Biyoloji Olimpiyatları Soruları

Biyoloji Olimpiyatı Seçme Sınavı Soruları

1. Eşey hormonlarının kimyasal yapısı aşağıdaki bileşiklerden hangisine uyar?
A) Karbonhidrat
B ) Protein
C) Lipit
D) Steroit
E) Mukopolisakkarit

2. Bir bitki hücresi hipertonik bir çözeltiye konulduğunda ilk olarak aşağıdakilerden hangisi gerçekleşir?
A) Hücre porlarının kapanması
B ) Hücrenin patlaması
C) Plazmoliz
D) Ozmotik basıncın dengelenmesi
E) Metabolik işlevlerin durması
3. Aşağıdakilerden hangisi prokaryotik hücreler için geçerli değildir?
A) Fotosentetik pigmentler zarla çevrilmiştir
B ) Bazılarında hücre zarının dışında selüloz içermeyen bir hücre çeperi bulunur
C) Bazıları fotosentez yaparlar
D) Hücre sitoplazmalarında ribozom birikmelerine rastlanır
E) Pek çoğunda gerçek kamçı bulunmaz
4. Ribonukleik asitlerin sentezleri ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) mRNA çekirdekte, rRNA ve tRNA çekirdekçikte sentezlenir
B ) mRNA ve rRNA çekirdekte, tRNA çekirdekçikte sentezlenir
C) rRNA ve tRNA çekirdekte, mRNA çekirdekçikte sentezlenir
D) mRNA, rRNA ve tRNA'nın hepsi çekirdekçikte sentezlenir
E) mRNA ve tRNA çekirdekte, rRNA çekirdekçikte sentezlenir
5. Bir DNA molekülünün o yerdeki baz dizilimi 5' ATTGGSTAS 3' ise buna göre mRNA'nın baz dizilimi aşağıdakilerden hangisi olmalıdır?
A) 5' TAA SSGA TG 3'
B ) 5' UAA SSGA UG 3'
C) 3' UAA SS GAUG 5'
D) 3' TAA SSGATG 5'
E) 3' AAU SSGA UG 5'
6. "Birim zar" ve "Sıvı mozaik model"lerine göre hücresel zarlar için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır ?
A) Zarlarda görülen asimetri; periferal proteinlerin miktar farkının bir sonucudur
B ) Zarların yapı ve işlev farklılıkları zar proteinlerinin çeşitliliğine, yerlerine ve dağılışlarına bağlıdır
C) Birim zar kalınlığı plazma zarında hücre içi zarlardan daha fazladır
D) Elektron mikroskobunda dışta görülen iki yoğun bant lipit ortadaki açık bant ise proteinlerden oluşmuştur
E) Glikoproteinler hücre zarının dış yüzeyinde bulunur
7. Aşağıdaki canlı gruplarından hangisinde sentriyol bulunmaz?
A) Hayvan hücrelerinin çoğunda
B ) Kırmızı algler dışındaki alglerde
C) Mantarlarda
D) Yosunlarda
E) Çiçekli bitkilerde
8. Mitokondride protein sentezi ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) Mitokondri ribozomlarının yapısal proteinlerinin çoğu çekirdekte sentezlenir
B ) Mitokondri proteinlerinin büyük bir çoğunluğu hücre çekirdeğindeki DNA ile kodlanır
C) Mitokondri rRNA'ları mitokondri DNA'sı tarafından sentezlenir
D) Mitokondri ribozomlarının yapısal proteinlerinin çoğu sitoplazmada sentezlenir
E) Mitokondri DNA'sı organel içindeki proteinlerin ancak %10-15 kadarını şifrelemeye yeterlidir
9. Aşağıdaki metabolik olaylardan hangisi hem kloroplastlarda ve hem de mitokondride meydana gelir?
A) Oksidatif fosforilasyon
B ) Fotofosforilasyon
C) Fosforilasyon
D) Fotorespirasyon
E) Lipit yıkımı
10. Plastitlerle ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) Bütün fotosentetik hücrelerde bulunurlar
B ) Klorofil ve karotenoid gibi pigmentler içerirler
C) Nişasta, protein ve yağ gibi maddelerin sentezini yaparlar
D) Nişasta, protein ve yağ depolarlar
E) Genellikle proplastit adı verilen yapılardan oluşurlar
11. Kloroplastın içeriği ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) Kloroplast DNA'sı daha çok bakteri DNA'sına benzer
B ) Sonbaharda klorofil azaldığında bunların yerini karoten ve ksantofil alır
C) Kloroplast enzimleri çekirdekte kodlanır
D) Kloroplast enzimleri sitoplazmik poliribozomlarda sentezlenir
E) Karanlık tepkimeleri enzimleri kloroplastın tilakoid zarlarında yerleşmiştir
12. Aşağıdaki ribozom tiplerinden hangisi hem hayvan ve hem yüksek organizasyonlu bitkilerde bulunur?
A) 50 S
B ) 60 S
C) 70 S
D) 80 S
E) 90 S
13. Aşağıdakilerden hangisi, yalnız bir çift kolu ve bir terminal sentromeri olan kromozoma verilen addır?
A) Metasentrik
B ) Submetasentrik
C) Akrosentrik
D) Telosentrik
E) İzokromozom
14. Mitozun sürecini aşağıdaki ifadelerden hangisi tam olarak tanımlar?
A) Interfazın sona ermesi ile başlar ve yeni bir interfazın başlaması ile son bulur
B ) Interfazın sona ermesi ile başlar, telofaz başlangıcında son bulur
C) Interfazın başlaması ile başlar, telofazın sonunda biter
D) Profaz ile başlar telofaz başında biter
E) Anafazda başlar interfaz ile son bulur
15. Moleküler oksijen yokluğunda, kas hücresi glikozu yıkarken, aşağıdaki maddelerden hangisi üretilmez?
