Ilaçlı Kalp Tomografisi

KORONER BT ANJİOGRAFİ ; 

Dünyada en sık ölüm sebebi olan kalp-damar hastalıkları, Türkiye’ deki ölümlerin de  % 48′ inden sorumludur. Euroaspire III çalışmasına göre Türkiye de kalp kirizi geçirme yaşı erkeklerde ortalama 50, kadınlarda ortalama 60 iken şehirde yaşayan insanların kırsalda yaşayanlara nazaran 8 yıl daha erken kalp kirizi geçirdiği tespit edilmiştir

.  Aile öyküsü (genetik), yaş, erkek cinsiyet, sigara içimi, stress, fiziksel aktivite azlığı,yüksek tansiyon, şeker hastalığı, şişmanlık ve kan yağları yüksekliği kalp damar hastalığı riskini arttıran faktörlerdir . Bu faktörlerden genetik, yaş ve cinsiyet değiştirilemeyen faktörler olup diğer değiştirilebilir etkenlerin kontrol altına alınması kalp krizi riskini azaltır 

 Kalp Krizini Engelleme ve Düzeltme Derneği (Society for Heart Attack Prevention and Eradication, SHAPE )  orta veya yüksek risk taşıyan insanların herhangi bir şikayetleri olmasa bile koroner BT (bilgisayarlı tomografi) ve karotis ( şahdamarı) doppler US (ultrasonografi) ile tetkik edilmesi gerektiğini kılavuz kataloglarında belirtmektedir .

KALP DAMAR HASTALIĞI RİSK FAKTÖRLERİ 

• Ailesinde koroner kalp hastalığı veya ani ölüm öyküsü olanlar
• Stresli yaşamı olanlar
• Kanda yüksek kolesterol ve trigliserit , düşük HDL değeri olanlar
• Yüksek tansiyonu olanlar
• Sigara içenler
• Şeker hastalığı olanlar
• Kilo fazlası ve obez olanlar
• Pasif hayat tarzı olanlar

 KORONER BT ANJİO  YAPILMASI GEREKEN BİREYLER ; 

Koroner BT Anjio uygulamasından fayda görebilecek hastalar 3 ana grupta toplanabilirler.

1. Grup : Hiçbir şikayeti olmayan, orta ve yüksek derecede kalp damar hastalığı riski bulunanlardır. Bu grup toplumun yaklaşık % 40’ını oluşturmaktadır.
2. Grup : Atipik yada tipik göğüs ağrısı şikayeti bulunan düşük yada orta risk grubunda olan hastalardır. Bu hastalar kardiyoloji polikliniğine başvuran hastaların büyük bir kısmını oluşturmaktadır. EKG,  laboratuar yada stres testlerinin net bir sonuç vermediği olgularda da hastalığı ekarte etmek için  kullanılabilir.
3. Grup: Klasik Kateter Anjiografinin riskli yada yetersiz olduğu durumlarda. Daha önce stent ve by-pass uygulanan hastalarda tekrar daralma şüphesi varsa. Kalp damar hastalığı dışı nedenlerle kalp ameliyatı geçirecek hastalarda kalp damar hastalığı bulunmadığının gösterilmesi amacıyla.

Grup 2 ve 3 hastalar zaten bir hekim kontrolündeki hastalar olduğundan asıl risk birinci gruptakiler içindir.  

Kansız anjio olarakta bilinen koroner BT anjio , çok kesitli BT teknolojisi kulanılarak kalp damarlarının saniyeler içerisinde  değerlendirildiği tekniğe verilen isimdir. Günümüzde koroner BT anjio çekimi yapan çok kesitli BT cihazlarının en az 128 kesitli olması önerilmektedir. Cihazımız  384 kesitli dir BT anjio nun kalp damarlarındaki hastalığı saptama oranı % 98, normal damarları belirtme oranı % 100 dür 

KORONER BT ANJİO ÇEKİMİ ÖN HAZIRLIK 

Çekim öncesi hastaların 4-6 saat aç kalınması istenir. Ancak bu mutlak bir açlık olmayıp su, meyve suyu ve süt gibi sıvılar serbesttir. Katı yiyecekler, çay, kahve ve sigara ise yasaktır. Eğer böbrek, kalp hastalığı, guatr veya allerji varsa doktor bilgilendirilmelidir.Ayrıca cekime girmeden önce bilgilendirme formu ve sizden istenne bilgiler tarafınıza verilecektir. 

Gebelik yada gebelik şüphesi durumunda bu inceleme yapılmamalıdır.

Hastanın tetkik sırasında rahat ve sakin olması gereklidir. Heyecanlı, kalp atımı çok hızlı veya düzensiz atımı olan hastalara işlem öncesi ek ilaçlar verilebilir. Yüksek şekeri olan veya sınırda böbrek yetmezliği bulunan hastalarda da ek ilaç kullanımı gerekebilir.

KORONER BT ANJİO ÇEKİMİ  

1. Aşama: Hastaya koroner arterlerdeki kalsiyum birikiminin ölçülmesi amacıyla ilaç verilmeden bir BT çekimi yapılır. Kalsiyum birikimi yüksek olan hastalarda çekim bu aşamada durdurulur. Kalsiyum birikimi açısından uygun olan hastalarda ikinci aşamaya geçilir.

2. Aşama: EKG kılavuzluğunda kalp hızı ve ritmi takip edilen hastanın kolundan açılan damar yolundan kontrast madde ( damarı boyayan ilaç) verilmesi sırasında kısa süre nefes tutturularak anjiografik görüntüler oluşturulur.

Her iki aşamada saniyeler içerisinde tamamlanır. Tüm çekim hastanın odaya girmesinden çıkmasına kadar yaklaşık 5-10 dakika kadar sürer.

KORONER BT ANJİONUN KLASİK KORONER ANJİOYA ÜSTÜNLÜKLERİ 

Kalp damar hastalıklarının tanısında uzun yıllardır kasık (Femoral) veya kol (Brakial) atardamarından yerleştirilen kateter ( ince ve içi boş özel borular) içerisinden verilen kontrast maddeyle kalp damarlarının görüntülendiği yönteme klasik koroner anjio denir. Tetkik sonrası kanama olmaması için kateterin çıkartıldığı damara uzun süre ve sıkı bası uygulanması gereklidir. Bu işlem için hastaneye yatış gereklidir. Atardamara giriş yerinde kanama, balonlaşma (pseudoanevrizma), damar yırtılması ve ağrı şikayeti olabilir.

Halbuki Koroner BT Anjio da ise ; 

• İşlem süresi çok kısadır.( Saniyeler içinde)
• Hastaneye yatış gerekmez. Ayaktan yapılabilir. 
• Hasta işlem sonrası hemen normal yaşamına dönebilir
• Atardamara iğne batırılmadığı için kanama, balonlaşma (pseudoanevrizma), damar yırtılması gibi şikayetler gelişmez.
• Atardamara iğne batırılmadığı için klasik anjioda gelişen ağrı olmaz.
• Klasik anjioda sadece damar çapı ölçülebilirken, koroner BT anjioda ek olarak damar duvarının ve plakların yapısı, kalbin kas ve kapak gibi diğer kısımları, kalp zarı, kalbe komşu organlarda görüntülenebilir.
• Damar duvarındaki plakların kalsiyum yoğunluğu hesaplanarak ileride kalp krizi geçirme riski hakkında bir öngörüde bulunulabilir.

KORONER BT ANJİO ÇEKİMİ YAPILAMAYACAK HASTALAR ; 

• Kontrast madde allerjisi olanlar
• Gebe veya gebelik ihtimali olanlar
• Böbrek fonksiyonu bozuk olanlar (Serum kreatinin seviyesi:1.5 mg/dl fazla olanlar)

Tıbbi teknolojideki gelişmelerin sonucu olarak kalp ve damar hastalıklarında son yıllarda bilgisayarlı tomografiyle yapılan kalp tomografisi giderek daha sık kullanılıyor.

Kalp tomografisi nedir?

Bilgisayarlı tomografi, X ışınları aracılığıyla vücudun belli bölgelerini görüntülemek için kullanılan bir tekniktir. Bu teknikle düşük dozda X ışınları kullanılarak ayrıntılı görüntüler elde etmek mümkün olur. Kalp tomografisi, bu teknik kullanılarak kalbin ve kalp damarlarının görüntülenmesini sağlayan tekniğin adıdır. Bu test sırasında damardan özel bir boya verilerek ardından kalp ve damarlar görüntülenir.

Bu teknikte öncelikle koroner damarlar görüntüleniyorsa, teknik “BT koroner anjiografi” adını alır. Ayrıca, boya kullanmaksızın sadece koroner damarlardaki kireçlenme miktarını ölçen ve “koroner kalsiyum skorlaması” adı verilen bir yöntem daha vardır.

Damardan verilen boya dışında bir girişim gerektirmeyen bu teknik hızlı olması ve iyi sonuç vermesi ile tercih edilen bir hale gelmiştir.

Kalp tomografisi neden yapılır?

Kalp tomografisinin başlıca yapılma nedenleri aşağıda sıralanmıştır.

• Koroner arterleri görüntülemek ve darlık varlığını saptamak için
• Doğumsal kalp hastalıklarının yapısını saptamak için
• Kalp kapaklarının veya kalp kasının görüntülenmesi için
• Kalp boşluklarında oluşmuş pıhtıları saptamak için
• Kalp tümörlerini görüntülemek için

Koroner kalp hastalığı için kalp tomografisinin iki ayrı şekli kullanılır. Koroner kalsiyum skorlaması ile kalp krizi riski öngörüsü yapılabilir. Koroner BT anjiografi ise özellikle aşağıdaki nedenlerle yapılır:

• Koroner kalp hastalığı açısından orta derecede risk profili olan kişilerde şüpheli koroner kalp hastalığı belirtilerini değerlendirmek için
• Koroner kalp hastalığı açısından düşük- orta derecede risk profili olan kişilerde koroner kalp hastalığı için olağan olmayan eforsuz göğüs ağrısı gibi şikayetleri değerlendirmek için
• Karar verdirici olmayan egzersiz testi sonuçlarını açıklayabilmek için
• Koroner arterlerdeki doğumsal bozukluk şüphesini araştırmak için

Kalp tomografisinin riskleri

Kontrast boyadan kaynaklanan riskler

Kontrast boyalar genellikle iyot içeren yüksek toğunluklu bileşiklerdir ve sonradan böbreklerden atılırlar. Böbreklerde bir sorun veya böbrekleri etkileyen bir hastalık (örn. diyabet) varsa, bu maddenin atılması gecikir. Bu gibi durumlarda böbreklerin önceden hazırlanması ve işlemden sonra hastaya daha bol sıvı verilmesi gerekir.

Kontrasta bağlı böbrek hasarı için risk faktörleri arasında dehidratasyon, nonsteroid antienflamatuar ilaç kullanımı ve orak hücre anemisi gibi kimi durumlar bulunur.

Kontrast boyalara bağlı olarak ortaya çıkabilecek bir başka reaksiyon da allerjidir. Ortaya çıkan allerjik reaksiyon basit kaşıntılar ve cilt kızarıklıklarından solunum yolu tıkanması ve anaflaksiye uzanan geniş bir spektrumda olabilir. Bu durum, önceden kontrast boya ile başka görüntülemeler yapılmış kişilerde daha sıktır.

Kontrast kaynaklı bir başka sorun da verilen iyotun tiroid üzerindeki etkisidir. Bu etki değişkendir ve kimi kişilerde tiroidin fazla çalışması sorunu yaratırken, kimi kişilerde ise tam tersine tiroid bezini baskılar.

Radyasyon

Kalp tomografisi sırasında bir miktar radyasyon alınır. Bu radyasyon miktarı risksiz olmakla ve yeni nesil cihazlarda radyasyon dozu daha da düşmüş olmakla birlikte, gebelerin ve gebelik olasılığı bulunan kadınların risk altında olduğunu belirtmek gerekir. Gebe olan veya gebelik olasılığı olan kadınlarda bu inceleme yapılmamalıdır.

Kalp tomografisi çekimi

• Tomografi öncesinde 4- 8 saat boyunca aç kalınması istenir. Su içmek serbesttir, ancak su dışı içecekler, özellikle de çay, kahve gibi kafeinli içecekler içilmemelidir.
• Teste gelirken rahat ve bol giysiler giyilmesi önerilir. Kolye, piercing ve benzeri takılarla tüm metal eşyalar önceden çıkartılmalıdır.
• Test sırasında kalp hızının 70/dakika’nın altında olması istenir. Eğer kalp hızı daha yüksekse, testten önce bir ilaç verilerek düşürülmesi sağlanabilir.
• Test öncesinde kontrast boyanın verilebilmesi için kola bir damar yolu takılır. Kontrat boya verildiği zaman sıcaklık basması ve kızarma görülebilir, bu durum kısa süreli ve geçicidir. Bu sırada ağızda da metalik bir tat hissedilebilir.
• Test sırasında vücudun üst kısmı çıplak olarak sırtüstü yatılır. Çekimler sırasında 10- 20 saniye süresince nefesin tutulması istenir.
• İşlem sırasında birkaç kez çekim yapılabilir. Genellikle ilki kontrastsız, ikincisi kontrastlı olarak iki kez çekim yapılır ve ikinci çekim öncesinde damardan kontrast verilir.Test öncesinde kontrast boyanın verilebilmesi için kola bir damar yolu takılır. Kontrat boya verildiği zaman sıcaklık basması ve kızarma görülebilir, bu durum kısa süreli ve geçicidir. Bu sırada ağızda da metalik bir tat hissedilebilir.
• Test sırasında vücudun üst kısmı çıplak olarak sırtüstü yatılır. Çekimler sırasında 10- 20 saniye süresince nefesin tutulması istenir.
• İşlem sırasında birkaç kez çekim yapılabilir. Genellikle ilki kontrastsız, ikincisi kontrastlı olarak iki kez çekim yapılır ve ikinci çekim öncesinde damardan kontrast verilir.
• Eğer test öncesinde panik veya huzursuzluk nedeniyle sakileştirici verilmemişse, testten sonra hastanın kalkıp eve gitmesinde bir sakınca yoktur.
• Test sonrasında bol su içmek böbrekleri korur ve kontrastın vücuttan hızlıca atılmasını sağlar.

Kalp tomografisi yorumu

Kalp tomografisinin incelenerek yorumlanması genellikle işlemi izleyen 1- 2 gün içinde tamamlanır ve çıkan sonuçlara göre doktor izlenecek yolu belirler.

Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.