6 Sınıf Türkçe Sozcukte Anlam

6 sınıf türkçe sozcukte anlam

Cümlenin anlamlı en küçük birimine sözcük (kelime) denir. Sözcük, dilin anlamlı en küçük parçasıdır ve bu parçaların bir araya getirerek diğer insanlarla iletişim sağlarız.

> Sözcük anlamı sözcükte anlam özellikleri, sözcükler arası anlam ilişkileri ve söz öbekleri olmak üzere üç ana başlıkta incelenir:

Sözcükte anlam, kapsamı geniş bir konudur. Bu yüzden bu konunun ana başlıklarını ayrı ayrı sayfalar halinde veriyoruz.

AŞAĞIDAKİ LİSTEDEN KONU SEÇEREK KONU ANLATIMI SAYFASINA ULAŞABİLİRSİNİZ.

SÖZCÜKTE ANLAM

2Sözcükler Arası Anlam İlişkileri

Eş Anlamlı (Anlamdaş) Sözcükler
Yakın Anlamlı Sözcükler
Zıt (Karşıt) Anlamlı Sözcükler
Eş Sesli (Sesteş) Sözcükler
Genel ve Özel Anlamlı Sözcükler
Somut ve Soyut Anlamlı Sözcükler
Nitel ve Nicel Anlamlı Sözcükler
Ad Aktarması (Mecaz-ı Mürsel)
Anlam (Deyim) Aktarması

3Söz Öbekleri

Yansıma Sözcükler
İkilemeler
Deyimler
Atasözleri
Özdeyişler (Vecizeler)
Dolaylama
Güzel Adlandırma

6. Sınıf Sözcükte Anlam Konu Anlatımı, Örnekler ve Notlar

Test ya da sınavlarda sürekli karşınıza çıkan ve oldukça basit bir konu. Müfredata uygun sade ve basit anlatım sayesinde kolaylıkla kavrayabilirsiniz. Ayrıca pekiştirmeniz için konu altlarında çözümlü örnekler de var. İşte, 6. sınıf sözcükte anlam konu anlatımı:

Sözcükte Anlam

Gerçek Anlam

Sözcüklerin akılda uyandırdığı ilk anlamıdır. Başka bir ifadeyle sözlükteki anlamlarına gerçek anlam denir. Genellikle sanatlı ifadelerden uzak yalın anlatımlarda görülür.

Gerçek Anlam Örnekleri

Çürük diş çekildikten sonra doku ekimi yapılacakmış. Lunaparktaki salıncak dönmeye başlayınca çığlık sesleri geliyordu. Dalgaların kayalıklara çarpmasıyla su köpürüyordu. Yeni alınmış bir kitabın kokusu çok hoş olur.

Mecaz Anlam

Sözcüklerin gerçek anlamdan uzaklaşarak yeni anlamlar kazanmasıdır. Genellikle soyut anlamlardır. Mesela yukarıda gerçek anlamda kullanılan "dönmek" sözcüğünü "Aldığımız karardan dönersek, müşterilerin güvenini kaybederiz." cümlesinde vazgeçmek anlamında kullanılmış.

Mecaz Anlam Örnekleri

Gecenin ilerleyen saatlerinde içini korku kapladı.(Duyguyu hissetmek)Köşeye sıkışınca hemen köpürdü, karşısındakilere bağırdı.(Öfkelenmek, kızmak) Aralarındaki zıtlaşmanın küskünlüğe varacağı kokusunu şimdiden aldım.(Belirti) Koray, arkadaşları tarafından renkli kişiliğiyle bilinir.(Canlı, eğlenceli)

Çözümlü Örnek Soru-1

Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi mecaz anlamlıdır?

A) Gözlerinde bir çocuğun sevinci ve coşkusu parladı.

B) Kır yürüyüşlerinde havanın taze kokusu içinize işler.

C) Yaz sıcağında taze portakal bulmak imkânsız.

D) Gazetelerin bulmacalarını kesip çekmecede saklardı.

A seçeneğinde altı çizili sözcük, görüntü olarak ışığın parlamasından çıkmış; belirmek anlamını kazanmış. Yeni ve soyut bir anlam özelliğine geçmiş.

