Khk Bitti Mi

bin dosyanın incelemesi bitti. OHAL komisyonu 15 Temmuz darbe girişiminden sonra kararname ile kamudan ihraç edilen binlerce kişinin dosyasında kararı verdi, 2 bin dosya incelemeyi bekliyor.

Saygı ÖZTÜRK

Yayınlanma: - 30 Mayıs Güncellenme:

15 Temmuz darbe girişiminden sonra kamudan ihraçlar için ‘dönüş umudu' olan Olağanüstü Hal İşlemlerini İnceleme Komisyonu'nun kararını bekleyen 2 bin dosya kaldı. Komisyon kamudan çıkarılanlardan 17 bin kişinin geri dönüşüne onay verdi. Ancak, kurul kararına rağmen binlerce kişi görevine başlatılmıyor. OHAL Komisyonu, kanun hükmünde kararname ile kamu görevinden çıkarma, emekli personelin rütbelerinin alınması, yurtdışı öğrencilikle ilişiğin kesilmesi ve kapatılan kurum ve kuruluşlara ilişkin başvuruları değerlendirip karara bağlıyor. Komisyon bünyesinde 75'i raportör (hâkim, uzman, müfettiş) olmak üzere toplam personel görevlendirilmişti.

ÖZEL BİR ARŞİV OLUŞTU

Başvuru alma, arşivleme ve inceleme işlemleri için özel bir bilgi işlem altyapısı oluşturulmuştu, 20'den fazla kurum ve kuruluştan temin edilen bilgiler bu sisteme kaydedildi.  Toplam bin evrakın tasnif, kayıt ve arşivleme işlemi yapıldı. Kararname ile bin 'i kamu görevinden çıkarma ( rütbe alma, yurtdışı öğrencilikle ilişiği kesilme, 2 bin kurum ve kuruluş kapatma) olmak üzere toplam bin tedbir işlemi gerçekleştirildi. 27 Mayıs tarihi  itibariyle Komisyona yapılan başvuru sayısı bin 'u buldu. Komisyon tarafından bin dosya dikkate alındığında, incelemesi devam eden başvuru sayısı 2 bin 'e indirildi. 22 Aralık tarihinden itibaren başlayan karar verme sürecinde bugüne kadar 17 bin dosya hakkında kabul, bin dosya hakkında da ret kararı verildi. Böylece bin dosya sonuçlandırıldı.

KARAR SON KURUMA GİDİYOR

Kabul kararlarından 61'i kapatılan (dernek, vakıf, öğrenci yurdu, televizyon kanalı, gazete) kuruluşların açılmasına ilişkindi. Komisyon, kararları kişilerin en son görev yaptığı kurumlara teslim ediyor. Tebligat işlemi bu kurumlar tarafından yapılıyor. Başvurusu kabul edilen kişilerin atama işlemi de en son görev yaptığı kurum ve Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı tarafından yapılıyor. Komisyon kararlarına karşı, kararın tebliğinden itibaren altmış gün içinde Hâkimler ve Savcılar Kurulun'ca belirlenen Ankara idare mahkemeleri nezdinde iptal davası açılabiliyor.

15 TemmuzANAYASAAnkarabodrumdarbeemekliMuğlaöğrenci

s. KHK m Sonrası Süreç (Soru-Cevap)

Başlarken… 

Kamuoyunda “ madde olarak” bilenen düzenleme tarihi itibarıyla yürürlükte değil. OHAL’in bitmesinin ardından memurların örgüt üyeliği noktasındaki “irtibat ve iltisak” durumlarına dair iş ve işlemlerin nasıl yapılacağını gösteren bir düzenlemeydi…  Bu düzenlemenin uygulama süresinin dolması ile yeni durumu değerlendirmek istedik.  Zira kafalarda bir takım soru işaretleri var, bu aşamadan sonra ihraçlar olmayacak mı? Tedbirler gevşeyecek mi?… vb. Bu anlamda merak edilen 5 soru ile durumu özetleme gayretinde olacağız…

Süre Ne Zaman Doldu?

