Allah In Celal Isminin Anlamı
Celal İsminin Anlamı Nedir? Celal Ne Demek, Hangi Anlama Gelir?
Celal Ne Demek?
Celal ismi birçok değişik anlama sahiptir ve her bir anlamı ile sevilir.
- Büyüklük, ululuk ve azamet
- Hiddet ve öfke
- Allah'ın, ‘’Kahhar, Cebbar ve Mütekebbir,’’ gibi büyüklük ve sertlik ifade eden sıfatları
Böylesi güzel ve aynı zamanda özel anlamları ile beraber Celal ismini değerlendirebilirsiniz. Aynı zamanda okunuşu üzerinden de sevilen ve ilgi gören bir isim olmasıyla beraber, son dönemlerde internet üzerinden oldukça fazla araştırılıyor. Diğer yandan kelime bazında da celal isminin anlamı, şiddet ve öfke anlama üzerinden günümüzde Türkiye'de değerlendirilmektedir.
Celal Kur'an'da Geçiyor mu?
Bu güzel isim konusunda en çok merak edilen konulardan biri olarak Kur'an'da geçip geçmediği öne çıkıyor. Celal ismi Kur'an'da geçen bir addır. Özellikle Allah'ın sıfatlarını barındırması ile beraber Kur'an'da geçtiği için en çok ilgi gören isimler arasında geliyor. Kur'an'da Rahman Suresi ve ayetlerde geçen bir isim olduğunu dile getirmek mümkün. Zülcelali; Celal sahibi Allah şeklinde bilinir. Aynı zamanda günlük olarak kullanılan yaygın ve etkin anlamları ile beraber dikkatleri üzerine toplayan güzel bir isim olduğunu söylemek gerekir.
Celal ne demektir? Tasavvufta ne anlama gelmektedir?
Mutasavvıflar Allah'ın isim ve sıfatlarını celâl ve cemâl olmak üzere ikiye ayırır ve iki türlü zuhûr* ve tecellî*den bahsederler. Allah'ın kahr ve gazabına delâlet eden isim ve sıfatlarını celâl, lutuf ve rızâsına delâlet eden isim ve sıfatlarını da cemâl tabiriyle ifade ederler. Kâşânî celâli, Hakk'ın mahiyetinin bilinemeyecek bir şekilde izzet perdesiyle gizli kalması, zâtını kendinden başka kimsenin bilmemesi ve görmemesi şeklinde tarif eder. Perdelenme ve izzet celâlin özelliği olduğundan celâlde Hak açısından yücelik ve kahhâriyet, kul açısından boyun eğme ve heybet* hissetme söz konusudur. Bu tür isim ve sıfatlara sahip olması itibariyle Allah'a celîl ismi verilmiştir. Celâl Allah'ın en yüksek seviyede ululuğunu ifade eder; bu anlamdaki celâlin Allah'tan başka hiçbir kimse tarafından bilinmesi mümkün olmadığından celâl ile ilgili açıklamalardan sadece cemâl (ilâhî güzellik) ve bu cemâlin celâli (celâlü'l-cemâl) yani güzelliğin aşkınlığı anlaşılır. Akıl Allah'ın mutlak celâlini kavrayamadığından (İbnü'l-Arabî, Kitâbü'l-Celâl ve'l-cemâl, s. 2) celâl denilince mutlak değil izâfî celâl yani cemâlin celâli anlaşılmalıdır. Fahreddin er-Râzî celâl kelimesinin Allah'ın selbî sıfatlarına delâlet ettiğini söyler (Tefsîr, VIII, 25, 52).
Abdülkerîm el-Cîlî, Allah'ın celâlinin genelde O'nun yüce vasıflarını ve güzel isimlerini, özel olarak da lutuf ve kerem türünden vasıflarını ifade ettiğini söyler. Celâl ile cemâl sıfatları arasında bir yönüyle ilkine, diğer yönüyle ikincisine benzeyen rab ve rahmân gibi sıfatlar da vardır (el-İnsânü'l-kâmil, I, 75). İbnü'd-Debbâğ Allah'ın sıfatlarını celâl, cemâl ve kemâl olmak üzere üçe ayırır. Eğer Hak bir kimseye ihsan, lutuf, rahmet, iyilik, yakınlık, rızâ ve nûrâniyet, sevgi ve kerem gibi sıfatlarıyla tecelli ederse o kimse cemâl sıfatlarını temaşa halinde bulunur; izzet, kibriyâ, kahr, cebr, gazab ve kudret gibi heybet ve azamet sıfatlarıyla tecelli ederse bu tecelliye mazhar olan kişi celâl sıfatlarını temaşa eder. İlim, kudret, halk ve kayyûmiyyet gibi Allah'a mahsus sıfatları seven ve kâmil mârifete özlem duyan bir kimse kemâl sıfatlarını temaşa halinde bulunur. Cemâl sıfatı neşelenme, celâl sıfatı fâni olma, kemâl sıfatı sevme sonucunu verir.
Celâl sıfatları sâlik üzerinde heybet, cemâl sıfatları üns* tesiri meydana getirir. Celâlin sonucu korkma, sıkılma ve üzülme, cemâlin sonucu ümitlenme, rahatlama ve sevinmedir. İbnü'l-Arabî Kur'an'dan verdiği örneklerle âlemdeki her şeyin celâl ve cemâle bağlı olarak bir mütekabiliyet içinde olduğunu göstermeye çalışmıştır. Meselâ, "Allah'ın azabı şiddetlidir" âyeti (el-Bakara 2/, , ) celâli, "Allah tövbeleri kabul eder" âyeti ise (eş-Şûrâ 42/25) cemâli ifade eder. "Allah'tan gereği gibi korkun" (Âl-i İmrân 3/50) celâl, "Gücünüz yettiğince Allah'tan korkun" (et-Tegābün 64/16) cemâl içinde mütalaa edilir. "Allah'ın iki eli"nden (bk. el-Mâide 5/64) maksat da budur; Allah her şeyi bu "iki el" ile yani celâl ve cemâl ile yapar.
Kâmil insanlarla velîler Allah'ın celâl ve cemâl tecellîlerini aynı derecede gönül rahatlığıyla karşılar, "Lutfun da hoş, kahrın da hoş" der, tam bir rızâ ve teslimiyet hali içinde bulunurlar. Zira bunların ikisi de aynı kaynaktan ve özden gelir, zât mertebesinde hepsi birdir.
Mutasavvıflar genellikle insanların karakterlerini celâl ve cemâl tecellîlerinden aldıkları nasip miktarıyla açıklamışlardır. Celâl sıfatlarının tecellîsine mazhar olan kişiler celâdetli ve heybetli olduğundan böylelerine "abdülcelîl", cemâl sıfatlarının tecellîsine mazhar olan halim selim kişilere de "abdülcemâl" denilmiş, ilkine Hz. Ömer, ikincisine Hz. Ebû Bekir örnek gösterilmiştir (ayrıca bk. CEMÂL).
Kaynak: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi
Yeni Sayfa 1
&#;
&#;&#;&#; &#;&#;&#;&#;&#;&#;&#;&#;&#;&#; &#;&#; &#;&#;&#;&#;&#;&#;&#;&#;&#;&#;&#;&#; - &#;&#;&#;&#;&#;&#;&#;&#;&#;&#;&#; &#;
ZÜ'L-CELÂLİ
VE'L-İKRÂM - CELÎL
Celîl ismi, Kur'an'da bu şekliyle değil, Zü'l-celâli ve'l-ikrâm olarak Rahmân
sûresinde iki yerde geçer. Yüce Allah şöyle buyurmaktadır:
?Celâl ve ikram sahibi olan Rabb'inin yüzü (zatı) bâkî kalacaktır.?[1]
?Celâl ve ikram sahibi olan Rabb'inin adı ne yücedir.?[2]
Celâl, emir ve yasak koyma hakkına sahip olan anlamına gelir. İnsanlar arasında
birinin celâl sahibi olması demek, başkaları üzerinde uygulayıcı gücü olan ve
kendisine itaatten başka yol bulunmayan kimse demektir. Yüce Allah'ın yarattığı
kimseler üzerinde uygulayıcı gücü ve itaati zorunlu olduğuna göre kendisine
Celîl ve Celâl isminin verilmesi gerekir.
