Katalizör Nedir

Katalizör, kimyasal bir reaksiyonda aktivasyon enerjisini azaltarak tepkime hızını yükselten ve tepkime tamamlandığında da kimyasal bir değişikliğe uğramayan maddelerdir. Kataliz ise tepkime üzerinde meydana gelen bu değişikliğe verilen isimdir. Bir kimyasal reaksiyonda katalizör, hem reaktant hem de üründür. Katalizör, kimyasal tepkimede daha düşük enerji harcaması ile birlikte tepkime hızının değişmesini sağlar.  

Katalizör Ne İşe Yarar? Görevi Nelerdir?

Katalizörler motorun çalışırken ortaya çıkardığı kirli gazları tepkimeye sokarak zararsız hale getirir. Çalışma sırasında dışarı atılamayan gazlar, katalizörler aracılığıyla minimize edilir. Yanmış gazların dışarı belirli bir orandan fazla salınması, çevre için zararlı olduğundan yasaklanmıştır. Katalizörler salınan gazları kontrol altında tutarak çevreyi korur. Araçların belirli aralıklarla yapılan ölçümlerde gereğinden fazla gaz atımı gerçekleştirmesi, katalizörde bir problem olduğunu gösterir.  

Katalizör Performansı Etkiler mi?

Katalizörün sorunsuz bir şekilde çalışması diğer parçaların da verimli bir şekilde çalışmasını beraberinde getirir. Katalizörlerin belirli arızalardan dolayı yüksek performans gösterememesi, araç performansını aşağı çeker. Araçlarda son derece kritik bir rol oynayan katalizörlerin doğru bir şekilde çalışması bu nedenle oldukça önemlidir.  

Katalizör Temizleme Nedir?

Katalizör temizleme işlemi, katalitik konvertörün araçtan söküldükten sonra belirli kimyasal maddeler ile temizlenmesidir. Temizleme işlemi genel olarak katalizörün içerisinde tıkanıklığa neden olan noktaların açılmasını sağlamak için yapılır. Bu işlem katalizörün daha iyi performans göstermesini sağlasa da kalıcı bir çözüm sağlamaz. Temizleme sonrasında arıza lambası sönse de belirli bir süre sonra tekrar aynı sorun baş gösterebilir. Bu nedenle zorunda kalmadıkça katalizör temizleme işlemi uzmanlar tarafından önerilmemektedir.  

Katalizör Çeşitleri Nelerdir?

Katalizör çeşitleri, kullanım amacına uygun olarak pek çok farklı kimyasal olabilir. Dehidrasyon ve hidroliz gibi içerisinde su barındıran reaksiyonlarda proton asitlerin kullanımı yaygındır. Katıl olarak kullanılan katalizörlerden bazıları alümina, karbon, nanopartiküller ve zeolitlerdir. Bununla birlikte iki ana katalizör kategorisi bulunur. Bu kategorilerden ilki olan homojen katalizörler reaksiyondaki reaktantlarla aynı fazda yer alır. Heterojen katalizörlerde ise katalize edilen reaksiyondan farklı bir faz mevcuttur.    

Katalizör Hangi Araçlarda Bulunur?

Katalizör diğer adıyla katalitik konvertör, dünya üzerindeki her araçta bulunmaktadır. Araçların egzozlarında filtre görevi gören bu parça, belirli standartlara uygun olarak salınım yapılmasını sağlar. Daha temiz ve zararsız gaz çıkışı yapılarak çevrenin korunması açısından katalitik konvertörlerin rolü oldukça kritiktir. Bunun için araçlardan gaz çıkışı düzenli olarak ölçülmekte ve kontrol altında tutulmaktadır.

Katalizör Özellikleri Nelerdir?

Katalizörler, kimyasal tepkimeleri katalize ederek pek çok maddenin üretimini gerçekleştirir. Örneğin titanyum ve alüminyum bileşenleri katalizör kullanımı sonrasında tepkimeye normal basınç seviyesinde ve 60 derecede gerçekleşir. Katalizör olarak platin kullanımı gazlar arasında gerçekleşen tepkimelerde kritik bir rol oynar. Platinden geçen amonyak ve oksijenden elde edilen ürün, nitrojen oksit ve nitrik asit yapımında kullanılabilmektedir. Katalizör özelliklerinden bir diğeri ise ham petrolün içerisinde yer alan büyük molekülleri kırmasıdır. Bu işlem sayesinde plastik ve yakıt için hammadde üretimi gerçekleşir.

Katalizör Nasıl Çalışır? Çalışma Prensibi Nedir?

Katalizör, daha düşük seviyede enerji harcayarak kimyasal tepkimeden aynı ürünleri elde etmeyi sağlar. Ortamda katalizör kullanıldığında gereken enerji seviyesi, reaktant molekülleri arasındaki çarpışmaların gerçekleşebilmesi için olması gerekenden daha düşüktür. Kataliz işleminin prensibi dengelerin değişmesine neden olmaz. Çünkü reaksiyonun hem ileri hem de geri hızı etkilenmiş olduğundan denge sabitini değiştirmez. Aynı zamanda kataliz işlemiyle bir reaksiyonun teorik verimi de etkilenmemiş olur.

Katalizör Faydaları Nelerdir?

Katalizörün birçok faydası olsa da en çok öne çıkanı çevre korumasında üstlendiği görevdir. Araçlarda önemli bir role sahip olan katalizörler, yanmış gazların salınımını minimize ederek daha temiz bir çevreye yardımcı olur. Bununla birlikte katalizörlerin kimyasal tepkimelerde daha düşük enerji harcaması da birçok avantaj kazandırır.

Katalizör Zararları Nelerdir?

Katalizör zararları genel olarak gerçekleşen arızalardan dolayı ortaya çıkar. Katalizörlerin düzgün bir şekilde çalışmaması durumunda gaz salınımı istenildiği düzeyde gerçekleşmez.  Bu durumun sonucunda kötü bir koku yayılmaya başlar. Bu koku, araç hareket halindeyken camlar kapalı olduğunda bile hissedilebilir.

Katalizör İptali Ne İşe Yarar?

Egzoz içerisinde filtre görevi gören katalizör iptali, kullanıcıların sportif bir ses elde etmek için başvurduğu yollardan bir tanesidir. Uzmanlar tarafından katalizör iptali genel olarak önerilmez. Katalizör iptalinin kısa vadede yararları olduğu gibi, uzun vadede de problemlere neden olduğu bilinmektedir.  

Katalizör Çıkarılırsa Ne Olur?

Katalizör çıkarılması artı ve eksi sonuçlara neden olur. Süzgeç görevi üstlenen katalizörlerin çıkarılması durumunda egzoza yüklenen basıncın seviyesi de artar. Bu durumun sonucunda da yakıt tüketiminde belirli bir miktar artış gözlenir. Aynı zamanda egzoz filtresi görevindeki katalizörlerin çıkarılması doğaya da zarar verdiği gibi, yüksek desibelli sesin çıkmasına da neden olur. Bununla birlikte, katalizörler çıkarıldığında arabalardaki motor arıza ışığı yanmaya başlar.

Katalizör Arızaları

Katalitik konvertörlerde pek çok farklı arıza çeşidi meydana gelir. Katalizörün, otomobilin çalışmasına ve dış etkenlere bağlı olarak donması veya tıkanması en sık karşılaşılan arızalardandır. Buna ek olarak katalizörlerde yer alan porselenlerin çatlaması veya kırılması da oldukça yaygındır. Bir diğer arıza ise katalizördeki kimyasalların özelliğini kaybedip filtrenin görevini yerine getirememesidir. Bu arızaların neden olacağı sonuçlar da sorunların büyüklüğüne göre farklılık gösterir.    

Katalizör Bozulduğu Nasıl Anlaşılır?

Katalizörün bozulduğunu anlamak için öne çıkan bazı belirtiler bulunur. Egzozdan kötü koku gelmesi, katalizörün arızalandığına işaret eder. Yakıt üretimindeki beklenmedik artışın nedeni de katalizör kaynaklı olabilir. Motor performansının azalması ve devirlenmede zorlanmasında da sorun katalizörden kaynaklanabilir. Aynı zamanda yüksek egzoz emisyon değerleri de katalizörün arızalı olmasından dolayı ortaya çıkar. Bu sorun nedeniyle araçlar muayeneden geçememektedir.  

Katalizör Ömrü Ne Kadardır?

Katalizör ömrü ürünün özelliklerine ve aracın yapısına göre farklılık gösterir. Katalizörlerin ömrü aracın yaşına ve diğer parçaların durumuna da bağlıdır. Bununla birlikte katalizörlerin ortalama ömrü 80000 ve 10000 km arası olarak baz alınabilir. 480-650 derece sıcaklıklarda çalışabilen katalizörler kritik bir parça olduğundan özen göstermek gerekir.

Katalizör Sistemi

Katalizör sistemi, motor egzoz sistemi içerisinde yer alır. Egzozdan çıkan gazların çevre için zararını minimum seviyede tutan sistem oldukça kullanışlıdır. Katalizör, ismini katalitik konvertör düzeneğinin içerisinde yer alan maddelerden alır. Egzozdan çıkan zararlı gazlar, kimyasal tepkimeye girerek daha az zararlı bir şekilde salınır. Bu sistemin bir diğer adı oksidasyon katalizörüdür.

Katalizör Zorunluluğu Var mı?

Katalizör kullanımı dünyanın birçok bölgesinde olduğu gibi Türkiye’de de zorunludur. Katalizörlerin çevreye sağladığı koruma oldukça kritik olduğundan düzenli aralıklarla araçlar kontrol edilir. Katalizörü olmayan araçlar ağır kusurlu sayılarak muayeneden geçememektedir. Aynı zamanda yüksek emisyon değerleri de araçların muayeneden geçememesine neden olur. Katalizör olmadan araç kullanmanın belirli bir para cezası da mevcuttur.    

Katalizör Fiyatları Ne Kadar?

Katalizör fiyatları, ürünlerin kalitesine ve sahip oldukları özelliklere bağlı olarak farklılık gösterir. Katalizörlerin elde edildiği materyaller de fiyat üzerinde etkin bir rol oynar. Aynı zamanda katalizör fiyatları araç tipine göre de farklı seçenekler sunar. Birçok farklı materyal ve tipteki katalizör modellerini inceleyebilirsiniz. Daha sonra kıyaslama yaparak sizin için ideal olan seçeneği bulabilirsiniz.