Büra Uyar
lk insann, dolaysyla edebiyatn var oluundan bu yana aina olduumuz birtakm konular var; insanlar ve ilikiler, hayat ve ölüm. Ayn zamanda bu uurda yaratlan geleneksel ya da srad, uysal ya da dikkafal karakterlere, “bu dünyann gerçeklii” etrafnda dönen ya da kendine efsunlu bir gerçeklik yaratan anlatlara da ainayz. Yine de insan olmamz baz eyleri öngörmemizi ve onlara armamamz salarken bir yandan da daima hayret halindeyiz; insani yanmzn bir ekilde eksik tahayyül edecei eyler de var.
letiim Yaynlar tarafndan dilimize kazandrlan Dona Flor ve ki Kocas, aslnda tamamen aina olduumuz ama eksiksiz tahayyül edemeyeceimiz bir hikâyeyi anlatyor. Bunu yaparken de okurun bütün duyularna hitap eden, büyülü bir atmosfer haline geliyor: Bir atmosfer yaratmaktan bahsetmiyoruz, o atmosferin ta kendisi haline gelmekten bahsediyoruz, sanki sar scak bir simülasyon gibi
Bu simülasyon edebiyatn ve hayatn o büyülü geometrisinden yararlanyor ve birtakm üçgenler oluturuyor. Bu üçgenleri ele almak gerekirse üphesiz ki ilk “bariz” üçgenimiz Dona Flor ve onun iki kocas: Yani Dona Flor, Vadinho ve Teodoro. Bu üç karakterin oluturduu üçgen aslnda tamamiyle zt iki erkein ve çok boyutlu bir kadnn eseri. Üçgenin en tepesinde ise üphesiz ki Dona Flor var.
Peki Dona Flor nasl bir üçgen köesi, bunu düünelim. Ana kadn karakterimiz, ilk ei Vadinho’yla büyük bir akla, arzuyla evleniyor. Onunla tanmasndan evlilie uzanan bu yolda asla yolunda gitmeyen ancak her eye ramen kan kaynatan bir eyler var. Bu kaynayan kan yedi yl boyunca bazen yavalyor, bazen bir ritme kavuuyor ama bir ekilde kaynamaya devam ediyor. Vadinho’yu tandndan bu yana Dona Flor’un kann “donduran” tek an; Vadinho’nun karnavallarda, gencecik bedeni ve muzip kyafetlerine ramen bir kalp krizi geçirip öldüü an. Dona Flor gencecik yanda, gencecik eini kaybederek, gencecik ve “arzusuz bir dul” haline geliyor. “Artk arzusuz” dulumuz bir matem dönemine giriyor. Aslnda kendine dayatt birtakm eyler var: ehvetli ve karanlyla gözleri yakan geceler yok; bu gecelere zaten artk gerek yok. Oysa öyle deil: Dona Flor için için “kaynamaya” devam ederek ayn zamanda herkesin gpta edecei o ideal dul olmaya devam ediyor. Ve herkesin Vadinho’yu küçümseyen “teskinlerini” bir kenara iterek hatrlyor, daima hatrlyor. Her zaman iyi yanlarn deil tabii ki -zaten sorumsuz rahmetlinin ne kadar iyi yan olabilir ki?- ama Dona Flor, kötü anlardaki o kudretli ehveti bile bir ekilde, incecik bir ekilde çekip çkaryor. Arzu tam da böyle bir ey deil midir zaten?
Bu ikizkenar üçgenin “ikiz” ve “zt” köesinde Vadinho var, ya o nasl bir köe? Vadinho son derece sorumsuz, yalanc, kumarbaz ve ehvet dükünü. Bu ehvet sadece ve maalesef eine yönelik deil: O, kumarhanelerin ve “arka sokaklar”n bütün fahieleriyle, “llk”laryla birlikte olan bir e. Lakin bir yandan da Dona Flor’u ehvetiyle bir bütün haline getiren, onu arzu dolu günahlarla “arndran” bir erkek. Tüm bunlarla Vadinho aslnda Dona Flor’un yanndayken bile özledii bir arzu nesnesi. Dona Flor onu özlerken biz de ölümüyle tandmz -dolaysyla birebir tanyamadmz- bu karakteri özlemeden edemiyoruz. Tam bu noktada Jorge Amado’nun akl almaz anlatc dehas devreye giriyor. Zira tüm çizdii olumsuz e profiline ramen ne Dona Flor, ne okur ne de yazar Vadinho’ya cephe alamyor. Artk anlarda yaamak zorunda kalan muzip bir ölünün arkasndan cephe almak zaten nerede görülmü?
