Içişleri Bakanlığı Personel Alımı Ne Zaman Açıklanacak

HAZAR STRATEJİ ENSTİTÜSÜ YAYINIDIR<br />

EKİM <strong>2013</strong> SAYI: <strong>11</strong><br />

hazarworld.com<br />

yayında<br />

CharlIe Rose<br />

Amerikan CBS<br />

televizyonu sunucusu<br />

Ahmet Davutoğlu<br />

Türkiye Dışişleri<br />

Bakanı<br />

ELMAR MAMMADYAROV<br />

Azerbaycan Dışişleri<br />

Bakanı<br />

MAIA PANJIKIDZE<br />

Gürcistan Dışişleri<br />

Bakanı<br />

DIMITRIS KOURKOULAS<br />

Yunanistan Dışişleri<br />

Bakan Yardımcısı<br />

CARLOS PASCUAL<br />

ABD Dışişleri Bakanlığı<br />

Uluslararası Enerji İşleri<br />

Koordinatörü ve Özel Temsilcisi<br />

PATRICIA FLOR<br />

Avrupa Birliği (AB) Orta<br />

Asya ve Avrupa Dış Eylem<br />

Servisi Özel Temsilcisİ<br />

WORLD LEADERS GATHERED<br />

AT THE CASPIAN FORUM,<br />

‘DAVOS OF THE REGION’<br />

РЕГИОНАЛЬНЫЙ ДАВОС-<br />

КАСПИЙСКИЙ ФОРУМ СОБРАЛ<br />

МИРОВЫХ ЛИДЕРОВ ВМЕСТЕ

ÖNSÖZ<br />

Merhabalar,<br />

Türk düşünce kuruluşları artık dünya gündemini belirliyor, Türkiye’nin ve bölgenin öncelikli<br />

konularını dünya liderlerini bir araya getirerek tartışıyor. Bunun en önemli örneği<br />

<strong>Hazar</strong> Strateji Enstitüsü’nün 25 Eylül’de New York’ta düzenlediği <strong>Hazar</strong> Forumu idi.<br />

Forum, seçkin katılımcı ve konuşmacılarının yanı sıra profesyonelce hazırlanmış organizasyonuyla<br />

uzun yıllardır düzenlenen toplantıları aratmadı. Bölgenin Davos’u diyebileceğimiz<br />

<strong>Hazar</strong> Forumu’nda Avrupa’nın enerji güvenliği açısından Güney Gaz Koridoru ve<br />

koridorun gerçekleşecek ilk adımı olan TANAP ve Avrupa’daki devamı TAP konuşuldu.<br />

Charlie Rose’un moderatörlüğünü yaptığı toplantıya aralarında Dışişleri Bakanı Ahmet<br />

Davutoğlu ve Azerbaycan Dışişleri Bakanı Elmar Mammadyarov’un bulunduğu dokuz<br />

dışişleri bakanı katıldı. Davutoğlu’nun barış koridoru olarak tarif ettiği Güney Gaz<br />

Koridoru’nun tartışıldığı <strong>Hazar</strong> Forumu bu sayımızın kapak konusuydu.<br />

Orta Asya ülkeleri arasında önemli sorunlardan biri sınır aşan sular ve enerji güvenliği.<br />

Bu sayıda Orta Asya Araştırmalar Merkezi Müdür Yardımcısı Dr. Zakir Chotaev, <strong>Hazar</strong><br />

<strong>World</strong> okuyucuları için sınır aşan sular konusunu derinlemesine inceledi. Azerbaycan’da<br />

bu ay seçim heyecanı yaşanırken HASEN Bilim ve Uzmanlar Kurulu Başkanı Prof. Dr.<br />

Bülent Aras, seçime ilişkin değerlendirmelerini hazırladığı bir raporla paylaştı. HASEN<br />

uzmanlarından Prof. Dr. Mesut Hakkı Caşın, Diplomasi Akademisi köşesinde Rusya’nın<br />

Suriye politikasını kaleme aldı. Bununla beraber Caşın, sizler için Rusya’daki Valdai<br />

Toplantısı’nı takip etti. HASEN uzmanlarından Dr. Cemil Ertem ise bu sayıda Doğu<br />

Akdeniz’deki enerji arayışlarını değerlendirdi.<br />

Güney Kafkasya’nın yükselen yıldızı Azerbaycan’ın Soyvetler sonrasındaki döneminin<br />

anlatıldığı “İlham Aliyev Döneminde Azerbaycan” kitabının tanıtım toplantısı, Türkiye<br />

ve Azerbaycan’daki devlet adamlarını, bürokratları, akademisyenleri ve birçok araştırmacıyı<br />

bir araya getirdi. Gecede Türk akademisyen ve araştırmacılara “Stratejik Vizyon”<br />

ödülleri takdim edildi. Bir diğer önemli etkinlik ise Azerbaycanlı gençlerin kariyerlerine<br />

destek olmak amacıyla İstanbul’da kurulan Azerbaycan Eğitim, Kültür ve Yardımlaşma<br />

Derneği’nin (AzeDer) açılış töreniydi. Son olarak bu sayıda yönümüzü ‘zamanın durduğu<br />

kent’ Buhara’ya çevirdik.<br />

Gelecek sayıda görüşmek dileğiyle…<br />

haldun yavaş<br />

<strong>Hazar</strong> Strateji Enstitüsü<br />

Genel Sekreter<br />

YÖNETİM<br />

İmtiyaz Sahibi<br />

<strong>Hazar</strong> Strateji Enstitüsü Adına<br />

Haldun YAVAŞ<br />

Genel Yayın Yönetmeni<br />

Gökhan ÇAY<br />

haber müdürü<br />

Selin Şen Saltaş<br />

haber editörü<br />

Merve Damcı<br />

EDİTÖR<br />

Hande Yaşar ÜNSAL<br />

Yayın Kurulu<br />

Dr. Cemil ERTEM<br />

Efgan NİFTİYEV<br />

Prof.Dr. Mesut HAKKI CAŞIN<br />

Zeynep KAPTAN<br />

İLETİŞİM<br />

Veko Giz Plaza, Maslak Meydan Sok.<br />

No:3 Kat:4 Daire <strong>11</strong>-12 Maslak, 34298<br />

Şişli / İstanbul - TÜRKİYE<br />

Tel: +90 212 999 66 00<br />

Faks: +90 212 999 66 01<br />

www.hazarworld.com<br />

yayın YÖNETİM<br />

YAYIN GRUBU BAŞKANI<br />

Serkan ÜNAL<br />

GRUP KOORDİNATÖRÜ<br />

Mehmet Mücahid DEMİR<br />

FİNANS KOORDİNATÖRÜ<br />

Selim KARA<br />

genel yayın yönetmenİ<br />

Serdar TURAN<br />

ÖZEL PROJELER DİREKTÖRÜ<br />

Emin GÖRGÜN<br />

EDİTÖRLER<br />

Aynur ŞENOL ALTUN<br />

Can GÜRSU<br />

Nesrin KOÇASLAN<br />

E. Melek CEVAHİROĞLU<br />

SANAT YÖNETMENİ<br />

Özkan ORAL<br />

YARDIMCI SANAT YÖNETMENİ<br />

Pınar GÜVEN<br />

Ahmet ÇELİK<br />

FOTOĞRAF EDİTÖRÜ<br />

Şeref YILMAZ<br />

KATKIDA BULUNANLAR<br />

Cansu Ertosun<br />

Gizem GÜZEY<br />

Güzin GÜZEY<br />

Baran KARAKUZU<br />

Özbekistan Büyükelçiliği<br />

İnfomag Yayıncılık Bilişim Tanıtım ve<br />

Organizasyon Hizmetleri Ltd. Şti<br />

Ebulula Mardin Cad.<br />

4. Gazeteciler Sitesi A-8 /1<br />

Akatlar-Levent / İSTANBUL<br />

Tel: (0212) 324 55 15<br />

Faks: (0212) 324 55 05<br />

BASKI<br />

Bilnet Matbaacılık Biltur Basım Yay. ve<br />

Hiz. A.Ş. Dudulu Organize Sanayi Bölgesi<br />

1.Cadde No: 16 Esenkent – Ümraniye<br />

34476 İSTANBUL Tel: 444 44 03<br />

Yayın Türü<br />

Yaygın Yerel Süreli<br />

Yayın Süresi / Dili<br />

Aylık / Türkçe<br />

İLETİŞİM<br />

[email protected]<br />

www.infomagyayincilik.com<br />

www.hazarworld.com<br />

EKİM <strong>2013</strong> SAYI <strong>11</strong> 1

içindekiler<br />

BÖLGENİN DAVOS’U<br />

HAZAR FORUMU DÜNYA<br />

LİDERLERİNİ BULUŞTURDU<br />

KAPAK<br />

12 •<br />

Avrupa’nın enerji<br />

güvenliğini sağlayacak<br />

Güney Gaz Koridoru<br />

için ABD, Avrupa<br />

Birliği, Balkanlar<br />

ve Kafkas ülkelerini<br />

üst düzeyde bir<br />

araya getiren ve<br />

<strong>Hazar</strong> Strateji<br />

Enstitüsü (HASEN)<br />

tarafından ikincisi<br />

düzenlenen <strong>Hazar</strong><br />

Forumu, ABD’nin<br />

New York kentinde<br />

gerçekleştirildi.<br />

2<br />

KISA KISALAR 04<br />

• E.ON, Şah Deniz-2<br />

gazının yüzde 16’sını aldı<br />

• Gazprom’dan Tacikistan’a doğal gaz<br />

desteği<br />

• KARKİM, Kuzey Irak’ta petrolden<br />

kazanacak<br />

• OPEC’ten elektrik projesine mali<br />

destek<br />

• Türkmenistan’da 10 milyar dolarlık<br />

Türk-Japon ortaklığı<br />

• Artık ücretsiz gaz ve elektrik<br />

uygulaması yok<br />

AJANDA 06<br />

Uluslararası Enerji Güvenliği<br />

Konferansı<br />

• Dünya Ekonomik Forumu Moskova<br />

Toplantısı<br />

• ReEnergy Kazakistan <strong>2013</strong><br />

• Bakü Uluslararası İnsani Forumu<br />

HABER ANALİZ 08<br />

Güney Gaz<br />

Koridoru’nun<br />

Avrupa için önemi<br />

artacak<br />

Avrupa’daki alıcılardan Şah Deniz<br />

gazı için yıllık mevcut 10 milyar<br />

metreküplük kapasitenin iki katı<br />

talep gelmesi, Güney Gaz<br />

Koridoru’nun Avrupa için gittikçe<br />

daha kritik ve önemli bir kaynak<br />

haline geldiğini gösteriyor.

