Metinler gerçeklikle ilişkileri, işlevleri ve yazılış amaçları bakımından sınıflandırılırlar. Bu açıdan metinler, sanatsal ve öğretici metinler olmak üzere ikiye ayrılır.
Sanatsal ve öğretici metinlerin özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz:
Sanatsal metinlerde sanatçının amacı okuyucuda estetik zevk uyandırmak ve kurduğu dünyaya okuyucuyu çekmektir.
Sanatsal metinlerde yan anlam değeri taşıyan ve okuyucunun anlayışına, sezgisine bırakılan ifadelere yer verilir, mecazlı ifadeler kullanılarak anlatıma çağrışım ve duygu değeri kazandırıp okuyucunun yeni ve farklı anlamlar çıkarabilmesi amaçlanır.
Sanatsal metinlerde gerçeklik, değiştirilerek ve yorumlanarak aktarılır.
Bu metinlerde dil şiirsel işlevinde kullanılır.
Öğretici metinler bilgi vermek amacıyla yazılan metinlerdir.
Bu metinler hayatın gerçeklerini, tarihi olayları, felsefi düşünceleri ve bilimsel gerçekleri anlatır.
Öğretici metinler genellikle kelimelerin ilk anlamlarıyla oluşturulduklarından her okuyucuda aynı izlenimi bırakır.
Öğretici metinlerde gerçeklik değiştirilmeden verilir.
Bu metinlerde dil göndergesel işlevinde kullanılır.
Sanatsal Metinlerle Öğretici Metinlerin Gruplandırılması
Metinlerin işlevleri bakımından iki gruba ayrıldığı belirtilmiş, sanatsal ve öğretici metinlerin özellikleri verilmiştir.
Metin türleri, sanatsal ve öğretici metin olmak üzere şu şekilde gruplandırılabilir.
Şiir, roman, hikâye, masal, fabl ve tiyatro sanatsal metinlerdir.
Mektup, günlük, anı, biyografi, gezi yazısı, söyleşi, haber yazıları, fikra, deneme, makale, eleştiri, röportaj, söylev ve mülakat öğretici metinlerdir.
Anlatmaya Bağlı Metinlerin Gruplandırılması
Anlatmaya bağlı metinler öğretici ve sanatsal metinler olmak üzere gruplandırılabilir.
Roman, hikâye, halk hikâyesi, destan, masal ve fabl gibi metinler anlatmaya bağlı sanatsal metinlerdir.
Deneme, fıkra, eleştiri, biyografi, deneme, gezi yazısı gibi metinler anlatmaya bağlı öğretici metinlerdir.
Anlatmaya Bağlı Metinler
Metinleri, Kullanılan Anlatım Türüne Göre Gruplandırma
Sanatsal metinlerde ağırlıklı olarak öyküleme, betimleme ile coşku ve heyecanı dile getiren anlatım türleri kullanılır.
Öğretici metinlerde ağırlıklı olarak açıklama ve tartışmacı anlatım türleri kullanılır.
Anlatmaya ve Göstermeye Bağlı Metinlerin Özellikleri
Anlatmaya bağlı edebi metinler destan, masal, halk hikâyesi, hikâye ve roman gibi metinlerdir.
Göstermeye bağlı edebi metinler ise tiyatro genel başlığı altında toplanmaktadır.
Bu metin türlerinin hem ortak hem de birbirinden farklı özellikleri vardır. Şimdi bu özellikleri görelim.
Bu metinlerin ortak özellikleri şunlardır:
Her iki metin türü de giriş, gelişme ve sonuç bölümlerinden oluşur.
Her iki metin türü de bir olay veya bir durum çevresinde gelişir.
Her iki metin türünde de olaylar belirli bir zaman diliminde geçer.
Her iki metin türünde de dil daha çok şiirsel işlevinde kullanılır.
Her iki metin türünde de insanların başlarından geçen ya da geçebilecek nitelikteki olaylar gösterilir.
Her iki metin türünün de bir yazarı vardır.
Her iki metin türünde de yer, zaman ve kişi unsurları vardır.
Bu metinlere ait farklı özellikler ise şunlardır:
Anlatmaya bağlı metinlerde, ele alman olayların anlaşılması için ayrıntılı tasvirlere yer verilir.
Anlatmaya bağlı metinlerde olayın veya durumun mutlaka bir anlatıcısı vardır.
Göstermeye bağlı metinlerde olaylar, sahnede canlandırılarak sunulur.
Göstermeye bağlı metinlerde parantez içi açıklamalar kullanılır.
Göstermeye bağlı metinler diyaloglardan oluşur.
Sanatsal Metin Örneği
Hamdi amcamı en son yıllarında gördüm. Bir iş nedeniyle Ankaraya gelmişti. Beni görmeden gitmeyi içine sindirememiş, telefon edip geleceğini söylemişti. Tıpkı çocukluğumda babamı beklediğim gibi camdan cama koşup gelişini bekledim. Uzun yıllar sonra birbirimizi görüp konuşacaktık. Amca yeğen birbirimize sarıldık. Hem sevinçten hem de annemi babamı anımsayıp ağladık. Çocuklarımı kucağına aldı. Onları öpüp öpüp sevdi. Kardeşim Leman Hanım, bunları görseydi. dedi. O gün, onu son görüşüm oldu, öldüğünü duyduğum zaman ne yapacağımı şaşırdım.
Öğretici Metin Örneği
Toroslar, jeomorfolojik bakımdan Türkiyenin Akdeniz kıyıları boyunca yaylar çizerek yükselen ve daha ötede Doğu Anadolunun içlerine doğru uzanan sıradağlar sisteminin genel adıdır. Kesim kesim değişik adlar alan Toroslar, tektonik bakımdan çoğu yerde torid, bazı kesimlerinde ise anatolid ve kenar kıvrımları birimlerinin sınırları içindedir. Bugünkü yükseltilerine, Birinci Zamandan beri uzun süren aşınmalarla birkaç kez düzleştirildikten sonra Miyosenxi izleyen yakın dönemdeki epirojenik hareketlerle erişmişlerdir.
Geniş anlamda Toroslar, biri dış öteki iç olmak üzere iki sıra meydana getirir. Dış sırayı Kıbrıs Dağları ile onların uzantısı olan Amanos Dağları ve Güneydoğu Toroslar oluşturur. Daha kuzeydeki iç sıra ise Antalya Körfezinin iki yanında birbirine yaklaşarak uzanan Batı Toroslardan; batıda Teke Yöresi Dağları, doğuda Sultan Dağları, Geyik Dağları, Taşeli Platosu ile Uzunyayla arasındaki Orta Toroslardan; Bolkar Dağları, Aladağlar, Hınzır ve Binboğa Dağları ve ötede Doğu Anadolunun iç kesimlerine sokulan ve eskiden Antitoros da denilen Doğu Toroslardan (Munzur, Karasu, Araş Dağları) meydana gelir.
Bu iki metinden hareketle sanatsal ve öğretici metinler arasındaki farklar şöyle sıralanabilir:
Öğretici Metinler ile Sanatsal Metinler Arasındaki Farklar
Etiketleröğretici metinöğretici metinlerin madde madde özellikleriöğretici metinlerin özelliklerisanat metinleri ve öğretici metin farklarısanatsal metinlersanatsal metinlerin özellikleri sanatsal metinlerin madde halinde özellikleri
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası