oluşumuna dikkat edin 
Öksürük ile birlikte anne babaların dikkat etmesi gerekenler şunlardır:
- Öksürüğün başlangıcı, aniden mi oluştuğu
- Öksürük ile birlikte balgam ya da hırıltı, hışıltı gibi seslerin eşlik edip etmediği
- Nefes almada zorluk, sık ve zorlu nefes alma
- Öksürüğün akşam ya da sabah saatlerinde artış göstermesi
- Geceleri horlama, yoğun burun akıntısı ve baş ağrısı olup olmadığı
- Alerjik bulgular ve egzama varlığı
- Ailede tüberküloz gibi bulaşıcı ya da kalıtsal hastalıkların varlığı
- Ev içerisinde yoğun sigara kullanımı
- Kilo kaybı, büyümenin durması, beslenme güçlüğü
- Aktivite sırasında öksürüğün artış göstermesi gibi detaylara dikkat edilmelidir.

Öksürük bir ayı geçiyorsa doktor kontrolü şart 
Dört haftayı geçen uzun soluklu öksürükte çocukların mutlaka ayrıntılı muayeneden geçerek gerekli tetkikleri yaptırması gerekir. Bu dönemde doktor tarafından tanı kesinleşene kadar kontroller aksatılmamalıdır. Enfeksiyon, reaktif hava yolu gibi sık görülen tabloların yanı sıra kistik fibroz, doğumsal akciğer veya kalp hastalığı, yabancı cisim, romatizmal hastalıklar gibi az görülen ancak önemli tanılar da karşımıza çıkabilmektedir. Öksürük sıradan görülmesine karşın pek çok hastalık açısından önemli bir belirtidir. Özellikle bir ayı bulan öksürük her yaş grubunda çok daha önemlidir.

Uzm. Dr. Beyhan Bulgurlu Göksan
Bayındır Levent Tıp Merkezi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı

Çocuklarda öksürük nedenleri ve çözümleri

Çocuklarda öksürük, solunum yollarında meydana gelen enfeksiyona vücudun verdiği doğal bir cevaptır. Çocuklarda öksürük, basit bir nezle veya gribal enfeksiyon sırasında oluşan balgamdan kaynaklanabileceği gibi, boğaz enfeksiyonları, bronşit ve zatürre, alerji ve reflü gibi birçok nedenden kaynaklanabilir. Vücudun solunum yollarını tıkayan balgamı atması ve solunum yollarını açık tutma amaçlı olan öksürük her ne kadar iyi bir iş yapsa da sürekli öksüren çocuğun konforunu bozarak boğaz ağrısı, uyuyamama, huzursuzluk, iştahsızlık ve kusmalara neden olmaktadır.

Öksürük kesmek için ilaç kullanmak gerekir mi?

Öksürük çocuğun konforunu bozarak boğaz ağrısı, uyuyamama, huzursuzluk, iştahsızlık ve kusmalara neden olsa da çocuk hekimleri öksürük kesici ilaçlar sıklıkla kullanmazlar. Bunun yerine balgamı azaltan ve parçalayıp atılmasını kolaylaştıran ilaçlar ve mevcut nedenin tedavisi tercih edilir. Enfeksiyon zaman içinde azalarak geçerken balgam miktarı ve öksürük de azalacaktır.

Öksürük boğazdaki tahrişten mi yoksa akciğerden mi kaynaklanıyor?

Bunu anlamak için mutlaka çocuğun muayene edilmesi gerekir.

Öksürük alerjiden mi yoksa enfeksiyondan mı kaynaklanıyor?

Öksürüğe neden olabilecek birçok sebep olsa da çocuklarda genellikle solunum yolları enfeksiyonlarından kaynaklanmaktadır. Enfeksiyon ile beraber giden öksürüğün özelliği hastanın ateşi, ses kısıklığı, gözlerde kızarıklık, koyu renkli burun akıntısı gibi ek şikayetlerinin olmasıdır. Hasta iştahsız, halsiz, düşkün ve uykusuz olabilir. Bazen bolca balgam kusabilir. Alerjik öksürüklerde bu tür enfeksiyonlara ait belirtilerin olmaması gerekir. Eğer enfeksiyona ait belirtiler yok, öksürük 10 günden fazla uzamış ve sabaha karşı çocuğu uyandıran bir öksürük var ise alerjik öksürükten şüphelenilebilir. Ailede alerjisi olan bireylerin olması ve alerjik ilaçlardan hastanın fayda görmesi de alerji ihtimalini kuvvetlendirir.

Öksürüğü azaltmak için mutlaka ilaç mı kullanmak gerekiyor?

Öksürüğü azaltmak için piyasada birçok ilaç bulunsa da ilaç dışında veya ilaçlara ek olarak çocuk doktoru tavsiyesi ile bitkisel kaynaklı ürünler kullanılabilir. Serum fizyolojik su ile burun yıkama yapılması, soğuk buhar uygulaması ve bol su içilmesi balgamı uzaklaştırarak öksürüğün azalmasını sağlamaktadır. Tahrişe bağlı öksürüklerde boğazdaki tahrişi azaltmak için pastiller ve boğaz spreyleri kullanılabilir. Büyük çocuklarda adaçayı, kekik ve tarçın çayları ılık olarak içildiğinde boğazdaki balgamın atılmasını ve boğazdaki tahrişin azaltılması yolu ile öksürüğün azalmasına yardımcı olur.

Kreşe giden çocuğumun öksürüğü aylardır geçmiyor ne yapabilirim?

Kreşe veya anaokuluna giden çocuklarda bu genel bir sorundur. Toplu ortama ilk defa giren çocuk ortamdan aldığı mikroplar ile sık sık hasta olur, bu mikroplar genellikle üst solunum yolu enfeksiyonu yapan virüslerdir ve hastalık ateş, burun ve geniz akıntısı, öksürük gibi şikayetler oluşturarak bir haftalık sürede kendiliğinden geçer. Virüs enfeksiyonlarında antibiyotik kullanılmaz çocuğun kendi bağışıklık sistemi enfeksiyonu yok eder. Bu sürede çocuğa destek tedaviler verilir. İyileşerek kreşe yeniden başlayan çocuk ortamdan farklı mikropları kaparak yeniden hastalanır ve şikayetler yeniden başlar. Bu döngü ilk sene sıkça yaşanır ve çocuk sık hastalanır.  Bu durumda önemli olan çocuğun bu enfeksiyonlu dönemi en az sıkıntı ile halletmesidir.

Öksürüğe neden olan kesin nedenin bulunması için çocuk doktoru muayenesi şarttır.

Bu yazıyı paylaşın

Çocuklarda öksürük özellikle bahar ve kış aylarında en sık görülen şikayetlerdendir. Öksürük hastalık değil, çeşitli sağlık sorunlarının bir belirtisidir. Bu rahatsız edici durum geniz akıntısı gibi basit nedenlerden kaynaklanabileceği gibi, alt solunum yolu hastalıklarının da habercisi olabilir. Memorial Hizmet Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü Uzmanları, çocuklarda öksürük hakkında bilgi verdi.

Çocuğunuzu gözlemleyin

Kış aylarında çocuklarda en çok görülen öksürük aslında vücudun savunma mekanizmalarından biridir. Yabancı bir maddenin ( örneğin toz polen küçük bir besin parçası gibi) solunum yoluna kaçması durumunda öksürük refleksi devreye girerek bu maddeyi dışarı atmaya çalışmaktadır. 2 haftadan kısa süren öksürüklerin en sık sebebi grip nezle veya soğuk algınlığı gibi üst solunum yolu enfeksiyonlarıdır. haftadan fazla devam eden öksürük ise alt solunum yolu hastalıklarının belirtisi olabilmektedir. Öksürüğün çocuklarda 2 haftadan kısa süreli olması akut, hafta devam etmesi ise kronik olabileceğini göstermektedir.

Burun akıntısı hapşırık ve kaşıntı alerjik astım belirtisi

Öksürüğün sebebinin belirlenmesinde görülen diğer bulgular çok önemlidir. Ateş, hırıltı, nefes darlığı ile sık nefes alma, bronşit veya zatürre gibi ciddi hastalıkların belirtisi olabilmektedir. Özellikle bahar aylarında burun akıntısı, hapşırık, burunda kaşıntı ile birlikte gece belirginleşen öksürükler saman nezlesi veya alerjik astım ile ilişkili olabilmektedir.

Bilinçsiz kullanılan şurup öksürüğün şiddetini artırabilir

Bebeklikten başlayarak sık tekrarlayan hışıltı atakları ile seyreden tablolarda; reflü ve alerji, gibi kronik ve ilerleyici hastalıklar düşünülebilmektedir. Vücudumuzun önemli bir savunma mekanizması olan öksürük uzadığı durumlar çeşitli hastalıkların belirtisi olabilmektedir. Öksürük gözlenen bir çocukta uzman fikri alınmadan öksürük kesici ya da antibiyotik türü ilaçlarla tedavi yolu izlemeye çalışmak doğru bir yaklaşım değildir. Kuru bir öksürükte, öksürük söktürücü şurup kullanımı öksürüğün şiddetinin artmasına neden olabilmektedir. Öksürük asla ihmal edilmemesi gereken bir belirtidir.

Dengeli beslenme ve bol sıvı alımı önemli

Burun akıntısı, hafif öksürük gibi belirtiler başladığında; çocuğun dengeli beslenmesi ve bol sıvı alması sağlanmalıdır. Bu duruma eşlik eden ateş, hırıltı, nefes darlığı gibi bulgular varsa vakit kaybetmeden çocuk doktoruna başvurmak en doğru yaklaşım olacaktır.

Bu belirtileri önemseyin

• Öksürük kriz şeklinde geliyorsa,
• 3 günden uzun sürdüyse,
• Ateşle beraber seyrediyorsa,
• Gece uykusunu ve günlük yaşamınızı etkiliyorsa,
• Sık sık tekrarlanıp nefes alıp verme zorlaşıyor ise doktora başvurulması gerekmektedir.