Dona Flor bir dul için “ideal” saylan süreyi atlattktan sonra Teodoro ile evleniyor. Ya Vadinho’nun tam karsndaki Teodoro? Onu eletirmek, onun dedikodusunu yapmak, onu beenmemek mümkün mü? Okura apaçk ortada bir “sr” verelim, hiç de deil! Teodoro tam bir centilmen: Disiplinli, ar bal, saygl ve sadk. Düzenin hayattaki her ey olduuna inanyor. Öyle ki, günün bilinmeyen saatlerinde gelip bir anda “biricik fesleeni” Dona Flor’u ehvetli bir yolculua sürükleyen sorumsuz Vadinho’nun aksine Teodoro, sadece çaramba ve cumartesi günleri güzel eine dokunuyor. Aksi takdirde Dona Flor incinebilir; netice olarak o bir “fahie” deil, saygl duyulmas gereken, zarif bir e o.
JORGE AMADO'NUN ÇZD KZKENAR ÜÇGEN
Bu ikizkenar üçgende Jorge Amado, ilginç ve büyüleyici bir ekilde kimseden taraf tutulmamasn salyor. Onun büyüleyici anlatsnda kimseyi dierinden daha çok sevmeye izin yok. Daha dorusu, onlar öyle bir boyutla anlamlandryor ki, karakterler bizim bir parçamz haline geliyor. Yapbozun bir parçasn dierinden daha çok sevmek, ilevsel bulmak mümkün olabilir mi? Okur olarak romann içinde daima dierinin de sesini duymak, onu görmek istiyoruz, neticede yapbozun parçalarn kaybetmek kadar rahatsz ve oyun bozucu bir ey olamaz. Jorge Amado karakterini okura sunarken öyle bir yol izlemiyor: “Bakn, bunlar karakterler, bu da dorusal bir zaman çizgisi. Gerisi size kalm.” Hayr, Jorge Amado bu noktada son derece güç ve muzip bir i için kollar svyor: “Zaman” karakterlerinin mizaçlarn ortaya koyan bir “uak” anlatc formuna sokuyor. Postmodernlerin zaman “çocuk oyunca” haline getirmesine ainayz tabii, özellikle bu yüzylda Peki Amado zaman nasl bir karakter anlatcs haline getiriyor?
Bunu öyle anlatabiliriz: Örnein okur Vadinho’yu bir karnavaln ortasnda öldüü zaman, yani artk kendisi için var olmayan bir gerçeklikte tannmaya balayacak ve sonrasnda da yalnzca istedii kiiler için var olabilen bir gerçeklikte tanmaya devam edecek. Bu noktada Vadinho’nun anlatm daima flashbacklerle, Dona Flor’un ya da çevredekilerin hatralaryla donatlyor. Yani aslnda Vadinho’nun elde evuçta tutulamyor olmas koca bir zaman çizgisine yansyor; zira bu çizgide eytan tüylü Vadinho, hnzrca zplayp duruyor. Eserin teknik dehas bize bu karakterin arlatanln unutulmaz bir ekilde empoze ederken, Teodoro için zaman nasl iliyor? üphesiz ki Vadinho’dan çok farkl ve “tkr tkr”. Teodoro anlarda yaamak zorunda deil, ona ait bir belleklerin tarafl kaydettii bir geçmi de yok. Dolaysyla Teodoro’nun anlatm son derece düzgün, neden-sonuç ilikileriyle salamlatrlm bir uzant. Teodoro’yu Teodoro yapan her ey okurun önüne vakur bir edayla konuluyor. Böylece mahalleli ve okur rahat bir nefes alyor: Dona Flor bu sefer mutlu olacak, artk arlatanlarla uramasna gerek yok!
