Istanbul Borsası Seans Saatleri

Anadolu toprakları, MS 4. yüzyılda dünyanın en eski borsasının kurulduğu yerdir. Bu topraklar, ilk altın ve vadeli işlem sözleşmelerine de ev sahipliği yapmıştır.

İşlemler o zamanlarda "tezgah üstü piyasa" olarak nitelenebilirken, bugüne kadar önemli ölçüde gelişmiştir.

Bu nedenle, makalemizin geri kalanında borsanın geçmişten günümüze tarihini ve Borsa İstanbul’un mevcut işleyişini paylaşacağız.

Borsanın tarihi

Tarihi kayıtlara göre ilk borsa işlemleri MS dördüncü yüzyılda Anadolu'da (Kütahya) gerçekleşmiştir.

İlk resmi borsa olarak kabul edilebilecek "Dersaadet Tahvilat Borsası" ise "tezgah üstü piyasa" olarak devam eden işlemler sonucunda yılında çıkarılan bir emirle kurulmuştur.

Ancak yaşanan jeopolitik gerginlikler Avrupa'nın en büyük borsalarından biri olan Dersaadet Tahvilat Borsası'nda ilerleyen yıllarda önemli bir değer kaybına neden olmuş ve Osmanlı Bankası hisse senedi ve tahvillere avans vermeyi durdurmuştur.

Tüm bu olaylar sebebiyle Dersaadet Tahvilat Borsası, 'den 'e kadar önemli çalkantılar yaşamış ve bunu 'te ikinci büyük bir kriz izlemiştir. İkinci krizin ardından Osmanlı Devleti ise borsa üyelerinin önerisiyle 1 Kasım Mart tarihleri arasında gün süreyle moratoryum kararı almış ve borsanın yeniden düzenlenmesi gerektiğini fark etmiştir.

(Moratoryum: Bir ülkede, savaş durumu ya da benzeri olağanüstü dönemlerde, devletin ödeme süresi gelmiş borçlarını yasayla ertelemesi.)

Bunun üzerine yılında alınan bir karar ile Dersaadet Tahvilat Borsası’nın yerini "Esham ve Tahvilat Borsası" adıyla kurulan başka bir kurum almıştır.

Cumhuriyetin ilanıyla birlikte Esham ve Tahvilat Borsası adı altında faaliyetlerini sürdüren borsada ise reformlar sürmüştür.

Buna göre, yılları arasında da yeni düzenlemeler hayata geçirilmiş ve Sayılı Kanun’un yürürlüğe girmesi ile “Menkul Kıymetler ve Kambiyo Borsası”nın kurulmasına karar verilmiştir.

Cumhuriyet döneminde ise ilk olarak borsanın 26 Aralık tarihinde İMKB adıyla açıldığı bilinir ancak İMKB'den önce 18 Aralık tarihine kadar Menkul Kıymetler ve Kambiyo Borsası (MKKB) adıyla bir borsa faaliyet göstermiştir.

Bu dönemlerde 24 Ocak Kararları ile yeni bir ekonomik sistemin temelleri atılmış, Türkiye ekonomisi dışa açılmaya başlamıştır.

Nitekim kararlarından sadece dört yıl sonra yılında "Menkul Kıymetler Borsaları Hakkında Kanun Hükmünde Kararname" çıkarılmış ve ardından İMKB'nin kurulması için bir ekip oluşturularak çalışmalara başlanmıştır.

Zira günümüz Borsa İstanbul’un kuruluşuna esas teşkil eden İMKB de, ilk işlemlerine 3 Ocak itibarıyla Karaköy, Eren Han’da başlamış ve böylelikle yıllık bir dönem kapanarak, yerine borsanın bugününe temel teşkil edecek yeni bir döneme geçilmiştir.

Bu dönüşümün en önemli nedenlerinden biri ise bankerler krizi olarak nitelendirilmektedir. Bu kriz sonucu birçok yatırımcının yaşadığı mağduriyetler sebebiyle ayrıca tüm sermaye piyasası kurumlarını denetlemekle görevli SPK (Sermaye Piyasası Kurulu) oluşturulmuştur.

yılına gelindiğinde ise Borsa İstanbul tarihçesi açısından önemli gelişmeler yaşanmış ve Borsa İstanbul’un geleceğini şekillendirecek 2 önemli karar daha alınmıştır.

Buna göre milyon dolarlık Türkiye Fonu kurulurken, yabancı yatırımcıların Türkiye'deki her türlü menkul kıymete yatırım yapabilmesinin önü açılmıştır. Bu kararlarla İMKB tarihinde yeni bir dönem başlamıştır.

Ayrıca Takas ve Saklama Merkezi de yine bu sene kurularak Borsa İstanbul tarihinde önemli bir adım daha atılmıştır.

Kaynak: Borsa İstanbul

İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) hisse senetleri piyasasında, 3 Aralık tarihinde kısmen uygulanmasına başlanan elektronik alım-satım sistemi, 21 Kasım tarihinde tamamlanmış ve tüm hisse senetleri elektronik ortamda işlem görmeye başlamıştır. 

İşlem hızını ve günlük işlem hacmini önemli ölçüde artırmaya olanak sağlayan sistem, yılı sonu ve yılı başlarında yaşanan yüksek işlem hacmi ve yatırımcıların yoğun ilgisi nedeniyle açılış seansında yatırımcı taleplerini karşılamada zorlanmıştır. 

Emirlerin zamanında iletilemediğine yönelik şikayetler ise İMKB’yi önce disketle emir iletimi yöntemine geçilmesine daha sonra uzaktan erişim sistemine geçilmesine yöneltmiştir.

Disketle emir iletimi yöntemi uygulamasından sonra tarihinde Express-API kanalıyla emir iletiminin de devreye girmesinin ardından müşteri emirleri sistem tarafından daha rahat ve hızlı karşılanmaya başlanmış, seans açılışında oluşan likiditeye olumlu bir etki yarattığı gözlemlenmiştir.

Açılışta gözlemlenen bu tür anomalileri en aza indirmek için İMKB Yönetim Kurulu gerek seans açılış saatlerinde gerekse emir iletim ve işlem mekanizmalarında 2 Şubat tarihinden itibaren “Açılış Seansı” uygulamasına gitmiştir.

’dan yılına kadar İMKB ismiyle işlemlerin sürdüğü borsa da, senesinde ise (İAB) İstanbul Altın Borsası ile tek bir çatı altında birleştirilerek BİST (Borsa İstanbul) ismini almıştır.

Borsa İstanbul’da açılış ve kapanış seansı nedir?

Açılış ve kapanış seansları, alış ve satış emirlerinin önceden belirlenmiş bir zaman dilimi boyunca sisteme iletildiği ve bu sürenin sonunda, yine önceden belirlenmiş bir anda, bütün alış emirlerinin negatif eğimli bir talep eğrisi şeklinde, bütün satış emirlerinin ise pozitif eğimli bir arz eğrisi şeklinde birleşip emirlerin karşılaşarak işleme dönüştüğü bir seans türüdür. 

Söz konusu eğrilerin kesişme noktası alım satımın yapıldığı fiyat ve miktarı belirlerken, bu sistemin sürekli müzayede seansından farkı, alım ve satım yönlü emirler birbirleriyle eşleşecek şekilde sisteme iletilseler dahi eşleşmenin, işlem anı gelmedikçe gerçekleşmeyecek olmasıdır. 

Sistemin amacı en fazla emrin aynı anda işlem görmesini sağlayacak fiyat seviyesini tespit etmek ve bu fiyatı “işlem fiyatı” olarak belirlemektir. 

İşlem fiyatına eşit ve üstünde bulunan tüm alım emirleriyle, eşit ve altında bulunan tüm satım emirleri sadece bu fiyattan işlem göreceklerdir. Bu seanslar temel olarak iki aşamadan oluşur: 

1. Emir toplama: Bu süre zarfında emirler sisteme iletilir ve öncelik kurallarına göre sıralanır. Eşleştirme yapılmaz. 

2. Fiyatın belirlenmesi ve işlemin gerçekleştirilmesi: Bu süre zarfında sistemde yer alan alış-satış emirleri üzerinden yapılan değerlendirme ile açılış fiyatı belirlenir ve fiyat-zaman önceliği açısından uygun durumda olan emirler, karşılığında yeterli miktarda emir bulunması şartıyla, açılış fiyatından işleme dönüşür.

Açılış ve kapanış seansı neden önemlidir? 

Borsalar açıldığında, açılıştaki işlemler borsaların normal işlem saatlerinin dışında (borsa kapanışının ardından ertesi güne kadar geçen süre, hafta sonu veya bayram tatilleri vb.) veya beklenmedik bazı duraksama dönemlerinden (ekonomideki normal seyrin aksine bir durumun ortaya çıkması veya özel durum açıklamaları vb.) sonra gerçekleştiği için yatırımcılar, seans açılışlarında seansa göre daha fazla fiyat belirsizliği ile karşı karşıya kalır. 