ETKİNLİK 10<br />

• “İlham Aliyev Döneminde<br />

Azerbaycan” kitabı tanıtıldı<br />

• Azerbaycanlı öğrenciler için<br />

İstanbul’da büyük girişim<br />

26<br />

ANALİZ<br />

ORTA ASYA<br />

POLİTİKALARINDA<br />

SINIR AŞAN SULAR:<br />

KIRGIZİSTAN’DAN<br />

GENEL BAKIŞ<br />

Sınır aşan sular ve enerji güvenliği,<br />

Orta Asya ülkeleri arasında ve bu<br />

ülkelerin büyük devletlerle<br />

ilişkilerinde önem teşkil eden<br />

sorunlardan biri haline geldi. Bu<br />

sorunun çözülememesi halinde<br />

gelecekte Orta Asya’da bir<br />

çatışmayla karşı karşıya kalabiliriz.<br />

DİPLOMASİ AKADEMİSİ 34<br />

SURİYE’DE KİMYASAL<br />

SİLAHLARIN İMHASINDA<br />

BAŞKAN PUTİN’İN<br />

DİPLOMATİK BAŞARISI<br />

BARIŞI SAĞLAR MI?<br />

Suriye iç savaşında, askeri müdahale<br />

seçeneğinin şimdilik ertelenmesinin,<br />

Rusya Devlet Başkanı Vladimir<br />

Putin’e büyük ölçüde diplomatik<br />

prestij kazandırdığı ileri sürüldü.<br />

gelecek notları<br />

38<br />

AB’nin yeni genişleme<br />

yolu ve enerjinin barış<br />

rotası<br />

Şah Deniz (Azerbaycan) dışındaki<br />

enerji kaynaklarının devreye<br />

girmesinde siyasi gelişmeler ve bu<br />

gelişmeler karşısında ülkelerin<br />

alacağı pozisyonlar oldukça<br />

belirleyici olacak.<br />

ANALİZ<br />

42<br />

HASEN’DEN RAPOR:<br />

AZERBAYCAN’DA<br />

CUMHURBAŞKANLIĞI<br />

SEÇİMLERİ<br />

HASEN Bilim ve Uzmanlar Kurulu<br />

Başkanı Prof. Dr. Bülent Aras,<br />

Azerbaycan’da 9 <strong>Ekim</strong>’de yapılacak<br />

olan Cumhurbaşkanlığı seçimleri<br />

öncesi ülkenin siyasi sistemini<br />

analiz etti.<br />

ANALİZ<br />

48<br />

BAŞKAN PUTİN’İN<br />

KÜRESEL DİPLOMASİ<br />

MİMARİSİNDE YENİ<br />

BARIŞÇI VİZYONU VALDAİ<br />

TOPLANTISI’NDA<br />

TARTIŞILDI<br />

Rusya’nın Valdai Club strateji<br />

enstitüsü tarafından organize edilen<br />

Valdai Toplantısı’nda Rusya ve dünyayı<br />

etkileyen siyasi, ekonomik ve askeri<br />

politikaların gelecekteki vizyonu<br />

tartışıldı.<br />

ROTA<br />

54<br />

ZAMANIN DURDUĞU<br />

KENT: buhara<br />

“Açık hava müzesi” olarak<br />

nitelendirilen Buhara; İbni Sina ve<br />

İmam Buhari gibi tıp ve İslam<br />

dünyasının ünlü isimlerinin de<br />

memleketi...<br />

KÜLTÜR SANAT<br />

58<br />

Son dönemde yayınlanan kitaplar,<br />

gösterime giren filmler ve bölgedeki<br />

sanatsal faaliyetlerden <strong>Hazar</strong> <strong>World</strong><br />

okuyucuları için seçtiklerimiz.<br />

www.hazarworld.com<br />

EKİM <strong>2013</strong> SAYI <strong>11</strong> 3

KISA KISALAR<br />

E.ON, ŞAH DENİZ-2<br />

GAZININ YÜZDE<br />

16’SINI ALDI<br />

Almanya’nın enerji devi E.ON, Şah Deniz<br />

Konsorsiyumu ile Azerbaycan’dan<br />

Avrupa’ya yaklaşık 40 milyar metreküp<br />

doğal gaz sevkiyatı için anlaşma imzaladı.<br />

E<br />

.ON ile birlikte Shell, BP ve Enel de anlaşmaya imza<br />

attı. Anlaşmanın süresi 25 yıl olarak belirlendi. Doğal<br />

gaz sevkiyatlarına 2019 yılında başlanması planlanıyor. Doğal<br />

gaz sevkiyatlarının Avrupa’ya Şah Deniz alanının ikinci<br />

kolundan, Trans Adriyatik Boru Hattı (TAP) üzerinden<br />

yapılacağı bekleniyor.<br />

<strong>2013</strong> yazında Azerbaycan gaz sevkiyatlarının yapılacağı<br />

güzergahı belirlemişti. Yakıt, Şah Deniz alanından Trans<br />

Adriyatik Boru Hattı’ndan Yunanistan, Arnavutluk ve Adriyatik<br />

Denizi dibi üzerinden İtalya’nın güneyine ve sonra<br />

Batı Avrupa’ya ulaşıyor olacak. TAP projesi Gazprom’un<br />

‘Güney Akım’ının rakibi olacak. Ancak Zurich Capital Management<br />

Yatırım Şirketi Analiz Bölümü Müdürü Nikolay<br />

Podlevskih’in sözlerine göre diğer ülkelerin Avrupa’ya<br />

yaptığı doğal gaz sevkiyat hacminin azalması sebebiyle bu<br />

pazarda herkes için yer olacak. Nikolay Podlevskih şunu<br />

söyledi: ‘Yunanistan, İtalya ve belki de Bulgaristan’a yönelik<br />

gaz sevkiyatlarında rekabet gözlenecek. Cezayir’den<br />

gaz sevkiyatları yakın zamanda azalsa da bunun sayesinde<br />

İtalya dahilinde birçok ülkenin pazarlarında büyük rekabet<br />

olmayacaktır.’<br />

GAZPROM’DAN<br />

TACİKİSTAN’A DOĞAL<br />

GAZ DESTEĞİ<br />

Tacikistan’da temaslarda bulunan Rusya’nın<br />

enerji şirketi Gazprom Başkanı Aleksey<br />

Miller, yakın gelecekte Tacikistan’ın kendi<br />

gazıyla ihtiyacını giderebileceğini açıkladı.<br />

Miller, Tacikistan Devlet Başkanı İmamali Rahman tarafından<br />

kabul edildi. Görüşmeden sonra basına konuşan<br />

Miller, Gazprom’un Tacikistan’daki faaliyet alanlarını gözden<br />

geçirdiklerini kaydetti. Özellikle Sarıkamış sahasındaki çalışmalar<br />

doğrultusunda Rahman’a bilgi veren Miller, bölgede sondaj<br />

çalışmaların devam ettiğini ve 6 bin 450 metre derinliğe ulaştıklarını<br />

belirtti. Arama çalışmalarını sonlandırmak üzere olduklarını<br />

söyleyen Gazprom Başkanı, “Sarıkamış sahasından olumlu<br />

sonuç bekliyoruz. Ayrıca, başka sahalarda da arama çalışmalarına<br />

başlayacağız. Diğer sahalarda arama çalışmaları yapmak<br />

üzere devlet yönetiminden izin almak için görüşmelerde bulunuyoruz”<br />

dedi. Miller’e göre, Gazprom Tacikistan’daki arama çalışmaları<br />

için 150 milyon dolar harcadı.<br />

Gazprom şirketi, Tacikistan’ın Sarıkamış ve Batı Şohanberdi bölgelerinde<br />

doğal gaz ve petrol arama çalışmalarında bulunuyor.<br />

Tahmini bilgilere göre, Sarıkamış bölgesinin doğal gaz rezervinin<br />

18 milyar metreküp, petrol rezervinin 17 milyon ton olduğu<br />

açıklandı. Rus şirketi, Sarıkamış bölgesindeki Şahrinav kuyusunda<br />

sondaj çalışmalarına 2010 yılında başlamıştı.<br />

4

KARKİM, KUZEY<br />

IRAK’TA PETROLDEN<br />

KAZANACAK<br />

Holdingleştikten sonra ismini CLK<br />

olarak değiştiren Karkim, Kuzey<br />

Irak’ta dünyanın dev petrol<br />

şirketlerinin tedarikçisi oldu.<br />

yıllık kalkınma planı çerçevesinde 186 milyar dolarlık<br />

yatırım bütçesi ayırdığı Kuzey Irak’ta, petrol<br />

5<br />

üreticisi şirketlere üretim yapan Karkim, yağ benzeri<br />

malzemeyle kârını yüzde 265 artırdı. CLK Holding<br />

Başkanı Murat Çelik, “Karkim’in satın alınması sırasında<br />

Türkiye’de bir ilki gerçekleştirerek hisse değerinin<br />

yüzde 20 fazlasına çağrı yapmıştık. Şimdi geldiğimiz<br />

noktada bizlere güvenen ve hisseleri elinde tutan yatırımcılarımız<br />

4 kat daha kârlı bir şirketin ortağı haline<br />

gelmiş oldu” dedi.<br />

Çelik, 2012 yılının ilk 6 ayında 18 kuyuya hizmet veren<br />

şirketin işlerinin yüzde 67 arttığını ve kuyu sayısının<br />

30′a yükseldiğini söyledi. Şirketin bu yıl en büyük girişiminin<br />

ise yurt dışına açılmak olduğunu vurgulayan<br />

Çelik, şunları anlattı: “Karkim, Bölgesel Kürt Yönetimi<br />

Doğal Kaynaklar Bakanlığı’nın 27 Haziran <strong>2013</strong> tarihli<br />

onayı ile bu bölgede faaliyet gösterme yetkisi aldı. Bunun<br />

dışında 4 ülkede hazırlık çalışmalarını sürdürüyor.<br />

Çok yakında kârlı ve büyüme potansiyeli yüksek yeni<br />

yatırımlarımızı da ortaklarımızla paylaşarak bize duyulan<br />