Dona Flor ise kimi zaman karmak, kimi zaman fazla düzgün bu zaman çizgisinin her noktasna sinmi durumda. Anlar ve arzular, geçmii ve yeterince hak etmediini düündüü gelecei, bir eylerin sürekli deitii o anlarn içerisinde bizden biri Dona Flor. Ve aslnda büsbütün zamann içerisinde tek ve biricik deil: ki kadn o; karmak zamann da, tkr tkr ileyen günlerin, aylarn da ana unsuru. Bu da aslnda onun karakterine dair en büyük, en bariz ve en büyüleyici ipucu. Güzel dulumuzun çizimi belki de tam bu noktada en büyüleyici, en unutulmaz formuna bürünüyor. Evet, iki Dona Flor o, iki kocas için. Becerikli, on parmanda on marifet denemez belki ama on parmanda on lezzet. Saduyulu, kendi ayaklar üzerinde durabilen bir kadn; Vadinho’dan önce de, onunla güç bela geçindii evliliinde de ve Teodoro’nun maddi imkânlarna ramen elinin lezzetiyle ayakta kalyor. Ayn zamanda Dona Flor, “ideal” bir dul. çin için ne kadar burnunun ve ehvetinin dikine gitmek istese de kontrol ediyor kendini. Toplum tarafndan idealize ediliyor, yalnz toplum deil tabii, o da kendisini durmadan idealize ediyor. Bir yandan da ideal haline bakaldryor. Tam bu noktada o kusursuz üçgen bir anda saydam bir dikdörtgenle kuatlyor. Zira Dona Flor üst köenin opak kadn deil; maviye çalan siyah saçlar, güzel kalçalaryla saydam bir dikdörtgenin rahatlatc, eitleyici iki köesi o.
BREZLYA PANORAMASI
Jorge Amado bu sar scak üçgeni ve saydam dikdörtgenleri tabii ki fonsuz brakmyor; anlatsn muazzam bir Brezilya panoramasna yediriyor. Ba yardmclar be duyumuz: Zira hiçbir okur Dona Flor ve ki Kocas’ndan itah açc kokularn, tatlarn, kvrak Latin müzii ezgilerinin yaylmadn iddia edemez. Ayn ekilde hiçbir okur Dona Flor’un evinde “skp kaldn” da iddia edemez. Amado bunu tercih etmiyor; okurun elinden tutup onu bir yolculua çkaryor: Mahallelerde, yüksek kültürün “amatör ama klas” ezgilerinin yayld seçkin etkinliklerde, kumarhanelerde ve fahielerin yeni doum yapt arka sokaklarn dank evlerinde Her yerdeyiz ve aslnda bu iklimin tanyabilecei her karakteri de tanyoruz. Evet, hepsinin bir ahsiyeti, hepsinin bir hikâyesi var; figüran deil onlar. Komular -iyi ya da kötü, vakur ya da llk- hepsi komumuz; tüm gerçeklii karman çorman eden Afrika Tanrlar bile komumuz.
Bu rengârenk fon Dona Flor ve ki Kocas’n baka okumalara da açk hale getiriyor. Muazzam çevirisiyle Muhittin Karkn, eser için yazd önsözle merakl ve “doyumsuz” okurlar için harika yola çklar bahediyor. Yani Dona Flor ve ki Kocas asla tek anlamda kalmyor, hnzr bir ekilde birçok anlam kapsn açp gözden kaybolabiliyor. Onun hnzrlklar peinden sürüklenmek okura kalm.
Dona Flor ve ki Kocas aslnda hayatn ta kendisi. Ayn zamanda bir farkndalk hali de. Kitabn son sayfasyla birlikte “Evet,” diyor okur; “benim de bir geometrim var. Köelerimi kapmak bana ve ‘onlar’a kalm.”
Dona Flor ve İki Kocası, Latin Amerika edebiyatının usta ismi Jorge Amado’nun fantastik romana yeni bir soluk ve açılım getiren başyapıtı.
Çapkın, kumarbaz ve sorumsuz kocası Vadinho’nun bir karnaval eğlencesi sırasında ansızın ölmesiyle dul kalan Dona Flor merhum kocasına karşı karmaşık duygularla geçirdiği günlerin ardından kendini aşçılık okuluna ve öğrencilerine verir.
Bir süre sonra, çevresindekilerin ısrarları sonucu tekrar evlenme fikrine ikna olan Dona Flor’un yaptığı ikinci evlilik doğaüstü olaylarla sarsılmaya başlarken, biri hayatta diğeri vefat etmiş olan iki kocası arasında kalır. Latin Amerika’nın büyülü gerçekçilik geleneğini sürükleyici bir aşk ve ihanet anlatısıyla harmanlayan Amado, Dona Flor ve İki Kocası’nda yüzyılın unutulmaz eserlerinden birini sunuyor.
*Amado, hafızadan kolay kolay silinmeyen anlatılarıyla Latin Amerika’nın en yetenekli yazarlarından biri.*
- Albert Camus
*Jorge Amado, kitaplar yazmadı, koca bir ülkenin hayatını yazdı.*
- Mia Couto
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası