kaynağı değiştir]
Yazarın paragrafta vermek istediği mesajdır. Ana düşünce küçük bir kısımda verilebildiği gibi paragrafın genelinden de çıkarılabilir. Paragrafta bulunan: ''-oysa, aslında, -kanımca, -önemli olan'' gibi ifadeler genellikle ana düşüncenin başında yer alır. Paragrafta ana düşünceyi bulabilmek için: ''Yazar ne mesaj veriyor ve bunları niçin anlatıyor?'' sorusu sorulmalıdır.
Bir metnin konusu ile ana fikri her ne kadar ilk bakışta farklı değilmiş gibi görünse de, aslında farklı kavramları ifade etmektedir. Genellikle metinlerin ana fikri veya konusu sorulduğunda, metinde neye dikkat edeceğimizi karıştırır ve bazen yanlış seçenekleri işaretleyebiliriz. Öncelikle konu ve ana fikir kavramlarını tanımlayarak işe başlayalım:
Konu, &#;Konuşmada, yazıda, eserde ele alınan düşünce, olay veya durum, mevzu, süje; Üzerinde konuşulan şey, bahis&#; olarak tanımlanmaktadır. Metinlerde ise konu, yazıda en çok üzerinde durulan olay, durum veya kavramlara denilmektedir. Metni okuduktan sonra, &#;Bu metinde ne anlatılıyor, yazar neyden söz ediyor?&#; sorusunu sorduğumuzda, cevap metnin konusunu vermektedir.
Ana fikir ise, &#;Bir yazının temeli olan asıl düşünce, ana düşünce&#; olarak tanımlanmaktadır. Ana fikir ile ana düşünce aynı şeyi ifade etmektedir. Metinlerde ise ana fikir, yazarın bu yazıyı yazma amacı ve okuyucuya vermek istediği mesajı ifade etmektedir. Yazıyı okuduktan sonra, &#;Yazar bu metni ne amaçla yazmıştır, okuyucuya hangi mesajı vermeye çalışmaktadır?&#; sorularına verilen cevap, bize metnin ana fikrini (ana düşüncesini) vermektedir.
&#;Ömrü boyunca duruşundan taviz vermemiş bir düşünce adamı ve yazar, Nihâl ATSIZ. Büyüdüğü ortam, onun Türklüğüne sımsıkı sarılmasını sağlamış ve ruhunu teslim edene kadar bu kutlu düşüncesini bir hayat felsefesi olarak yaşamıştır. Bu ilkeli duruşu sayesinde, hapishanede üç roman yazmayı başarmıştır. Bu romanlar, bugünün gençleri tarafından bile başucu kitabı gibi görülecek niteliktedir. Hayatında yüzü gülmemiş; fakat milyonların yüreğinde ufuklar yaratmış bir yol gösterici olmayı başarmıştır.&#;
Yukarıdaki metinde konuyu bulmak için &#;Ne anlatılıyor?&#; sorusunu soruyoruz. Bu soruya en genel ve kısa biçimde &#;Nihal Atsız&#;ın hayat hikâyesi&#; cevabını verebiliriz. Ana fikrini bulmak için ise, &#;Bu metinde yazar nasıl bir mesaj vermek istiyor, yazarın amacı ne?&#; sorusunu soruyoruz. &#;Bir düşünce adamı ve yazar olarak Nihal Atsız&#;ın her türlü zorluğa ve engele karşın, hayatı boyunca hep ilkeli durduğunu ve gençlere yol gösterici olacak kadar büyük bir başarı ortaya koyduğunu, onu ve eserlerini mutlaka tanımamız gerektiğini&#; ana fikir olarak buluyoruz.
Örnek &#; 1) &#;Ressam doğaya güvenir, elini ve gözünü doğanın buyruğuna teslim eder, yorumlanmış bir gerçeğe ulaşır, onu süzüp yansıtır. Bu tutum, ana çizgilere ve öze bir yöneliştir. Gözün gördüğü, elin çizdiği, dış dünya, iç dünya derken ne biri ne öteki, öyle bir sarhoşluk ki bu, başkasına benzemez. Çizmek yani “elle görmek” yöntemi, bir disiplin&#; “El görür mü?” diyeceksiniz. Görür. Bu yöntemin perde perde, kat kat durakları vardır. Hatta kimileri bütün bedeniyle görür. Hangi sanat akımından olursa olsun doğayla karşı karşıyadır sanatçı. Onu izler, çizer.&#;
Metnin konusu: &#;Ressamların doğa çalışmaları&#;
Metnin ana fikri: &#;Doğa kendi içinde bütün güzellikleri barındırdığı için, doğanın ressamlar tarafından çok yönlü bir şekilde hissedilmesi gerekir, kimuhteşem eserler ancak o zaman ortaya çıkar.
Örnek &#; 2)&#;Bir gün balıkçıl uzun bacakları üzerinde, su kenarında dolaşıyordu. Suda bir sazan balığı gördü. Beklemesi gerekliydi çünkü basit yiyecekleri beğenmezdi. Kendi kendine ‘’Sazana mı kaldı, benim gibi kuşların beyi?’’ diye söylendi. Balıkçıl böyle düşünürken, sazan ortadan kayboldu. Suda bir kayabalığı belirdi. Bu kez de burnunu büküp ‘’Bu kötü balığa mı kaldım? Nasıl doyarım onunla?’’ dedi balıkçıl. Kaya balığı da süzülüp gitti. Suda tek bir balık bile kalmamıştı. Karnı iyice acıkan balıkçıl, ne bulsa yiyecekti. Sonunda bir sümüklüböcek bulup karnını onunla doyurdu.&#;
Metnin konusu: &#;Bir balıkçılın avlanma macerası&#;
Metnin ana fikri: &#;Eğer önümüze çıkan fırsatları doğru zamanlarda değerlendirmezsek, elimizdekileri de kaybedebiliriz. Bunun için fırsatları beğenmemezlik etmemeli, değerlendirmeliyiz.&#;
Orkun KUTLU