Sampanya Patlatma

Şimdi önümüz yılbaşı. Fazla coşkulu, kutlama tipi insanlara sıkça rastlamanız kuvvetle olası. Şampanya patlatanlara –hele şişeyi hunharca sallayıp, fıskıye muamelesi yapanlara- hiç acımayın. Bir tokat da siz onlara patlatın.

Başlamadan önce; eğer yaşınız 18’in altındaysa hemen buradan uzaklaşın. Gidin test çözün, sivilcenize krem sürün, sevgilinize mesaj falan atın. Burada yetişkinlere özel bir konu konuşuluyor -hatta biraz da şiddet içeriyor-, dağılın!

Dönelim patlatma konusuna. Öncelikle benim şampanya dediğime bakmayın. O benim genetik snobluğum neticesi dil alışkanlığımdır. Aslında burada ben tüm köpüklü şarapları kastediyorum. Efendim tüm şampanyalar köpüklü şaraptır ancak tüm köpüklü şaraplar şampanya değildir. Sadece Fransa’nın kuzeyindeki Champagne Bölgesinde; Pinot Noir, Pinot Meunier ve Chardonnay üzümlerinden üretilen köpüklü şaraplar şampanya adını alabilir. Geri kalanların tümü köpüren şaraptır. Şampanyadan başka İtalyan “Prosecco”ları, İspanyol “Cava”ları, Alman “Sekt”leri de iyi köpüklü şaraplardır.

Diyelim ki bir restoranda kutlama yapıyorsunuz ve bir köpüklü şarap “açmaya” karar verdiniz (zinhar patlatmaya değil) Eğer hesabı siz ödüyorsanız ya da yanınızda ki kadın/adam ile ciddi bir ilişki düşünmüyorsanız şampanya yerine prosecco ya da cava söylemeniz ekonomik olarak doğru bir karar olacaktır. Cimri olduğunuzu belli etmek istemiyorsanız; “Prosecco ‘yu tercih ediyorum çünkü tankta fermente olduğu için, içinde barındırdığı fresh aromaları seviyorum” diyebilirsiniz. Yerse&#; Ki yer&#;

Şaraplar &#;sek&#;, &#;yarı tatlı&#;, &#;tatlı&#; olarak sınıflandırılır. Köpüren şaraplarda ise sek yerine “Brut” ifadesi kullanılır. Doğal köpüren şaraplar şişede ve tankta fermentasyon olmak üzere iki şekilde üretilir. Her iki şekilde de şarabın köpürmesine sebep olan karbondioksit doğal karbondioksittir. Dışarıdan karbondioksit eklenerek yapılan köpüren şaraplar başta söz ettiğmiz fıskıyeciler içindir. İtibar etmemeniz gerekir.

Şampanya kişisel olarak tarafsız kalmakta zorlandığım bir şaraptır. Geleneksel yöntemle üretilir ve şişede fermente edilirler. Bölgedeki serin ve değişken hava koşulları nedeniyle her yıl aynı kaliteyi yakalamak mümkün değildir. Çok iyi iklim koşullarında elde edilen şampanyalar özel olarak kullanılmak üzere ayrılırlar. Bazı şampanya şişelerinde gördüğümüz “Vintage” ibaresi bu anlama gelir ve fiyat olarak da kendini diğer rekoltelerden kolayca ayırır.

Ortaçağda şampanya üretimi kiliselerde rahipler tarafından yapılırdı. Möet& Chandon’un dünyaca ünlü “Vintage”ı “Dom Perignon” adını 17 yy’da yaşamış, şampanya üreticisi rahipten alır. Bölgenin önemli şehirleri Reims ve Epernay ‘de yer alan önde gelen şampanya üreticilerinde (Möet&Chandon, Mumms, Taittinger, Mercier vs) tadım yapmak ve yer altında kilometrelerce uzanan mahzenlerinde dolaşmak tarifsiz bir keyiftir.

Champagne Bölgesi şampanyaları kadar yemekleri ve enfes biralarıyla da dikkate değer. İnek sütünden üretilen peynir “Langres”, gül aromalı kurabiye “Biscuits de Reims” ve Flaman usulü ağır ateşte soğan ve birada pişen “Carbonnade de boeuf” kaçırılmaması gereken lezzetlerin başında gelir.

Üretimi hassasiyet ve titizlik gerektiren, birçok inceliği olan, üretim süreci boyunca el emeği gerektiren, mahzende en az sene geçiren, bu her damlası değerli şarabı yere göğe fışkırtmak kabul edilemez. Tüm bunlardan sonra, “Patlatalım da tokat mı, yumruk mu, tekme mi” derseniz, bu tamamen kişisel tercihinizdir.

Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, seçmenleri hedef alan skandal sözler sarf ederek, &#;Millet İttifakı&#;na giden her oy teröre nefes olur, büyük Türkiye&#;nin yürüyüşüne sekte vurulur&#; dedi. Skandal sözlerine devam eden Bozdağ, &#;14 Mayıs akşamı, ya şampanya patlatıp bunu sabaha kadar kutlayanlar olacak ya da temiz alnını şükür için secdeye koyup Rabb&#;ine hamdedenler olacak&#; ifadelerini kullandı.

Bozdağ, &#;Şanlıurfa Esnaf Buluşması&#;nda seçmenlere yönelik skandal sözler kaydetti.

Millet İttifakı&#;na giden her oyun &#;teröre&#; nefes olacağını iddia eden Bozdağ, &#;Türkiye&#;nin dağları da dereleri de illeri de terörün başına indi. Sadece Türkiye&#;de değil, sınırımızın dışında da terör örgütleriyle etkin mücadele ederek oralarda da onları etkisiz hale getiriyoruz. Şimdi neden bizim karşımızda duruyorlar? Çünkü terörle etkin ve kararlı mücadele onların nefes alanlarını tamamen yok etti. Nefes alacak yer bulamaz hale geldiler. İHA&#;lar, SİHA&#;lar, Kızılelma, bu memleketin elde ettiği yeni imkanlar onlara her şeyi dar etti. O yüzden nefes almak için bu iktidarın gitmesine ihtiyaçları var. Millet İttifakı&#;na giden her oy teröre nefes olur, büyük Türkiye&#;nin yürüyüşüne sekte vurulur. Türkiye&#;nin son 20 yılda kazandığı bu büyük değişime gerçekten zarar verecektir. O yüzden yeni dönemde ülkemizin huzurunu, istikrarını korumak için de her şeyi bir kenara bırakıp yeniden yekvücut olmamız gerekir&#; ifadelerini kullandı.

&#;YA ŞAMPANYA YA DA RABB&#;İNE HAMDEDENLER&#;

Skandal sözlerine devam eden Bozdağ, &#;14 Mayıs&#;ın akşamı Türkiye&#;de iki fotoğraftan biriyle karşılaşılır. Ya şampanya patlatıp bunu sabaha kadar kutlayanlar olacak ya da temiz alnını şükür için secdeye koyup Rabb&#;ine hamdedenler olacak. Bu ikisinden birini oluşturmak bizim, aziz milletimizin elindedir. O gece kimi sevindireceğimize iyi karar verelim. Ya Kandil sevinecek ya Şanlıurfa&#;nın asil insanları sevinecek. Ya FETÖ sevinecek ya bu milletin temiz evlatları sevinecek. Ya ABD&#;nin başkanı orada keyif yapacak ya da Türk milletinin her bir hanesi &#;Cevabı ABD&#;ye verdik, AB&#;ye verdik, Türkiye&#;nin seçimi Londra&#;da, Washington&#;da değil Şanlıurfa&#;da yapılır, iktidarı da başka ülkeler değil, Şanlıurfa&#;nın asil insanları tayin eder&#; diye onlara büyük bir Osmanlı tokadını yapıştıracaktır&#; diye konuştu.

Bekir Bozdağ, şunları söyledi: &#;Siz olsanız bir yere giderken ailenizi Kılıçdaroğlu&#;na mı emanet edersiniz Tayyip Bey&#;e mi emanet edersiniz? Ailemizi emanet edemeyeceğimiz insanlara ülkemizi lütfen emanet etmeyelim.&#;

Birden havaya patlayan şampanyalar ve büyük kutlamalar çoğu kişinin aklına kazınan görüntüler arasındadır. Davetin ihtişamını ortaya çıkaran şampanya patlatma ritüelinde daha önce deneyiminiz yoksa beklediğiniz gibi bir patlama ile karşılaşamayabilirsiniz. Adeta bir havai fişek gösterisi gibi olan şampanya patlatma geleneğinde istenen patlamayı yakalamak için bazı püf noktalarına dikkat etmeniz gerekecektir.

Şampanya Nasıl Bir İçkidir?

