Tarak Kemiği Şişmesi

Hallux valgus; ayak 1.parmağı ve 1.tarak kemiği arasındaki eklemi etkileyen bir hastalıktır. Bu eklemde oluşan şişlik ve çıkıntı ‘bunion’ olarak adlandırılır. Bu şekil bozukluğu, aslında oluşan şişlik ve çıkıntıdan daha kompleks bir yapıya sahiptir. Bu hastalığa ayakkabı giymeyen kültürlerde rastlanılmamaktadır. Uzun yıllar topuklu ve sivri burunlu ayakkabı giyen bayanlarda daha sıklıkla görülür. Ayak parmakları için bol miktarda alan sağlayan geniş ayakkabılar, bu deformasyonun (şekil bozukluğunun) gelişme sansını azalttığı gibi eğer bunion gelişmişse buna bağlı oluşan irritasyonun (rahatsızlığın) azaltılmasında yardımcı olur.

Ayağın Hangi Kısmı Etkilenir?

Hallux; 1.parmak için kullanılan medikal terim, valgus ise deformitenin orta hattan dışarıya doğru yönlenmiş olduğunu ifade eden anatomik terimdir. Dolayısıyla hallux valgus; 1.parmağın ayağın dış tarafına doğru yönlendiği bir ortopedik rahatsızlıktır. Bu deformite ağırlaşırsa; ayakta problemi arttıran ikincil değişiklikler ortaya çıkar.

1.metatatarsal kemiğin (tarak kemiği) diğer yönde aşırı açılanması bu değişiklerden bir tanesidir. Bu duruma ‘metatarsus primus varus’ denilİR. Burada bu terim; 1. Metatarsın orta hattan mediale yani içe doğru yönlendiği bir deformiteyi ifade etmektedir. Bu ise 1.metatars ve 1. parmağın oluşturduğu eklemde bir açılanmaya yol açar. Bunion aslında bu açılanma bölgesine ayakkabının basıncı sonucu oluşan çıkıntı ve şişliktir. Bu çıkıntı ayakkabı ve alttaki kemik arasında sıkışınca burada ilk önce irritasyon, kızarıklık ve şişlik gelişir. Zaman geçtikçe buradaki doku kalınlaşır ve ayakkabının sürtmesine yol açan daha büyük bir çıkıntı oluşur.

Nedenleri:

Ayaktaki birçok problemin sebebi anormal basınç ve sürtünmedir. Zaman geçtikçe cilt ve yumuşak dokunun, içerideki sert kemik ve dışarıdaki sert ayakkabı arasında kalmasından dolayı şikayetler ortaya çıkar. Kemikteki herhangi bir çıkıntı, durumu daha da kötüleştirir. Cilt sürekli basınç ve sürtünmeye ‘nasır dokusu’ oluşturarak yanıt verir. Alttaki yumuşak doku ise kalınlaşarak bir yanıt verir. Bu yapılar hastada irritasyona ve ağrıya sebep olur. Bu ağrıyı azaltmak için basıncı azaltmak gerekir. Bu ise dışarıdan ayakkabının oluşturduğu basıncı azaltmakla veya içerideki kemik çıkıntıyı cerrahi olarak ortadan kaldırmakla olur.

Hallux Valgus Belirtileri Nedir?

Hallux valgus semptomları; genellikle bunion üzerindedir. Bunion ağrılıdır. Ciddi hallux valgus deformitesi aynı zamanda kozmetik olarak da probleme yol açar. Özellikle bayan hastalar, ayaklarına uygun ayakkabı bulmakta güçlük çekerler. Deformite arttıkça 2. parmak yukarı doğru kalkar ve ayakkabı içinde basınca ve sürtünmeye maruz kalarak hastalarda ağrıya sebep olur.

Hallux Valgus Tanısı

Tanı dikkatli, ayrıntılı bir hikaye ve klinik muayeneden sonra konulur. Hastanın ayakkabı seçimleri konusunda bilgi edinilir. Ayak röntgenleri çekilir. Doktor tarafından röntgenlerde tedavi yöntemini belirlemede yardımcı olan, kemikler arasındaki açılar ölçülür.

Hallux Valgus Tedavisi:

Cerrahi Dışı Tedaviler:

Hallux valgus tedavisi; ayağa uygun ayakkabının seçimi ve giyilmesi ile başlar. Hastalığın erken evrelerinde sivri uçlu ayakkabıların önü geniş ayakkabılar ile değiştirilmesi hastanın şikayetlerini azaltabilir. Geniş ayakkabılar bunion üzerindeki basıncı azaltarak ağrının azalmasında faydalı olurlar. Ayrıca bunion pad ve parmak arası makaralar ile basıncın ve ağrının azaltılması amaçlanabilir.

Cerrahi Tedaviler:

Bütün cerrahi dışı yöntemler hastanın ağrısını gideremiyorsa veya hastalık ileri evrede teşhis edilmişse cerrahi tedavi seçenekleri değerlendirilir. Hallux valgus cerrahisinde 100’den fazla yöntem tanımlanmıştır. Temel prensipleri sayacak olursak;

Bunionu ortadan kaldırmak

1.parmağı oluşturan kemiklerin düzgünlüğünü sağlamak
Deformitenin tekrarlamasını önlemek için eklem çevresindeki kas dengesini sağlamak

Bunionektomi (Bunionun çıkarılması)

Hallux valgus erken evrede ise yalnızca bunion çıkarılması etkili olabilir. Bunion üzerinden yapılan kesi ile alttaki çıkıntı yapan kemik doku uygun ortopedik malzeme ile kesilir. Kemik üzeri traşlanır.

Metatarsal Osteotomi

Genellikle hallux valgus cerrahisinde deformiteyi düzeltmede bunionektomi tek başına yeterli olmaz. Metatarsal osteotomi (tarak kemiği kesilere düzeltilmesi) ameliyatları gerekli olabilir. Kemikte bir kesi yapılıp; kemik ve eklemdeki deformiteyi oluşturan açının düzeltilmesi sağlanır. Bu kemik kesisine karar vermede kullanılan kriter 1.ve 2.metatars arası açının ölçülmesidir. Normalde 9-10 derece olan bu açı eğer 13 dereceden fazla ise metatarsal osteotomi ameliyatları gereklidir. 2 yöntem mevcuttur:

1) Distal Osteotomi :

bazı vakalarda tarak kemiğinin parmağa yakın ucundan kemik kesisi yapılır. Deformite düzeltilir ve bu pozisyonu sabitlemek için 1-2 adet metal çivi kullanılır. Kemikteki kaynamaya göre bu çiviler 3-6 hafta arasında çıkarılır.
 
2) Proksimal Osteotomi:

bu yöntemde tarak kemiği yukarısından kemik kesisi yapılır. Yine deformite düzeltildikten sonra 1-2 adet metal çivi ile tespit edilir. Bu yöntem 1. ve 2. Metarsal kemik arasındaki açıyı düzeltmede daha etkin bir yöntemdir.
 
Kas Dengesinin Sağlanması

Daha sonra 1. parmakta deformiteye yol açan kas ve kapsül yapıları gevşetilir. En önemli yapı; adduktor hallusis kasıdır. Bu kas 1. parmağı dışa doğru çeken en sert yapıdır. Bunun gevşetilmesiyle artık bu 1. parmağın deforme edici etkisi ortadan kaldırılmış olur. Kapsül ve cilt dikiş ile kapatılır. Cerrahın tercihine göre ayak; elastik bandaj veya alçı tespitine alınır.

Rehabilitasyon:

Ameliyat sonrası 1. gün koltuk değneği ile ayağa kaldırılan hasta yürütülür. Ameliyat edilen ayağa basmasına izin verilmez. Ameliyatın 15. günü dikişleri alınır. Kontrol grafileri çekilir. 6 haftada kemikteki kaynama mevcut ise metal çiviler çıkartılıp basmasına izin verilir.

Günlük hayat çeşit çeşit tehlikelerle doludur. Bu tehlikelerin ne zaman nerede karşınıza çıkacağı bilinmez. Bu yüzden dikkatli olmakta fayda vardır. Ayak tarak kemiğindeki kırıklarda ani durumlardan dolayı ortaya çıkabilir. Tabi tedavisi mümkündür ancak sizi bir süreliğine günlük hayattan uzak tutacaktır.

Tarak Kemiği Kırığı Nasıl Anlaşılır?

Ayak tarak kemiği kırıklarını anlamak için bazı belirtilerin olması gerekir. Bu belirtileri gördükten sonra tarak kemiği kırığı olduğunu anlayabilirsiniz. Bu gibi durumlarda geç kalmadan tedavi olmaya çalışmak en doğrusudur.

Tarak Kemiği Kırığı Belirtileri

- Kırılma anında bir ses duyulması,

- Kırık olan yerde bir süre geçtikten sonra morarma, şişlik ve ağrı görülmesi,

- Ağrıyan bölgede bir süre sonra ağrının geçmiş gibi hissedilmesi,

- Ayakta çarpık veya farklı bir görüntü meydana gelmesi.

Ayak tarak kemiğinde kırık olmasından dolayı bazı problemler ortaya çıkabilir. Genellikle kırık olduğu zaman üstüne basılmaz diye düşünülür. Ancak, bazı durumlarda kırık olan yerin üzerine basılabilir. Yani ayağımın üzerine basabiliyorum deyip de kırık yoktur düşüncesi yanlıştır. Tarak kemiğinde kırık olduğunu düşündüğünüz zaman muayene olmanızda fayda vardır.

Ayak Tarak Kemiği Kırıkları Nasıl Tedavi Edilir?

 Tarak kemiğinde kırık yaşayan kişiler için ilk yapılması gereken tedavi dinlenmektir. Bazı durumlarda istirahat etmek yaşanan problemi düzeltebilir. Tabi kırığın oluşumu, ağrısı ve şiddet düzeyi çok önemlidir. Tedavi için tarak kemiğini tutmak amacıyla bazı destekler uygulanabilir. Bu destekler işe yaramazsa cerrahi müdahale yapmak gerekebilir. Tedavi sürecinde mutlaka dinlenilmeli ve yanlış hareketler yapmaktan kaçınılmalıdır.

 Tedavi süreci ve uygulanma şekli kişiden kişiye göre değişiklik gösterebilir. O yüzden uygun olan ilk çözüm doğru bir tanı koymaktır. Kırığın nedeni doğru olarak tespit edilirse uygun olan tedavi rahat bir şekilde uygulanabilir. Sonrasında normal hayatınıza dönebilirsiniz.

Ayakta Kemik Çıkıntısı Nedir?

Ayakta kemik çıkıntısı (Halluks Valgus), ayak başparmağının hemen yanında çıkan kemiğe denilmektedir. Toplumumuzda çok fazla karşılaşılan bir durumdur. Kadınlara nazaran erkeklerde daha çok görülen bu durum, ayak baş parmağına uygulanan baskı yüzünden meydana gelmektedir. Yanlış ayakkabı gibi dış etkenler sonucu görülen bu kemik çıkıntısı genetik olarak da oluşabilmektedir.

Belirtileri Neledir?

Başparmağın kenarında yoğun baskı hissiyle kendini belli eden ayak çıkıntısında, ayaklarda ağrı görülür. Kişiler bu ağrıyı umursamayabilir fakat ağrı uzun süre devam edebilir. Ayakkabıyı giydiğinizde ağrı daha yoğun hissedilir. Başparmak kenarlarında kızarıklıklar görülür. Daha sonra bu kızarıklıklar kendini kemik çıkıntıları ile belli eder. Gerekli kontrolleri yaptırıp önlem almazsanız başparmağınız içe doğru girerek diğer parmakların yapısını bozar. İlerleyen durumlarda ise, ayak üzerinde kemik çıkıntısı ile kendini belli eder.

Ayak Kemik Çıkıntısının Nedenleri Nelerdir?

Ailede birisinin ayağında kemik çıkıntısı mevcut ise ihmal edilmeden kontrolleri yaptırılmalıdır. Çünkü genetik faktörler halluks valgusta önemlidir. Ayağınızı basış şekliniz ayak kemik çıkıntısını tetikleyebilmektedir. Halluks valgusun kadınlarda görülmesinin en büyük nedeni yanlış ayakkabı seçimleridir. Sivri burunlu ve yüksek topuklu ayakkabılar bu ayak çıkıntılarının nedeni olabilmektedir.

Tedavisi Nedir? Nasıl Düzelir?

Halluks valgusu düzeltmek için 3 tane yöntem mevcuttur.

1. Aparatlar ile düzeltme
2. Çeşitli ayak egzersizleri yapma
3. Ameliyat yöntemi

Aparat tedavisinde ayak için çeşitli aygıtlar kullanılır. Bu takılan aparatlar genellikle gece kullanımı içindir. Ama gün içerisinde kullanmanız da mümkündür.  Düzenli kullanıldığında bu aparatlar, ayağın şekil almasını sağlayarak mevcut kemik eğriliğini düzeltebilir.

Egzersizler Yapın!

Çeşitli egzersizler ile de ayak deformasyonlarından kurtulabilirsiniz. Bu sayede ağrılardan kurtulmak mümkündür. Doktor kontrolünde belirlenen bu egzersizleri TV karşısında ya da otururken bile yapabilirsiniz.

Erken Teşhis Önemli!

Ayak kemiği çıkıntısında erken teşhisin önemi büyüktür. Bu nedenle geç kalmadan bir Ortopedi ve Travmatoloji doktoruna görünmenizde fayda vardır. Kemiğin çıkıntısı ve ağrının şiddeti ne kadar az ise tedavisi de ona göre şekillenir. Tedaviye geç kalındığında ameliyat kaçınılmazdır. Ameliyat ile genellikle kesin çözüme kavuşmak mümkündür.