Görme Engellilerin Hayatını Kolaylaştıran Teknolojiler

Gelişen teknoloji ile yazılım alanında yaşanan büyük atılımlar, engellilerin dünyasını da kolaylaştırma yolunda önemli adımlar atılmasına vesile oluyor. Mobil uygulama kullanımının gün geçtikçe artması, yaşamdaki birçok engelin teknoloji ile ortadan kaldırılabildiğinin en güzel örneği. Özellikle görme ve işitme engeli bulunanlar ile otizmli yetişkinler ve çocuklar için geliştirilen mobil uygulamalar, gün geçtikçe daha fazla kullanıcı tarafından tercih edilmeye başladı. Dün mevcut olmayan, olsa da pahalı, erişilmez veya işlevsiz olan yardımcı teknolojileri artık ekonomik, verimli ve gerçekten ihtiyacı olan bireylere yönelik tasarlanmış halde, herkesin ulaşabileceği platformlarda bulmak mümkün. Engellilere yönelik üretilen mobil teknolojilerde Türkiye’de üretilen projeler oldukça dikkat çekici.

1. Görme Engelliler İçin Geliştirilmiş Mobil Uygulamalar

Görme engeli, gündelik işleri kısıtladığı gibi teknolojik imkanlardan faydalanmayı da kısıtlayan bir engel türü olarak düşünülüyordu. Ancak geliştirilen yazılımlar, görme engelli bireylerin de mobil teknolojilerden rahatlıkla faydalanabilmelerini sağlıyor. Bilgisayar ya da mobil cihaz kullanmak, market alışverişi yapmak, turistik yerleri dolaşmak gibi birçok iş, hayatı kolaylaştıran uygulamalar sayesinde görme engelliler için kolaylaşıyor.

Türkiye’de görme  engellilere yönelik üretilen mobil uygulamalardan bazıları:

Sesli Adımlar

Türk Telekom’un Boni Global işbirliği ile yılında hayata geçirdiği, görme engelli bireylerin binaların karmaşık yapılarında rahatça hareket etmelerine yardımcı olmayı amaçlayan Sesli Adımlar Projesi, ABD’de görme engellilerle ilgili en önemli kuruluş olarak kabul edilen The National Federation of the Blind’dan (NFB – Ulusal Körler Federasyonu) tam not aldı. Yaklaşık iki yıldır üzerinde çalışılan projenin sonunda, NFB’nin ABD’nin Baltimore şehrinde bulunan merkezinde yapılan testleri başarıyla tamamladı ve ülkenin çeşitli bölgelerinden katılan görme engellilerin beğenisini kazandı. Sesli Adımlar, Apple’ın IOS 11 ile görme engelliler için tasarladığı ve sonunda yayınlanan bina içi ortamları doğru tanımlama ve konumlama özelliğini bünyesinde bulundurmasıyla ve kullanıcı dostu olmasıyla öne çıkıyor.

Sesli Adımlar uygulaması, görme ve işitme engellilerin ücretsiz olarak AVM, havalimanı gibi büyük ve karmaşık alanlar içerisinde kendi başlarına gitmek istedikleri yeri cep telefonu ile bulmalarını veya o an nerede olduklarını anlamalarını sağlıyor. Ayrıca, hastane, belediye, bakanlık, cami ve kütüphanelerde de kullanılan uygulamadan tüm GSM operatörleri faydalanabiliyor. Sesli Adımlar, Wi-Fi tabanlı bir konum teknolojisi çözümü kullanması özelliğiyle de dikkat çekiyor.

Hayal Ortağım

Hayal Ortağım, görme engellilerin bilgiye ve teknolojiye erişimini kolaylaştıran, sinemada sesli betimleme, güncel köşe yazısı, haber ve kapalı alanlarda navigasyon servisi sunan, tüm operatörler için ücretsiz bir mobil uygulama. iOS ve Android versiyonları da mevcut. Turkcell’in geliştirmiş olduğu uygulama, birçok uluslararası ödülün de sahibi. Hayal Ortağım uygulaması, alanında öncü bir uygulama olarak birçok özelliği bünyesinde barındırıyor:

Sinemada Sesli Betimleme: Hiçbir ekstra donanım veya yazılıma gerek olmadan, sinemada Hayal Ortağım üzerinden filmlerin sesli betimlemelerini dinlemenizi sağlıyor. Ses tanıma teknolojisi sayesinde vizyondaki filmleri herkesle aynı anda hiçbir görsel ayrıntıyı kaçırmadan takip etmek mümkün oluyor. Şimdiye kadar film ile “dünyada en çok sesli betimlemeye sahip uygulama” ünvanını hak eden Hayal Ortağım, her geçen gün kütüphanesini zenginleştirerek kullanıcılarına geniş bir film yelpazesi sunmaya devam ediyor.

En Güncel İçerikler: Binlerce köşe yazısı, GETEM ve diğer kütüphanelerden sesli kitaplar, takip edilen dergiler veya haftalık burç yorumları gibi içeriklere uygulama sayesinde ulaşılabiliyor.

Kapalı Alanlarda Navigasyon: Hayal Ortağım’ın en önemli özelliklerinden biri, kapalı alanda navigasyon seçeneği sunuyor olması. Bu özellik ile alışveriş merkezleri ve üniversite gibi mekanlarda navigasyon bilgilerine erişilebiliyor ve gezerken önünden geçilen mağazanın hangi mağaza olduğunu bile kolayca öğrenilebiliyor.

Günışığı Oyunu

Türk Telekom, az gören çocukların eğitimine destek vermek için Günışığı oyun uygulamasını kullanıma sundu. Kendi alanında dünyada bir ilk olan Günışığı Projesi kapsamında, TürkTelekom’un Ar-Ge birimi tarafından geliştirilen Günışığı oyunu; az görenlerin işlevsel olarak görme becerilerini artırmalarına ve el-göz koordinasyonlarını geliştirmelerine katkı sağlamak üzere tasarlandı. Uygulama, şekiller, rakamlar ve harflerin olduğu 3 ayrı bölüm ve 20 ayrı seviyeden oluşuyor.

Günışığı, mobil (iOS, Android), web ve Windows platformları üzerinde çalışıyor.  Türkçe ve İngilizce dil seçenekleriyle Türkiye ile aynı anda tüm dünyada ücretsiz olarak hizmete sunulan oyunlar, aynı zamanda engeli olmayan okul öncesi çağındaki çocuklar ile ileri yaşta okuma yazma öğrenen bireyler tarafından da kullanılabiliyor.

2. İşitme Engelliler ve Duyma Zorluğu Çekenler İçin Mobil Uygulamalar

Uluslararası firmaların duymayı kolaylaştıran uygulamaları ve işitme aparatlarıyla uyumlu çalışan mobil uygulamalar gibi gelişmelerden yerli yazılımcılarımız da geri kalmadı. Kısmi veya bütüncül duyma kaybı yaşayanlara yönelik hazırlanan uygulamalar, duyma engelliler için hayatı kolaylaştırıyor.

Usound

Konuşmaları gerçek zamanlı olarak yakalayıp kaydeden ve ses seviyesini kullanıcının tercihine göre yükselterek yeniden ileten Usound uygulaması, günlük hayatta duymayı kolaylaştıran uygulamalardan. ülkede kullanılan uygulama, akıllı telefonları işitme cihazına çevirmekte iddialı.

StationEar

Yerli girişim StationEar tarafından duyma engellilerin hayatını kolaylaştırmaya yönelik hazırlanmış olan mobil uygulama, duymayı kolaylaştıran bir mobil iletişim kolaylığı sağlıyor.

Mobil aramalarda karşı tarafın sesini eş zamanlı olarak yazılı metne dönüştüren uygulama, aynı zamanda yazılanları da sesli bir şekilde karşıya iletebiliyor. Bu sayede işitme engelliler, sesli telefon görüşmelerinde de rahat bir şekilde iletişim kurabiliyorlar. Özellikle ambulans, polis aramaları gibi acil durumlarda hayat kurtarıcı olması öngörülen bu özellik, uygulamayı tercih edilir bir seçenek haline getiriyor.

Teknoloji hayatımızın her alanını etkiliyor, yaşadığımız sorunlara çözüm oluyor. Engelliler Haftası’ndayız ve farkındalığımızı biraz olsun artırmak hepimizin görevi.

Engelliler teknolojiden nasıl faydalanıyor?

Engelli bireylerin günlük yaşama uyum sağlayabilmesi için kullandığı cihazlar neler? Hep birlikte inceleyelim…

Apollon Gözlük (Apollon Head Mouse): Türkiye’de geliştirilen bu cihaz felç veya omurilik yaralanması gibi nedenlerle hareket kabiliyetini kaybeden bireylerin telefon-tablet kullanmasını kolaylaştırdı. Yukarı, aşağı, sağ sol ve yan tarafa baş çevrildiğinde kullanılabilen üç eksenli teknolojiye sahip cihazın en önemli özelliği ise yapay ve doğal kırpmayı ayırt etmesi.

Dot (Braille Akıllı Saati): Görme engellilerin kullanabileceği akıllı saattir. Braille alfabesi kullanılan bu cihaz; görme engelli kişilerin saat üzerindeki noktaları hissederek kitap okuma, tweet okuma gibi faaliyetleri gerçekleştirmesini, bu sayede de erişilebilirliklerinin artmasını sağlar.

Yerli İşitme Cihazı: “Transducers in the ear (Tie)” teknolojisiyle bu yıl üretilen cihaz, işitme engelli kişilerin diğer cihazlardan daha doğal bir işitme deneyimi yaşamalarını sağlar. Bu teknolojide, küçük bir titreşimli cihaz kulağın içine yerleştirilir ve sesi doğrudan iç kulak kemiklerine iletir. Bu sayede, işitme kaybı olan kişilerdeki işitme siniri bozukluklarına bağlı sorunlar da aşılabilir. Cihaz, kulak kanalının tamamını tıkamaz, bu nedenle daha doğal bir işitme deneyimi sağlar. Dış etkenlerin sebep olduğu gürültüleri azaltarak kullanıcının konuşmaları daha net bir şekilde işitmesine olanak tanır.

EyeSense (Sesli Uyarı Sistemi): Türk Telekom tarafından geliştirilen bu teknoloji, görme engellilerin sesli uyarı sistemi ile hem selfie hem de fotoğraf çekebilmesini sağlarken, etraflarında bulunan nesneleri kolaylıkla tanıyabilmelerine olanak tanır.

Scewo (Merdiven Çıkabilen Tekerlekli Sandalye): Tekerlekli sandalye kullanan bireyler için tasarlanan Scewo, üzerinde yer alan akıllı sistem basamağı ile merdivenleri algılar, bireyin oturma pozisyonunu sarsma yapmadan ayarlar.

WeWALK (Akıllı Baston): Görme engelli kişilerin hayatını kolaylaştırmak için tasarlanmış bir akıllı bastondur. Ultrasonik sensörler, jiroskop ve diğer sensörlerle donatılmış bu akıllı sistem sayesinde kullanıcılar titreşimli uyarılar alarak çevresindeki engelleri tespit eder. Üzerindeki dokunmatik düğme ile akıllı telefonlarla bağlantı kurulabilir ve navigasyon, müzik dinleme ve mesajlaşma gibi işlemler yapılabilir. Amazon Alexa veya Google Assistant gibi sanal asistanları da destekler. Bu sayede, kullanıcılar evlerindeki ışıkları açabilir, termostat ayarlarını değiştirebilir veya diğer akıllı ev cihazlarını kontrol edebilirler.

Akıllı Kaşık: Çatal ve kaşık gibi nesneleri tutmakta güçlük çeken bireyler için tasarlanan alet, hareket esnasında ortaya çıkan aksamaları %70’e kadar stabilize eder. Bu sayede Parkinson hastaları, engelli bireyler kendi öz bakım ihtiyaçlarını rahatlıkla giderebilir.