Yaşanan 15 Temmuz Darbe Girişimi sonrası hatırlayacağımız üzere tarihinde yani kalkışmadan bir hafta sonra Olağanüstü Hal ilan edilmişti. Bu karar ’de TBMM’de ’e karşı oyla kabul edildi. Olağanüstü hâl, 18 Temmuz ’de kaldırıldı.  Ancak “OHAL’in Kaldırılması” bu sürece son verse de FETÖ ve diğer yapılar ile mücadele kapsamının devam etmesi için s. Kanunun maddesi ile sayılı KHK’ya bir geçici madde eklendi: “madde”. Bu maddeye dayanılarak kamudaki “irtibat ve iltisak” durumu üzerinden kamu görevinden çıkarılma işlemleri (ihraç) devam ettirilmekteydi… İhraç konusunda OHAL kuralları bu madde sayesinde tatbik edilmeye devam olundu…  Maddenin yürürlük süresi tarihinde doldu…

Madde Ne Diyor?

Madde uzun uzun düzenlemeleri yazıyor. Hatırlatmak için size bu konuda bir özet vermek isterim. Madde metninden atıfla bakarsak özetle;

“terör örgütlerine veya Millî Güvenlik Kurulunca Devletin millî güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu değerlendirilen” memurların ilgili idaresinde oluşturulacak komisyon kararının en üst yetkili amir (bakan, CB Yardımcısı veya CB vb) tarafından uygun bulunması ile memuriyetten çıkarılmasına karar verilebilmesini düzenliyordu.

“… sayılı Kanuna ve diğer mevzuata tabi her türlü kadro, pozisyon ve statüde (işçi dâhil) istihdam edilen personel, ilgili kurum veya kuruluşun en üst yöneticisi başkanlığında bağlı, ilgili veya ilişkili olunan bakan tarafından oluşturulan kurulun teklifi üzerine ilgili bakan onayıyla kamu görevinden çıkarılır…idari işlem tesis edilenler ile aynı gerekçeyle haklarında suç soruşturması veya kovuşturması yürütülenler(in)… ilgili…birimlerince pasaportlar iptal edilebilir…Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren dört yıl süreyle; terör örgütlerine veya Milli Güvenlik Kurulunca Devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu değerlendirildiği için görevden uzaklaştırılanlar veya açığa alınanlar hakkında ilgili mevzuatta yer alan; a) Soruşturmaya başlama süresi uygulanmaz. b) Disiplin soruşturması sebebiyle görevden uzaklaştırma süreleri bir yıl olarak uygulanır ve bu süre ilgisine göre ilgili bakan, Hâkimler ve Savcılar Kurulu, Yükseköğretim Kurulu veya ilgili kurul onayıyla bir yıla kadar uzatılabilir. c) Adli soruşturma ve kovuşturma sebebiyle görevden uzaklaştırma veya açığa alma işlemlerinde değerlendirme süreleri uygulanmaz… Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce terör örgütlerine veya Millî Güvenlik Kurulunca Devletin millî güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu gerekçesiyle haklarında görevden uzaklaştırma veya açığa alınma işlemi tesis edilen ve ilgili mevzuatında yer alan süreleri dolan kamu görevlilerinin durumu, işlemi tesis eden makamca en geç üç ay içinde gözden geçirilir ve yeniden bu fıkra hükümlerine göre karar verilir. Karar verilinceye kadar, herhangi bir işleme gerek kalmaksızın görevden uzaklaştırma veya açığa alınma tedbirlerinin uygulanmasına devam olunur… haklarında işlem tesis edilecek olanlara yedi günden az olmamak üzere ilgili kurum tarafından uygun vasıtalarla savunma hakkı verilir. Verilen süre içinde savunmasını yapmayanlar, savunma hakkından vazgeçmiş sayılır.”

İrtibat ve iltisak nedir?