A) PGAL
B ) ATP
C) Pürivik asit
D) Laktik asit
E) Asetil CoA
16. Bazı bağırsak parazitlerinin gelişme evrelerini konukçunun vücudu dışında tamamlamasının nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Yayılmayı sağlayabilmek için
B ) Eşeysel çiftleşmeyi sağlayabilmek için
C) Gelişmesini yapabilmesi için oksijene gereksinme duyduğundan
D) Konukçuda gerekli enzimleri bulamadığından
E) Konukçuda gerekli besinleri bulamadığından
17. Fermantasyon sonucu net olarak kaç tane ATP molekülü üretilir?
A) 4
B ) 2
C) 3
D) 6
E) 8
18. Glikolizin sonunda glikoz molekülündeki karbon atomları aşağıdaki moleküllerden hangisinde yer alır?
A) 6 molekül CO2
B ) İki molekül NADH
C) İki molekül piruvik asit
D) Bir molekül fruktoz
E) İki molekül asetil- CoA
19. Kolaylaştırılmış difüzyon ile aktif taşıma için aşağıda verilerden hangisi doğrudur?
A) İkisinde de enerji harcanır
B ) İkisinde de enerjiye ihtiyaç yoktur
C) İkisinde de taşıyıcı proteinler rol oynar
D) İkisinde de taşınan madde yüksek konsantrasyonlu ortamdan düşük konsantrasyonlu ortama taşınır
E) Hiçbiri
20. Krebs döngüsünün sonunda aşağıdakilerden hangisi meydana gelir?
A) Glikozdaki enerji yalnız ATP' de depolanır
B ) Glikoz molekülü tamamen oksidasyona uğrar
C) Elektronlar glikozdan ATP' ye aktarılır
D) Glikozdaki karbon atomları laktik asite aktarılır
E) NADPH+ ların hepsi tüketilir
21. Aşağıdakilerden hangisinde, ökaryotik hücrelerde, glikoliz enzimlerinin ve sitrik asit döngüsü enzimlerinin bulundukları yerler doğru olarak verilmiştir?
Glikoliz enzimleri Sitrik asit enzimleri
A) Mitokondri iç zarında Mitokondri matriksinde
B ) Sitozolde Mitokondri matriksinde
C) Mitokondri matriksinde Sitozolde
D) Sitozolde Mitokondri iç zarında
E) Mitokondri iç zarında Sitozolde
22. Aşağıdakilerden hangisi polizomları (poliribozomları) bir arada tutar?
A) DNA
B ) tRNA
C) mRNA
D) rRNA
E) Protein
23. Tipik bir Prokaryot genomunda DNA'nın % kaçı hem transkripsiyona hem de translasyona uğrar?
A) % 90
B ) % 70
C) % 20
D) % 10
E) % 1
24. Aşağıdaki DNA kısımlarından hangisinde her ikisi de transkripsiyona uğramaz?
I Regülatör gen
II Promotor
III Operator gen
IV Yapısal gen
A) I ve II
B ) I ve IV
C) I ve III
D) II ve IV
E) II ve III
25. Ökaryotik hücrelerin organellerindeki translasyon aşağıdaki tanımların hangisine uyar?
A) Ökaryotik hücredeki translasyonla aynı şekilde yürür
B ) Prokaryotlardaki gibi formillenmiş metionin ile başlar
C) Transkripsiyon tamamlanıncaya kadar oluşamaz
D) Ökaryotik ribozomlardakilerine benzer ribozomlarda oluşur
E) Prokaryotlardaki ve ökaryotlardaki gibi aynı kodları kullanırlar
26. Nukleotit dizilimi 5'-AUGACCCAUUGGUCUCUGUAG- 3' şeklinde olan bir mRNA'nın sentezleteceği polipeptid zinciri kaç aminoasit uzunluğunda olur?
A) 7
B ) 6
C) 5
D) 4
E) 3
27. Aşağıdaki eşleşmelerden hangisi doğrudur?
a. Peptidil transferaz 1. Amino asidin t-RNA'ya takılmasından sorumlu enzim.
b.DNA polimeraz 2. DNA zincirini birleştiren bir enzim.
c. Amino açil t-RNA sentetaz 3. RNA'dan DNA sentezliyor.
d. Revers Transkriptaz 4. Polipeptidle t-RNA arasındaki bağı hidroliz eder.
e. DNA Ligaz 5. DNA sentezinden sorumlu.
A) a-4
B ) e-2
C) b-3
D) c-1
E) d-5
28. mRNA'lardan protein sentezlenebilmesi için aşağıdaki koşullardan hangisi yanlış olarak verilmiştir?
A) mRNA uyarılmalıdır
B ) mRNA'da okumanın yönü 3'den 5'e doğru olmalıdır
C) mRNA'nın üzerinde sentezlemeyi durdurucu dizilimler olmalıdır
D) mRNA ribozomla temasa geçmelidir
E) Gerekli aminoasitler hazır olmalıdır
29. Bir DNA zinciri üzerinde bulunan operatör ile ilgili olarak aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?
A) Operona bitişik olarak bulunur
B ) Repressörün bağlandığı yerdir
C) Belirli bir nukleotit diziliminden meydana gelmiştir
D) Operonun işlevini denetler
E) Sadece katabolik tepkimelerde görev yapar
30. Aşağıdakilerden hangisi mutasyonu tanımlar?
A) Genetik rekombinasyonlardır
B ) Genetik bilgideki kalıtsal değişimlerdir
C) Genetik şifrenin hatalı transkripsiyonuyla ortaya çıkan değişikliklerdir
D) Bulunduğu bireye çoğu kez yarar sağlayan kalıtsal değişikliklerdir
E) Evrimsel gelişmelerin sonucunda ortaya çıkan değişikliklerdir
31. Morötesi ışınlar, çoğunlukla, aşağıdaki etkileşmenin hangisiyle mutasyona yol açar?
A) DNA'da tek bir kolu kırması
B ) Timini alkil guanine dönüştürmesi