Dikkat: Her mecaz soyut anlamlıdır ama her soyut mecaz anlamlı olmayabilir, bazen gerçek anlamlı da olabilir. Mesela "Olayı duyunca çok üzüldü." cümlesinde "üzülmek" sözcüğü hem gerçek hem de soyut anlamlıdır.

Çok Anlamlılık

Sözcüklerin cümledeki kullanımlarına bağlı olarak kazandığı yeni anlamlardır. Bunlardan kimi gerçek, kimi mecaz anlamlıdır.

"Kazımak" Sözcüğünün Çok Anlamlılık Örnekleri

Yanıkları kazıdıktan sonra sacı bir güzel yıkamış.(Silmek, çıkarmak, yok etmek) Saçı kazındıktan sonra kafası hayli küçülmüş.(Tıraş etmek)

"Seçmek" Sözcüğünün Çok Anlamlılık Örnekleri

Şirketin halkla ilişkiler bölümüne seni seçmişler.(Görevlendirmek) Akıllı bir çocuk ama yemek seçmesi hoşuma gitmedi.(Beğenmemek, yememek)

Çözümlü Örnek Soru-2

I. Yadırgamak, tuhaf bulmak

II. Sataşmak

III. Çoğalmak

Aşağıda altı çizili sözcüklerden hangisini anlamı, yukarıdaki numaralı ifadelerde yoktur?

A) Yağmurun coşmasıyla yetkililerden sel uyarısı geldi.

B) Bu şekilde konuşmasını garip buldum.

C) Bu haber beklediğimize değdi.

D) Çocuğa çatarsan karşında beni bulursun.

A seçeneğinde yağmurun coşması çoğalmak anlamında; B seçeneğinde garip kelimesi yadırgamak, tuhaf bulmak anlamında; D seçeneğinde çatmak sözcüğü sataşmak anlamında kullanılmış ama C seçeneğinde değmek sözcüğünün anlamı verilmemiştir.

Terim Anlam

Bilim, sanat, spor, edebiyat, coğrafya, meslek gibi alanlarda veya herhangi bir derse ait konularda karşımıza çıkan ve yalnızca o alana özgü olan kavramlardır.

Terim Anlamın Gerçek Anlamdan Farkı

Gerçek anlam, genellikle günlük konuşmalarda kullanılabilen sözcüklerden oluşurken terim anlam belli alanlarda veya derse ait konularda karşımıza çıkan kavramlardır ve sadece o alanlarda kullanıma uygundur.

Çözümlü Örnek Soru-3

Terim Anlam: günlük yaşamın dışında kullanılan ve bilim, sanat, spor, edebiyat, coğrafya gibi alanlara ait olan sözcüklerdir. Terim anlamdaki bir sözcüğü açıklamak genelde daha uzundur çünkü daha çok açıklama gerektirir. Genellikle meslek alanlarda veya makale türündeki yazılarda kullanılır.

Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde terim anlamlı sözcük vardır?

A) Yönetmen, tehlikeli bazı sahnelerde dublörün kullanılacağını söyledi.

B) İnsanları umutlandıran ve sonra hayal kırıklığı içinde bırakanlardan uzak dururdu.

C) Gelişim ve ilerleme için hatalardan ders almak ve aynı hatayı yapmamak gerekir.

D) Doğum günü partisine gitmiş, ona çok güzel bir kitap hediye etmişti.

A seçeneğindeki "dublör" sözcüğü sinema veya tiyatro terimidir.

Eş Anlamlı (Anlamdaş) Sözcükler

Okunuşları farklı anlamları aynı olan kelimelerdir. Bunlar bazı istisnalar dışında birbirlerinin yerine kullanılabilir.

Eş Anlamlı (Anlamdaş) Sözcük Örnekleri

araç-vasıta, deneyim-tecrübe, uygar-çağdaş, hediye-armağan, hatıra-anı, işitmek-duymak, olanak-imkan, konut-ev, yeniden-bir daha, pinti-cimri, öğrenci-talebe, öykü-hikaye, kaygı-tasa, atik-seri

Not: Atasözü ve deyim gibi yapıların içindeki bir sözcüğün yerine eş anlamlısı getirilemez. Çünkü bunlar kalıplaşmıştır, değiştirilemez.

Yakın Anlamlı Sözcükler

Anlam bakımından birbirlerine yakın olan, birbirlerini çağrıştıran sözcüklerdir. Eş anlamlılar gibi birbirlerinin yerine kullanılamaz.

Yakın Anlamlı Sözcük Örnekleri

eş-dost,doğru-dürüst, savaşmak-dövüşmek, seyretmek-bakmak, yatmak-uyumak, durmak-beklemek, gündüz-aydınlık, karanlık-gece, yalan-yanlış, donmak-üşümek

Zıt Anlamlı Sözcükler

Birbirlerinin tam karşıtı olan kelimelerdir.

Zıt Anlamlı Kelime Örnekleri

iyi-kötü, uzak-yakın, ince-kalın, gelir-gider, üretim-tüketim, genç-yaşlı, aç-tok, kolay-zor, kalın-ince, iç-dış, geçmiş-gelecek, ağır-hafif, taze-bayat, masum-suçlu, dolu-boş, aşağı-yukarı, ileri-geri, gece-gündüz,doğru-yanlış, soğuk-sıcak

Uyarı: Olumsuz sözcükler birbirlerinin zıddı olamaz. Mesela "geldi" sözcüğünün zıddı "gelmedi" değil "gitti" sözcüğüdür.

Not: Temel anlamda birbirlerinin zıddı olan sözcükler, bazen kazandıkları anlamdan dolayı zıt anlamlı olmayabilir.

Örnek:

Kalın direkleri sağdaki uygun yere istifledik.O hep ince ruhlu bir insandır.Bu iki cümlede yer alan "kalın" ve "ince" sözcükleri kazandıkları anlamdan dolayı birbirlerinin zıddı olamaz.

Eş Sesli (Sesteş) Sözcükler

Aynı yazılmalarına rağmen farklı anlamlar ifade eden kelimelerdir. Başka bir ifadeyle yazılışları aynı, anlamları farklı kelimeler.

Eş Sesli (Sesteş) Kelime Örnekleri

var, boz, al, dolu, kara, iç, kır, saç, sal, at, kar, çay, kazan, yat, dal, yüz, yan, bin, ben, yaş, kan, yaz, diz, ocak

Örnek Cümleler:

Masada iki kalem bir de not defteri vardı.Köye yürüyerek yarım saatte vardı. Gelen kitaplar sayesinde raflar dolu.Dolu yağışları birçok arabaya zarar verdi. Üç tarafı denizlerle çevrili kara parçasına yarımada denir.Kara kaşlı kara gözlü bir çocuk ona ters ters bakıyordu.

Not: İki sözcük arasında sesteşlik ilgisi olması için yazılışları yönüyle herhangi bir farkının olmaması gerekir.

Örnek: Bu işte yeteri kadar kâr ettik. Bu el kağıtları sen kar.Bu iki cümlede "kâr" ile "kar" sözcükleri arasında şapka farkı olduğu için sesteşlik ilgisi kurulamaz.

Somut ve Soyut Anlamlı Sözcükler

Herhangi bir duyuyla (görme, işitme, tatma, koklama ve dokunma) algılanabilen kelimeler somut, algılanamayanlar ise soyuttur.

Somut Anlamlı Kelime Örnekleri

kalem, telefon, kağıt, ahşap, toz, hava, gezegen, kaşık, tabak, ateş, rüzgar, Mersin, insan

Soyut Anlamlı Kelime Örnekleri

hayal, zekâ, akıl, sevinç, mutluluk, başarı, üzüntü, duygu, arkadaşlık, vicdan, ahlak, umut

Not: Somut veya soyut anlamlı bazı sözcükler aldıkları ek sayesinde diğer tarafa geçebilir.

Örnek: Somut anlamda kullanılan "insan" sözcüğü "-lık" yapım ekini alarak soyut anlama geçer.(insanlık)Örnek: Soyut anlam olan "korku" sözcüğü "-lık" ekini alarak somut anlama geçmiştir.(korkuluk)

İkilemeler

İki kelimenin kalıplaşarak birlikte kullanılmasıdır. Anlatımı daha da etkili hale getirir.