Bir örgüt veya yapı ile bağlantılı ve ilişkili olma durumu… Bu kavramlar idare hukukunun ve idarinin yargının değerlendirme argümanıdır… Bir kimsenin kamu görevinden ihraç edilmesi bu argüman üzerinden değerlendirmeye tabi tutulur.  Örgüt üyesi olup bundan ceza almış bir kimsenin irtibat ve iltisaklı olarak nitelenmesi noktasında ceza mahkemesinin kararı bağlayıcı olduğu için bir tartışma yoktur. Ancak kimse beraat etmiş ve takipsizlik kararı almış ise idari yargı mercileri konuyu değerlendirmektedir. Bir yerel mahkeme kararında durum şöyle özetlenmektedir: “Kamu görevinden çıkarılma…gerekçelerinden olan ‘üyelik’ unsuru, ceza kanunları ile tanımlanmış bir suç olduğundan idari yargı mercilerinin bu yönde bir inceleme yapmaları ve tespitte bulunmaları mümkün değildir. Zira terör örgütü üyeliği ancak ceza yargılaması sonucunda tespiti mümkün olan bir eylemdir. Buna karşın iltisak ve irtibat halleri idari yargı yerlerince değerlendirilmesi gereken hususlardandır. Böylece, yasa koyucu, terör örgütü üyeliğini hem kamu görevinden çıkarılma hem de hapis cezası vb. cezai yaptırımların sebebi saymışken, iltisak ve irtibat hallerini sadece kamu görevinden çıkarma gerekçesi olarak öngörmüştür.” Uygulamada her dava için kendi içinde tutarlı bir değerlendirme yapılması gerekir. Danıştay son kararlarında “somut” ve “sabit” olma unsurları üzerinde durmaktadır. Mahkemelerin kurum ve kuruluşlar ile yazışarak, elde edeceği bilgi ve delilleri değerlendirmesini, bu konuda somut bulgular varsa kişi “hakkındaki ceza soruşturmasındaki ve ceza kovuşturmasındaki (kesinleşmiş takipsizlik ya da beraat kararı ile sonuçlanmış olacak dahi) tespitlerin de irtibat ve iltisak noktasında göz önüne alınması gerekmektedir.”

İhraçlar bitti mi?

Hayır… Bir kimsenin terör örgütü üyeliği varsa ve ceza almış ise veya hakkındaki iddialar çok ciddi ve yukarda belirttiğimiz gibi ciddi ise kamu görevinden çıkarılması mümkündür. Bilindiği Memurlar Anayasa’ya ve kanunlara sadakatle yükümlüdürler. Kamu gücünü kamu yararı dışı amaçlarla kullanmak bu yükümlülüğü açıkça ihlal edecektir. Başta darbe girişimi olmak üzere, yasadışı faaliyetlere dahil olduğu yargılama sonunda sabit olanlar kamu hizmetine girme imkanını kaybedeceklerdir. OHAL sürecindeki ihraçların hukuki niteliği “olağanüstü tedbir” niteliği taşımaktadır. Kamu görevinden çıkarma; adli suç veya disiplin suçu işlenmesi halinde, bir memurun görevden çıkarılmasından farklı olarak, yukarda zikrettiğimiz ve bu konulardaki ilk kararnamelerden son güne kadar tekrar eden “terör örgütleri ile milli güvenliğe karşı faaliyette bulunduğu kabul edilen” yani “irtibat ve iltisaklı” kimselere uygulanan ve kesin sonuçları olan bir “olağanüstü tedbir” niteliğindedir. Artık bu süreç “olağan” yollar ile yani devlet memurlarına ve diğer kamu görevlilerine ilişkin mevzuat çerçevesinde yürüyecek…

Süreç nasıl işleyecek?

Gün geçtikçe olağan döneme dönüş etkileri göstermekte başlayan bir görünüm arz etmiştir. Sürenin dolması ile artık kamu görevinden çıkarma işlemleri norma memur hukuku çerçevesinde ilerleyecektir. AYM’nin açılan bir iptal davasında “İdarenin faaliyetleri çok çeşitli, karmaşık ve değişken olduğundan disiplin cezasını gerektirecek fiillerin tümünün kanunda tek tek belirlenmesi güçtür. Kuralın incelenmesinden de görüleceği üzere memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketler denilmek suretiyle disiplin cezası gerektiren fiil ve hareketlerin çerçevesinin çizildiği anlaşılmaktadır.” (AYM, E/) şeklindeki kararı idarenin takdir hakkının genişliğine işaret eder.

sayılı Devlet Memurları Kanunu’na göre memuriyetten çıkarılma veya atılma; bir memurun devlet memurluğuna kabul edilme şartlarından (m) herhangi birini taşımadığının sonradan anlaşılması veya memurluk esnasında bu şartlardan herhangi birini kaybetmesi halinde memuriyet görevine son verilmesidir (m). Memuriyete engel suçlar (m/5) sınırlı sayıda düzenlenmiştir. Bunlardan birisi de Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar (TCK m ila m arasındaki tüm suçlar). Ayrıca memur olduktan sonra “Terör örgütleriyle eylem birliği içerisinde olmak, bu örgütlere yardım etmek, kamu imkân ve kaynaklarını bu örgütleri desteklemeye yönelik kullanmak ya da kullandırmak, bu örgütlerin propagandasını yapmak” (m/I) memuriyetten çıkarılma cezasına tabi olacaktır.

Sonuç yerine;

Mevzuat anlamında bu düzenlemeler ışığında ihraçların bitmediğini söyleyebiliriz. Ancak artık toplu ihraçlar değil, kişi bazlı değerlendirme yapılarak ve çoğunun ceza dosyasına ve kararlara dayandığı, daha geni süreye yayılan idari soruşturmalar sonucu, OHAL öncesindeki kamu görevinden çıkarma süreçlerini göreceğimiz bir evreye geçiyoruz. Bu işlemlere karşı dava yolu açık olacak….

'de kaldırılan OHAL'in ardından yasa ile devamı kararlaştırılan üç kritik OHAL yetkisinden ikisi resmen sona erdi.

Bugün itibarıyla; OHAL döneminde 12 güne kadar çıkabilen gözaltı süreleri 4 günü geçemeyecek. Kamudan ihraçlar için normal disiplin prosedürleri işletilecek. Terör örgütü irtibatlı şirketlere TMSF’nin kayyum atanmasına dair son OHAL uygulaması ise 2 yıl daha devam edecek.

15 TEMMUZ SONRASI 2 YIL OHAL DÖNEMİ

FETÖ’nün 15 Temmuz darbe girişimi sonrası Türkiye’de OHAL ilan edildi. 7 kez uzatılan ve 2 yıl süren OHAL uygulaması Temmuz ’de sona erdi. Bu dönemde tam 32 kanun hükmünde kararname çıkartıldı. Bu kararnamelerle, bin kişi kamudan ihraç edilirken, 3 bin kişinin rütbesi söküldü, 2 bin kurum-kuruluş ise kapatıldı. Toplamda; bin tedbir işlemi gerçekleştirildi.

ÜÇ YETKİ YASA İLE DEVAM ETTİ

OHAL’in kaldırılmasının ardından kamuda FETÖ ile mücadele devam etmek için yasal düzenleme yapıldı. Muhalefetin itirazlarına rağmen, OHAL sonrası dönemde bazı soruşturma usullerini düzenleyen sayılı yasa Meclis’ten geçti. Ve 31 temmuz ’de Resmi Gazete’de yayımlanarak, yürürlüğe girdi.

GÖZALTI, İHRAÇ, KAYYUM…

Yasa ile terör örgütlerine veya milli güvenliğe karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapılara iltisak ya da irtibatı olduğu değerlendirilen memurların belirlenen usullere uygun olarak kamu görevinden ihraç edileceği hüküm altına alındı. Yine toplu işlenen suçlarda gözaltı süresinin 12 güne kadar çıkarılması ve terör ile irtibatlı şirketlere TMSF’nin kayyum atanmasına dair düzenlemeler de hayata geçirildi. Her üç düzenlemenin de 3 yıl süreyle uygulanacağı da belirtildi.

BİR KEZ UZATILDI

Üç yıllık süre 31 Temmuz ’de sona erdi. Ancak hükümet sürenin uzatılması kararı aldı. Muhalefetin yoğun itirazları sonucunda; gözaltı ve ihraç uygulamasının 1 yıl, TMSF’nin kayyum atanması uygulamasının ise 3 yıl daha devamı noktasında yasal düzenleme hayata geçirildi.

GÖZALTI EN FAZLA 4 GÜN OLACAK

Ve gözaltı ile ihraç uygulamasına dair 1 yıllık süre dün itibarıyla resmen oldu. Kritik OHAL yetkilerinden ikisi resmen sona erdi. Buna göre; gözaltı süresi, bireysel suçlarda 24 saati, toplu suçlarda 48 saati, uzatma hallerinde ise 4 günü geçemeyecek. OHAL uygulamaları bağlamında bu süre toplu suçlarda; 12 güne kadar çıkartılabiliyordu.

İHRAÇLAR İÇİN DİSPLİN SÜRECİ İŞLETİLECEK

Yine kamudan ihraçların ilgili kurum bünyesinde oluşturulan komisyonlar aracılığıyla devam etmesini öngören OHAL uygulaması da son buldu. Terör örgütü irtibat ya da iltisak iddiasıyla kamudan ihraçlar için artık normal disiplin süreçleri işletilecek.