Bu belirsizlik ise normal seans içi işlemlere göre daha fazla volatiliteye ve daha az likiditeye neden olabilir. 

Bu sebeple borsalarda yaşanan duraksamanın ardından özellikle açılışa yönelik özel prosedürlerin uygulanması gerekir. 

Açılış ve kapanış seansının avantajları nelerdir? 

Fiyat dalgalanmalarını azaltır 

Sürekli müzayede sisteminde değişik fiyattan sisteme giren emirler, emir işlem defterinde bulunan hisse senedi fiyatlarında ve miktarlarında değişikliğe ve dalgalanmalara yol açar. Farklı fiyatlardan gerçekleşen bu işlemler hisse senedinin volatilitesini artırır, aynı zamanda düşük fiyattan alınan hisse senedinin yüksek fiyattan satılması, yüksek fiyattan alınan hisse senedinin düşük fiyattan satılması, volatilitenin sürekliliğine imkan tanır. Açılış ve kapanış seanslarında ise fiyat dalgalanmaları emirlerin belirli bir zaman diliminde tek bir fiyatla çok taraflı eşleştirilmesine bağlı olarak azalır.

Etkin piyasa oluşmasını sağlar 

Hisse senedi fiyatını manipüle etmeye yönelik hareketler düşük sermayeli ve halka açıklık oranı az, günlük işlem hacmi sınırlı olan hisse senetlerinde sürekli müzayede sisteminde de görülmektedir. Açılış ve kapanış seanslarının bu aşamadaki piyasa yapıcılığı gün içerisinde veya gece boyunca biriken emirlerin tek bir fiyattan gerçekleşmesini sağlamasıdır. Bunun sonucu olarak da hisse senetlerindeki fiyat değişkenliği en aza inmektedir. 

Kurumsal yatırımcıların ilgisini çeker açılış 

Seansı ve tek fiyat sistemi üzerine yapılan çalışmalarda, sistemin kurumsal yatırımcılar tarafından emirlerin tümünün pasif konumunda olduğu için tercih edildiği, büyük miktarlı emirlerin, yatırımcılar tarafından mantıklı bir fiyatlama yapıldığında, sistem tarafından karşılanabilmesinin sürekli müzayede sistemine göre avantaj sağlar. 

Likiditeyi artırır 

Menkul kıymet borsalarında şeffaflık üzerine yapılan çalışmalarda, sürekli müzayede sistemine iletilen emirlerin seans esnasında yayımlanan haberler tarafından etkilendiği, karşılaştırma için bekleyen emirlerin aktif ve pasif yapılarında ani değişimler olduğu gözlemlenmiştir. Bu türden değişimler hisse senetlerinin likiditelerini olumsuz yönde etkilemektedir. Ancak, Açılış Seansında yayımlanan haberler, seans sırasında işlem gerçekleşmediği için emir sayısının çoğalmasına dolayısıyla da likiditenin artmasına neden olmaktadır. Ayrıca, açılış ve kapanış seansının bitimine kadar geçen sürede, yayımlanan bilginin daha fazla yatırımcıya ulaşması sağlanmakta, haber sindirilerek okunmakta ve sisteme girilecek fiyat daha sağlıklı bir şekilde belirlenmektedir. 

Emir iletiminde kolaylık sağlar 

Sürekli müzayede sisteminde yayımlanan derinlik bilgilerini izleme imkanına sahip yatırımcıların fiyatları değiştirme olanağı bulunurken, bu türden bilgilere ulaşma imkanı bulunmayan küçük ve profesyonel olmayan yatırımcılar böyle bir olanağa genelde sahip değildir. Ancak açılış ve kapanış seansına iletilen emirlerin derinlik ve içerik bilgileri yatırımcılara genelde açıklanmaz, sistemde tüm işlemler aynı fiyattan işlem göreceği için fiyat değiştirmeye yönelik hareketlere izin verilmez. 

İMKB’de uygulanan Açılış Seansında, açılış işlemleri aşamasına gelindiğinde sisteme emir iletimi yapılamayacağı gibi, yatırımcılar tarafından emir değiştirme, bölme veya iptali de yapılamaz. Bu aşamada açılış fiyatı hesaplanır, işlemler gerçekleşir, gerçekleşen işlemler piyasa izleme ekranı, tüm mesaj ekranı ve gerçekleşen işlemler/aktif durum sorgularından görülebilir. 

Açılış ve kapanış seansının dezavantajları nelerdir? 

Aktif işleme izin vermez

Açılış Seansında uygulanan Tek Fiyatlı Müzayede Sistemi’nin en büyük dezavantajı yatırımcıların seans işlem çağrısı yapıldığı zamanlarda işlem yapabilmeleridir. Sistem aktif işlem yapmaya izin vermemektedir. Buna karşılık yatırımcılar sürekli müzayede sisteminde seans esnasında istedikleri zaman işlem yapabilmektedirler. 

Fiyat esnekliğini azaltabilir 

Düşük işlem hacimli hisse senetlerinin sürekli müzayede seansı dışında tutularak açılış ve kapanış seansında işlem görmesi halinde, günde sadece bir ya da iki seansla belirlenen fiyatlar ve bu fiyatlara bağlı dar limitler, tüm piyasayı etkileyecek önemli bir gelişme olması durumunda emir girişini etkileyebilmekte ve hisse senedinde işlem gerçekleşmesini engelleyebilmektedir. 

Ancak, piyasanın önemli derecede etkilenmesini gerektirecek gelişmeler olması halinde, sadece açılış ve kapanış seanslarında işlem gören hisse senetlerinin işlem hacminin daralmasını önlemek amacıyla, bu tür durumlarda uygulanacak belli kurallar oluşturularak bu sorunun önüne geçilebilmektedir. 

Yetersiz katılıma sebep olabilir 

Yatırımcı profilinde aktif işleme önem veren yatırımcıların oranının yüksekliğine bağlı olarak, Açılış ve kapanış seanslarında yer almayı tercih eden yatırımcı sayısının yetersiz olması, Açılış ve kapanış seanslarında piyasasının yeterli derinlikte oluşmamasına neden olabilir. Bu durum özellikle işlem hacmi düşük, piyasa derinliği az olan hisse senetlerinin fiyatlarının açılış seansı işlemlerinde sisteme giren alım satım emirlerinin azlığından dolayı manipüle edilme olasılığını ortaya çıkarmaktadır. 

Açılış seansının kapanış seansı ile desteklenmesi gereklidir 

Borsalarda özellikle açılış ve kapanışta oluşan fiyat anomalilerini önlemenin en iyi yolu hem açılışta hem de kapanışta Tek Fiyat sisteminin uygulanmasıdır. İMKB’de açılışta uygulamaya konulan Açılış Seansı prosedürüne benzer bir uygulama henüz kapanış için yapılmadığı için, kapanışa doğru hisse senetleri fiyatlarında anormal artış hala gözlemlenmektedir. İMKB yönetimi tarafından uygulamaya konulan Açılış Seansı aynı zamanda Kapanış Seansı adı altında hayata geçirilmelidir.

Borsa İstanbul’da işlem saatleri

Dünya genelinde, işlem saatlerinin zaman çizelgesi her ülkeye veya bölgeye göre büyük ölçüde değişmekle birlikte, çoğu hafta içi boyunca faaliyet gösterir.

Borsa İstanbul'un hisse senedi piyasası işlem saatleriyle ilgili detaylı ve güncel bilgiye ise aşağıdan ulaşabilirsiniz.

(+): İşlemlerin tamamlanmasına bağlı olarak değişebilecek saati ifade eder.

Not: Emir toplama süreci, belirtilen saatlerden sonra 30 saniye içerisinde rastlantısal olarak kesilmektedir.

Bazı devletlerde, izleyen sayfalardaki bilgilere erişim kanunen sınırlandırılmış olabilir.

Erişmeye çalıştığınız Taslak İzahname'nin elektronik versiyonu, Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Sermaye Piyasası Kurulu'nun ("Sermaye Piyasası Kurulu") onayına sunulmuştur ve Mavi Giyim Sanayi ve Ticaret A.Ş. ("Mavi") tarafından sayılı Sermaye Piyasası Kanunu ve Sermaye Piyasası Kurulu tarafından belirlenmiş hüküm ve koşullar uyarınca bu internet sitesinde ve bu bilgilere güvenerek karar alınmaması temelinde, Türkiye'de yerleşik yatırımcılar olmak üzere yatırımcıların erişimine sunulmuştur.

Avrupa Ekonomik Alanı'nda, bu dokümanlar sadece Avrupa Ekonomik Alanı'na üye ülkelerdeki, İzahname Direktifi (Prospectus Directive) (Directive /71/EC) 2(1)(e) maddesi uyarınca nitelikli yatırımcı sayılan kişilere ("Nitelikli Yatırımcılar") hitaben düzenlenmiştir. Buna ek olarak, bu dokümanlar, Birleşik Krallık'ta sadece tarihli Finansal Hizmetler ve Pazarlar (Finansal Promosyon) Kanunu'na ilişkin tarihli Talimatı'nın ("Talimat") (Financial Services Markets Act (Financial Promotion) Order ) 19(5) maddesi kapsamındaki yatırımlara ilişkin profesyonel deneyimi olan Nitelikli Yatırımcılar'a veya Talimat'ın 49(2)(a)-(d) maddesi kapsamındaki yüksek net değeri haiz tüzel kişilere veya sair surette hukuken iletilen kişilere (tüm bu kişiler hep birlikte "ilgili kişiler" olarak anılacaktır) hitaben düzenlenmiş olup, sadece onlara dağıtılacaktır. Dokümanların ilgili olduğu herhangi bir yatırım veya yatırım faaliyeti, sadece Birleşik Krallık‘taki ilgili kişilere ve Birleşik Krallık dışındaki herhangi bir Avrupa Ekonomik Alanı üyesi ülkesindeki Nitelikli Yatırımcılar'a açıktır ve sadece söz konusu kişilerce işleme konu edilebilir. İlgili menkul kıymetler yasaları uyarınca herhangi bir muafiyete tabi olmadığı sürece, ilgili Menkul Kıymetler doğrudan veya dolaylı olarak Avustralya'da, Kanada'da, Japonya'da, Suudi Arabistan'da, Amerika Birleşik Devletleri'nde veya konuya dair yasal düzenlemenin ihlaline yol açacak ya da tescili gerektirecek başkaca bir devlette veya söz konusu ülkelere hitaben arz edilemez, satılamaz, yeniden satışa tabi tutulamaz, teslim edilemez veya dağıtıma tabi tutulamaz.

İzleyen sayfalarda yer alan bilgiler, herhangi bir satış teklifi veya satın alma üzere teklifte bulunmaya teşvik olarak nitelendirilemeyeceği gibi; söz konusu menkul kıymetler, bu türden arz, pazarlama veya satışlarının, tescilden veya tescilden ya da vasıflandırmadan muafiyet muamelesinden önce yasaya aykırı addedileceği herhangi bir devlette satışa konu edilmeyecektir.

Bu bilgiler, özellikle Amerika Birleşik Devletleri'nde menkul kıymet satışı teklifi niteliği taşımamaktadır. tarihli Birleşik Devletler Menkul Kıymetler Kanunu (US Securities Act of ) uyarınca, menkul kıymetler, tescil edilmedikçe veya tescilden muaf olmadıkça, Amerika Birleşik Devletleri'nde satılamaz veya halka arz edilemez. İzleyen sayfalarda söz edilen menkul kıymetler tarihli Birleşik Devletler Menkul Kıymetler Kanunu kapsamında tescil edilmemiştir ve edilmeyecektir. Bu menkul kıymetler Amerika Birleşik Devletleri'nde halka arz edilmeyecektir.

Aşağıda bulunan “Devam” tuşuna basarak (i) Avustralya, Kanada, Japonya ya da Suudi Arabistan 'da veya Amerika Birleşik Devletleri'nde mukim olmadığınızı ya da şu anda Avustralya, Kanada, Japonya, Suudi Arabistan ya da Amerika Birleşik Devletleri'nde bulunmadığınızı ve (ii) Türkiye dışında bulunan birine takip eden sayfalarda bulunan hiçbir bilgiyi iletmeyeceğinizi ya da başka bir şekilde paylaşmayacağınızı beyan ve taahhüt etmektesiniz.

Taslak İzahname, [●] tarihi itibariyle en güncel bilgileri ihtiva etmektedir. Taslak İzahname halen Sermaye Piyasası Kurulu tarafından incelenmektedir ve henüz Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yayımlanmamış veya onaylanmamıştır. Menkul Kıymetler'e ilişkin Türkiye'deki herhangi bir yatırım kararı Sermaye Piyasası Kurulu'nun ilgili yayımını ve onayını takiben verilmeli ve yatırımcıların bu kararları, İzahname bazında yaptıkları incelemelere dayanmalıdır.

"Bilgileri görmeye yetkiniz yoksa ya da ilgili bilgiyi görme izniniz olup olmadığı konusunda tereddüdünüz varsa, internet sitesinden çıkmak için lütfen buraya basınız."