İkilemelerin Cümleye Kattığı Anlamlar: Betimleme, miktar, durum, zaman, niteleme

Oluşum Şekillerine Göre İkilemeler

Sözcük Tekrarıyla Oluşan İkilemeler: hızlı hızlı, baka baka, akıllı akıllı, iri iri, sabah sabahEş Anlamlı Kelimelerle Oluşan İkilemeler: güçlü kuvvetli, ses seda, sağlık sıhhatYakın Anlamlı Kelimelerle Oluşan İkilemeler: bıkmak usanmak, yalan yanlış,doğru dürüst, akıl fikirZıt Anlamlı Kelimelerle Oluşan İkilemeler: gide gele, gece gündüz, er geç, iyi kötü, irili ufaklı, er geç, düşe kalkaBiri Anlamlı Diğeri Anlamsız Kelimelerle Oluşan İkilemeler: ufak tefek, eski püskü, ezik büzük, eğri büğrüİkisi Anlamsız Kelimelerle Oluşan İkilemeler: paldır küldür, abur cubur, ıvır zıvır, mırın kırın, abuk sabukYansıma Sözcüklerle Oluşan İkilemeler: gümbür gümbür, şırıl şırıl, fokur fokur, gürül gürül, horul horul"m" Ünsüzüyle Oluşan İkilemeler: kalem malem, ev mev, defter mefter

Deyimler

Birden çok sözcükten oluşan, genellikle mecazi anlam bildiren, kalıplaşmış söz gruplarıdır.

Deyim Örnekleri

baltayı taşa vurmak, bin dereden su getirmek, dört başı mamur, ipe un sermek, ekmeğini kazanmak, başa çıkmak, dile gelmek, çık kapı bırakmak, bağrına basmak, damdan düşer gibi

Not: Deyimler atasözleri gibi yargı bildirmez, mesaj iletmez veya cümle özelliği göstermez.

6. sınıf sözcükte anlam konu anlatımını .pdf biçiminde indirmek için tıklayınız.

SÖZCÜKTE ANLAM TEST 1 » funduszeue.info TÜRKÇE TESTLERİ

6.Sınıf Türkçe Sözcükte Anlam test soruları gerçek anlam, mecaz anlam, terim anlam ve çok anlamlılık konuları ile ilgili cevaplı test soruları içermektedir. Konu ile ilgili diğer teste katılmayı unutmayınız.

Soru Sınıf Türkçe Sözcükte Anlam Test 1 (Gerçek, Mecaz, Terim Anlam - Çok Anlamlılık)
Aşağıdakilerin hangisinde terim anlamlı bir sözcük kullanılmamıştır?

A) Kitaplığın tozunu almış.
B) Doktor, hastayı ameliyata alacağını söylemiş.
C) Hakem ofsayt kararı vermiş.
D) Müzik dersinde notaları öğrenmiş.
Doğru Cevap A

Soru 2
Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi gerçek anlamı dışında kullanılmamıştır?

A) Seni daha fazla çekemeyeceğim.
B) Bana içini dökmekten hiç vazgeçmedi.
C) Evin içini güzelce temizledi.
D)Derin düşüncelere dalmıştı.
Doğru Cevap C

Soru 3
“Çekmek” sözcüğü hangi cümlede “tartıda ağırlığı olmak” anlamında kullanılmıştır?

A) İpi bize doğru çekmelisiniz.
B) Eğer tartsaydınız kırk beş kilo çekerdi.
C) Yeni binaya kablo çekmişler.
D) Ödevimi temize çektim.
Doğru Cevap B

Soru Sınıf Türkçe Sözcükte Anlam Test 1 (Gerçek, Mecaz, Terim Anlam - Çok Anlamlılık)
1. Ankara’nın soğuk, kapalı günlerinden biriydi.
2. Yol yine kapalıymış.
3. Hava kapalı olduğu için pikniğe gidemedik.
4. İstanbul’u dinliyorum gözlerim kapalı.
Kapalı sözcüğü hangi ikisinde aynı anlamda kullanılmıştır?

A) 1 ve 2 B) 1 ve 3
C) 2 ve 3 D) 2 ve 4
Doğru Cevap B

Soru 5
“İnce” sözcüğü hangisinde mecaz anlamıyla kullanılmıştır?

A) İnce değnekle toprağı eşeliyordu.
B) İnce kumlar terliğinin içine girmişti.
C) Sürekli ince hesaplar yapardı.
D) Mahallemize ince minareli bir cami yapıldı.
Doğru Cevap C

Soru 6
1. Kardeşimin hastalığı bana da geçti.
2. Eve giderken sizin sokaktan geçeriz.
3. İplik iğnenin deliğinden zor geçti.
4. Bu kötü alışkanlıklar bana ondan geçti.
Geçmek sözcüğü kaç farklı anlamda kullanılmıştır?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
Doğru Cevap C

Soru Sınıf Türkçe Sözcükte Anlam Test 1 (Gerçek, Mecaz, Terim Anlam - Çok Anlamlılık)
Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi mecaz anlamda kullanılmamıştır?

A) Bu olayın köküne inmeden sorunları çözemezsin.
B) Senin pişkinliğinden artık bıktık.
C) Onun sevgisinden artık boğulmuştu.
D)Ham meyveleri toplamaktan vazgeçtik.
Doğru Cevap D

Soru 8
“Ailesiyle kırk yılda bir görüşürdü.” cümlesinde altı çizili söz grubunun cümleye kattığı anlam hangi şıkta verilmiştir?

A) Seni okulda nadiren görüyorum.
B) Yıllar sonra ilk kez karşılaştık.
C) Her gün bana uğrardı.
D) Sık sık pikniğe giderdik.
Doğru Cevap A

Soru 9
“Açık” sözcüğü hangisinde “belli bir yerin biraz uzağı” anlamında kullanılmıştır?

A) Açık kahverengi saçlı bir kadındı.
B) Bu adamın her işi açıktır.
C) Açık olan caddeden içeri saptılar.
D) Tren yolu nehrin açığından gider.
Doğru Cevap D

Soru Sınıf Türkçe Sözcükte Anlam Test 1 (Gerçek, Mecaz, Terim Anlam - Çok Anlamlılık)
Hangisinde “keskin” sözcüğü mecaz anlamıyla kullanılmamıştır?

A) Keskin bıçağı yerine bıraktı.
B) Havadaki keskin koku beni rahatsız etti.
C) Senin bu keskin lafların herkesi kırıyor.
D) Keskin zekası bizi hayrete düşürdü.
Doğru Cevap A

Benzer İçerikler
SÖZCÜKTE ANLAM TEST 2 (Eş Anlamlı - Zıt Anlamlı - Eş Sesli Kelimeler)

SÖZCÜKTE ANLAM

Tek başına anlamı olan ve cümle kuruluşunda görevi bulunan anlatım birimlerinin en küçüğüne sözcük (keLime) denir.

Sözcükler, anlaşmamızı sağlayan bir araçtır. Sözcükleri bir düzen içinde bir
araya getirerek cümleleri oluşturUruz. Kullandığımız sözcükler oluşturduğumuz,
cümlelere göre farklı farklı anlamlar kazanabilir.

1. Gerçek Anlam

Sözcüğün aklımıza gelen ilk anlamına gerçek anlam denir. Sözcüğün tek başınayken taşıdığı anlamdır ve sözlükteki ilk anlamıdır.

Örnek

Karabaş, bir şeyin kokusunu aldı.
(Koku: Nesnelerden yayılan zerrelerin burunda uyandırdığı duygu)

Kör adama kimse yardım etmedi.
(Kör: Görme engeli)

Kitaplarını boş bir kutuya yerleştirdi.
(Boş: içinde, üstünde hiç kimse veya hiçbir şey bulunmayan)

a. Temel Anlam

Tanım aynen yazılır.
Gerçek anlam ikiye ayrılır.

a. Temel Anlam
b) Yan anlam

b) Yan anlam

Sözcüğün gerçek anlamından uzaklaşmadan kazandığı anlama yan anlam denir.

Örnek

Bu kokuyu, annem de kullanır.
(Koku: Güzel kokmak için kullanılan esans)

Kör makasla kumaşı kesmeye çalışıyor.
(Kör: Keskinliği yeterli olmayan)

Bugün boşum, hiç işim yok.
(Boş: ‹şi olmayan, işsiz.)

2. Mecaz Anlam

Bir ilgi veya benzetme sonucu sözcüğün gerçek anlamından tamamen uzaklaşarak
yeni bir anlam kazanmasına mecaz anlam denir.

Örnek

Ortalıkta savaş kokusu vardı.
(Koku: Belirti, işaret)

Olaylara karşı kör ve sağırdır.
(Kör: Duyarlılığını yitirmiş)

Boş sözlerle beni oyalamayın.
(Boş: Bir işe yaramayan)

3. Çok Anlamlılık

Sözcüklerin zaman içinde farklı bir nedenle değişik durumlar için kullanılması,
bir sözcüğün birden fazla anlam taşımasına neden olmuştur. Yani sözcük temel
anlamının yanında yan ve mecaz anlamlar kazanmıştır. Bu duruma &#;çok anlamlılık&#; denir.

Örnek

Elindeki paketleri yere bıraktı.
(Elde bulunan bir şeyi artık tutmamak)

Pikniği önümüzdeki haftaya bıraktık.
(Ertelemek)

Oğluna bu binayı bıraktı.
(Miras kalmak)

4. Terim Anlam

Bilim, meslek ve sanat dalları ile ilgili kavramları ifade eden sözcüklere &#;terim&#; denir.

Bazı bilim, sanat ve meslek dalları ile ilgili terimler aşağıda verilmiştir.

Matematik: Doğal sayılar, kare Dil bilgisi: Özne, yüklem, ek, kök
Tiyatro: Sahne, perde, kostüm
Müzik: Nota, portre, sol anahtarı
Coğrafya: Meridyen, ölçek, izohips
Resim: Portre, palet, tuval
Futbol: Taç, faul, Gol

Bir sözcüğün terim olup olmadığı kullanıldığı cümleye göre değişir.

Örnek

Camdan yansıyan ışık gözlerimi kamaştırdı.
(Işık: gerçek anlam)

Sanatçımız, edebiyatımızın vazgeçilmez ışıklarından biridir.
(Işık: Mecaz anlam)

Bugünkü dersimizde ışık konusunu işleyeceğiz.
(Işık: Terim anlam)

Bir sözcük, birden fazla alanda terim oluşturabilir.

Oyunun birinci perdesi bitti.
(Tiyatro terimi)

Kaz, perde ayaklı bir hayvandır.
(Biyoloji terimi)

5. Yansıma

Doğadaki canlı ve cansız varlıkların kendiliğinden veya bir takım etkenlerle
(kırılma, düşme, çarpma gibi) çıkardıkları seslerin taklit edilmesiyle oluşturulan
sözcüklere yansıma sözcük denir.

Örnek

Cam şangır diye kırıldı.
Evin önündeki dere şırıl şırıl akıyordu.

Hayvanların çıkardıkları sesler de yansıma sözcük olarak kabul edilir.

6. ikileme

Anlatımı kuvvetlendirmek, duygu yoğunluğunu artırmak için iki sözcüğün bir arada kullanılmasıyla kalıplaşmış sözcüklere &#;ikileme&#; denir

Örnek

gece gündüz demeden çalıştım.

ikilemeler değişik yollarla oluşturulabilir.

Onu az çok tanırım.
(Zıt anlamlı sözcüklerle)

Onun hakkında yalan yanlış konuşma.
(Yakın anlamlı sözcüklerle)

Araba yavaş yavaş ilerliyordu.
(Aynı kelimenin tekrarıyla)

Üzerinde eski püskü bir ceket vardı.
(Biri anlamlı, biri anlamsız sözcükle)

Yanınızda çıtı pıtı bir kız çocuğu vardı.
(ikisi de anlamsız sözcükle)

6. Sınıf Türkçe Konu Anlatımı ve Online Konu Testine Geri Dön

nest...

180137 180138 180139 180140 180141