İslamiyet Öncesi Türk Şiiri döneminde edebi türlerin büyük bir kısmını şiir oluşturmaktadır. Bu dönemde şiir, müzik ve din iç içedir. Şiirler çoğunlukla Türklerin yaşamını ve kültürünü yansıtmıştır. Sözlü edebiyat geleneğinin dayanağını olan şiirler bu dönem içerisinde “şaman, kam, ozan, baksı” denen şairler tarafından kopuz eşliğinde dini törenlerde (Sığır=av törenleri, Şölen=kurban törenleri veya ziyafetler, Yuğ=yas ve cenaze törenleri) söylenmiştir.
İslamiyet öncesi Türk şiiri nazım şekilleri koşuk, sagu, destan ve sav olmak üzere 4 sınıfta incelenir.
İslamiyet öncesi Türk edebiyatı ile İslamiyet etkisinde gelişen Türk edebiyatı dönemleri arasında yer alan ve aslında İslami döneme geçişi ifade eden döneme Geçiş Dönemi adı verilmektedir.
İslamiyet’i kabul eden Türklerin büyük ölçüde yaşantısı değişmiştir. Hayvancılıktan tarıma, göçebelikten yerleşik yaşama geçmişlerdir. Toplumsal yaşamı düzenleyen, tarımsal ekonomiyi belirleyen ve yönetimi etkileyen artık İslam dini olmuştur. Bu değişimler ile birlikte Türklerin gelenek ve görenekleri de başkalaşmaya başlamış ve Türk-İslam sentezi oluşmuştur.
Türklerin Müslümanlığı kabul etmesiyle birlikte divan edebiyatına geçiş gerçekleşmiş oldu. Zamanlar içerisinde İslamiyet'in etkisi altında kalan edebiyatımız bir geçiş dönemi yaşamıştır. Bu dönem aynı zamanda bir kargaşaya sebep olmuştur. Bir yanda İslam inancı ile Arap ve Fars kültürünün kaynaşması öne çıkarken diğer yanda ise eski geleneksel Türk edebiyatı kültürü devam ettirilmeye çalışıldı.
GEÇİŞ DÖNEMİ ESERLERİ NELERDİR?
Orta Asya'dan başlayarak Anadolu'ya uzanan geçiş dönemi eserlerinin birçoğu günümüze kadar ulaşmıştır. Böylece yüzyıldan başlamak suretiyle farklı dönemlerde önemli eserler tarihteki yerini almıştır. Hem halk şiiri hem de divan edebiyatı ile birlikte birçok farklı konu üzerinde ön plana çıkan geçiş dönemi eserleri, edebiyatın her alanında bir ikilik ortaya çıkarmıştır. Bu ise geçiş dönemi eserlerinin önemli özellikleri arasında yer almaktadır. Bu doğrultuda geçiş dönemi eserlerini şöyle dile getirebiliriz:
GEÇİŞ DÖNEMİ ESERLERİ ÖZELLİKLERİ
Kutadgu Bilig:
Divanü Lügati't Türk:
Atabetü'l Hakayık:
Divan-ı Hikmet:
Dede Korkut Hikayeleri:
GEÇİŞ DÖNEMİ ESERLERİ HANGİ LEHÇE İLE YAZILMIŞTIR?
Geçiş dönemi eserleri 11 ve yüzyıllarda ortaya çıkar. Geçiş dönem eserlerinde Arap ve Farsça kelimeler ön plandadır. Uygur alfabesine ek olarak Arap alfabesinin izleri de görülmektedir. Geçiş dönemi eserlerinin merak edilen özelliklerinden bir tanesi bu eserlerin hangi lehçe ile yazılmış olduğu konusudur. Geçiş dönemi eserleri Hakaniye Lehçesi ile yazılmıştır.
GEÇİŞ DÖNEMİ ESERLERİ DİDAKTİK MİDİR?
Geçiş dönemi eserleri Türk edebiyatı için çok önemli yere sahiptir. Bu eserlerin birçok özelliği vardır. Geçiş dönemi eserleri 11 ve yüzyıllarda ortaya çıkmış olup bu eserler Türk edebiyatı eserleri ile İslam sonrası Divan edebiyatı eserleri ile kaynaşmıştır. Bu dönemin eserlerinin ortak özelliklerinden biri de didaktik olmasıdır. Didaktik eser ise öğretici eser demektir. Bu eserler öğretici metinlerdir.
GEÇİŞ DÖNEMİ ESERLERİNİN ORTAK ÖZELLİKLERİ NELERDİR?
Biçim özellikleri:
İçerik özellikleri
Geçiş Dönemi Türk Edebiyatı eserleri ve yazarları şunlardır:
Türkler İslam ordularıyla ilk kez VII. yüzyılın sonlarında Horasan’da ve VIII. yüzyılın ilk yarısında Maveraünnehir’ de karşı karşıya geldiler. Bu karşılaşmalarda iki taraf arasında sert çarpışmalar olmuşsa da Türkler yavaş yavaş Müslümanlığı seçmeye başlamışlar ve X. yüzyılın ilk yarısında topluluklar halinde İslam dinine girmişlerdir. Türklerin İslamiyeti kabul etmeleri, bu dinin Önasya’da yayılıp güçlenmesini sağlamıştır.
İslamiyetin kabulünden sonra Türklerin toplum yaşamında önemli değişiklikler olmuş, bu durum Türk edebiyatını da dil, konu, ölçü ve biçim bakımından gittikçe artan ölçülerde etkilemeye başlamıştır.
Batı lehçesi de denilen Oğuzca XIV. yüzyıldan başlayarak Anadolu lehçesi (Osmanlıca) ve Azeri lehçesi olarak iki kola ayrılmıştır. İslam uygarlığı etkisindeki Türk edebiyatının ilk ürünleri Doğu lehçesinin devamı olan Hakaniye lehçesiyle XI., XII. yüzyıllarda (Karahanlılar devri) yazılmıştır. Hakaniye lehçesi XIV. yüzyılda Çağatay lehçesi adını almıştır.
İslamiyetin etkisine girdikten sonra, Anadolu dışında ve Hakaniye lehçesiyle verilen ilk yapıtlar şunlardır:
Yusuf Has Hacip tarafından yazılan bu kitap, aruzla yazılmış ilk Türkçe mesnevidir. ’da tamamlanan bu yapıt Karahanlı hükümdarı Tabgaç Buğra Kara Han’a sunulmuştur. Kitabın adı Türkçedir ve “kutlu olma bilgisi” anlamına gelmektedir. Kitap, insana her iki dünyada mutluluğa ulaşmak için izlenecek yolu göstermek amacıyla yazılmıştır. Kitapta anlatılanlar, dört temel ilkeyi (doğru adalet, saadet [mutluluk], akıl, anlayış; akibet [hayatın sonu]) temsil eden kişiler arasında geçen bir münazara şeklindedir. Doğru adaleti Kün-Togdı: hükümdar; saadeti Ay-Toldı: vezir; akıl ve adaleti Ögdülmiş: vezirin oğlu; hayatın sonunu Odgurmış: zahit temsil eder.
Kitapta ideal bir insanın, devletin nasıl olması gerektiği, yöneticilerin görevleri anlatıldığı için, bu kitap yalnız bir ahlak kitabı değil, bir “siyasetname”, bir düşünce yapıtıdır da. 88 başlık altında toplanan kitap beyittir. Kitapta din, felsefe, eğitim, öğretim, aile düzeni, ahlaklı yasa, töre bilgisi, devlet, siyaset, ordu, spor, edebiyat, sağlık, gökbilim, tarım, hayvancılık, para… konuları tartışılmıştır.
Kaşgarlı Mahmut tarafından yılları arasında yazılan bu yapıt “Türk Dilleri Sözlüğü” anlamına gelmektedir. Yazar bu yapıtı, Türkçenin Arapça kadar zengin bir dil olduğunu kanıtlamak amacıyla, Arapçadan Türkçeye sözlük biçiminde, ’e yakın sözcük üzerinde çalışarak oluşturmuştur. Yapıtta sözcüklerin açıklanışı sırasında tarih, coğrafya, etnografya, folklor ve edebiyat alanlarından bilgiler, örnekler verilmiş olması kitabın değerini artırmakta ve onu Türk dilinin temel kaynaklarından biri durumuna getirmektedir.
Yeseviliğin kurucusu olan Ahmet Yesevi’nin tasavvufi şiirlerinin toplandığı yapıttır. XII. yüzyılda yazılan bu yapıtta hem hece ölçüsü hem de aruz ölçüsü kullanılmıştır. Hece ile yazılan bölümlerde 4+3 ya da 4+4+4 heceli dizeler yer almış, dörtlük birimi kullanılmıştır.
(Gerçeklerin Eşiği / Basamağı) Edip Ahmet Yükneki tarafından XIII. yüzyılda yazılmış manzum ahlak kitabı. Kitapta ayetlerden, hadislerden de yararlanılarak “ahlaklı olmanın yolları” anlatılmıştır. Cömertliğin, alçakgönüllülüğün erdeminden, kibir ve ihtirasın kötülüğünden; bilginin yararlarından, bilgisizliğin zararlarından, dünyanın dönekliğinden, zamanenin bozukluğundan… söz edilmiştir. Toplam beyitten oluşan yapıt, konu başlıklarına ayrılarak ve aruz ölçüsüyle yazılmıştır.
