Tetanoz Belirtileri

Tetanoz gram (-) bakterilerin yol açtığı bir hastalıktır. Bütün hayvan türlerinde her yaşta görülebildiği gibi en duyarlı tür tek tırnaklı hayvanlar ( At, eşek, katır vs.) dır. Bunları kuzu, oğlak ve köpekler izlemektedir.

Hastalık genellikle derin yaralar sonrasında meydana gelir. Tek tük olaylar tarzında görülür. Ölüm oranı yüksektir.

Hastalık etkeni Cl.Tenani adlı bir bakteridir. Oksijenli (Aerobik) ortamda etken uzun süre canlılığını korur.

Etkenin hayvan türlerine göre organizmaya giriş yolları:

• Taylarda: Göbek kordonu, diş eti yarası, tırnak yaraları, enjeksiyonlar vb.
• Erişkin tek tırnaklılarda: Derin yaralar, mıh değmesi, kısırlaştırma (Kastrasyon), güç doğuma müdahele sırasında kullanılan doğum malzemeleri.
• Kuzu ve Oğlaklarda: Kuyruk kesimi, kısırlaştırma, göbek kordonu, enjeksiyonlar, kulak küpeleri, boynuz kesme.
• Kedi ve Köpeklerde: Operasyon yaraları, enjeksiyonlar.
• Sığırlarda: Göbek kordonu, enjeksiyonlar, kulak küpeleri, güç doğuma müdahele sırasında kullanılan doğum malzemeleri.

Hastalık yem alma ve su içmede güçlük, kas gruplarında sertleşme, tutuk ve dengesiz yürüyüşle kendisini gösterir. 24-48 saat içerisinde:

• Baş ve boyunda gerilme gözlenir.
• Fleksor (Bükülme hareketini yaptıran kas) ve ekstensor (Uzatma veya düzleştirme hareketini yaptıran kas) kaslar birlikte kasılır.
• Çene kilitlenmesine bağlı olarak yem ve su alımı durur.
• Burun delikleri ve gözler açılır.
• Gürültü, ses ve ışığa karşı aşırı duyarlılık şekillenir.
• Kuyruk kalkık, karın çekiktir. İdrar yapma ve dışkılama (Defekasyon) durur.
• 3 ncü göz kapağının (Sadece köpeklerde) düşmesi bu hastalık için patognomik semptomdur (Bir hastalığı diğer hastalıklardan ayıran, hastalığa tanı koyduran klinik belirti veya patolojik değişim).
• Yatar pozisyondaki hayvanları ayağa kaldırmak mümkün değildir. 2-3 gün içinde solunum kasları felcinden (Paralizinden) hayvan ölür.

Klinik semptomlar hastalığın tanısında önemli yer tutar.

Hasta hayvan ses ve gürültüden yoksun, yarı karanlık özel tetanoz boksuna alınır. Hastalıkta tedavi mümkündür ancak tetanozlu sığırlarda kesim önerilr. Buzağılarda tedavi denenebilir. 13-14 günü atlatan hayvan kurtulmuş sayılır. Yara mevcutsa kabuk kaldırılır ve oksijenli su ile yıkanır.

Koruyucu amaçla aşılamalar yapılmalı,yara sağaltımına dikkat edilmelidir.

Tetanos nedir?

Tetanos hastalığı belirli bakteriler ve onların sporları ile bulaşır. Bakteri, yara içinde üreyerek zehirli madde üretir. Bu madde sinir hücrelerine zarar verir ve güçlü kas kramplarına neden olur. Solunum kaslarının felci boğulma yoluyla ölüme neden olur.

Tetanos insandan insana bulaşmaz. Ancak bakteri sporları tüm dünyada sokaktaki toz, dışarıdaki toprak ile çiçek toprağının yanı sıra dışkı ve ahşapta bulunur. Genellikle küçük bir yaranın kirlenmesi hasta olmak için yeterlidir.

Tetanos hastalığı belirtileri

Enfekte olduktan sonraki 4 ila 14 gün içinde terleme, yarada kaşıntı ve bazen sertleşme gibi ilk belirtiler görülür. Ardından kas krampları, çene kilitlenmesi ve yutkunma zorluğu gelir. Solunum kaslarının felci ölüm tehlikesi oluşturur.

Modern aşı sistemi bulunan ülkelerde tetanos oldukça nadir görülür. Tedavi yoğun bakım ünitesinde sürdürülür. Hastaya, aşılı kişilerin kanından alınan tetanos antikoru, antibiyotik ve şikayetleri hafifletecek ilaçlar verilir. Tüm bunlara rağmen günümüzde 10 hastadan üçü hayatını kaybetmektedir.

Çocuklar için aşı önerisi

Tetanos aşısı Avusturya’da ücretsiz çocuk aşı programına dahildir. Bu aşı difteri, boğmaca, hemofilus influenza, çocuk felci ve Hepatit B ile birlikte altılı karma aşı olarak yapılır.

Aşı planı

1. aşı: 3 aylıkken
2. aşı: 5 aylıkken
3. aşı: 12 – 14 aylıkken
4. aşı*: 7 – 9 yaşında

*Boğmaca, difteri ve çocuk felci ile birlikte dörtlü karma aşı olarak

Yetişkinler için aşı önerisi

Yenileme aşısının aynı anda difteri, tetanos, boğmaca ve çocuk felcinden koruyan kombine aşı şeklinde yapılması daha iyidir.

Booster vaccinations:
• Every 10 years (those under 60)
• Every 5 years (those over 60)

Son aşınız 20 yıldan önce mi yapılmıştı? Bu durumda, yenileme aşısı yapıldıktan sonra aşının koruyuculuğunun kan testi ile kontrol edilmesi veya 4 ila 8 hafta sonrasında ikinci bir aşı yapılması gerekir.

Temel bağışıklık olmaması halinde: 1 ila 2 aylık aralıklarla 2 aşı, 2. aşıdan 6 ila 12 ay sonra 3. aşı yapılır.

Koruma oranı %100’dür.

Gebe kadınlar için aşı önerisi

Yenidoğanlarda tetanos (“neonatal tetanos”) artık Avrupa’da görülmemektedir. Annenin antikorları bebeği de korur. Ancak bunun için annenin aşılı olması gerekmektedir. Gebelikte aşı olmak mümkündür ve önemlidir. Kullanılan aşı aynı zamanda boğmacadan da korur.

Bilgi ve danışmanlık

Henüz hiç Tetanos aşısı olmadınız mı? Uzun süredir aşı olmadınız mı? Aşı karnenizi bulamıyor musunuz?

Tetanozun gelişen teknolojiye rağmen özellikle az gelişmiş veya gelişmekte olan ülkelerde ciddi bir toplum sağlığı sorunu olmaya devam ettiği söylenebilir.

Hastalık, aşılama ile bağışıklık kazandırılarak %100 oranında önlenebilmesine rağmen hastalığa yakalanıldığında ölümcül olduğu için çok önemlidir. Aşılanmanın yetersiz olduğu ülkelerde her yaşta, aşılanmanın yeterli olduğu ülkelerde ise sadece ileri yaşlarda görülmektedir. Tanı ve tedavisi zor, ağır seyirli ve ölüm oranı yüksek bir hastalıktır. Tetanoz özellikle bebeklik çağı ve ileri yaşlarda, ilaç bağımlılarında ağır ve ölümcül seyretmektedir.

Tetanoz Nasıl Bulaşır?

Hastalık etkeni bakteri, özellikle toprakla bulaşmanın olduğu çeşitli yaralanmalar sonucunda doku bütünlüğü bozulmuş bölgelerden insan vücuduna girer. Bakteri çoğalmaya başladıktan sonra salgıladığı toksinler sinir sistemini etkiler.

Tetanoz, tüm dünyada görülen bir hastalık olmasının yanında nüfusun çok olduğu, toprağın yoğun organik madde içerdiği, nemli, sıcak bölgelerde, özellikle yaz aylarında daha sık görülmektedir. Organizma esas olarak toprakta, insan, büyükbaş, küçükbaş ve kümes hayvanlarının bağırsak florasında ve dışkısında, dışkı ile bulaşmış topraklarda, sularda bulunabilir. Çivi, diken, kıymık batmaları, yanıklar, kesikler, delinme, çarpma, toprakla kirlenmiş çeşitli aletlerle yaralanmalar, cerrahi girişimler, hijyenik olmayan doğum, düşük ve kürtajlar, hayvan ısırmaları sonucunda hastalık bulaşabilir.

Tetanoz Belirtileri

Tetanoz belirtileri enfeksiyondan 4 ila 21 gün sonra (ortalama olarak 10 gün sonra) görülmeye başlar. Ortalama olarak 10 gün sonra başlar. Ana belirtiler çene kaslarında sertlik, 38°C ve üstünde yüksek ateş, terleme ve hızlı kalp atışıdır. Tedavi edilmezse belirtiler gelecek günlerde daha kötüye gidebilir. Bazı durumlarda nefes alamama, ani kalp durması gibi yaşamı tehdit eden durumlar oluşabilir.

Tetanoz Aşısı Ne Zaman Yapılır? Nasıl Uygulanır?

Ülkemizde tetanoz aşısı çocuklukta rutin aşı programındadır ve 10 yılda bir ek doz önerilmektedir. Tetanoza karşı bağışıklama Sağlık Bakanlığı’na bağlı Sağlık Ocakları ve Ana Çocuk Sağlığı birimlerinde; doğumdan sonraki 2, 4 ve 6. aylarda birer doz ve 18-24 ay arasında bir doz olmak üzere toplam dört doz aşı şeklinde uygulanmaktadır.

Referanslar:

1. Öncü S. Birinci basamak sağlık kuruluşuna başvuran hastalarda tetanoz immünitesi. Ocak 2023 tarihinde http://adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1407/3/Selcen-%C3%96NC%C3%9C-tez.pdf adresinden ulaşılmıştır.
2. National Health Service UK. Ocak 2023 tarihinde http://www.nhs.uk/Conditions/Tetanus/Pages/Introduction.aspx adresinden ulaşılmıştır.