C) Kalıcı ya da yeterince tamir edilemeyen timin dimerlerini oluşturması
D) DNA segmentlerinin inversiyon uğratması
E) DNA segmentlerinde delesyona neden olması
32. Watson-Crick modeline uyan ve %35 adenin içeren bir DNA'nın sitozin oranı aşağıdakilerden hangisidir?
A) %15
B ) %30
C) %35
D) %70
E) %60
33. Tek zincirli bir DNA'nın ele alınan bir parçası 5' ATCGGCAT 3' dür. Bu orijinal parça ile aşağıdaki tek-zincirli DNA parçalarından hangisi komplementer çifte-sarmal oluşturur?
A) 5' TAGCCGTA 3'
B ) 5' ATGCCGAT 3'
C) 5' ATCGGCAT 3'
D) 5' GATCCGAT 3'
E) 5' TACCCTAG 3'
34. Ligaz enzimi aşağıdakilerden hangisi için gereklidir?
A) Okazaki fragmentlerini birbirine birleştirmek için
B ) Uzayan DNA koluna yeni nukleotitlerin eklenmesi için
C) Replikasyon çatalının ortaya çıkarılması amacıyla DNA' nın açılması için
D) Bozuk yapılan DNA'ları parçalamak için
E) DNA sentezlenmesinde yağlı bir ortam oluşturmak için
35. İnterlokasyon yapıcı ajanlar, aşağıdakilerden hangisinin hızını artıran mutajenlerdir?
A) Transisyon mutasyonlarının
B ) Transversiyon mutasyonlarının
C) Çerçeve kayması mutasyonlarının
D) Delesyonların
E) X kromozomundaki mutasyonların
36. Bir amino asidin DNA şifresi TAC ise, bu amino asidi taşıyan tRNA molekülündeki antikodon aşağıdakilerden hangisidir?
A) ATG
B ) UGA
C) UAC
D) UAG
E) AUG
37. Bir bitkinin gövde ucuna çok yüksek konsantrasyonda oksin uygulandığında aşağıdaki olaylardan hangisi olur?
A) Çok hızlı uzama olur
B ) Gövde büyür fakat kıvrılmaz
C) Gövde büyümesi engellenir
D) Gövde incelir ve zayıflar
E) Kökler daha hızlı büyür
38. Hücre bölünmesi ve hücre farklılaşmasının nisbi hızı aşağıdaki hormon çiftlerinin hangisinin karşılıklı etkileşimi ile belirlenmektedir?
A) Giberellin ve zeatin
B ) Oksin ve etilen
C) Oksin ve absisik asit
D) Oksin ve sitokininler
E) Etilen ve absisik asit
39. Çiçekte korolla olarak bilinen taç yaprakların ana görevi nedir?
A) Erkek gamet oluşturmak
B ) Tohum yaymak
C) Tozlaşma ve döllenmeyi sağlamak
D) Koruma ve polinatörleri cezbetmek
E) Dişi gamet oluşturmak
40. Sadece erkek çiçekleri taşıyan bir ağaç için aşağıdakileden hangisi doğrudur?
A) Tam çiçekleri taşıyabilir
B ) Kesinlikle karpellat çiçekleri taşır
C) Dioiktir
D) Monoiktir
E) Kendi kendine tozlaşabilir
41. Bir angiosperm bitkide aşağıdaki üreme hücrelerinden hangisi bir ya da daha fazla farklı hücre içerir?
A) Yumurta hücresi
B ) Sperm hücresi
C) Triploid endosperm hücresi
D) Tüp hücresi
E) Megaspor ana hücresi
42. Aşağıdaki terimlerden hangisi, bitki yapraklarındaki stomalar aracılığıyla gaz halinde su yitirilmesini tanımlar?
A) Transpirasyon
B ) Osmoz
C) Eksüdasyon
D) Gutasyon
E) Basınç akışı
43. Aşağıdaki özelliklerden hangisi monokotil bir bitki için karakteristiktir?
A)Ağsı damarlanma
B )Kazık köklü
C)Gövdede iletim demetleri dağınık
D)Çiçekler beş petalli
E)Kurak bölgede yaşarlar
44. Işık ortamında fotosentez sisteminde 2 Mol H2O fotolize uğrar, 1 Mol O2 çıkışı olur. Bundan başka aşağıdakilerden hangisi meydana gelir?
A) 1 ATP, 1 NADPH.
B ) 2 ATP, 2 NADPH
C) 4 ATP, 1 NADPH
D) 3 ATP, 2 NADPH
E) 4 ATP, 2NADPH
45. Bitkide köklerden en uzaktaki yapraklara kadar uzanan ve iletim boruları ile yapılan su iletiminde iş gören en önemli kuvvet aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kök basıncı
B ) Kılcal boru sisteminin kohezyon kuvveti
C) Aktif transport
D) Havanın emme kuvveti
E) Toprağın emme kuvveti
46. Bir saksıdaki bitkinin (sardunya) yapraklarında stoma hücrelerinin pH'ları ölçülmüş ve pH=4 olduğu saptanmıştır. Bu bilgiye dayanarak aşağıdakilerden hangisini söyleyebiliriz?
A) Stomalar açıktır
B ) Stomalar kapalıdır
C) Bir şey diyemem
D) Stomalar yarı açıktır
E) Transpirasyon çok hızlıdır
47. Mg2+ klorofilin yapısında bulunduğu için fotosentezde önemli rol oynar. Bundan başka aşağıdakilerden hangisinde önemi büyüktür?
A) Stomaların açılmasında
B ) Transpirasyonda
C) Enzimatik reaksiyonlarda
D) Elektron transportunda
E) Köklere su alınmasında
48. Aşağıdakilerden hangisi C3 bitkilerinde fotosentezde karanlık reaksiyonların ilk enzimidir?
A) Aldolaz
B ) Transketolaz
C) Fosfopento izomoraz
D) Fosfotaz
E) Ribuloz bifosfat karboksilaz
49. Aşağıdaki elementlerden hangisi oksin sentezinde rol oynar?
A) Fe
B ) Mg
C) Zn
D) Mn
E) Cu
50. Bitkilerde ışığın varlığını ya da yokluğunu saptayan, aşağıdakilerden hangisidir?
A) Auxin
B ) Fitokrom
C) Klorofil
D) Gibberellin
E) Florigen


CEVAPLAR 1. D 2 C 3 A 4. E 5. C 6. D 7. E 8. A 9. C 10. A 11. E 12. D 13. D 14. A 15. E 16. C 17. B 18. C 19. C 20. B 21. B 22. C 23. E 24. C 25. B 26. B 27. B 28. B 29. D 30. B 31. C 32. A 33. B 34. A 35. C 36. D 37. C 38. D 39. D 40. C 41. D 42. A 43. C 44. D 45. D 46. B 47. C 48. E 49. C 50. B

Bilim alanında genç beyinleri keşfetmek, yeteneklerini teşvik etmek ve iyi birer bilim insanı olarak yetişmelerini sağlamak amacıyla ulusal ve uluslararası düzeyde yapılan bir organizasyondur.

Uluslararası bilim olimpiyatları, ülkelerin kendi ulusal yarışmalarında başarılı olan öğrencileri bir araya getiren ve her yıl farklı ülkelerde düzenlenen organizasyonlardır.

Bilim olimpiyatlarını, TÜBİTAK Bilim İnsanı Destekleme Daire Başkanlığı (BİDEB) yürütülmektedir. Bu çalışmalar hem ulusal düzeyde hem de uluslararası düzeyde yapılmaktadır.

Ulusal düzeyde ortaöğretim kurumlarıyla (lise) ilköğretim kurumlarının 8. sınıflarına devam etmekte olan öğrenciler sınavlara katılabiliyor. Öğrencilere bilimsel çalışmalar yapmaya özendirmek ve bu alanlarda özel eğitim olanakları sağlamak amacıyla her yıl ülke genelinde MATEMATİK, FİZİK, KİMYA, BİYOLOJİ ve BİLGİSAYAR dallarında Ulusal Bilim Olimpiyatları düzenleniyor. İlköğretim 8. sınıflar bu sınava FİZİK, KİMYA, BİYOLOJİ, BİLGİSAYAR dallarında katılabiliyorlar.

Uluslararası Biyoloji Olimpiyatı, her ülkelerin kendi ulusal yarışmalarında başarılı olan öğrencileri buluşturan bir yarışmadır. Her yıl farklı bir ülkede düzenlenen bu organizasyon 1989 Belçika, Bulgaristan, Çekoslovakya, Doğu Almanya, Polonya ve Sovyetler Birliği gibi ülkelerin katılımıyla Prag’da toplanarak IBO (uluslararası biyoloji olimpiyatları) konseyini kurmuşlar. Uluslararası ilk biyoloji olimpiyatı bu altı ülkenin katılımıyla 1990 yılında Çek Cumhuriyeti’nin Olomouc şehrinde yapılmıştır. Katılan ülke sayısı her geçen yıl artmaktadır. Günümüzde  katılan ülke sayısı 55’in üzerindedir.

Türkiye bu organizasyona ilk kez 1993 yılında katıldı ve her yıl katılmaya devam ediyor. TÜBİTAK tarafından yapılan Ulusal Biyoloji Olimpiyatları sonucunda belirlenen Milli Takım ülkemizi değişik ülkelerde temsil etmektedir.

Türkiye’de biyoloji olimpiyatları TÜBİTAK tarafından organize ediliyor. 3 aşamadan oluşan seçmeler iki yıl sürüyor. Bu aşamaların sonunda Türkiye’yi temsil etmek üzere 4 kişilik milli takım oluşuyor.

1. Aşama sınavı ortaöğretimkurumlarındaokuyanöğrencilerin katılımıyla gerçekleşiyor. Okullarda idarenin belirlediği 6 kişilik gruplar ocak –şubat döneminde başvurularını yapıyor. Nisan ayının sonunda ilan edilen tarihte sınav belirli merkezlerde gerçekleştiriliyor. Her yıl bu sınava ülke genelinde 3-4 bin öğrenci katılıyor. Sınavda 90 dakika süre zarfında çoktan seçmeli 100 soru soruluyor. Başarılı olan 40 öğrenci 1. Aşma sınavını geçmiş oluyor. Bu öğrencilerden ilk 20’si TÜBİTAK tarafından düzenlenen yaz kampına davet ediliyor ve akademisyenler tarafından verilen derslerle 2. Aşama sınavına hazırlanıyor. Diğer 20 öğrenci 2. Aşama sınavına kendi imkânları ile hazırlanıyor. Bu sınavda madalya verilmiyor. TÜBİTAK bölgelerde dereceye giren öğrencileri ilan ediyor.

              2.Aşama sınavı Ankara’da gerçekleştiriyor. Sınava katılmayı hak eden öğrenciler 5 gün TÜBİTAK tarafından misafir ediliyor ve bu sürenin sonunda yine 90 dakikalık 100 sorudan oluşan sınava giriyorlar. Değişik aktivitelerden sonra son gün ödül töreni düzenleniyor. Bu törende başarılı olan öğrencilere 2 altın, 4 gümüş ve 6 bronz madalya veriliyor. Madalya alan öğrencilerle beraber başarılı kabul edilen öğrenciler TÜBİTAK’ın kış kampına davet ediliyor. Kış kampı sömestr tatilinde 2 hafta sürüyor.

3. Aşama sınavı kış kampına katılan öğrencilerin katılımıyla gerçekleştiriliyor.  Sınav genelde nisan ayı içerisinde gerçekleştiriliyor. Teorik ve deneysel soruların bulunduğu sınav sonunda ülkemizi uluslararası sınavlarda temsil edecek 4 kişilik milli takım belirlenmiş oluyor.

Uluslar arası Biyoloji Olimpiyatı (IBO), teorik ve pratik olmak üzere iki aşamadan oluşuyor. Uluslar arası Biyoloji Olimpiyatlarında madalya alan öğrenciler, branşlarında tercih yapmak şartıyla istedikleri üniversitenin istedikleri bölümüne sınavsız girebilmektedirler.