Bu yüzden Allah'ı, diğer insanlardan daha fazla tanıyan âriflerin pek çoğu bu
isimlerle O'na dua etmeyi tercih ederler.
Ebû Süleyman der ki: ?Celâl, Allah'ın yüceliğine ve ululuğuna delalet eder.
O'nun şanı pek yücedir. O'nun dışındaki her büyük, küçüktür; her üstün
aşağıdır.?[3]
Zü'l-celâli ve'l-ikrâm, ululuk ve ikram sahibidir. Bütün üstün sıfatlar O'na
bulunur ve hiç kimse O'ndan üstün olamaz. O'nun ululuk ve yüceliğini kimse
hakkıyla kavrayamaz.
Kurtubî, ?Zü'l-celâli ve'l-ikrâm? cümlesinin anlamı hakkında şunları söyler:
?Zü'l-celâli ve'l-ikrâm, azamet ve ikram sahibi olan demektir. Bir hadis-i
şerifte Hz. Peygamber: ?Yâ Ze'l-celâli ve'l-ikrâm'ı sıkça tekrarlayın.?
buyurmaktadır.[4]
Celâl; azamet, yücelik, ululuk, büyüklük ve izzet vasıflarına sahip olmak,
varlıklara has sıfatlardan uzak olmak demektir.
O hâlde celâl, Allah'ın zatına has bir sıfattır. Zü'l-ikrâm ise, ikram sahibi
demektir. İkram, nimet verme anlamındaki ?in'am? sözcüğünden daha özel bir anlam
taşır. İn'am genel, ikram ise özeldir. Çünkü in'am sahibi, kendi fazlından
nimeti hak edene verdiği gibi, katında hiçbir değeri olmayan kimseye de
verebilir. Kendisine isyan edenlere, emir ve yasaklarına aykırı davrananlara
nimet vermesi bunu göstermektedir.
Bu tür nimet, ikram olarak adlandırılmaz. Oysa ikram, nimet verenin değer
verdiği, sevgi ve saygı gösterdiği kimselere nimet verdiğinde kullanılır.
Örneğin; velilere verdiği keramet nimetlerini ifade etmek için ?ekremehu? (ona
ikramda bulundu) denilir.
Allah, başkalarına ikram etmediği nimetleri kendilerine ikram ederek onları
onurlandırmış, değer vermiş ve üstün makamlarla onları ödüllendirmiştir. Allah,
nimetini hak edene de etmeyene de verir. Ancak ikramı, hak etmeyenden başkasına
vermez. Âhirette nimetini hak etmeyenlere vermediği gibi.
Allah, kullarına bu dünyada ikramda bulunabileceği gibi onu, âhirete de
erteleyebilir. Bu durumda O'nun ikramı bütün varlıklar için genel, hakikat ehli
için de özel olur.[5]
Allah, insanları diğer varlıklardan üstün tutarak genel ikramda bulunduğunu bize
şöyle haber vermektedir: ?Andolsun, biz Âdemoğlunu yücelttik?[6]
Buna göre; Allah, Zü'l-celâli ve'l-ikrâm'dır. Yani bütün azamet ve ikramlar
O'na aittir. Bütün emir ve yasaklar, iyilik ve ikramlar O'ndan kaynaklanır. O,
kendi zatında celâl ve ikram sahibidir. Bütün ikramlar O'ndan insanlara akar.
O'nun genelde insanlara, özelde dostlarına ikramının sınırı yoktur.[7]
[1]
Rahmân,
[2]
Rahmân,
[3]
Beyhakî, a.g.e., s.
[4]
Hâkîm,
1/
Sahih bir hadistir. ez-Zehebî de sahih olduğunu kabul eder.
[5]
Kurtubî, a.g.e.,
1/
[6]
İsrâ,
[7]
Gazâlî, a.g.e., s.