güvene layık olmaya devam edeceğiz.” Tekstil<br />

sektöründeki 35 yıllık deneyiminin ardından enerji sektöründeki<br />

fırsatları değerlendiren Çelik, başarı grafiklerini<br />

daha da yükselterek sürdürmeyi hedeflediklerini<br />

söyledi.<br />

KUVEYT’TEN MISIR’A<br />

PETROL YARDIMI<br />

Kuveyt’in, askeri darbenin ardından Mısır’a<br />

vadettiği 1 milyar dolar değerindeki petrol<br />

ürünleri yardım paketi tamamlandı.<br />

Mısır Petrol Kurumu Genel Müdürü Tarık el-Mulla, yaptığı<br />

açıklamada, “Kuveyt, Mısır’a Temmuz ayından bu<br />

yana 300 milyon dolar değerinde 9 tanker motorin yakıt<br />

transfer ederken, Ağustos ayında 450 milyon dolar değerinde<br />

4 milyon varil ham petrol yardımı yaptı” dedi. Bu ülkenin<br />

Mısır’ın 250 milyon dolarlık motorin borcunu da taahhüt<br />

edilen 1 milyar dolarlık yardım paketinden düştüğünü<br />

ifade eden Mulla, bu çerçevede Kuveyt’in vadettiği 1 milyar<br />

dolar petrol ürünleri yardım paketini tamamladığını anlattı.<br />

Kuveyt, Mısır’daki askeri darbenin ardından ülkeye 2 milyarı<br />

hazine yardımı, 1 milyarı hibe ve 1 milyarı da petrol ürünleri<br />

olmak üzere 4 milyar dolarlık yardım vadetmişti.<br />

OPEC’TEN ELEKTRİK<br />

PROJESİNE MALİ DESTEK<br />

OPEC’e bağlı yardım kuruluşu OFID,<br />

Mısır’da üç elektrik projesine mali destek<br />

verecek.<br />

Mısır Elektrik Bakanı Ahmed<br />

İmam, Petrol İhraç Eden<br />

Ülkeler Organizasyonu’na (OPEC)<br />

bağlı Uluslararası Gelişim Fonu’nun<br />

(OFID) Mısır’da üç büyük elektrik<br />

projesine mali yardım yapmayı kabul<br />

ettiğini açıkladı. Bakan İmam, OFID<br />

ile üç projeye yardım etmeleri için<br />

prensipte anlaştıklarını ve <strong>Ekim</strong><br />

ayında anlaşmayı imzalayacaklarını<br />

söyledi. İmam, yardımın miktarı<br />

konusundaki detayları vermekten kaçındı.<br />

OPEC üye ülkeleri tarafından<br />

1976 yılında kurulan OFID, gelişmekte<br />

olan ülkelere altyapı ve enerji çözümleri<br />

konusunda yardım sağlayan<br />

ortak bir girişim.<br />

www.hazarworld.com<br />

EKİM <strong>2013</strong> SAYI <strong>11</strong> 5

AJANDA<br />

TÜRKMENİSTAN’DA 10 MİLYAR<br />

DOLARLIK TÜRK-JAPON ORTAKLIĞI<br />

Türkmenistan ve Japonya, doğal gaz ve kimya sanayi<br />

tesislerinin inşaatına yönelik dev anlaşmalara imza<br />

attı. Yatırımlarda Türk şirketleri aktif rol alacak.<br />

Dünyanın doğal gaz zengini ülkesi<br />

Türkmenistan ile teknoloji<br />

ülkesi Japonya güçlerini birleştiriyor.<br />

Japonya’nın dev şirketleri,<br />

Türkmenistan’da doğal gaz ve kimya<br />

sanayi tesislerini inşa edecek.<br />

Türkmenistan Devlet Başkanı<br />

Gurbanguli Berdimuhamedov’un<br />

geçtiğimiz ay Japonya’ya gerçekleştirdiği<br />

3 günlük resmi ziyaret kapsamında<br />

doğal gaz ve kimya sanayi<br />

tesislerinin inşaatına yönelik dev<br />

anlaşmalara imza atıldı. Türk şirketlerinden<br />

Rönesans Holding ile Çalık<br />

Holding, dev yatırım pastasından<br />

payını aldı. Rönesans, Japonlar ile<br />

birlikte benzin, sülfürik asit, sodyum<br />

sülfat ve deterjan üretim tesislerini inşa edecek. Çalık Holding’in bünyesindeki<br />

GAP İnşaat ise amonyak ve üre üretim fabrikası kuracak.<br />

Japonya’nın önde gelen şirketleri tarafından Türkmenistan’da inşa edilmesi<br />

planlanan doğal gaz ve kimya tesislerinin maliyetinin 10 milyar doları<br />

bulması bekleniyor.<br />

ARTIK ÜCRETSİZ GAZ VE ELEKTRİK<br />

UYGULAMASI YOK<br />

Türkmenistan’da ücretsiz gaz ve elektrik uygulaması,<br />

ihracatın artırılması için sona erdi.<br />

Yeni uygulamaya göre daha önce elektrik sayaçlarında aylık 25 kilovata<br />

kadar enerji tüketimi ücretlendirilmezken tüketici şimdi kullandığı<br />

miktarın tamamını ödeyecek. Öte yandan doğal gaz tarifesinin de ücretsiz<br />

tüketimi kaldırıldı. Yönetimin kararının arkasında enerjinin dış ülkelere pazarlanması<br />

ve ihracatın arttırılması yatıyor.<br />

Türkmenistan’ın ilk Devlet Başkanı Saparmurat Niyazov döneminde halka<br />

sosyal yardım amacıyla ücretsiz enerji verilmişti.<br />

Mevcut Devlet Başkanı Gurbanguli<br />

Berdimuhamedov ise yönetime geldiğinde<br />

sosyal yardım paketine ücretsiz<br />

benzini de ekleyerek halkın takdirini toplamıştı.<br />

Ancak geçen yılın Mart ayında<br />

söz konusu 5 yıllık uygulama kaldırılarak,<br />

ücretsiz yakıt sınırlandırılmıştı. Türkmen<br />

yönetimi ücretsiz akaryakıt kullanımının<br />

da tamamen kaldırılması için çalışmaları<br />

sürdürüyor.<br />

DÜNYA EKONOMİK<br />

FORUMU MOSKOVA<br />

TOPLANTISI<br />

20 EKİM <strong>2013</strong><br />

MOSKOVA, RUSYA<br />

Rusya’nın başkenti Moskova,<br />

Dünya Ekonomik Forumu<br />

toplantısına ev sahipliği yapıyor.<br />

20 <strong>Ekim</strong>’de düzenlenmesi planlanan<br />

ve “Rusya’nın Bölgeleri”<br />

başlığı altında gerçekleşecek<br />

olan toplantıya üst düzey devlet<br />

adamı ve özel sektör temsilcilerinin<br />

yanı sıra akademik<br />

uzmanlar da katılacak. Toplantıda<br />

Rusya’da devam eden ekonomik<br />

dönüşümler incelenip masaya<br />

yatırılacak. Rusya’nın bölgelerinin<br />

konuşulacağı toplantı aynı zamanda<br />

ulusal ve bölgesel düzeyde,<br />

uluslararası ve yerel iş dünyası<br />

ile politikacılar arasında fikir<br />

alışverişi sağlanması için bir fırsat<br />

yaratacak.<br />

6

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

EKİM <strong>2013</strong><br />

ULUSLARARASI ENERJİ<br />

GÜVENLİĞİ KONFERANSI<br />

17-18 <strong>Ekim</strong> <strong>2013</strong><br />

AŞKABAT, TÜRKMENİSTAN<br />

5<br />

6<br />

7<br />

8<br />

9<br />

10<br />

<strong>11</strong><br />

12<br />

13<br />

14<br />

15<br />

16<br />

17<br />

18<br />

19<br />

20<br />

21<br />

22<br />

23<br />

24<br />

25<br />

26<br />

27<br />

28<br />

29<br />

30<br />

31<br />

Türkmenistan, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı<br />

(AGİT) himayesinde uluslararası enerji konferansına<br />

ev sahipliği yapacak. İki gün sürecek olan konferans<br />

Türkmenistan’ın başkenti Aşkabat’ta düzenlenecek.<br />

Konferansın ana konusunu enerji güvenliği ve sürdürülebilir<br />

kalkınma ile AGİT’in geleceği oluşturuyor.<br />

Konferansta Ukrayna Dışişleri Bakanlığı da eş organizatör<br />

olarak yer alıyor. Aşkabat’ta bu yıl içerisinde<br />

enerji güvenliği de dahil olmak üzere birkaç büyük<br />

uluslararası forum düzenlendi.<br />

Bakü Uluslararası<br />

İnsani Forumu<br />

31 <strong>Ekim</strong>-1 Kasım <strong>2013</strong><br />

BAKÜ, AZERBAYCAN<br />

İnsanlığın karşılaştığı küresel sorunlara cevap aramak,<br />

kültürel, sosyal, ekonomik ilişkileri geliştirmek ve<br />

işbirliğinin teşviki alanında fikir alışverişinde bulunmak<br />

amacıyla ilki 20<strong>11</strong> yılında düzenlenen Bakü Uluslararası<br />

İnsani Forumu’nun üçüncüsü 31 <strong>Ekim</strong>-1 Kasım <strong>2013</strong><br />

tarihleri arasında Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de gerçekleştirilecek.<br />

İki gün sürecek olan Forum çerçevesinde “Ekonomik<br />

kalkınma modellerinin insani yönleri”, “Modern yayınlar<br />

ve yeni çağrışımlar”, “Post-modern kültürde geleneksel<br />

değerler sistemi”, “Modern tıp ve moleküler biyolojiye<br />

bakışları değiştiren teknolojiler”, “Toplumda çok<br />

kültürlülük” gibi konularda yuvarlak masa toplantıları<br />

düzenlenecek. Foruma eski devlet başkanları, Nobel<br />

ödüllü kişiler ve uluslararası kuruluşları temsil eden<br />

yetkililer katılacak. Ayrıca tüm dünyadan foruma katılan<br />

misafirlerin başkent Bakü, ülkenin diğer bölgeleri ve<br />

Azerbaycan halkının kültürüyle ilgili bilgi sahibi olmaları<br />

için çeşitli programlar düzenlenecek.<br />

ReEnergy Kazakistan<br />

<strong>2013</strong><br />

29-31 EKİM <strong>2013</strong><br />

ALMATI, KAZAKİSTAN<br />

Kazakistan’ın Almatı kenti enerji konulu önemli bir<br />

toplantıya ev sahipliği yapıyor. 29-31 <strong>Ekim</strong> tarihleri<br />

arasında Atakent Sergi Merkezi’nde düzenlenecek<br />

olan etkinlikte Kazakistan’ın yenilebilir enerji kaynakları,<br />

enerji tasarrufu, enerji verimliliği ve kaynak<br />

tasarrufu konuları masaya yatırılacak. Üç gün sürecek<br />

olan etkinliğe rüzgar enerjisi endüstrisi, gıda işleme<br />

ve ambalaj sanayi, inşaat makineleri, baskı makineleri,<br />

kimya sanayi, plastik ve kauçuk makineleri<br />

taşıma malzemeleri, elektrik ve elektronik sanayi,<br />

gıda ve içecek sanayi, ağaç işleme makineleri alanlarında<br />

çalışanlar katılıyor.<br />

HAZAR TAKVİMİ<br />

VTB Yatırım Forumu<br />

1-3 <strong>Ekim</strong> <strong>2013</strong><br />

Moskova, Rusya<br />

EKİM<br />

21. Kazakistan Uluslararası Petrol<br />

ve Gaz Konferansı<br />

2-3 <strong>Ekim</strong> <strong>2013</strong><br />

Almatı, Kazakistan<br />

5. Türkmenistan Yatırım Forumu<br />

17-19 <strong>Ekim</strong> <strong>2013</strong><br />

<strong>2013</strong><br />

Aşkabat, Türkmenistan<br />

Finansal Tabana Yayılma için<br />

Küresel Ortaklık Forumu<br />

21-22 <strong>Ekim</strong> <strong>2013</strong><br />

St. Petersburg, Rusya<br />

www.hazarworld.com<br />

EKİM <strong>2013</strong> SAYI <strong>11</strong> 7

HABER ANALİZ<br />

Güney Gaz Koridoru’nun<br />

Avrupa için önemi<br />

artacak<br />

Şah Deniz Konsorsiyumu ile Avrupa’daki<br />

alıcı şirketler arasında 25 yıllık gaz<br />

tedarik anlaşması Bakü’de imzalandı.<br />

Yaklaşık 200 milyar dolarlık gelir<br />

sağlaması beklenen anlaşma ile Avrupa<br />

ülkeleri gazda kaynak çeşitlendirmesi ve<br />

arz güvenliği kadar maliyet avantajı da<br />

sağlamış oluyor. Avrupa’daki alıcılardan<br />

Şah Deniz gazı için yıllık mevcut 10<br />

milyar metreküplük kapasitenin iki katı<br />

talep gelmesi, Güney Gaz Koridoru’nun<br />

Avrupa için gittikçe daha kritik ve önemli<br />

bir kaynak haline geldiğini gösteriyor.<br />

Emin Emrah DANIŞ<br />

Avrupa’nın enerji arz güvenliği ve doğal gazda<br />

kaynak çeşitliliğinin sağlanması açısından kritik<br />

önemde olan Güney Gaz Koridoru’na yönelik<br />

Avrupalı alıcı şirketlerden gelen yüksek talep, projenin<br />

gelecekte Avrupa için çok daha önemli ve vazgeçilmez<br />

olacağını gösteriyor. Geçtiğimiz Haziran ayında Şah Deniz<br />

Konsorsiyumu tarafından Azerbaycan’ın Şah Deniz gazını<br />

Avrupa’ya taşıyacak boru hattı olarak TAP’ın seçilmesinin<br />

ardından Şah Deniz Konsorsiyumu ilk etapta yıllık 10<br />

milyar metreküp ile başlayacak gaz akışı için Avrupalı alıcılarla<br />

masaya oturdu. 15’ten fazla Avrupalı gaz operatörü<br />

şirket, satın alma için tekliflerini konsorsiyuma sundu.<br />

Şah Deniz gazı için Avrupalı alıcılardan yıllık 10 milyar<br />

metreküplük mevcut kapasitenin yaklaşık iki katı teklif<br />

geldi. 19 Eylül’de Bakü’de 9 Avrupalı alıcı şirket ile imzalanan<br />

anlaşmaların her biri 25’er yıllık dönemleri kapsayan<br />

uzun vadeli anlaşmalar. Söz konusu anlaşmalar Avrupalı<br />

alıcılar için kaynak çeşitliliği ve gelecek için arz garantisi<br />

sağladığı kadar, Şah Deniz Konsorsiyumu için de gelecek<br />

25 yıllık dönemde sabit talep garantisi sağlıyor.<br />

8

Söz konusu anlaşmalara imza atan şirketlerse:<br />

Shell (Büyük Britanya), Bulgargaz<br />

(Bulgaristan), Gaz Natural Fenosa (İspanya),<br />

E.ON (Almanya), GDF SUEZ (Fransa), Hera<br />

(İtalya), Enel (İtalya), Axpo (İsviçre), DEPA<br />

(Yunanistan).<br />

Şah Deniz gazının Türkiye’ye 2018 yılında,<br />

Avrupa’daki alıcılara ise 2019 yılında<br />

ulaşması planlanıyor. Şah Deniz’den yapılan<br />

ihracatın 2026 yılında 31 milyar metreküpe<br />

çıkarılması planlanıyor. Şah Deniz 2 gazının<br />

Avrupa’ya satışından yaklaşık 200 milyar dolarlık<br />

gelir elde edilmesi bekleniyor. E.ON 25<br />

yıl boyunca yıllık 1.6 milyar metreküp, GDF<br />

SUEZ 2.6 milyar metreküp, Fenosa 1 milyar<br />

metreküp, Hera 0.3 milyar metreküp alım<br />

yapmayı planladığını açkladı. Konsorsiyum<br />

ile anlaşma imzalayan diğer beş şirket Shell,<br />

Bulgargaz, Enel, Axpo ve DEPA ise henüz<br />

alım miktarlarını açıklamadı.<br />

Şah Deniz Gazı öne çıkıyor<br />

Avrupa’nın bugün en önemli gaz tedarikçisi<br />

konumunda olan Rusya’nın başta Çin olmak<br />

üzere Asya’yı yeni öncelikli piyasa olarak görmeye<br />

başlaması ve diğer ihracatçı ülkelerden<br />

yapılan ihracat miktarındaki düşüş Avrupalı<br />

alıcıların uzun dönemli ithalat projeksiyon<br />

ve planlamalarında Güney Gaz Koridoru’na<br />

daha fazla önem vermeleri sonucunu doğuruyor.<br />

Gerek maliyet gerekse arz güvenliği<br />

yönünden önemli avantajları da beraberinde<br />

getiren Şah Deniz gazına yönelik talebin<br />

ilerleyen yıllarda Avrupalı alıcılara sunulması<br />

planlanan miktarın da üzerinde olacağı<br />

görülüyor.<br />

Azerbaycan’ın bugün yaklaşık 2.6 trilyon<br />

metreküp olan doğal gaz rezervlerinin<br />

araştırma yapılan yeni sahalarla birlikte<br />

gelecekte 6 trilyon metreküpe çıkabileceği<br />

yönündeki beklentiler göz önüne alındığında,<br />

Avrupa’ya Azerbaycan gazını taşımak için<br />

ek boru hatlarına ihtiyacın ortaya çıkması<br />

öngörülüyor. Avrupa’nın ilerleyen süreçte<br />

kıta genelini etkileyen ekonomik krizden<br />

çıkarak toparlanmaya başlaması ile birlikte<br />

doğal gaz talebinin tekrar artış trendine<br />

girecek olması, artan talebin daha uygun<br />

piyasa fiyatlarıyla ve çeşitli kaynaklardan<br />

kesintisiz olarak sağlanmasını Avrupa için<br />

çok daha kritik bir konuma getirirken Güney<br />

Gaz Koridoru’nun Avrupa için önemi de aynı<br />

şekilde öneminin artması bekleniyor.<br />

Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’nun New<br />

York’ta düzenlenen <strong>Hazar</strong> Forumu’nda da<br />

Davutoğlu: “Güney Gaz<br />

Koridoru sadece bir enerji<br />

koridoru değil, aynı zamanda bir<br />

barış koridorudur.”<br />

Şah Deniz’den<br />

yapılan ihracatın<br />

2026 yılında 31 milyar<br />

metreküpe<br />

çıkarılması<br />

planlanıyor.<br />

ifade ettiği gibi “Güney Gaz Koridoru sadece<br />

bir enerji koridoru değil, aynı zamanda bir<br />

barış koridorudur.”<br />

Şah Deniz Konsorsiyumu ile alıcı şirketler<br />

arasında yapılan anlaşmanın imza töreninde<br />

konuşan SOCAR Başkanı Rövnag Abdullayev,<br />

söz konusu anlaşmanın Şah Deniz<br />

gazına ilişkin olduğunu, Azerbaycan’ın sahip<br />

olduğu Azeri-Çirag-Güneşli sahalarındaki<br />

derin gaz, Abşeron sahası ve önemli rezerv<br />

beklentilerinin olduğu Shafaq-Asiman<br />

sahalarının ilerleyen yıllarda İtalya, Bulgaristan<br />

ve Yunanistan piyasalarının ötesindeki<br />

piyasalara da gaz arzını sağlamaya imkan<br />

vereceğini ifade etti.<br />

İmzalanan anlaşmaları muazzam olarak<br />

nitelendiren BP Azerbaycan Başkanı Gordon<br />

Birrell konuşmasında şu ifadeleri kullandı:<br />

“Bugün tanık olduğumuz bu anlaşma petrol<br />

ve doğal gaz sektörünün en büyük anlaşmalarından<br />

birisi. Şah Deniz Konsorsiyumu<br />

olarak bu anlaşmanın yapılmasından dolayı<br />

gururluyuz. Azerbaycan, Avrupa için güvenilir<br />

bir gaz tedarikçisi olacak ve Şah Deniz<br />

bunu sağlayacak. Atılan ilk adımı gelecek<br />

fırsatlar takip edecektir.”<br />

<strong>Hazar</strong>’ı Balkanlar ve Avrupa’ya bağlayan<br />

Güney Gaz Koridoru, geçtiği coğrafyalara<br />

beraberinde getirdiği ekonomik ve enerji<br />

arz güvenliği avantajları kadar siyasi istikrar<br />

ve bölgesel barışı da destekleyen bir proje.<br />

Güney Gaz Koridoru, gelecek yıllarda olası<br />

ek kapasite artışları ve hatlarla tüm taraflar<br />

için artan önemiyle Avrupa’nın en kritik<br />

enerji arz kaynaklardan biri olmaya devam<br />

edecek.<br />

www.hazarworld.com EKİM <strong>2013</strong> SAYI <strong>11</strong> 9

ETKİNLİK<br />

“İlham Aliyev Döneminde<br />

Azerbaycan” kitabı tanıtıldı<br />

Prof. Dr. Çağrı Erhan’ın ‘Güney Kafkasya’nın Yükselen Yıldızı: İlham Aliyev<br />

Döneminde Azerbaycan’ adlı kitabının tanıtımı Türkiye ve Azerbaycan’dan devlet<br />

adamlarını, bürokratları, birçok akademisyen ve araştırmacıyı buluşturdu.<br />

MERVE DAMCI<br />

Ankara Sheraton Oteli’nde<br />

Ankara Üniversitesi Öğretim<br />

Üyesi Prof. Dr. Çağrı Erhan’ın<br />

Azerbaycan’ın Sovyetler sonrası<br />

dönemini anlatan kitabının tanıtım<br />

toplantısı gerçekleşti. Toplantıya çok<br />

sayıda akademisyen, araştırmacı, basın<br />

mensubu, Türkiye ve Azerbaycan’dan<br />

devlet adamları ve Türk Cumhuriyetlerinin<br />

Ankara büyükelçileri katıldı.<br />

Açılış konuşmaları öncesi konuklar<br />

Azerbaycan’ın tanıtım videosunu izledi.<br />

Tanıtım videosundan sonra kitabın<br />

yazarı Erhan, Azerbaycan anılarını,<br />

Karabağ sorunu ve Türkiye-Azerbaycan<br />

ilişkilerini anlattı. Azerbaycan’ın gelişiminin<br />

en bariz örneği olarak Bakü’yü<br />

gösteren Erhan, büyümede petrol ve<br />

doğal gaz kaynaklarının yanında liderliğin<br />

de çok önemli bir yerinin olduğunu<br />

vurguladı.<br />

Azerbaycan Cumhurbaşkanlığı Genel<br />

Sekreter Yardımcısı ve Dış İlişkiler Daire<br />

Başkanı Prof. Dr. Novruz Memmedov,<br />

Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık<br />

Atatürk Dil, Tarih ve Kültür Merkezi<br />

Başkanı Prof. Dr. Derya Örs, Azerbaycan<br />

Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı<br />

Himayesindeki Stratejik Araştırmalar<br />

Merkezi Başkanı Ferhad Memmedov ve<br />

Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı<br />

Genel Sekreteri Mustafa İsen’in konuşmacılar<br />

arasında olduğu programda,<br />

Türkiye ve Azerbaycan arasındaki<br />

birlikteliğin dünyada başka bir örneği<br />

olmadığını ifade eden Azerbaycan<br />

Cumhuriyeti’nin Ankara Büyükelçisi<br />

İlham Aliyev, 31 <strong>Ekim</strong><br />

2003’Ten bu yana<br />

azerbaycan<br />

cumhurbaşkanı olarak<br />

görevini sürdürüyor.<br />

Faig Bağırov, maalesef bu birlikteliği<br />

bozmaya çalışan provokatörlerin de<br />

olduğunu kaydetti.<br />

“Stratejik Vizyon”<br />

ödülleri sahiplerini<br />

buldu<br />

Açılış konuşmaları sonrası Novruz<br />

Memmedov, Faig Bağırov ve Ferhad<br />

Memmedov kitabın hazırlanışında<br />

emeği geçen herkese teşekkür ederek,<br />

Türk akademisyen ve araştırmacılara<br />

‘Stratejik Vizyon’ ödüllerini takdim etti.<br />

Törende, Dışişleri Bakanlığı Stratejik<br />

Araştırmalar Merkezi Başkanı Prof.<br />

Dr. Bülent Aras, ORSAM Ortadoğu<br />

Uzmanı Seval Kök, USAK Bilim Kurulu<br />

Başkanı İhsan Bal, Avrasya Çalışmalar<br />

Merkezi Başkanı Emekli Büyükelçi<br />

Alev Kılıç, Eski TBMM Başkanı<br />

Hikmet Çetin, Kadir Has Üniversitesi<br />

Rektörü Mustafa Aydın, Turkish Policy<br />

Quarterly dergisinin Genel Yayın<br />

Azerbaycan Cumhurbaşkanlığı Genel<br />

Sekreter Yardımcısı ve Dış İlişkiler Daire<br />

Başkanı Prof. Dr. Novruz Memmedov<br />

Yönetmeni Diba Nigar Göksel, Ankara<br />

Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr.<br />

Çağrı Erhan, Giresun Üniversitesi<br />

Rektörü Prof. Dr. Aygün Attar, Kadir<br />

Has Üniversitesi Öğretim Üyesi ve<br />

HASEN Uzmanı Doç. Dr. Mitat Çelikpala,<br />

Abant İzzet Baysal Üniversitesi<br />

İİBF Dekanı Prof. Dr. Kamer Kasım ve<br />

Balıkesir Üniversitesi Öğretim Üyesi<br />

Doç. Dr. Sebahattin Şimşir ödüle layık<br />

görüldü.<br />

Etkinliğe katılan Eski İçişleri Bakanı<br />

İdris Naim Şahin, Azerbaycan ve Türkiye<br />

arasındaki işbirliğini şu sözlerle<br />

değerlendirdi: “Kafkasya’nın yükselen<br />

yıldızı Azerbaycan’dır. Azerbaycan<br />

ekonomik, siyasi ve kültürel olarak hem<br />

Kafkaslar bölgesinde hem de dünyada<br />

kendini fark ettiren ve başarı değerlerini<br />

pozitif yönde yükselten bir ülke.<br />

Azerbaycan’ın her başarısı her bir Türk<br />

vatandaşını büyük ölçüde sevindiriyor<br />

ve gururlandırıyor.”<br />

10

Azerbaycanlı öğrenciler için<br />

İstanbul’da büyük girişim<br />

Azerbaycan Eğitim, Kültür ve Yardımlaşma Derneği’nin (AzeDer) açılış töreni<br />

21 Eylül’de İstanbul Grand Tarabya Hoteli’nde gerçekleşti.<br />

MERVE DAMCI<br />

Azerbaycanlı gençlerin kariyer gelişimine<br />

destek olmayı, bilimsel, sosyal<br />

ve kültürel hayatlarını zenginleştirmeyi<br />

amaçlayan Azerbaycan Eğitim, Kültür<br />

ve Yardımlaşma Derneği’nin (AzeDer) açılış<br />

töreni Türk ve Azerbaycanlı milletvekillerini,<br />

büyükelçileri, iş adamlarını, akademisyenleri,<br />

araştırmacıları, basın mensuplarını ve<br />

öğrencileri bir araya getirdi.<br />

Törende açılış konuşmasını gerçekleştiren<br />

AzeDer Başkanı Reşad Abdullayev, derneğin<br />

kuruluş amacını ve Azerbaycanlı gençlerin<br />

geleceğine olan katkılarını anlattı. Sadece<br />

Türkiye’de 7 bin 300 civarında ve yurt<br />

dışında da 25 binin üzerinde Azerbaycanlı<br />

öğrencinin okuduğunu söyleyen Abdullayev,<br />

15’e yakın stajyerin Avrupa Parlamentosu<br />

ve ABD Kongresi’nde staj yaptığını, maddi<br />

gücü olmayan öğrencilere burs vermeyi<br />

amaçladıklarını, bununla beraber Kasım<br />

ayında İstanbul’da düzenlenecek olan<br />

Kariyer Günleri’nde Azerbaycanlı öğrencilerin<br />

kariyer planlarına katkıda bulunmayı<br />

hedeflediklerini belirtti. Açılış konuşmaları<br />

sırasında konuklar derneğin tanıtım filmini<br />

izleme fırsatı buldu.<br />

Azerbaycan-Türkiye işbirliği<br />

ve Karabağ sorunu<br />

Törende konuşma yapanlardan biri de<br />

Azerbaycan’ın Ankara Büyükelçisi Faig<br />

Bağırov’du. Büyükelçi konuşmasında<br />

Azerbaycan ve Türkiye arasındaki dostluk<br />

ilişkilerinin önemine vurgu yaptı. Türkiye’de<br />

eğitim gören Azerbaycanlı gençlere seslenen<br />

Bağırov, “Azerbaycan ve Türkiye dost ve kardeş<br />

ülkelerdir. Bu ülkede her bir Azerbaycanlı<br />

kendini çok rahat hisseder” dedi.<br />

Türkiye sanayisine yatırım yapan en büyük<br />

şirket SOCAR’ın üst düzey yöneticileri<br />

Caspian TV’ye verdikleri özel röportajda<br />

iki ülke arasındaki ekonomik ve kültürel<br />

işbirliğinin önemine dikkati çekti. SOCAR<br />

Başkan Yardımcısı Khalik Mammadov, ,<br />

“Türkiye-Azerbaycan çok yakın ilişkiler<br />

1<br />

1. Açılış törenine Türk ve<br />

Azerbaycanlı milletvekilleri,<br />

büyükelçiler, iş adamları,<br />

akademisyenler,<br />

araştırmacılar, basın<br />

mensupları ve öğrenciler<br />

katıldı.<br />

2. AzeDer Başkanı Reşad<br />

Abdullayev: “Türkiye’de 7 bin<br />

300 civarında Azerbaycanlı<br />

öğrenci var.”<br />

2<br />

içinde. SOCAR, Türkiye’ye en büyük yatırım<br />

yapan şirkettir, Azerbaycan Türkiye birliği<br />

ebedidir” dedi. SOCAR Türkiye CEO’su Kenan<br />

Yavuz ise konuşmasında Azerbaycan’ın<br />

kanayan yarası Karabağ ve Hocalı katliamını<br />

hatırlattı. Yavuz, gerçek soykırımın Ermeniler<br />

tarafından yapıldığını, şu an Azerbaycan<br />

topraklarının işgal altında ve 1 milyon insanın<br />

kaçak durumda olduğunu ifade etti.<br />

Bir dernek çatısı altında toplanan Azerbaycanlı<br />

gençlerin girişimine Azerbaycan<br />

Parlamentosu’ndan da destek geldi.<br />

Azerbaycan milletvekilleri Ganire Paşayeva<br />

ve Ceyhun Osmanlı AzeDer’lileri yalnız<br />

bırakmadı. Derneğin iki ülke ilişkileri açısından<br />

önemine değinen milletvekili Paşayeva,<br />

Azerbaycanlı gençlerin bir millet iki devlet<br />

felsefesini taşıdığını, Azerbaycan ve Türkiye<br />

birlik ve beraberliği için gayret eden bir<br />

gençlik olduğunu ve bu derneğin Türkiye’de<br />

kurulmasının iki ülke için de çok önemli<br />

olduğunu ifade etti. Milletvekili Osmanlı ise<br />

iki ülkenin kültürel işbirliğinin önemine şu<br />

sözlerle vurgu yaptı: “AzeDer dedelerimizden<br />

bize miras kalan Türkiye-Azerbaycan<br />

birlikteliğine önemli bir katkı. Bu dernek iki<br />

ülkenin bize emanet olarak kalan gençleri<br />

tarafından birbirine daha sıkı bağlandığının<br />

bir simgesi.” Tören, Azerbaycanlı sanatçıların<br />

mini konseriyle son buldu.<br />

www.hazarworld.com<br />

EKİM <strong>2013</strong> SAYI <strong>11</strong> <strong>11</strong>

KAPAK<br />

<strong>Hazar</strong> Forumu<br />

KAFKASLAR VE<br />

BALKANLARI BİR<br />

ARAYA GETİRDİ<br />

12

Avrupa’nın enerji güvenliğini sağlayacak<br />

Güney Gaz Koridoru için ABD, Avrupa Birliği,<br />

Balkanlar ve Kafkas ülkelerini üst düzeyde<br />

bir araya getiren ve <strong>Hazar</strong> Strateji Enstitüsü<br />

(HASEN) tarafından ikincisi düzenlenen<br />

<strong>Hazar</strong> Forumu, ABD’nin New York kentinde<br />

gerçekleştirildi.<br />

MERVE DAMCI<br />

www.hazarworld.com EKİM <strong>2013</strong> SAYI <strong>11</strong> 13

KAPAK<br />

1<br />

Enerji, ticaret, ulaşım ve güvenlik<br />

başta olmak üzere birçok<br />

alanda sayısız işbirliği olanakları<br />

sunan <strong>Hazar</strong> Bölgesi’nin<br />

her geçen sene yıldızı daha da<br />

parlıyor. Bu bağlamda bölgesel işbirliği ve<br />

yatırım fırsatları anlamında Batı’nın <strong>Hazar</strong><br />

ülkelerine olan ilgisi de artıyor.<br />

2<br />

1. Foruma çok sayıda diplomat,<br />

siyasetçi ve gazeteci katıldı.<br />

2. <strong>Hazar</strong> Forumu, BM Genel Kurulu<br />

haftasında gerçekleşti.<br />

3. Forum dünyanın en prestijli<br />

otellerinden Waldorf Astoria’da<br />

düzenlendi.<br />

<strong>Hazar</strong> Bölgesi ile ilgili özgün araştırmalar<br />

üreten ve bölgenin dünyada önemli bir<br />

merkeze dönüşme sürecinde aktif bir rol<br />

alan <strong>Hazar</strong> Strateji Enstitüsü (HASEN),<br />

ilki geçtiğimiz yıl Aralık ayında İstanbul’da<br />

düzenlenen “<strong>Hazar</strong> Forumu”nun ikincisini<br />

25 Eylül’de ABD’nin New York kentinde<br />

gerçekleştirdi. BM Genel Kurulu haftasında,<br />

Dışişleri Bakanları düzeyinde düzenlenen<br />

Avrupa Enerji Güvenliği ve Güney Gaz<br />

Koridoru konulu etkinlik Azerbaycan’dan<br />

Gürcistan’a <strong>Hazar</strong> Bölgesi’ndeki tüm ülke liderlerinin<br />

yanı sıra ABD, AB ve Türkiye’den<br />

üst düzey yetkilileri, 600’e yakın enerji uzmanını,<br />

akademisyen, gazeteci ve işadamını<br />

bir araya getirdi.<br />

Forumda Türkiye Dışişleri Bakanı Ahmet<br />

Davutoğlu’nun yanı sıra Azerbaycan Dışişleri<br />

Bakanı Elmar Mammadyarov, Yunanistan<br />

14

Dışişleri Bakan Yardımcısı Dimitrios Kourkoulas,<br />

Gürcistan Dışişleri Bakanı Maia<br />

Panjikidze, Arnavutluk Dışişleri Bakanı Ditmir<br />

Bushati, Bosna-Hersek Dışişleri Bakanı<br />

Zlatko Lagumdzija, Hırvatistan Başbakan<br />

Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Vesna Pusic,<br />

Makedonya Dışişleri Bakanı Nikola Poposki,<br />

Karadağ Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri<br />

Bakanı Igor Luksic, Moldova Dışişleri<br />

Bakan Yardımcısı Valeriu Chiveri, Gürcistan<br />

Dışişleri Bakan Yardımcısı Davit Zalkaliani,<br />

SOCAR Başkan Yardımcısı Elşad Nasirov,<br />

<strong>Hazar</strong> Strateji Enstitüsü Genel Sekreteri<br />

Haldun Yavaş, ABD Dışişleri Bakanlığı<br />

Uluslararası Enerji İşleri Koordinatörü<br />

ve Özel Temsilcisi Carlos Pascual, Avrupa<br />

Birliği (AB) Orta Asya ve Avrupa Dış Eylem<br />

Servisi Özel Temsilcisi Patricia Flor hazır<br />

bulundu.<br />

New York’un en prestijli otellerinden<br />

biri olan Waldorf Astoria’da düzenlenen<br />

forumun moderatörlüğünü Amerikan CBS<br />

televizyonunun dünyaca ünlü ismi Charlie<br />

Rose, sunuculuğunu Bloomberg Türkiye<br />

New York temsilcisi Melike Ayan üstlendi.<br />

Forum, <strong>Hazar</strong> Strateji Enstitüsü Genel<br />

Sekreteri Haldun Yavaş, SOCAR Başkan<br />

Yardımcısı Elşad Nasirov, BP’nin Bölgeden<br />

3<br />

BM Genel Kurulu<br />

haftasında,<br />

Dışişleri Bakanları<br />

düzeyinde<br />

düzenlenen<br />

etkinlik <strong>Hazar</strong><br />

Bölgesi’ndeki tüm<br />

ülke liderlerinin<br />

yanı sıra ABD, AB ve<br />

Türkiye’den üst<br />

düzey yetkilileri<br />

ağırladı.<br />

Sorumlu Başkan Yardımcısı Alasdair Cook,<br />

Arnavutluk Dışişleri Bakanı Ditmir Bushati,<br />

Bosna-Hersek Dışişleri Bakanı Zlatko Lagumdzija,<br />

Hırvatistan Başbakan Yardımcısı<br />

ve Dışişleri Bakanı Vesna Pusic ve Makedonya<br />

Dışişleri Bakanı Nikola Poposki’nin<br />

açılış konuşmaları ile başladı. Güney Gaz<br />

Koridoru projesinin gerçekleşmesinin <strong>Hazar</strong><br />

Bölgesi’ni stratejik merkez olarak seçen<br />

HASEN için çok önemli olduğunu vurgulayan<br />

HASEN Genel Sekreteri Haldun Yavaş,<br />

“Hırvatistan, Bosna Hersek, Arnavutluk,<br />

Karadağ, Makedonya ve Yunanistan gibi<br />

Balkan ülkelerinin dışişleri bakanı seviyesinde<br />

katılımları, Azerbaycan ve Türkiye<br />

liderliğinde gerçekleşen TANAP’ın, enerji<br />

boru hattının çok ötesinde anlam ifade ettiğini<br />

ispat etmiş oldu. Güney Gaz Koridoru<br />

TANAP ve TAP ile gerçek oldu. TANAP<br />

Azerbaycan ve Türkiye’yi el ele Balkanlara<br />

ve Avrupa’ya bağlayan en güçlü barış hattı<br />

projesidir” dedi.<br />

<strong>Hazar</strong> Forumu’nda, Avrasya’nın enerji<br />

tarihinde bir devrim olarak nitelendirilen<br />

Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı Projesi<br />

ile Şah Deniz gazını Türkiye-Yunanistan<br />

sınırından alarak Avrupa’ya ulaştıracak bir<br />

kanal niteliğindeki Trans Adriyatik Boru<br />

Hattı Projesi masaya yatırıldı. Panelin konuşmacıları<br />

Türkiye Dışişleri Bakanı Ahmet<br />

Davutoğlu, Azerbaycan Dışişleri Bakanı<br />

Elmar Mammadyarov, Gürcistan Dışişleri<br />

Bakanı Maia Panjikidze, Yunanistan Dışişleri<br />

Bakan Yardımcısı Dimitrios Kourkoulas,<br />

ABD Dışişleri Bakanlığı Uluslararası Enerji<br />

İşleri Koordinatörü ve Özel Temsilcisi Carlos<br />

Pascual ve Avrupa Birliği (AB) Orta Asya<br />

ve Avrupa Dış Eylem Servisi Özel Temsilcisi<br />

Patricia Flor’du. Kafkasya, Anadolu, Balkanlar<br />

ile Avrupa için Güney Gaz Koridoru<br />

projesinin ilgili ülkelere sağladığı fırsatlara<br />

dikkat çekildi. Projeyi destekleyen ABD’nin,<br />

Dışişleri Bakanlığı Enerji İşleri Koordinatörü<br />

ve Özel Temsilcisi Carlos Pascual<br />

tarafından forumda temsil edilmesi ise projenin<br />

tamamlanmasına verilen uluslararası<br />

desteğin kanıtı olarak algılandı.<br />

Panel bitiminde SOCAR Başkan Yardımcısı<br />

Elşad Nasirov, TANAP Yönetim Kurulu Üyesi<br />

Samir Kerimli, BP’nin Bölgeden Sorumlu<br />

Başkan Yardımcısı Alasdair Cook, TAP Dış<br />

İlişkiler Direktörü Michael Hoffman ve<br />

Statoil Temsilcisi Kevin Massy’e CR ödülleri<br />

takdim edildi. <strong>Hazar</strong> Forumu’na ayrıca,<br />

SOCAR, TANAP, BP, TAP, Statoil, Türkiye<br />

Petrolleri Anonim Ortaklığı ve EUCERS<br />

gibi kurum ve kuruluşlar da destek verdi.<br />

www.hazarworld.com<br />

EKİM <strong>2013</strong> SAYI <strong>11</strong> 15

KAPAK<br />

NE DEDİLER?<br />

İkincisi New York’ta düzenlenen <strong>Hazar</strong> Forumu’nun ana teması “Avrupa Enerji<br />

Güvenliği ve Güney Gaz Koridoru”ydu. Panelde, Güney Gaz Koridoru projesinin<br />

Kafkasya, Anadolu, Balkanlar ile Avrupa için sağladığı fırsatlara değinildi.<br />

MAIA PANJIKIDZE<br />

Gürcistan Dışişleri Bakanı<br />

Ahmet Davutoğlu<br />

Türkiye Dışişleri Bakanı<br />

“Enerji koridoru, bir ekonomi projesi olmasının yanı sıra<br />

siyasi sonuçları da olan bir projedir. Aynı zamanda bir barış<br />

projesidir. Ülkelerin enerji koridorları ile birbirlerine<br />

bağlanması, bu ülkeleri ortak bir kadere de bağlar. Söz<br />

konusu bölgeleri uluslararası politik ekonomi ve siyasi<br />

barış alanında ortak bir paydada buluşturur. Bu bağlamda<br />

Güney Gaz Koridoru sayesinde çok sayıda bölge ve<br />

ülke; güvenilir enerji elde etme ve barışı sağlama amacı<br />

çevresinde birleşir. Tıpkı İpek Yolu gibi, enerji koridorları<br />

da Avrasya’da siyasi barış ve düzen temelinde geliştirilmektedir.<br />

Bu bağlamda dört boyuttan bahsetmek isterim.<br />

İlk boyut Türkiye boyutu. Bizim için enerji güvenliği<br />

bir zorunluluktur. Türkiye’nin ekonomisi büyüyor ve on<br />

yıl içinde gayri safi milli hasılamız dört kat arttı. Önümüzdeki<br />

on yıl içinde de en büyük on ekonomi arasında<br />

yer almak istiyoruz. Şu anda karşı karşıya olduğumuz tek<br />

sorun enerjidir. Çünkü biz enerji tüketen ancak üretemeyen<br />

bir ülkeyiz. Bu yüzden, bu tür projeler sayesinde<br />

ülkemizdeki ekonomik büyümeyi destekleme fırsatı<br />

bulabiliriz. İkinci boyut bölgesel barış. Türkiye, birden<br />

fazla bölgeye ait olduğu için çok boyutlu bir ülkedir. Biz<br />

hem Balkan hem Kafkas hem <strong>Hazar</strong> hem de Akdeniz<br />

ülkesiyiz. Bu tür projeler sayesinde bölgesel bir sinerji<br />

yakalayabiliriz. Bu projelerle Kafkasya’dan Balkanlar’a,<br />

<strong>Hazar</strong>’dan Akdeniz’e kadar barış ve istikrarı temin edebiliriz.<br />

Üçüncü boyut Avrupa enerji güvenliği. Avrupa’nın<br />

güvenliğe ihtiyacı var ve bu koridor, Avrupa için en iyi<br />

alternatiftir. Bu sayede enerji güvenliğini sağlayabilir.<br />

Son olarak, bu koridor küresel enerji piyasalarını ve üretici-tüketici<br />

ilişkilerini de etkileyecektir, çünkü küresel<br />

enerji piyasasında bir sinerji ve alternatif oluşturacaktır.<br />

Bu koridordan tüm ilgili ülkeler fayda sağlayacaktır ve<br />

umuyoruz ki bu koridor yalnızca bir enerji koridoru değil<br />

aynı zamanda bir barış koridoru olacaktır. “<br />

“Avrupa, Orta Asya<br />

ve Orta Doğu’nun<br />

kesişim noktasında<br />

bulunan Gürcistan,<br />

Batı Avrupa ve Orta<br />

Asya arasındaki en<br />

kısa transit ulaşım<br />

noktasıdır. Gürcistan,<br />

Avrupa enerji güvenliği,<br />

kaynakların<br />

çeşitlendirilmesi, ulaşım,<br />

enerji kaynakları<br />

ve tedarik güzergahları<br />

bakımından çok<br />

önemli bir konumdadır. Gürcistan, Bakü-Tiflis-Ceyhan ve<br />

Bakü-Supsa petrol boru hatları ve Bakü-Tiflis-Erzurum<br />

doğal gaz boru hattının başarılı bir şekilde işlemesini<br />

sağlayarak, güvenilir bir transit partneri olduğunu kanıtlamıştır.<br />

Gürcistan, Avrupa enerji çeşitliliğini sağlama<br />

amacıyla yeni geliştirilecek alternatif enerji projelerine<br />

katılmaya hazırdır. Avrupa piyasasına doğal gaz tedarik<br />

eden dördüncü ülke olarak Güney Gaz Koridoru, Güney<br />

Kafkasya’yı Avrupa Birliği’ne yakınlaştıran bir proje<br />

olarak görülmektedir. Partnerlerimiz Türkmenistan ve<br />

Kazakistan’ın da bu sürecin başarılı bir şekilde üstesinden<br />

geleceğinden eminiz. Bu sayede koridorun daha<br />

güvenli ve istikrarlı olması sağlanacaktır.<br />

Avrupa’nın enerji talebi artmaktadır. Enerji üreten<br />

ülkelerden nihai tüketicilere petrol ve gazın ulaştırılması<br />

büyük ölçüde enerji piyasasının çeşitlendirilmesine<br />

bağlıdır. Bugün enerji kaynaklarının Batı’ya ulaştırılması<br />

konusunda birçok proje ortaya atılmaktadır. Transit ülke<br />

olarak Gürcistan, entegrasyon süreçlerini kolaylaştıran,<br />

istikrar ve refah sağlayacak olan her projeye destek<br />

verecektir. Bu tür projeler, karşılıklı güven, saygı, işbirliği<br />

ruhu ve yapıcı diyalog temelinde ve tek bir tedarikçiye<br />

bağımlılığı azaltma amacıyla geliştirilmektedir.”<br />

davutoğlu: “Güney Gaz Koridoru<br />

sayesinde çok sayıda bölge ve ülke;<br />

güvenilir enerji elde etme ve barışı<br />

sağlama amacı çevresinde birleşir. “<br />

16

ELMAR MAMMADYAROV<br />

Azerbaycan Dışişleri Bakanı<br />

“Azerbaycan bu yıl<br />

bağımsızlığının 21. yıl<br />

dönümünü kutluyor.<br />

Stratejik açıdan<br />

önemli olan bu projeler,<br />

Azerbaycan’ın yalnızca<br />

bağımsızlığını<br />

ve egemenliğini güçlendirme<br />

konusunda<br />

değil, aynı zamanda<br />

ekonomisinin en hızlı<br />

büyüyen ekonomiler<br />

arasında yer almasını<br />

sağlama konusunda<br />

da fırsat tanımıştır. 2006 yılında açılışı yapılan Bakü-<br />

Tiflis-Ceyhan boru hattı projesi sayesinde Azerbaycan,<br />

ülkenin genel görünümünü büyük ölçüde değiştirmiştir.<br />

Washington’daki büyükelçilikte görev yaptığım dönemde<br />

tartışmaların ne kadar ateşli olduğunu hatırlıyorum.<br />

Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev, projelerin<br />

bölgeyi ne kadar değiştirebileceğini gayet açık bir şekilde<br />

öngörmüştür. Tek bir proje, tüm bölge üzerinde önemli<br />

etkilere sahip olmaktadır. Bakü-Tiflis-Ceyhan hattının<br />

açıldığı dönemde, ana petrol tedarikçisi olan Azerbaycan,<br />

şu anda yalnızca bir tedarikçi değil aynı zamanda enerji<br />

güvenliğinin sağlanması konusunda önemli bir aktördür.<br />

Genel çerçeveden bakacak olursak, Nabucco gibi dev bir<br />

projeyi tartıştık. Dışişleri Bakanı olarak ben de bu tartışmalarda<br />

yer aldım diyebilirim. Yalnızca para kazanmak<br />

isteyen petrol ve gaz şirketleri değil aynı zamanda siyaset<br />

adamları da bu tartışmalarda yer aldı. Çünkü <strong>Sayı</strong>n<br />

Ahmet Davutoğlu’nun da söylediği gibi, bu projeler bölge<br />

açısından stratejik öneme sahiptir. Bakü-Tiflis-Ceyhan<br />

hattına ABD’nin yaptığı katkılar gerçekten takdire şayandır.<br />

Proje çok büyük bir projedir ancak yalnızca parasal<br />

açıdan değil stratejik önem bakımından da büyük değere<br />

sahiptir. Hepimizin doğru yönde ilerlediğini düşünüyorum,<br />

bence bu tam bir kazan-kazan projesidir. <strong>Sayı</strong>n<br />

Davutoğlu’nun da belirttiği gibi, bu proje bölgeye daha<br />

fazla güvenlik, istikrar ve refah getirecektir.”<br />

DIMITRIS KOURKOULAS<br />

Yunanistan Dışişleri Bakan Yardımcısı<br />

“Her ülke bu projenin parçası olmaktan mutlu olmalı.<br />

Ancak Yunanistan, içinde bulunduğu bu ekonomik kriz<br />

sebebiyle böyle bir projenin parçası olmaktan çok daha<br />

fazla mutluluk duymaktadır. Şu anda çok ciddi bir krizin<br />

ortasındayız. Tekrar sürdürülebilir büyüme sağlayabilmemiz<br />

için iki önemli sorunu aşmamız gerekiyor. Bu<br />

sorunlardan ilki paranın yüksek maliyetidir. Eurozone’da<br />

bulunan ülkeler arasında Yunanistan ve diğer Avrupa<br />

ülkeleri en yüksek maliyetli parayı kullanılıyor. İkinci<br />

sorun ise yüksek enerji maliyetleridir. Bu açıdan bakıldığında<br />

TAP bizim için büyük önem taşımaktadır. Bu<br />

projenin yalnızca enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesi<br />

bakımından değil, aynı zamanda fiyatların da aşağı<br />

çekilmesi bakımından bize katkı sağlayacağını düşünüyoruz.<br />

Bu girişim, yaşanan krizin ardından Yunanistan’ın<br />

ekonomisini yeniden canlandırabilir, on bine yakın yeni iş<br />

fırsatı yaratabilir ve bize özgüven sağlayabilir. Boru hattının<br />

toplam uzunluğunun 2/3’ü kuzey Yunanistan’dan<br />

geçerek Arnavutluk’a ulaşacaktır. Projenin ikinci önemi<br />

de Yunanistan’da veya Avrupa Birliği’nde ödenen<br />

vergilere hiçbir yansımasının olmamasıdır. Projenin<br />

tamamı özel fonlarla finanse edilecektir. Bu projenin<br />

stratejik ve siyasi önemini ben de vurgulamak isterim.<br />

TAP’tan Bulgaristan’a gaz ulaştıracak olan projede aktif<br />

bir şekilde yer almaya hazırız. Yunanistan-Bulgaristan<br />

enterkonnektör projesi şu anda hazırlanmaktadır ve<br />

yakın bir zamanda hayata geçirilecektir. Rusya-Ukrayna<br />

anlaşmazlığı sebebiyle<br />

yarım saat içinde<br />

gazın kesildiğini<br />

hatırlarım. Bu tarihte<br />

Sarajevo’da dereceler<br />

-15’i gösteriyordu.<br />

Elektrik ve ısıtma<br />

olmaması bir felaket<br />

olacaktır, bu yüzden<br />

AB’nin acil durum<br />

önlemleri alması gerekir.<br />

Çeşitlendirme<br />

bu bağlamda hayati<br />

önem taşır.”<br />

CARLOS PASCUAL<br />

ABD Dışişleri Bakanlığı Uluslararası Enerji<br />

İşleri Koordinatörü ve Özel Temsilcisi<br />

“Burada üreticiler ve<br />

tüketiciler arasında<br />

bir bağ kurmaya<br />

çalışıyoruz. Bu<br />

sayede gelirin tekrar<br />

üreticilere dönmesini,<br />

tüketicilerin kaynaklara<br />

ulaşmasını<br />

sağlamaya çalışıyoruz.<br />

Bu projenin bir<br />

parçası olan ülkeleri<br />

tebrik etmemiz<br />

gerek. Öncelikle<br />

Azerbaycan’dan başlamak<br />

istiyorum. <strong>Sayı</strong>n Mammadyarov’un da söylediği<br />

gibi, Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattı yalnızca ekonomik<br />

amaçlı bir boru hattı olmakla kalmadı, aynı zamanda<br />

Azerbaycan’ın bağımsızlığını pekiştiren bir proje olarak<br />

da önem kazandı. Çok sayıda boru hattı ve çok sayıda<br />

kaynak siyasi bir araç olarak kullanılabilir ve siz ticari<br />

EKİM <strong>2013</strong> SAYI <strong>11</strong> 17

KAPAK<br />

<strong>Hazar</strong> Forumu New<br />

York’un teması Avrupa<br />

Enerji Güvenliği<br />

ve Güney Gaz<br />

Koridoru’ydu.<br />

ilişkileri de hesaba katarak bu projeyi gerçekleştirdiniz.<br />

Bu noktada ticari ilişkilerin nasıl geliştirildiği konusunda<br />

sizden öğrenmemiz gereken çok şey var. Ayrıca Türkiye’yi<br />

de tebrik etmeliyiz çünkü Türkiye, bölge için bir enerji merkezi<br />

haline geldi. Enerji kaynakları bakımından son derece<br />

zayıf olan bu ülke, stratejik konumunu kullanarak <strong>Hazar</strong> ve<br />

Rus kaynaklarının güvence altına alınmasını sağladı, aynı<br />

zamanda Irak ve Doğu Akdeniz’deki kaynaklar için de bir<br />

platform oluşturdu. Burada önemli olan nokta, projenin<br />

bölgede barış ve istikrar tesis etmek için kullanılmış olmasıdır.<br />

Avrupa’ya dönecek olursak, Avrupa on yıl öncesine göre<br />

enerji güvenliği anlayışını tamamen değiştirmiştir. Üçüncü<br />

enerji paketiyle birlikte gelen altyapı, yatırımlar, regazifikasyon<br />

(yeniden gazlaştırma) tesisleri ve boru hatları<br />

sayesinde yalnızca Doğu-Batı yönlü değil, aynı zamanda<br />

Kuzey-Güney yönlü olarak da tüm kıtada enerji ticareti gerçekleştirilebilmektedir.<br />

Avrupa, Gazprom ile sözleşmelerini<br />

tekrar gözden geçirerek fiyatların düşürülmesi konusunda<br />

görüşmeler gerçekleştirmeye başlamıştır.<br />

Güney Gaz Koridoru’nda yer alan şirketleri ve ülkeleri<br />

ortak paydada tutmak zorundasınız, bireysel girişimlerin<br />

kendi çıkarlarına göre hareket etmelerine izin veremezsiniz.<br />

Bu şirketleri bir arada tutmak ve yatırım yapmalarını sağlamak<br />

için ticari bir gerçek sunmanız gerekir. Aynı zamanda<br />

elle tutulur bir ticari sonuç almanız gerekir.”<br />

Avrupa, Gazprom ile sözleşmelerini<br />

tekrar gözden geçirerek fiyatların<br />

düşürülmesi konusunda görüşmeler<br />

gerçekleştirmeye başlamıştır.<br />

Haldun Yavaş<br />

HASEN Genel Sekreteri<br />

“<strong>Hazar</strong> Forumu, <strong>Hazar</strong> Bölgesi’ne ait en önemli konuları,<br />

dünyanın en önemli şehirlerinde, bölgenin önemli<br />

uzmanlarıyla masaya yatırmayı planlıyor. New York’ta<br />

yaptığımız forumda Güney Gaz Koridoru ve <strong>Hazar</strong><br />

Bölgesi’ni masaya yatırdık. 9 ülkenin Dışişleri Bakanı<br />

seviyesinde katıldığı toplantıyı bölgenin Davos’u olarak<br />

niteleyebiliriz. <strong>Hazar</strong> Forumu Türkiye merkezli olarak<br />

<strong>Hazar</strong> Bölgesi’nin en önemli konularının dünyanın en<br />

etkin isimleri tarafından Devlet Başkanları, Başbakanlar,<br />

Dışişleri Bakanları tarafından tartışıldığı bir platform.<br />

İstanbul çıkışlı bir forum çünkü İstanbul merkezli<br />

bir düşünce kuruluşu olan <strong>Hazar</strong> Strateji Enstitüsü<br />

tarafından organize edildi. İlerleyen zamanda forumu<br />

Bakü, Astana, Brüksel, Londra, Moskova, Roma, Atina<br />

gibi önemli başkentlerde de yapacağız. Geçtiğimiz yıl<br />

İstanbul’da yapılan forum ve son New York forumunda<br />

enerji en önemli başlık olarak öne çıkmış durumda.<br />

<strong>Hazar</strong> Forumu<br />

toplantıları ilerleyen<br />

zamanda ve<br />

gelecek toplantılarda<br />

enerjiye<br />

ek olarak<br />

güvenlik, sınır<br />

aşan sular gibi<br />

bölge ülkelerini<br />

ilgilendiren ve<br />

<strong>Hazar</strong> Bölgesi’nin<br />

öne çıkan diğer<br />

konularını da ele<br />

alacak.”<br />

18

Azerbaycan Dışişleri Bakanı Elmar Mammadyarov<br />

ve Türkiye Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu<br />

gelecekte yeni fırsatlar yaratabilecek durumda olması<br />

önemlidir. Daha fazla güzergah ve daha fazla çeşitliliğin<br />

sağlanması, aynı zamanda daha fazla pazarın yaratılması<br />

ihtiyacına dikkat çekmek isterim.”<br />

ZLATKO LAGUMDZIJA<br />

Bosna-Hersek Dışişleri Bakanı<br />

PATRICIA FLOR<br />

Avrupa Birliği (AB) Orta Asya ve Avrupa Dış Eylem<br />

Servisi Özel Temsilcisİ<br />

“Sonunda <strong>Hazar</strong> Denizi’ndeki kaynaklar ile Avrupa<br />

Birliği arasında bir bağ kurulmasını sağlayan bu projenin<br />

hayata geçirilmesine yönelik esas kararların verilmiş<br />

olmasını bugün burada kutlayabiliriz. Avrupa piyasası,<br />

dünyadaki en büyük entegre enerji piyasasıdır, aynı<br />

zamanda tüm tedarikçiler için de son derece güvenilir<br />

bir piyasadır. AB ve <strong>Hazar</strong> arasında kurulacak bağa<br />

ilişkin nihai adımlar atılmıştır. Şah Deniz Konsorsiyumu<br />

ile Avrupa’daki alıcılar arasında da gereken anlaşmalar<br />

geçtiğimiz hafta Bakü’de tamamlanmıştır. Artık hem<br />

satıcılar hem de alıcılar hazır durumda. TANAP ve<br />

TAP da bu bağlamda çok büyük önem arz etmektedir,<br />

söz konusu altyapıların inşa edilmesi gerekir. Bu yılın<br />

sonuna yaklaşırken hala Şah Deniz yatırımları gibi çok<br />

önemli bazı kararların verilmemiş olduğunu vurgulamak<br />

isterim. Bu konuda büyük gelişme kaydettik ve nihai hale<br />

getirilmesini dört gözle bekliyoruz. AB açısından bu boru<br />

hattında tedarik düzeyinin yeterli miktarda olması ve<br />

“Hepimiz burada TAP<br />

projesini desteklemek<br />

için toplandık<br />

ancak bence burada<br />

IAP hakkında birkaç<br />

cümle kuracak kişiler<br />

de vardır. Bence TAP<br />

ve IAP’ın bir araya<br />

getirilmesi sürecinin<br />

başlatılması gerekir.<br />

Bu iki projenin birleştirilmesi<br />

bizim için<br />

son derece verimli bir<br />

karar olabilir. Bizim<br />

gibi ülkelerde bu tür projeler sayesinde kaynak çeşitliliği<br />

konusunda çok önemli stratejik adımlar atılabilir. Bosna<br />

Hersek şu anda enerji için Sırbistan ve Hırvatistan’dan<br />

yaklaşık yüzde 50 daha yüksek fiyatlar ödüyor. Bu proje<br />

ile ilgili olarak, ne yapıldığı ve nasıl yapıldığından çok,<br />

neden yapıldığına bakılmalıdır. Bu teknoloji veya ekonomi<br />

ile ilgili bir durum değil, bölgenin geleceğiyle, bölgede<br />

ekonomik, teknolojik ve sosyal birlik ile ilgilidir. Bölgenin<br />

doğru yönde ilerlemeye ihtiyacı var ve TAP bu yönde<br />

atılan önemli bir adımdır.”<br />

www.hazarworld.com<br />

EKİM <strong>2013</strong> SAYI <strong>11</strong> 19

KAPAK<br />

1<br />

2<br />

1. SOCAR Türkiye CEO’su Kenan Yavuz, Hırvatistan<br />

Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Vesna<br />

Pusic, CHP İstanbul Milletvekili Faik Tunay<br />

(soldan sağa)<br />

2. SOCAR Başkan Yardımcısı Elşad Nasirov forumda<br />

hazır bulundu.<br />

Pusıc “TAP kararı hem ticari hem de siyasi<br />

yönü olan bir karardır ve bu karar<br />

sayesinde Avrupa daha istikrarlı ve uzun<br />

vadede daha güvenli bir kıta haline<br />

gelecektir. “<br />

NIKOLA POPOSKI<br />

Makedonya Dışişleri Bakanı<br />

VESNA PUSIC<br />

Hırvatistan Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı<br />

“Dünya küçülüyor ve biz her geçen gün birbirimize daha<br />

fazla bağımlı hale geliyoruz, TAP ise bunun göstergelerinden<br />

biridir. Enerji güvenliği bugün uluslararası ilişkiler ve dış<br />

politika alanında çok önemli bir yere sahiptir. Avrupa’nın<br />

geleceği, istikrarı ve bağımsızlığı için daha fazla kaynağa,<br />

güzergaha ve tedarikçiye ihtiyaç duyulmaktadır. Çok sayıda<br />

kaynak, güzergah ve tedarikçi, dünyayı daha güvenli bir yer<br />

haline getirecektir. TAP kararı hem ticari hem de siyasi yönü<br />

olan bir karardır ve bu karar sayesinde Avrupa daha istikrarlı<br />

ve uzun vadede daha güvenli bir kıta haline gelecektir.<br />

Arnavutluk’tan başlayarak Karadağ ve Bosna Hersek’ten<br />

geçen ve Hırvatistan’a ulaşan İyonya Adriyatik Boru Hattı<br />

(IAP) açısından TAP kararı büyük önem taşımaktadır.”<br />

“Güneydoğu Avrupa, Avrasya enerji tablosunda önemli<br />

bir konuma sahiptir. Güney Gaz Koridoru ve Avrupa<br />

enerji güvenliği, son on yılda önemi giderek artan<br />

bir gündem konusu haline gelmiştir. En büyük enerji<br />

piyasalarından biri olan ABD; enerji tedarik güvenliğini<br />

sağlamaya yönelik çalışmalar yürütmektedir. Büyük<br />

enerji kaynaklarına sahip olan <strong>Hazar</strong> Bölgesi’ndeki ülkeler<br />

ise enerji ihracat kaynaklarının güvenliğini sağlamaya<br />

çalışmaktadır. Bu<br />

durum, enerji işbirliği<br />

alanında doğru<br />

adımların atıldığını<br />

göstermektedir. Bölgesel<br />

perspektiften<br />

bakıldığında, Balkanlarda<br />

hepimizin amacı<br />

ekonomik büyüme,<br />

istikrar ve sosyal<br />

refah sağlamaktır;<br />

ancak istikrarlı ve<br />

kesintisiz enerji tedariki<br />

bu amacın bir ön<br />

koşuludur.”<br />

20

<strong>Hazar</strong> Forumu New York, dışişleri<br />

bakanları düzeyinde yapıldı.<br />

Prof. Dr. Bülent<br />

Aras<br />

HASEN Bilim ve<br />

Uzmanlar Kurulu<br />

Başkanı<br />

“New York’ta BM<br />

Genel Kurulu görüşmelerinin<br />

olduğu hafta<br />

forumun düzenlenmesi<br />

enerji, diplomasi,<br />

akademi ve devletler<br />

düzeyinde önemli bir<br />

katılımın olmasını<br />

sağladı. Foruma gösterilen ilgi konuya verilen önemin<br />

de önemli bir göstergesiydi. Forumun verdiği en önemli<br />

mesaj Güney Gaz Koridoru’nun beraberinde getirmiş<br />

olduğu “Barış ve bölgesel entegrasyon”un lanse edilmesiydi.<br />

Projeye karşı çıkan yok. AB ve ABD projenin<br />

arkasında durdu ve destek verdi. Güney Gaz Koridoru<br />

aynı zamanda Balkan ülkelerinin kendilerine güvenlerini<br />

artıran bir proje.”<br />

yavuz: “hem Avrupa’nın ve Türkiye’nin<br />

enerji arz güvenliğine katkı vermesi hem<br />

de Azerbaycan’ın talep güvenliği<br />

noktasında önemli hizmetler görecek,<br />

bölge barışına ve siyasi istikrarına katkı<br />

verecek çok büyük bir proje.”<br />

Kenan Yavuz<br />

SOCAR Türkiye<br />

CEO’su<br />

“Güney Gaz Koridoru,<br />

<strong>Hazar</strong> Denizi ile<br />

Avrupa’yı birbirine<br />

kavuşturan gerek<br />

ekonomik gerek siyasi<br />

açıdan son derece<br />

önemli bir entegrasyon<br />

projesi. Kendi içinde<br />

ekonomik fizibilitesi<br />

de olan bir proje. Dolayısıyla hem Avrupa’nın ve<br />

Türkiye’nin enerji arz güvenliğine katkı vermesi hem de<br />

Azerbaycan’ın talep güvenliği noktasında önemli hizmetler<br />

görecek, bölge barışına ve siyasi istikrarına katkı<br />

verecek çok büyük bir proje. Şu anda dünyada yürüyen<br />

en önemli projelerin başında geliyor. Toplamda 50 milyar<br />

doları aşan bir proje. Güney Gaz Koridoru’nun faydası<br />

ise öncelikle bu projedeki ortaklara. Başta Azerbaycan,<br />

Türkiye ve Avrupa Birliği ilgili ülkeleri Yunanistan,<br />

Arnavutluk, İtalya’ya kadar uzanan bir bölgede. Ama<br />

bunun sadece doğal gaz boru hattının geçeceği ülkelerle<br />

sınırlı olduğunu söylemek mümkün değil. Tüm Avrupa’yı<br />

ilgilendiren bir proje. Çünkü toplamda Avrupa’nın doğal<br />

gaz ihtiyacını sadece Rusya ve diğer kaynakların yanında<br />

çeşitlendirmesine faydası oluyor. Aynı zamanda tüm<br />

bölgedeki ülkelerin faydalanabileceği siyasi istikrar adına<br />

ve önümüzdeki bölgedeki yeni projelerin önünü açacak<br />

bu projelerle buluştuğunda çok daha etkin entegrasyon<br />

projelerine yardımcı olacak.”<br />

www.hazarworld.com<br />

EKİM <strong>2013</strong> SAYI <strong>11</strong> 21

KAPAK<br />

Bud Fackrell<br />

BP Türkiye Başkanı<br />

“<strong>Hazar</strong> Bölgesi’ndeki<br />

doğal gaz Doğu’dan<br />

Batı’ya taşınması<br />

çok büyük bir<br />

öneme sahip. Çünkü<br />

bölgedeki bu doğal<br />

gaz Avrupa’nın arzına<br />

cevap verecek. Çok<br />

eski zamanlarda bir<br />

İpek Yolumuz vardı.<br />

Doğu’dan Batı’ya ipek<br />

ve çok değerli maddelerin<br />

ticareti yapılıyordu.<br />

Güney Gaz Koridoru da İpek Yolu’na çok benziyor.<br />

<strong>Hazar</strong> Bölgesi’ndeki doğal gaz Türkiye pazarına ve<br />

buradan da Avrupa’ya ulaşacak. Bununla beraber Güney<br />

Gaz Koridoru projesi bölge barışına da katlı sağlayacak.<br />

İnsanlar politik meseleleri unutup işbirliklerine gidiyorlar.<br />

Güney Gaz Koridoru 6 ülkeden geçen ve 4 bin kilometre<br />

uzunluğunda bir hat. Bu projede bütün insanlar<br />

bir arada çalışacaklar. Güney Gaz Koridoru Türkiye için<br />

de çok önemli. Milyonlarca dolarlık bir yatırım. Türkiye<br />

bu boru hattından vergi geliri elde edecek. Ayrıca bir çok<br />

sorunu olan bir bölgeden bahsediyoruz. Suriye sorunları<br />

bir tarafta, Azerbaycan’ın sorunları diğer tarafta. Ama<br />

aslında burada olan şey, insanların bir arada çalışabiliyor<br />

olması. Ben yıllardır enerji sektöründe çalışıyorum ve insanların<br />

yaşam standartlarını yükseltmelerine yardımcı<br />

olmak için onlara enerji sağlıyoruz.”<br />

Elin Süleymanov<br />

Azerbaycan Washıngton Büyükelçisi<br />

“Avrupa Enerji<br />

güvenliği için Güney<br />

Gaz Koridoru çok<br />

önemli bir proje.<br />

Çünkü Avrupa dünya<br />