Uluslararası Biyoloji Olimpiyatında madalya almış bir öğrencinin sınavsız giriş yapabileceği üniversiteler;

1. Genetik Mühendisliği, Çevre Mühendisliği
2. Tıp Fakültesi, Diş Hekimliği, Eczacılık
3. Biyoloji, Biyoloji öğretmenliği
4. Biyokimya, Teknolojisi Mühendisliği
5. Biyomedikal Mühendisliği
6. Biyomühendislik
7. Biyoloji-Kimya Mühendisliği
8. Moleküler Biyoloji ve Genetik
9. Mühendislik ve Doğa Bilimleri Programları
10. Orman, Orman Endüstri Mühendisliği
11. Su Ürünleri, Veterinerlik
12. Ziraat Mühendisliği, Gıda Mühendisliği

Biyoloji olimpiyatları diğer olimpiyatlara göre daha basittir. Sadece ezber yeteneği yetmese de sözel yönü fazla olan bir olimpiyattır. Sıkı bir çalışma ve çok kitap okuma ile başarılı olunabilir.

Öncelikle  ZAMBAK 1-2-3 kitapları en fazla üç  ay içerisinde öğretmeninizle beraber bitirilmelidir. Daha sonra sıkı bir test çözümü başlanmalı sorularla konu tekrarı yapılmalıdır. Bir ay sürecek bu aşamadan sonra genel biyoloji kitaplarından CAMPBELL & REECE BIOLOGY Türkçe çevirisi yapılmış kitaba geçilmelidir. Bu kitap sınava son bir aya kadar tekrar ederek bitirilmelidir. Son ay, daha önce çıkmış sorularla birlikte genel tekrar şeklinde geçirilmelidir.

Biyoloji olimpiyatına çalışan bir öğrenci kesinlikle kaynak sıkıntısı çekmez. İşte hazırlanmanızı sağlayacak kaynak listesi ve teorik içeriği;

BİYOLOJİ TEORİK İÇERİK

A. HÜCRE BİYOLOJİSİ

A1. Hücre Yapısı ve İşlevi

Hücrenin bileşenleri; Hücre zarının yapısı: lipit, protein ve karbohidratlar; Hücre zarından madde taşınımı: pasif ve aktif taşınım, endositoz ve ekzositoz; Hücre yüzeyindeki morfolojik değişiklikler: mikrovillus, sil, stereosil, kamçı ve hücrelerarası bağlantılar.

Organeller: Çekirdek zarı ve nükleer por yapısı ve çekirdekcik, Mitokondri ve kloroplast yapısı ve işlevleri, Endoplazmik retikulum yapısı ve işlevleri, Ribozom yapısı ve protein sentezi, Golgi kompleksi, lizozom ve peroksizom yapısı ve işlevleri, Sentriyol ve sentrozom yapısı ve işlevi. Hücreiskeleti: mikrofilament, mikrotübül ve arafilamentler.

Sulu ortamlardaki zayıf etkileşimler, non-kovalent etkileşimler, biyolojik proseslerde suyun önemi, makroiyonların solüsyonlardaki etkileşimleri.

Amino asitler: yapı/stereokimya, sınıflandırma ve yan zincirlerin özellikleri, esansiyal amino asitler, amino asitlerin iyonizasyonları ve izoelektrik nokta, amino asit reaksiyonları ve amino asit kompozisyon analizi.

Peptidler: sınıflandırma, peptid bağı ve yapısı; stabilite ve peptid bağı oluşumu, rotasyonlar, konformasyonlar, peptidlerin poliampolit özelliği. N-, C- Terminal analizi: Sanger ve Edman Degredasyonu, peptid sentezi, Biyoaktif Peptidler.

Proteinler: fonksiyonel ve yapısal sınıflandırma, Protein yapısının organizasyonu, primer yapı, sekonder yapı (heliksler, tabaka yapılar, β-tabaka, düzensiz sarmal yapılar) stabilite, arakteristik özellikler, Ramachandran eğrileri, süpersekonder yapı, tersiyer yapı ve tersiyer yapı oluşumunu etkileyen faktörler, Protein katlanmasının termodinamiği, Şaperonlar, Denaturasyon, kuarternar yapı, fibröz proteinlere örnekler (fibroin, keratin, kollogen, elastin), protein izolasyon ve saflaştırma.

Protein işlevi: Oksijen transportu; Hemoglobin/Miyoglobin, kooperativite ve allosteri, Bohr etkisi, İmmunoglobulinler; Antijenler ve antikorlar. Enzimler; Terminoloji, adlandırma, sınıflandırma ve genel özellikler, Katalizin prensipleri, enzim kataliz kinetiği ve kinetik parametreler, enzim inhibisyonu, enzim aktivitesinin düzenlenmesi, Koenzimler, vitaminler ve esansiyal metaller; sınıflandırma, metabolit ve vitamin türevi koenzimlerin yapıları, enzim işlevindeki rolleri.

Nükleik asitler: Nükleik asitlerin yapısı, primer, sekonder ve tersiyer yapıları; baz eşleşmesi, ikili heliksler, halkasal DNA ve süper sarmallar, Denaturasyon ve renaturasyon.

Protein Biyosentezi; DNA replikasyonu, transkripsiyon, genetik kod, kodon/antikodon etkileşimi, Wobble hipotezi ve baz çiftleri, aktivasyon, başlama, uzama ve sonlanma, protein sentezinin kontrolü, translasyon sonrası modifikasyonlar.

Metabolizmaya giriş: anabolizma, katabolizma, ara metabolizma, makro metabolizma, metabolik yol tipleri, biyoenerjetik, metabolizmadaki genel kontrol mekanizmaları.

Protein ve amino asit metabolizması: Azot fiksasyonu ve dengesi, proteinlerin sindirimi, absorbsiyonu ve yıkımı. Genel amino asit reaksiyonları: deaminasyon, transaminasyon, dekarboksilasyon, eliminasyon, üre çevrimi ve amino asitlerin katabolizması, amino asit biyosentezi, nitrik oksit, poliaminler, kreatin ve kreatinin, biyojen aminler, katekolaminler, nörotransmitterler vb. sentezi, Hem sentezi ve yıkımı, amino asit metabolizma hastalıkları. Oksidatif dekarboksilasyon ve sitrat çevrimi, regülasyonu, glioksilat çevrimi.

Karbohidrat metabolizması; sindirim/absopsiyon, glikoliz/aerobik/anaerobik), glikoneojenez, regülasyon, Cori çevrimi, fermentasyon. Pentoz fosfat yolu: oksidatif ve non-oksidatif reaksiyonlar, regülasyon ve Calvin çevrimi.

Glikojen metabolizması: Glikojen yapısı ve fizyolojik önemi, glukoz homeostazı, glikojenez ve glikojenoliz, regülasyon, glikojen depo hastalıkları.

Lipid Metabolizması: Lipid kimyası ve isimlendirme, sindirim, absorbsiyon, dağılım, doymuş, doymamış ve dallanmış yağ asitlerinin katabolizması, ketojenez, yağ asidi biyosentezi, regülasyon, diğer lipidlerin sentezi ve lipid depo hastalıkları, izoprenoid lipidler, steroidler ve karatenoidler, kolesterol ve sterol metabolizması ve kontrolü.

Elektron transport zinciri, oksidatif fosforilasyon ve fotosentez. Metabolizmanın entegrasyonu.

Mayoz ve mitoz: hücre döngüsü, kromatid, haploid ve diploidi, genom, somatik ve eşey hücreleri, gamet, krossing-over, Mayoz I ve Mayoz II.

A2. Mikrobiyoloji

Mikrobiyal çeşitlilik ve önemleri, prokaryotik hücre organizasyonu, morfoloji, metabolizma

A3. Biyoteknoloji

Fementasyon ve önemi, rekombinant DNA teknolojisi ve kullanım alanları, gen regülasyonu.

B. BİTKİ ANATOMİSİ VE FİZYOLOJİSİ

B1. Bitki Anatomisi

Tohumlu Bitkilerde Bitki Yapısı, Büyüme ve Gelişme: organlar, dokular ve hücrelerden oluşan hiyerarşik bir organizasyon.

Üç Temel Bitki Organı: kök, gövde, yapraklar, örtü, iletim ve temel dokular, bitkilerdeki yaygın hücre tipleri, apikal meristemlerin ve kabiyumun bitki gelişimindeki işlevleri.

Tohumlu Bitkiler, Karayosunları ve Eğreltilerde Üreme: aseksüel üreme, seksüel üreme, çiçeklerin yapısı, tozlaşma, çifte döllenme, embriyo, tohum ve meyve oluşumu, fide oluşumu.

B2. Bitki Fizyolojisi

Bitki hücre fizyolojisi: Plastidler, Hücre çeperi. Bitki su ilişkileri. Transpirasyon ve stomaların düzenlenmesi, Su ve mineral maddelerin alımı ve taşınması. Organik maddelerinin taşınması.

Fotosentez: Işık reaksiyonları ve ATP sentezi, Karbon indirgeme reaksiyonları, Fotosentezi etkileyen faktörler.

Bitki büyüme ve gelişme fizyolojisi: Çimlenme, Embriyogenez. Bitki büyüme düzenleyiciler (hormonlar). Bitki besin elementleri.

C. HAYVAN ANATOMİSİ VE FİZYOLOJİSİ

C1. Hayvan Anatomisi

Dokular: Sınıflandırılmaları, epitel doku (epitel tipleri, epitel hücrelerinin morfolojik özellikleri),bağ dokusu (temel madde, lifler, bağ doku hücreleri, bağ dokusu tipleri), yağ dokusu, kıkırdak doku (hiyalin kıkırdak, elastik kıkırdak, fibröz kıkırdak), kemik doku (kemik hücreleri, kemik matriksi), sinir doku (nöronlar, sinir lifleri, sinapslar, ganglionlar), kas dokusu (iskelet kası, kalp kası, düz kas), kan dokusu (kanın şekilli elemanları, plazma).

Organ ve Dokuların Yapıları: Sindirim sistemi organları ve sindirim kanalına bağlı bezlerin yapıları, Solunum sistemi organları ve yapıları, Dolaşım sistemi organları ve yapıları, Boşaltım sistemi organları ve yapıları, Endokrin sistemi, Sinir sistemi ve yapıları, Üreme organlarının yapıları.

C2. Hayvan Fizyolojisi

İç Ortamın Düzenlenmesi: Organizma ve çevre, Homeostasi, Kontrol sistemleri – negatif geri bildirimler.

Beslenme Fizyolojisi: Protein, karbohidrat, lipit, vitamin ve mineral ihtiyaçları; Azot dengesi ve Proteinlerin besleyici değeri.

Hareket Fizyolojisi: Amoboid hareket, Düz kas ve çizgili kasın kasılma mekanizmaları, Kasılma tipleri.

Sindirim Fizyolojisi: Hayvanlarda sindirim sistemlerine genel bakış, İnsanlarda sindirim( mide,bağırsaklar, pankreas, karaciğer-besinlerin emilimi, Simbiyotik sindirim.

Metabolizma: Metabolizmaya genel bakış, Bazal Metabolizma ve metabolik hız tayini, Metabolizmayı etkileyen faktörler.

 Solunum Fizyolojisi: Hayvanlarda solunum sistemlerine genel bakış, Solunum organlarında Gaz değişimi, Oksijen ve karbondoksit taşınması

Kan ve Dolaşım Fizyolojisi: Kanın görevleri ve kanın pıhtılaşması, Hayvanlarda dolaşım sistemi, Kalp fizyolojisi, Atar, toplar ve lenf damarları, Dokularda madde alışverişi.

İmmünobiyoloji: Özgül olmayan savunma, Özgül savunma-Bağışıklık- humoral ve hücresel , aktif ve pasif bağışıklık, Antijen- antikor, Alerji, Yangı oluşumu.

Boşaltım Fizyolojisi: Hayvanlarda osmotik denge, Hayvanlarda boşaltım sistemlerine genel bakış, Böbrek yapısı ve işlevi- idrar oluşumu.

Sinir Fizyolojisi: Hayvanlarda sinir sistemine genel bakış, Sinirsel iletim ve sinapslar, Omurilik ve beyin, Otonom sinir sistemi, Refleksler.

