Patates hemen hemen her gün severek tükettiğimiz yiyeceklerin başında geliyor. Sağlık açısından da faydalı olan patates doğru koşullarda saklanmazsa ciddi tehlikelere yol açabilir. Peki patates nasıl oluyor da bu kadar tehlikeli bir hale gelebiliyor? Filizlenmiş patatesi tüketmenin birçok sağlık problemlerine yol açtığını söyleyen uzmanların yanı sıra filizileri çıkarttığınızda yenilebilir olduğunu söyleyenler de var. Ancak filizlenmiş patatesin ciddi sağlık sorunlarına yol açtığı unutulmamalı. İşte patatesi doğru koşullarda saklamanın püf noktaları…
FİLİZLENMİŞ PATATES YENİR Mİ, SAĞLIĞA ZARARLI MI?
Patates çok uzun süre beklediğinde filizlenmeye başlar. Patates filizlendiğinde çoğumuz filizlenen kısmı kesip diğer yerleri kullanırız. Peki patatesin bu şekilde tüketilmesi ne kadar doğru? Bazı uzmanlar, filizlenmiş patatesleri, filizleri çıkardığınız sürece yemenin tamamen güvenli olduğunu düşünüyor. Fakat bazı uzmanlar ise, birçoğu filizlenmiş patateslerin zehirli olduğu ve gıda zehirlenmesine ve hatta ölüme neden olabileceğini savunuyor. Bu konudaki fikir ayrılığı, filizlenmiş patates yemenin güvenli olup olmadığını belirlemenizi zorlaştırsa da, konu hakkında daha detaylı bilgiye sahip olmanızı sağlayacak bilgileri sizler için araştırdık…
Aydınlık yerde uzun süre tutulan patateslerde bir süre sonra filizlenme başlar. Sağlık sorunlarına yol açan bu olay kişiyi zehirleyebilir. Eğer filizlenen bir patatesi tüketirseniz mide ağrısı, bulantı vb. zehirlenme semptomlarını yaşayabilirsiniz.
PATATES NASIL FİLİZLENİR? PATATESİN FİLİZLENDİĞİNİ NASIL ANLARIZ?
Patates uzun süre beklediğinde ve güneşe maruz kaldığında yeşillenir ve filizlenir. Hatta dış yüzeyi tamamen yeşile döndüğü bile görülebilir. Patatesi yakından incelediğinizde üzerinde minik noktalar olduğunu görürsünüz. Gördüğünüz bu noktalar kök boğumlarıdır bu boğumlardan yeni yapraklar ve dallar çıkmaktadır. Eğer patatesi aydınlık bir yerde muhafaza ederseniz zamanla bu noktalardan filizler çıkmaya başlar.
Eğer sıcaklığı yüksek yerde uzun süre muhafaza ediyorsanız evdeki ısı dolayısıyla büyüme daha da hızlanacaktır. Bu yüzden filizlenen patates sanılanın aksine yüksek demir üretimi ile dikkat çekmektedir. Patatesin içeriğinde bulunan demirin fazlalaşması ile oldukça faydalı olabilir fakat güneşe maruz kaldığı için de zararlı maddelerin oluşumu önlemez ve gıda zehirlenmelerine sebebiyet verebilir. İşte bu yüzden filizlenen patatesleri tüketmek sağlıklı bir seçim değildir.
Yanlış saklama koşullarıyla ya da fazla bekletildiğinde filizlenen patatesleri tüketmeden önce bir kez daha düşünmenizi sağlayacak bilgiler…
FİLİZLENMİŞ PATATES ÖLÜME BİLE NEDEN OLABİLİR
Gereğinden fazla bekletilen ve uygun koşullarda saklanmayan patates zamanla filizlenmeye başlar. Gün ışığında bekletildiğinde ise rengi yeşile doğru dönmeye başlar. Özellikle yeşillenip filizlendiği zaman oldukça tehlikeli bir hal alan filizlenmiş patatesin ne gibi zararlarının olduğunu Diyetisyen Beyza Köse açıkladı.
İşte filizlenmiş patatesi tüketmenin bilinmeyen zararları
Filizlenen patateslerin kullanılmaması doğru bir yol olacaktır. Filizlenen patatesin sağlık problemlerine yol açabilme riskinin yüksek olduğunu göz önünde bulundurup kullanmamak doğru bir seçim olabilir. Patatesler filizlendikleri an atılması gereken besinlerdir. Her ne kadar ufak bir problem gibi görünse de tüketmemeniz doğru bir seçim olacaktır. Filizlenen patates tüketildiğinde kişide mide bulantısı, ishal, kusma, mide krampları, boğazda yanma, baş ağrısı ve baş dönmesi meydana gelebilir.
Sofraların vazgeçilmez sebzesi olan, her öğünde tüketilebilen ve hemen hemen her yemeğin yanına yakışan patates, lif/ posa içeriği sayesinde tokluk hissine katkı sağlayarak sindirim sistemini destekler; C ve B vitaminleri, potasyum minerali ile de enerji verir. Ancak patatesin faydaları kadar yanlış tüketiminin zararları da hayati önem taşıyor.
Filizlenmiş patatesin ciddi riskler taşıdığını söyleyen ve sağlık açısından birçok probleme yol açtığına dikkat çeken Köse, “İnsan sağlığı üzerinde birçok olumlu etkileri olan patates, hasadından önce ve sonra depolanma sırasında yapılan hatalar sebebiyle besin zehirlenmelerine hatta bunlara bağlı ölümlere yol açabilir. Bitkiler; mantarlar, böcekler gibi dış faktörlerden kendilerini korumak için bazı toksik maddeler üretir. Hasat ve depolanmasında yapılan hatalarda (depolama sıcaklığı, hasat ve taşıma sırasında mekanik yaralanma, nem, havalandırma ve zararlı böcekler) bu toksik maddelerin artmasına sebep olur ve insan hayatını tehlikeye sokar. Patates içeriğinde de bu kimyasallardan solanin bulunur” dedi.
Depolama ve hasat sırasındaki hatalardan dolayı solanin miktarının artabildiği vurgusunu da yapan diyetisyen Köse, şunları söyledi: ''Güneş altında ya da yüksek neme sahip ortamda bekletilen patateste solanin miktarı artar. Solaninin artması, klorofil sentezini uyararak patatesin sarıdan yeşil renge dönmesine sebep olur. Solanin miktarı arttıkça yeşillenmeyle birlikte zehirlenme etkisi de oluşur. Bu yüzden üzerinde yeşil lekeler/ filizler oluşan patateslerin tüketiminden kaçınılmalıdır. Nemsiz, ışık olmayan serin yerlerde saklanmalıdır.Solanin zehirlenmelerinin belirtileri mide bulantısı, kusma, ishal, mide krampları, boğaz yanması, baş ağrısı ve baş dönmesidir."
Sadece saklama koşulları değil depolama ve hasat sırasında da dikkat edilmesi gerektiğine vurgu yapan Köse, filizlenmiş patatesin ölüme bile yol açabileceğini söyleyerek sözlerine şöyle devam etti; "Ciddi zehirlenmeler, ölümle sonuçlanabilir. Bu nedenle patatesleri güneş altında çok uzun süre bırakmamaya, yeşillenme gördüğünüzde tüketmemeye, pazarda, markette alışveriş yaparken aldığınız patatesleri tek tek kontrol edip yeşillenmiş olanları asla satın almamaya dikkat etmelisiniz. Eğer farkında olmadan yeşillenmiş patates tükettiyseniz ve bahsettiğimiz belirtileri görmeye başladıysanız acilen doktora başvurun. Ramazan sofraları açısından değerlendirdiğimizde de patatesli pişmiş yemeklerin ortalama günden fazla tüketilmemesi önem arz ediyor.''
FİLİZLENMİŞ PATATES NEDEN TEHLİKELİ, YENİRSE NE OLUR?
Solanin ve chaconine, glikoalkaloid bileşiğidir ve patates, patlıcan ve domates dahil olmak üzere çeşitli diğer gıdalarda doğal olarak bulunur. Az miktarlarda glikoalkaloidlerin ve antibiyotik özelliklerinin yanı sıra, kan şekerini dengeler ve kolesterol düşürmede yardımcı etkendir. Fakat aşırı yenildiğinde toksik hale gelebilirler.
Patates filizlenmesi başladığından itibaren glikoalkaloid içeriği yükselmeye başlar. Bu nedenle, filizlenmiş patatesleri yemek, bu bileşiklerden aşırı miktarda almanıza neden olabilir. Belirtiler tipik olarak filizlenmiş patatesleri yedikten birkaç saat ya da 1 gün sonra ortaya çıkar.
Az miktarda aşırı glikoalkaloid tüketimi tipik olarak kusma, ishal ve karın ağrısına yol açar. Daha fazla tüketildiğinde ise düşük tansiyon, hızlı nabız, ateş, baş ağrısı, kafa karışıklığı ve hatta bazı durumlarda ölüme neden olabilir.
Yapılan bazı çalışmalar sonucunda ise hamilelik sırasında filizlenmiş patates yemenin doğum kusurları riskini artırabileceği gözlemlenmiştir. Bu nedenle özellikle hamile kadınlar filizlenmiş patateslerden uzak durmalıdır.
PATATESİN FİLİZLENMİŞ KISIMLARI ÇIKARMAK İŞE YARAR MI?
- Glikoalkaloidler özellikle patatesin yapraklarında, çiçeklerinde, gözlerinde ve filizlerinde yoğunlaşmıştır.
- Filizlenmeye ek olarak, fiziksel hasar, yeşilleşme ve acı bir tat, bir patatesin glikoalkaloid içeriğinin önemli ölçüde yükselmiş olabileceğinin üç işaretidir.
- Bu nedenle, filizleri, yeşil ve çürük kısımları atmak, toksisite riskinizi azaltmanıza yardımcı olabilir.
- Ayrıca pişirme şeklinin de önemi büyüktür, soyma ve kızartma, glikoalkaloid seviyelerini düşürmeye yardımcı olabilir.
- Haşlama ya da fırınlamanın glikoalkaloidler üzerinde etkisi çok azdır.
- Bununla birlikte, bu uygulamaların sizi glikoalkaloid toksisitesinden yeterince ve tutarlı bir şekilde korumak için yeterli olup olmadığı şu anda belirsizdir.
- Daha fazlası bilinene kadar, filizlenmiş patatesleri tamamen yemekten kaçınmak en güvenli yoldur.
PATATESLERİN FİLİZLENMESİNİ ÖNLEMENİN YOLLARI NELERDİR?
Patateslerde filizlenmeyi önlemenin en iyi yollarından biri, gereğinden fazla almamaktır. Patates genellikle fazla fazla alınır ancak kullanacağınız kadar almanız filizlenmenin önüne geçecektir. Ayrıca, zarar görmüş patatesleri atmak ve kalanların serin, kuru, karanlık bir yerde saklamadan önce tamamen kuru olduğundan emin olmak da filizlenme olasılığını azaltabilir.
İşte, filizlenmenin önüne geçmenizi sağlayacak yollardan bazıları;
- Patatesleri serin bir yerde saklayın. İdeal sıcaklık 7 - 10°C arasındadır. Patatesleri nerede saklamaya karar verirseniz verin, sıcaklıkların sabit kaldığından emin olun. Çok fazla değişirlerse patatesler çürümeye veya filizlenmeye başlayabilir.
- Saklama alanının kuru olduğundan emin olun ve patatesleri saklamadan önce yıkamayın. Yıkamayı, pişirmeye hazır olduğunuz zamana saklayın. Önce patatesleri yıkarsanız, ciltte nem tutma riskiyle karşı karşıya kalırsınız. Bu, patateslerin daha erken çürümesine neden olabilir.
- Uygun havalandırmayı sağlamak için patatesleri bir kağıt torbada saklayın. Sıcaklık ve nemi hapsetme eğiliminde oldukları için plastik torbalardan kaçının. Bununla birlikte, file veya delikli bir plastik torba iyidir, çünkü patateslerin kurumasına neden olmadan hava sirkülasyonu sağlar.
- Patatesleri karanlık bir yerde saklayın. İdeal depolama yerleri arasında bodrum katları, dolaplar, dolaplar ve kilerler bulunur. Çok fazla ışık, özellikle güneş ışığı, patateslerin filizlenmeye başlamasına neden olabilir. Ayrıca patateslerin yeşile dönmesine ve acı bir tat vermesine neden olan Solanin adlı bir kimyasalın aşırı üretilmesine neden olabilir.
- Patatesleri ısınmaya meyilli yerlerde saklamaktan kaçının. Bunlar, lavabonun altındaki ve soba ve buzdolabı gibi büyük cihazların yanındaki dolapları içerir. Patatesler sıcak bir yerde tutulursa filizlenmeye başlayacaktır.
- Patatesleri soğan, elma, muz, armut ve diğer meyvelerin yakınında saklamaktan kaçının.