Şampanya aynen kola ve ya gazoz gibi asitli bir yapıya sahiptir. Soğuk olarak tüketilmesi gerektiğinden dolayı sıcak yerde değil soğuk yerlerde saklanması gerekir. Şampanya eğer patlatmadan açılmak isteniyorsa fazla sallanmamalı ve kapağı dikkatli bir şekilde açılmalıdır. Şampanya şişeleri mantar bir tıpa ile kapatılır. Fazla sallanması halinde bu mantar birden bire patlayacaktır. Eğer resmi bir ortamda bulunuluyorsa şampanya şişesinin üzerindeki jelatin kısım yırtılarak açılmalıdır. Ardından ise şampanyanın kapağı hafif bir şekilde çevrilerek çıkarılmalıdır. Mantar tıpa dikkatli bir şekilde çıkarıldığında şampanyadan dışarıya hafif bir duman çıkacaktır.

Şampanyayı Patlatmak İçin Ne Yapmalı?

• Şampanya normalde soğuk tüketilen bir içkidir. Ancak şampanyanın içerisinde ısıdan etkilenen asidik bir ortam bulunur. Şampanya ısınmaya başladıkça bu asitlenme devam eder ve iç kısımdaki şampanya basıncı artar. Bu nedenle hemen tüketilecek olan şampanya 1 saat kadar oda ısısında bekletilebilir. Eğer daha soğuk bir şampanya isteniyorsa buz dolu bir kabın içinde değil soğuk su dolu bir kabın içerisinde bekletilebilir.
• Şampanyayı patlamadan önce şişeyi elinize aldığınızda ıslak olmaması için kurulamanız gerekir. Çünkü su ve buz karışımı içerisinde kalan şişe ıslanacak ve açmak istediğinizde elinizden kayacaktır.
• Şampanya şişesinin ağız kısmında özel bir ambalaj bulunur. Şampanya şişesini açabilmek için bu paketli kısmın açılması gerekir. Şarap anahtarı denilen bir alet yardımı ile bu paketi düzenli bir şekilde çıkarabilirsiniz.
• Şampanyanızı patlatmak istiyorsanız bu aşamada elinizi şişenin üzerindeki mantar tıpanın üzerine yerleştirin. Genellikle başparmağınızla mantarın üzerine bastırmanız da yeterli olacaktır. Ancak parmağınızı iyice bastırmış olacağınızdan emin olun.
• Şampanya şişesini hafif ya da biraz daha hızlı bir şekilde sallayın. Eğer büyük bir patlama olmasını istiyorsanız daha fazla sallayabilirsiniz.
• Sallamanın hemen ardından parmağınızla baskı uyguladığınız mantarı serbest bırakın.
• Mantar içerideki basıncın etkisi ile bir anda kendini dışarı itecek ve iç kısımda basıncı artan şampanya havada patlamalar yapmaya başlayacaktır.
• Patlamanın bitmesinin ardından şişenin ağız kısmını silerek kadehlere doldurabilirsiniz.

Şampanya Patlatırken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Şampanya şişesini patlatırken mantar tıpaya uygulayacağınız baskıyı tam zamanında kesmeniz gerekir. Zaten mantar tıpa içerideki basınç artınca kendini öne doğru itmeye başlar. İşte tam da bu sırada elinizi mantardan çekmelisiniz.

Şampanyayı patlatırken karşınızda insanların olup olmadığına dikkat edin. Çünkü mantar tıpayı fırlayarak karşı taraftaki insanlara zarar verebilir. Şampanya patlatırken insanlarla aranıza metre mesafe koymaya dikkat edin.

Şampanya şişesini suyun ve ya buzun içerisinden çıkardıktan sonra kurulamaya dikkat edin. Islak kalan şişeleri salladığınızda bir anda şişe elinizden kayabilir ve daha büyük sorunlar oluşturabilir.

Şampanyayı soğuk tüketmek istiyorsanız yarısı buz yarısı su olan bir kabın içerisinde bekletebilirsiniz. Bu sayede şampanya soğuk kalırken patlamaya hazır hale gelir.

Bize has bir gelenek değil belki ama kutlamalarda biliyorsunuz şampanya patlatılır genelde&#; İşte onun arkasında enteresan bir fizik var! Şampanya Fiziği !

Bir şampanya, mantarı gevşetildiğinde patlamaya hazırdır ve patlama hızı muazzam bir hıza ulaşır, hem de bu ölümcül bir hızdır. Neredeyse Saatte 50 km hız gibi yüksek bir hızla patlar şampanyalar. Tabi aslında çoğumuz bu patlamanın nedeninin basınç olduğunu biliyoruz da işte o nasıl oluyor?

Aylarca kendi halinde fermantasyon yapan şişe içinde bir basınç oluşuyor ve sonucunda patlama, kabarcıklar ve köpürme oluyor&#; Bu basıncın nedeni aslında mayadır. Zaten bunun maya olduğunu çoğumuz biliyoruz ama sonrası ilginç işte&#;

Mayalar ökaryotik mikroorganizmalardır. Mantar alemi altında incelenir. Bilinen tür maya vardır ki bu bilinen mantarların sadece %1’i eder. Yaptıkları fermantasyon sayesinde bira, hamur ve şarap elde edilir.

Mesela hamur mayasını örneklendirelim.

Temel olarak buğday unu ve su karıştırılarak laktik asit ve maya ile fermente edilmesi sonucu elde edilir.
Mayalar bütün tahıllarda bulunur. Soluduğumuz havada ve unda doğal olarak mevcuttur. Dolayısıyla doğal yollardan un-su karışımına bulaşma gerçekleşir ve hamur mayalanır.
Mesela yine, meyveler ağaçtan düştüklerinde, fermantasyona uğruyorlar. Bu süreç içerisinde bakteri ya da maya, meyvenin içine girip ziyafet çekmeye ve meyvenin karbonhidratlarını etanol gibi yeni kimyasallara çevirmeye başlıyor. Yani alkole. ?

Yani mayalar ne yapıyormuş?

Karbonhidratları, karbondioksit ve alkole çeviriyorlar. Buna kimyada fermantasyon deniliyor işte.
Mayaların besin kaynağı aslında bir nevi şeker. Şekeri onlar alıp besleniyorlar ve bize dışkıladıkları ya da gaz çıkardıkları karbondioksit oluşuyor.

Her maya atığı karbondioksiti her bir köpüklü şişede 10 gramdan fazlasını dönüştürür. Bu, kapalı şişenin sınırları içinde, bir araba lastiğinin içinde bulunan yaklaşık üç katı bir basınca eşittir. Şişenin mantarı gevşetilince de büyük bir basınçla kendini dışarı atar. İşte demin de söylediğimiz gibi neredeyse saatte 50 km hızla! Ama normal koşullarda karbondioksitin çoğu şampanyanın içinde çözünür. Bu yüzden mantarın hızı şarabın sıcaklığına bağlıdır.  Çünkü karbondioksit daha yüksek sıcaklıklarda çok daha az çözünür, bu da şişenin içinde daha yüksek bir basınca ve dolayısıyla daha hızlı bir fırlatma hızına yol açar.

8 ila 10 santigrat derece mükemmel içme sıcaklığında mantarlar saatte yaklaşık 40 kilometre hızla dışarı çıkar. Şampanya patladıktan sonraki anlarda, bir başka dinamik fenomen oluşur, uçup giden sis parçaları belirir.  Şişenin ağzındaki gazın basıncındaki ani beş kat düşüş, yaklaşık 80 santigrat derece sıcaklık düşüşüne neden olur.
Bir an için eksi&#;in altına düştüğü için, gazdaki su ve alkol kalıntıları, hızla buharlaşır ve sönük bir dumana dönüşür. Daha sonra şampanyada çözünen karbondioksit çıkmaya başladığında köpüklenme başlar. Şişenin içindeki toplam 6 litre gazın serbest kalması ve tamamı ile dışarı çıkması kendi başına yaklaşık 10 saat gibi bir süre sürer.

Eğer şampanyayı hızlıca dökerseniz yine köpürecektir. Ondan dolayı şampanya bardakları dikkat edersiniz ki uzundur tıpkı bir boru gibidir. Hem yumuşakça dökülmesi gerekiyor hem de boru tipi bir kadehe konuyor ki karbondioksit hemen salınmasın.

Geniş bir bardak tercih edilmemesinin nedeni işte şampanyanın hızlı karıştıracak ve hemen çok fazla karbondioksit salacak olmasıdır.

Yaaa işte şampanya diye geçtiğimiz şeyin altında nasıl bir bilim var değil mi?

Enteresan!

Şampanya Fiziği Videomuz Aşağıda!