Duyu Fizyolojisi: Duyu reseptörleri, Duyusal adaptasyon, Görme, işitme, dokunma, tat ve koku duyuları, Ağrı duyusu.

Hormonal Düzenleme (Endokrinoloji): Hormon ların sınıflandırılması, Hücre düzeyinde etki mekanizmaları, Endokrin sistem – Hipatalamus, hipofiz, tiroid, pankreas, adrenal bezler, ovaryum ve testisler.

Üreme Fizyolojisi: Erkek ve dişi üreme sistemleri, Spermatogenez ve ovulasyon, Dölenme ve plesanta, Embriyonik gelişim fizyolojisi.

D. DAVRANIŞ

Etholoji Genel Kavramlar: Genel tanım, istatistiksel bilgiler ile etholojik çalışmaların dünyadaki dağılımı, tarihçe ve etholojide ekoller ve farklı yaklaşımlar (Anglo-sakson ekolü, Alman ekolü, Fransız ekolü), sosyobiyoloji. Etholojide Çalışma Metodolojisi. Tinbergen ve dört nedeni kavramı ışığında davranışın gelişimi, antropomorfizm. Doğa insan ilişkisi. Hayvan davranışlarında yanlış bilinen kanılar, bilimsel inceleme süreci ve sınırları. İçgüdü ve Lorenz’in içgüdü modeli. Hayvan davranışlarının basit ve karmaşık nedenleri. Hormonların hayvan davranışları üzerindeki etkisi. Davranış ve genetik, tek ve çift yumurta ikizleri üzerinde yapılan çalışmalar, bal arılarında davranış genetiği çalışmaları, sirke sineği ve ratlarda davranış genetiği çalışmaları. Doğuştan gelen uyum mekanizması, öğrenme yolu ile tamamlanan doğuştan gelen uyum mekanizması. İçgüdü ve farklı içgüdü modelleri. Kuş ötüşleri üzerinde yapılan çalışmalar. Öğrenme ve biçimleri (alışma, basılanma, sürekli ve duyarlı dönemede öğrenme, yanlış öğrenme, klasik ve işlevsel koşullanma, öğrenme eğrisi). Oyun (türiçi ve türler arası oyun). Kavga ve saldırganlık davranışları. Problem çözme. Hayvanlarda bilişim (yön bulma ve göç). Bilinç kavramı. İşbölümü ve işbirliği çalışmaları. Dominans hiyerarşisi. Savunakçılık. Adaptasyon ve kamuflaj. Hayvanlarda üreme davranışları, eş seçme. Uyarı ve iletişim, feromonlar, sosyal öğrenme, balarıları ve diğer arılarda iletişim ve iletişim dansları. Alturizm ve Kin Seçilimi.

E. GENETİK ve EVRİM

 Mendel ve Gen Fikri: Monohibrit, Dihibrit, Polihibrit Çaprazlar; ayrılma, baskınlık çekiniklik, aleller, bağımsız dağılım; Pleiotropi, Epiztaz, Çok alellilik, Eşeye bağlılık;Ki-kare analizi, Biyoistatistik, Soy ağaçları.

Kalıtımın Kromozomal temeli: Bağlantı, Krosing-over, Rekombinasyon frekansı, Genetik Haritalama; Ayrılmama, Anöploidi, Poliploidi, Kromozom anomalileri; Çekirdek dışı kalıtım

Değişerek türleşme: Aristo, Lamarck, Darwin, Wallace; Genetik çeşitlilik, Doğal seçilim; Fosil kayıtlar, Homolog, Analog yapılar; Konvergent-divergent evrim.

Populasyonların evrimi: Makro-mikro evrim, Coğrafik varyasyon; Hardy-Weinberg ilkeleri (Seçilim, mutasyon ve modifikasyon, adaptasyon, göç, rastgele eşleşme, populasyon büyüklüğü); Kurucu etkisi, darboğaz etkisi, uyum; Bozucu, dengeleyici ve yönlü seçilim.

Türlerin kökeni: Biyolojik tür kavramları, İzolasyon mekanizmaları, Türleşme mekanizmaları.

F. EKOLOJİ

Bireysel organizmalar, organizma ekolojisi.

Populasyon ekolojisi: Populasyon yapısı, yoğunluk, dağılım, yaş ve eşey yapısı, demografi, hayat tabloları, hayatta kalma eğrileri; Populasyon dinamiği: doğum oranı, ölüm oranı, eksponensiyel (J Tipi) ve lojistik (S Tipi) büyüme, taşıma kapasitesi, yaşam öyküsü özellikleri, K- ve r-seleksiyon, yoğunluğa bağımlı populasyon düzenlenmesi mekanizmaları; Populasyonda düzenleme: metapopulasyon dinamikleri, küresel taşıma kapasitesi, ekolojik ayak izi.

Komünite ekolojisi: Tür zenginliği ve çeşitlilik, Ekolojik niş ve doğal seçilim, Türler arası rekabet, predasyon, simbiyozis, Süksesyon, karasal biyomlar, sucul biyomlar.

Ekosistemler: Trofik yapı (besin zinciri ve besin ağı), Trofik düzeyler (üreticiler, tüketiciler, ayrıştırıcılar), Enerji akışı, Üretim (brüt ve net birincil üretim, enerji aktarımında verimlilik), Büyük Etkiye Sahip Olan Türler, Ada biyocoğrafyası kuramı, Ekosistemde enerji ve besin maddesi dinamikleri, Küresel biyojeokimyasal döngüler (su döngüsü, karbon döngüsü, azot döngüsü, fosfor döngüsü).

Restorasyon ekolojisi: Biyoremediasyon, Biyolojik olarak ekleme.

Biyosfer ve insan: İnsan pulasyonlarında büyüme, Kirlilik, Biyoçeşitliliği tehdit eden koşullar, in situ ve ex situ koruma.

G. BİYOSİSTEMATİK

Uluslararası Biyoloji Olimpiyat Komitesi tarafından peryodik olarak güncellenen listede yer alan virüs ve canlı gruplarının yapı ve fonksiyonu ile evrimsel ve ekolojik ilişkileri.

1. Brock Mikroorganizmaların Biyolojisi(Brock Biology of Microorganisms, Editors M.T. Madigan and J.M. Martinko, 2006 11. Baskıdan çeviri, Çeviri Editörü: C. Çökmüş), Palme

Yayıncılık, 2010.

2. CAMPBELL Biyoloji( Editors JB Reece, LA Urry, ML Cain, SA Wasserman, PV Minorsky, RB Jackson, 2011, 9. Baskıdan çeviri, Çeviri Editörleri: E. Gündüz, İ. Türkan), Palme Yayıncılık, 2013.

3. Life: The Science of Biology,D. Sadava, D.M. Hillis, H.C. Heller, M.R. Berenbaum, 2011.

4. Sitoloji,T. Akay, Palme Yayıncılık, 2012

5. Moleküler Hücre Biyolojisi(Editors H Loodish, A Berk, CA Kaiser, M Krieger, MP Scott, A Bretscher, H Ploegh, P Matsudaira, 2008, 6. Baskıdan çeviri, Çeviri Editörleri H Geçkil, M. Özmen, Ö. Yeşilada), Palme Yayıncılık, 2011.

6. Bitki Fizyolojisi,( Editörs L.Taiz and E.Zeiger, Çeviri Editörü İ. Türkan) Palme Yayıncılık, 008.

7. Ekoloji`nin Temel İlkeleri,(Editors E.P. Odum, G.W. Barret, Çeviri Editörü K. Işık) Palme Yayıncılık, 2000.

8. Guyton Tıbbi Fizyoloji,(Editors J.E. Hall, A.C. Guyton, Çeviri Editörleri B. Çağlayan Yeğen, İ Alican, Z. Solakoğlu, Nobel Tıp Kitabevi.

9. Evrimsel Analiz,(Editors S. Freeman, J.C. Herron,2007, Çeviri Editörleri: B. Çıplak, H.H. Başıbüyük, S. Karaytuğ, I. Gündüz) Palme Yayıncılık, 2009.

10. Lehninger – Biyokimyanın İlkeleri,(Editors D.L. Nelson, M.M. Cox, Çeviri Editörü Y. M. Elçin) Palme Yayıncılık, 2013.

11. Omurgasızlar =Invertebrata-Böceklerdışında-(YaşamınTemel Kuralları),Cilt 2/ Kısım , A. Demirsoy, Meteksan Yayınları, Meteksan Basımevi-Ankara, 2005.

12. Omurgasızlar/Böcekler(Yaşamın Temel Kuralları),Cilt2/Kısım2, A. Demirsoy, Meteksan Yayınları, Meteksan Basımevi-Ankara, 1999.

13. Animal Behaviour New Research,Weber & Krause. Nova Science Publishers. 2008 ISBN 978-1-61122-949-3

14. Animal Behaviour. Animal Courtship.Krista West. Chelsa House Publ. 2009.

15. The Mathematics of Behaviour.Earl Hunt. Cambridge Unv. Press.UK. 2007.

kaynaklar www.tubitak.gov.tr adresinden alınmıştır.

Ulusal Bilim Olimpiyatları(TÜBİTAK): Ortaöğretim kurumlarıyla (lise) ilköğretim kurumlarının 8. sınıflarına devam etmekte olan öğrencileri Temel Bilimlerde çalışmalar yapmaya özendirmek, çalışmalarını yönlendirmek ve bu alanlarda özel eğitim olanakları sağlamak yoluyla gelişmelerine katkıda bulunmak amacıyla her yıl ülke genelinde MATEMATİK, FİZİK, KİMYA, BİYOLOJİ ve BİLGİSAYAR dallarında Ulusal Bilim Olimpiyatları düzenlenmektedir. İlköğretim 8. sınıflar bu sınava FİZİK, KİMYA, BİYOLOJİ, BİLGİSAYAR dallarında katılabilmektedir. Matematik dalında sınava katılmak isteyen ilköğretim öğrencileri için ayrıca Ulusal İlköğretim Matematik Olimpiyatı düzenlenmektedir. ULUSAL BİYOLOJİ Olimpiyatı Soruları ve Çözümleri kitaplarında sorular tek tek ele alınmış, mümkün olduğu kadar çözümler basite indirgenmiş ve birden çok çözüm yoluna gidilmiştir. Uluslararası yarışmalarda derece yapmak isteyenlere; Sınavlarda hızlı soru çözme, yorum yapma, birden çok çözüm üretme ve hız sağlama yeteneğine sahip olmak iste-yenlere yöneltilmiştir. Umarım bu kitap, Ulusal BİYOLOJİ Olimpiyat Sorularının çözümlerini geniş kitlelere ulaştırmada katkıda bulunur.

Kitabın hazırlanışında;
• Yaşamla iç içe olan BİYOLOJİ bilimine meraklı gençlerin iç dünyalarındaki BİYOLOJİ sevgisini açığa çıkarmaya;
• Soru çözümlerini yaparken geniş perspektiften bakarak, neden ve niçinlere yanıt aramaya;
• Soru çözümlerinden zevk almayı artırmak için, gerektiğinde ek çözümler ve çizimler yaparak görsel zenginliği artırmaya;
• Soruları çözerken sıralı açıklamalar yaparak bilgi kopukluğu olmamasına çalıştım.

Bilim severlerin, oldukça nitelikli ve içerikli soruların çözümlerini kolayca anlayabileceklerini düşünüyorum. BİYOLOJİ bilimini seven değerli gençlere ve meslektaşlarıma faydalı bir kitap oluşmuşsa çok sevineceğim.

Kitabımız: BİYOLOJİ öğretmenlerinin, üniversitelerin BİYOLOJİ bölümü öğrencilerinin, Ilköğretim okulları, liseler, anadolu liseleri, fen liseleri öğrencilerinin, TÜBİTAK olimpiyat sınavlarına hazırlanan öğrencilerimiz ve bilgi düzeyi ne olursa olsun BİYOLOJİ’ye aşık olanların beyinleridir.