Uyarı: “İlk İslami yapıtlar” başlığı altında verilen bu dört kitabın yanında XV. yüzyılda Çağataycanın ünlü şairi Ali Şir Nevai tarafından yazılan “Muhakemetü’l Lügateyn” (iki dilin karşılaştırılması) adlı yapıt da önemlidir. ÖSYM, ilk İslami yapıtlarla ilgili sorularda seçenekleri bu beş kitaptan oluşturmuştur.
Türkçenin zengin bir dil olduğunu kanıtlamak amacıyla yazılmıştır. Türkçeyi Farsça ile karşılaştıran Ali Şir Nevai, Türkçenin de Farsça gibi kültür ve edebiyat dili olduğunu göstermek istemiştir. Türkçedeki eylemlerin, eylem çekimlerinin zenginliğini, Türkçenin cinas ve uyak bakımından sağladığı olanakları anlattıktan sonra sanatçıları, Türkçe yazmaya davet etmiştir. Yazılış tarihi: ’dir.
Tags:geçiş dönemi türk edebiyatı, geçiş dönemi türk edebiyatı eserleri, geçiş dönemi türk edebiyatı özellikleri
Edebiyat bir ihtiyaçtır.
İslami dönem Türk edebiyatı olarak da ön plana çıkan geçiş dönemi, pek çok önemli eser ile günümüze kadar ulaşmış durumda. Özellikle İslam'ın kabul edilişinin dönemi olarak yüzyıldan sonra ortaya çıkan bu geçiş dönemi, eserler içerisinde değişik konuların yer alması ile ön plana çıkmaktadır.
Geçiş Dönemi Eserleri
Orta Asya'dan başlamak suretiyle Anadolu'ya kadar uzanan geçiş dönemi eserleri, birçok farklı ismi günümüze kadar ulaştırdı. Böylece yüzyıl ile başlamak suretiyle farklı yüzyıllarda önemli eserler tarihteki yerini aldı. Hem halk şiiri hem de divan edebiyatı ile beraber birçok farklı konu üzerinden ön plana çıkan eserler, edebiyatın her alanında bir ikilik ortaya çıkardı. Bu da geçiş döneminin en önemli özellikleri arasında yer almaktadır. Bu doğrultuda geçiş dönemi içerisinde en bilinen eserleri olarak şunları dile getirmek mümkün;
- Kutadgu Bilig (Yusuf Has Hacib)
- Atabetü'l Hakayık (Edip Ahmet Yükneki)
- Divanı Lügat-it Türk (Kaşgarlı Mahmut)
- Divan-ı Hikmet (Ahmet Yesevi)
- Dede Korkut hikayeleri
Böylesi önemli eserler yüzyıllar boyunca farklı zaman dilimlerinde önemli yazarların ve sanatçıların kaleminden çıktı. Bu eserler aynı zamanda çok önemli bir tarih olarak da ön plana çıkıyor. Kendine has özellikleri ile beraber ortak özellikleri üzerinden Türk edebiyatındaki geçiş dönemini temsil eden eserlerdir.
Geçiş Dönemi Özellikleri Nelerdir?
İslamı kabulü ile beraber Türk edebiyatı ile Arap ve Fars kültürünün bir araya gelmesi üzerinden geçiş dönemi yaşandı. Bu geçiş dönemi içerisinde pek çok önemli eser değişik yıllarda önemli yazarların kaleminden çıkarak günümüze kadar ulaştı. Bu geçiş dönemi edebi eserlerin birçok farklı özellikleri bulunmaktadır.
- Türk edebiyatı bu dönemlerde önemli değişimler yaşamıştır.
- Eski edebiyat anlayışı ile İslamiyet’ten sonraki yeni edebiyat anlayışı bir geçiş meydana getirmiştir.
- Dil üzerinde daha çok Arapça ve Farsça kelimeler ön plana çıkar.
- Uygur alfabesi ile beraber Arap alfabesinin izleri görünür.
- Özellikle şiirler de hem dörtlük hem de beyitler kullanılmıştır.
- Hece vezni ile beraber aynı zamanda aruz veznine de yer verilmiştir.
Tüm bu özellikler ortak şekilde geçiş döneminde yazılmış bütün eserlerde yer alır.
Türk Edebiyatında Geçiş Dönemi
Türklerin Müslümanlığı kabul etmesi ile beraber Divan edebiyatına geçiş gerçekleşti. Zaman içerisinde İslamiyet'in etkisi altında kalan edebiyat, eski dönem ve yeni dönem olmak üzere bir geçiş dönemi yaşadı. Bu dönem aynı zamanda bir karmaşaya da sebep oldu. Bir yanda İslam inancı ile Arap ve Fars kültürü ön plana çıkarken, diğer yanda eski Türk edebiyatı kültürü devam ettirilmeye çalışıldı.
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası