Ilk Yazılı Belgenin Keşfedildiği Sümer Şehri

kaynağı değiştir]

Arkeolojik keşifler, Ur'un Mezopotamya ovasında önemli bir Sümer-Akad kent merkezi olduğunu kesin olarak göstermiştir. Özellikle Kraliyet Mezarları'nın keşfi ihtişamını doğrulamıştır. Erken Hanedan dönemine (yaklaşık olarak MÖ veya yüzyılda) tarihlenen bu mezarlar, değerli metallerden ve yarı değerli taşlardan yapılmış muazzam miktarda lüks eşyalar içeriyordu. Bu eşyaların hepsinin uzun mesafelerden (Antik İran, Afganistan, Hindistan, Küçük Asya, Levant ve Basra Körfezi) ithal edilmesi gerekiyordu.^[6] O zamana kadar eşi benzeri olmayan bu zenginlik, Ur'un Erken Tunç Çağı'ndaki ekonomik öneminin bir kanıtıdır.^[7]

Bölgedeki arkeolojik araştırmalar, bu antik zamanlarda meydana gelen mimariyi ve uzun mesafeli etkileşimleri anlamamıza da büyük katkı sağlamıştır. Ur, bugün olduğundan çok daha iç kesimlere uzanan ve Mezopotamya'ya yapılan ticaretin çoğunu kontrol eden, Basra Körfezi'nde önemli bir limandı. Ur'a ithalat dünyanın birçok yerinden yapılmıştır. İthal edilen nesneler arasında altın ve gümüş gibi değerli metaller ve lapis lazuli ile akik gibi yarı değerli taşlar bulunmaktadır.^[5]

Ur'un köleler (esir alınmış yabancılar), çiftçiler, zanaatkârlar, doktorlar, yazıcılar ve rahipleri içeren katmanlı bir sosyal sisteme sahip olduğu düşünülmektedir. Görünüşe göre yüksek rütbeli rahipler büyük lükse sahiptiler ve konaklarda yaşıyorlardı.^[5] Sözleşmeler, iş kayıtları ve mahkeme belgeleri dahil on binlerce çivi yazısı, şehrin karmaşık ekonomik ve yasal sistemlerini kaydetmiştir. Bu metinler; tapınaklardan, saraydan ve müstakil evlerden gün yüzüne çıkmıştır.^[5]

Müzik[değiştir kaynağı değiştir]

Ur kurulduğunda, Basra Körfezi'nin su seviyesi bugün olduğundan iki buçuk metre yüksekti. Bu nedenle Ur'un çevresi bataklık olduğu düşünülüyor; sulama gereksizdi ve şehrin belirgin kanal sistemi, muhtemelen ulaşım için kullanılmıştır. Balıklar, kuşlar, yumrular ve sazlar, bazen kentleşmenin ön koşulu olarak öne sürülen bir tarım devrimine ihtiyaç duymadan Ur'u ekonomik olarak desteklemiş olabilir.^[9][10]

Arkeologlar, Ur'da Ubeyd dönemine ait erken bir işgalin kanıtını keşfettiler (y.&#;MÖ ). Bu erken tabakalar, 'lerin kazıcıları tarafından Yaratılış Kitabı ile Gılgamış Destanı'ndaki Büyük Tufan'nın kanıtı olarak yorumlanan steril bir toprak birikintisiyle kapanmıştır. Güney Mezopotamya ovasının Fırat ve Dicle nehirlerinden düzenli olarak sellere maruz kaldığı, sudan ve rüzgardan kaynaklanan yoğun erozyonun Mezopotamya ve Kitâb-ı Mukaddes'teki Büyük Tufan hikâyelerine yol açmış olabileceği anlaşılıyor.^[11][12]

Dördüncü binyılda Sümer işgali[değiştir kaynağı değiştir]

Ana madde: Üçüncü Ur Hanedanı

Üçüncü hanedan, kral Ur-Nammu iktidara geldiğinde, yaklaşık MÖ ile MÖ arasında hüküm sürdüğü yıllarda, kuruldu. Yönetimi sırasında, Ur Zigguratı da dahil olmak üzere tapınaklar inşa edildi ve tarım sulama yoluyla geliştirildi. Hammurabi Kanunları'ndan yıl öncesine giden ve Ur-Nammu Kanunları ('de İstanbul'da tespit edilen bir parça), bilinen en eski belgelerden biridir. O ve halefi Şulgi, hükümdarlıkları sırasında tanrılaştırıldı ve ölümünden sonra bir kahraman figür olarak anılmaya devam etti ki Sümer edebiyatının günümüze ulaşan eserlerinden biri, Ur-Nammu'nun ölümünü ve yeraltı dünyasına yolculuğunu anlatır.^[18]

Ur-Nammu'dan sonra yerine, Ur'un hegemonyasını sağlamlaştıran ve imparatorluğu oldukça merkezi bürokrasiyle yönetilen bir devlete dönüştüren Üçüncü Ur Hanedanı'nın en büyük kralı Şulgi geçti. Şulgi uzun bir süre (en az 42 yıl) hüküm sürdü ve iktidarının ortasında kendini tanrılaştırdı.^[19]

Ur imparatorluğu, Semitik Akadca isimleri^[11] olan Amar-Sin, Şu-Sin ve İbbi-Sin adlarındaki üç kralın hükümdarlığı boyunca devam etti. İbbi-Sin'in hükümdarlık döneminde MÖ civarında Elamlara yenildi ve bu durum, Ur Ağıdı'nda anılmıştır.^[20][21]

Bir tahmine göre Ur, yaklaşık MÖ 'dan 'e kadar dünyanın en büyük şehriydi. Nüfusu yaklaşık 65 idi (veya o zaman küresel nüfusun yüzde 0,1 payına sahipti).^[22]

Sonraki Tunç Çağı[değiştir

nest...

2595 2596 2597 2598 2599