Sosyal Girişimcilik DENİZ HASİPEK • Günümüzde işletmelerin neredeyse tamamının ilk amacı ve önceliği kar elde etmek ve geleceğe maddi bir miras bırakmaktır. • Zaman içerisinde ilk ve tek amaçlarının maddi ürünler üreterek kar elde etmek olan işletmelerin beraberinde topluma zarar veren bir çok sonuçları da görülmüştür. • Bu nedenle de alternatif işletmelere ihtiyaç duyulmuştur. Bu hareket, yaşadığı çevredeki toplumsal bir sorunu belirleyip, ortadan kaldırmak amacıyla girişimcilik prensibiyle hareket eden ve kalıcı çözümler üreten ‘sosyal girişimcileri’ doğurmuştur. Sosyal girişimciliğin Osmanlıda olduğu gibi günümüzde de birçok alanda daha fazla ihtiyaç duyulduğunu ve bunun gerçekleşmesi için neler yapılaması gerektiği konusuna da konu örnekleri ile kısaca değinmeye çalışacağım. • Sosyal girişimcilik, sürdürülebilir sosyal fayda sağlamak için sosyo-ekonomik organizasyon ya da yapıların oluşturulmasıdır (Fowler, ). • Sosyal girişimcilik, kar amacı yerine sosyal amaçlar için girişimsel faaliyetlerin yaratılma sürecidir (Hilbert at al). • Sosyal girtişimcilik toplumsal ihtiyaçlar için fırsatların keşfedilmesi ve bu fırsatları yakalayabilmek için kaynakların yaratıcı bir şekilde kullanılmasıdır (Mair ve Marti, ). . GIRIŞIMCILIK NEDIR? Sosyal girişimcilikte, toplumsal sorunlara karşı duyarlı olmanın yanı sıra girişimcilik de aynı derecede önemlidir. Girişimcilik ifade edilmesi ve tanımlanması zor bir kavramdır. Literatürde oldukça farklı açılardan tanımlanmaya çalışılmış ancak özellikle girişimci kişilik ve buna etki eden faktörler üzerinde durularak açıklanmaya çalışılmıştır. Girişimcilik tarihte bilinen en eski uğraş alanlarından birisi olarak kabul edilmektedir. (Jackson ve diğerleri, 19). Girişimciliğin günümüzde özellikle teşvik ediliyor olmasının altında yatan en önemli sebep ekonomik büyümenin sağlanması olarak görülmekte ve özellikle bölgesel kalkınmanın gerçekleştirilebilmesi için girişimciliğin asıl unsurlarını oluşturan kar, risk alma ve yenilikçilik terimleri vurgulanmaktadır (Lipecap, 7). GIRIŞIMCI NEDIR? Günümüzde kullanılan girişimci kavramını ilk defa tanımlayan Fransız iktisatçı Cantillon, girişim ile iktisattaki “risk ” kavramını birlikte ele almıştır ve ilk defa “girişimci” terimini kullanarak bu iki kavramı bütünleştirmiştir. Günümüzdeki anlamına benzer ilk kullanım ise, Jean Baptiste Say tarafından ileri sürülmüştür. Sadece para veya sermaye sahibi olmak, girişimci olmak için yeterli bir neden değildir. Kendi bilgi ve yetenekleriyle emek, sermaye doğal kaynaklar ve hammaddeyi bir araya getirerek, üretim ve dağıtım süreçlerini gerçekleştiren kişi olmasının yanında girişimcinin yenilikçi, yapıcı ve dinamik olması gerekmektedir (Besler, 4). Girişimci kavramı da aynı girişimcilik tanımlaması gibi geniş ve de değişik bakış açıları ile ele alındığından tanımlama yapılması oldukça güçtür. Bir iktisatçıya göre girişimci “kaynak, işgücü, madde ve sermayeyi bir araya getirerek öncekinden daha değerli bir şey (değer) yaratan , değişim, yenilik ve yeni bir düzen getiren kişi” olarak tanımlanabilirken, Psikoloji açısından “bir şey elde etmek, kazanmak isteği duyma, denemek, başarmak ve belki de başkalarının otoritesinden kurtulmak ihtiyacı gibi belli güdülerin etkisi ile hareket eden kişi” dir. İşadamına göre rakip olarak değerlendirilip tehdit olarak görülen girişimci, bir diğer işadamı için bir tedarikçi ya da müşteri olabilir. Aynı girişimci kapitalist bir filozofa göre de, “diğerleri için zenginlik yaratan, kaynakların kullanımı için daha yararlı yollar bulan, insanları işsizlikten kurtararak onları memnun eden ve istihdam yaratan” bir bireydir (Vesper, ) • Girişimci faaliyetlerde bulunan bireylerin % 65'i algıladıkları bir iş GİRİŞİMİ fırsatını değerlendirerek fırsat ETKİLEYEN girişimciliğinde bulunurken, geriye FAKTÖRLER kalan % 35 ise, başka bir iş olanağı olmadığı ya da tatmin edici olmadığından zorunlu girişimci olmaktadır. Fırsat girişimcileri yüksek gelire sahip olan ülkelerde daha yoğun şekilde görülmekteyken zorunlu girişimcilikte bulunanlar çoğunlukla düşük gelirli ülkelerdedir (Acs ve diğerleri, 13). Dolayısıyla girişimciliği gelir durumu oldukça fazla etkilemektedir. Girişimciliği etkileyen faktörlere sosyal açıdan yaklaşmak gerekirse, insanları girişimci olmaya yönlendirebilecek olan etkenleri dört ana başlık altında toplamak mümkündür. 1. Olumsuz yer değiştirme: Bireylerin toplumdan yabancılaşması anlatılmaya çalışılmakta ve burada - göçmen statüsünde bulunan, - işten çıkartılmış, orta yaşlı, boşanmış/dul kadınlar gibi toplumun dışına itilmiş bireyler bulunmaktadır. Bu konumda bulunan bireyler istihdam olanağını yakalayamamış olmaları nedeniyle kendi işini kurma gibi bir girişim içine girmektedirler. 2. Arada kalanlar: Askeri yaşam ile sivil yaşam, okul ile kariyer arasında kalmak gibi bir dönemde bulunan insanların girişimci olmayı bir seçenek olarak değerlendirdikleri görülmektedir. 3. Olumlu çekicilik: Bireyi girişimciliğe çeken faktörleri ortaya koymaktadır. Örneğin, - potansiyel bir iş ortağından gelen iş teklifi, - aileden bir büyüğün veya bir akıl hocasından alınan iş kurma öğütleri, - yatırımcı veya müşteriden gelen bir teklif gibi bazı deneyimlerin bireyde iş kurma arzusu yaratması mümkündür. funduszeue.info iticilik: Kişinin girişimcilik ile ilgili kariyer, eğitim ve deneyim fırsatını yakalamasının kendisini iş kurmaya doğru yönlendirdiği belirtilmektedir (Dollinger, ). 1. Kar amaçlı girişimcilik: Önceliği kar elde etmek olan organizasyonlardır. Özel sektör girişimciliği, örgüt içi girişimcilik ve kurumsal sosyal girişimcilik gibi çeşitli kategorileri içerir. 2. Kar amacı gütmeyen girişimcilik: Temel amacı kar elde etmek olmayan ancak sürdürülebilirlik için gelir getirici faaliyetlerde bulunan, kamu girişimciliği ve sivil toplum girişimciliğidir. Bu başlık altında yer alan kamu girişimciliğinin özellikle kamusal alanda, devlet organlarındaki girişimcilik faaliyeti; sivil toplum girişimciliğinin ise sivil toplum örgütlerinin girişimcilik faaliyeti olarak ifade edilmesi söz konusudur. 3. Sosyal girişim: Ekonominin dinamizmini etkileyen sosyal girişimcilik özetle, toplumsal sorunlara çözüm bulmak amacıyla, sosyal etki için yenilikçilik içeren faaliyet olarak tanımlanabilir. Toplumsal sorunların farkında olan sosyal girişimciler, fırsatları belirleyebilme yenilikçilik ve gelir elde etmeyi gerektiren girişimci yöntemler uygulayarak bu sorunların üzerine gitmektedirler. Sosyal girişimcinin kim olduğu ve sosyal girişimci davranışını belirleyen faktörler araştırıldığında sosyal girişimci davranışının Yaratıcı mücadelecilik, Yaratıcı liderlik stili Sosyal çevre Maneviyatçılık Kendine güven Muhtaçlara yardım etme Toplumsal dayanışmaya olan düşüncesi inanç Belirsizlikten kaçınma Bireysel başarı yönelimi faktörleri tarafından olumlu etkilendiği, görülmüştür. Ayrıca sosyal girişimci davranış, geçmişinde olumsuz yaşam deneyimi olan, kırsalda daha çok yaşamış rol modele sahip olan bireylerde daha fazla gözlenmekte olup, insani gelişmişlik endeksine göre düşük düzeyde olan ülkelerde daha yaygındır. SOSYAL GIRIŞIMCILIK Sosyal girişimcilik, girişimcilik sisteminin önemli bir parçasıdır. Sosyal iş modelleri ve sosyal girişimler toplumda sürdürülebilir gelişimi ve kalkınmayı sağlayan ve giderek gelişen alanlardır. Sosyal ve psikolojik ihtiyaçlar kâr amacı güden işletmeler tarafından karşılanabileceği gibi kâr amacı gütmeyen işletmeler tarafından da karşılanabilmektedir. Özellikle okullar, çeşmeler, ibadet yerleri, vakıflar ve dernekler bu amaçları karşılamak için kurulmuşlardır. Sosyal girişimcilik kavramsal açıdan yeni bir olgu olarak değerlendiriliyor olsa da, aslında sosyal girişimcilerin sürdürmekte oldukları faaliyet çok eski tarihlere kadar dayanmaktadır. İkinci Dünya savaşından sonraki yıllarda özellikle Almanya’da kâr amacı gütmeyen kuruluşların sayılarında artışlar gözlenmiştir. Bu artış günümüze kadar sürmüş ve sadece batı dünyasını değil tüm dünyayı etkisi altına almıştır. Günümüzdeki örneklerle kıyasladığımızda, tam olarak sosyal girişimcilik faaliyeti olarak değerlendiremesek de, örneğin ilk hemşirelik okulu kurucusu olan Florence Nightingale’in çabalarını, izciliğin babası olarak kabul edilen Robert Baden-Powell’in faaliyetlerini ve hatta sosyal politika açısından öncü sosyalistlerden biri olarak değerlendirilen fabrikatör bir işveren olan Robert Owen’ın işbirliği, mutlu ve sağlıklı bir iş çevresi içinde çalışanların kendilerini geliştirebilecekleri bir eğitim ortamı sağlama çabalarını sosyal girişimciliğin geniş çatısı altında düşünmek mümkündür . Kuruluşlar faaliyet alanlarına göre değerlendirildiğinde, sosyal hizmetler ön planda yer almaktadır. Son yıllarda Fransa sosyal girişimcilik alanında Almanya’nın gerisinde kalmıştır. Kadın ve erkek oranlarına bakıldığında kadınlar daha çok sağlık ve hizmet alanında gönüllü olurken erkekler daha çok spor faaliyetlerinde ön plandadır. Üçüncü sektör olarak algılanan sosyal girişimcilikte Amerika üst sıralarda yer alırken, ülkeyi Japonya ve daha sonrasında Almanya izlemektedir. Dünyada hızla gelişmekte olan sosyal girişimcilik alanının yansımalarını örnekler ve ülkeler üzerinden incelediğimizde temel amacın kâr gütmek olmadığını görmekteyiz. Amerika’nın önderliğinde olduğu alana ait önemli örneklere Avrupa’da da rastlamaktayız ve Türkiye’de bu alanda hızla ilerleme kaydeden ülkelerden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Başarılı örneklere imza atan girişimciler istihdamı doğru ya da dolaylı yollardan olumlu yönde etkilemektedirler. Bulunulan bölgedeki sosyal değerlerin birleşiminden ortaya çıkan sosyal sorumluluk projeleri, işsizliğin azalması yönünde pasif ve aktif istihdam politikalarına önemli katkıda bulunmaktadır. Sosyal girişimciliğin gelişmesi toplumsal kalkınmanın yapı taşıdır. Sadece üretim elementlerini bir araya getirmek olmayan sosyal girişimcilik, toplum bireyleri arasında da bir dayanışma oluşmasına yardımcı olur. Dernekler, vakıflar, öğrenci ve aile birlikleri, sivil toplum kuruluşları gibi organizasyonlar sosyal girişimciler tarafından kurulmuştur. SOSYAL GIRIŞIMCI Girişimcilik uzun yıllardır sadece ticari ve kâr amaçlı olarak görülse de, sosyal girişimcilik sanayi devrimi ile ortaya çıkan toplum hayatındaki sorun ve problemlerle birlikte gelişmiş ve sosyal girişimciler bu alanda başarılı örneklere imza atmışlardır. Sosyal girişimciler girişimci olmakla birlikte aynı zamanda toplum çıkarlarını önceleyen ve gözeten bir girişim çeşidi olarak değerlendirilir. Giddens’a göre sosyal girişimci, toplumsal kalkınmada ve yeni istihdam alanları yaratmada itici bir güç oluşturur. Sosyal Girişimci, birçok farklı konuda projeler geliştiren ve sosyal dönüşümü sağlayan kişidir. Deeds’e göre sosyal girişimciler, yoksullara kendi kendilerine yetmeyi öğretecek donanımı sağlarlar (Akkaş, 9). SOSYAL GİRİŞİMCİLERİN AMACI Sosyal girişimcilerin amacı başlıca sosyal değer üretmek olmakla birlikte; sosyal iş modelleri, kâr odaklı iş, girişimcilik, kurumsal sosyal sorumluluk, hayırseverlik ve Sivil Toplum Kuruluşu (STK) liderliği oluşturmaktır. Buradaki amaç tek bir proje değildir, Toplumsal fayda, kararlılık ve ileriye dönük planlar esastır. Kaynaklar büyüme ve gelişme için kullanılır. Özel ve kamu sektörü tarafından doldurulmamış bir boşluğu ararlar. Sosyal girişimciler toplumun sesini dinlerler ve sosyal misyon sahibidirler. Aynı zamanda toplumun bir kesimi ve ülkenin herhangi bir köşesinde ihtiyaç duyulan her alanda faaliyette bulunabilirler. Schumpeter tarafından sosyal girişimciler reformcu ve devrimci olarak tanımlanmışlardır. Yapılan iş her ne kadar yerel olsa da neticede küresel ölçekte etkileri olabilmektedir. Sosyal değer yaratmak özelliği, sosyal girişimcileri diğer girişimci türlerinden ayıran en önemli hususlardan biridir. Diğer insanların sorun ve problemlerini fark ederken, bu durum aynı zamanda kendileri için birer fırsattır. (Özdevecioğlu, 88). Sosyal girişimci kimdir? Toplumdaki önde gelen sorunları ortaya çıkarıp, bu durumu kendine amaç edinen sürdürülebilir ve kopyalanabilir bir sistem kurmayı amaçlayan birey ‘sosyal girişimci’dir. Elbette bu sistem yenilikçi ve toplumda rol model oluşturmalıdır. Ticari bir girişimciden en büyük farkı, projede elde edilen kârın yine toplumsal fayda için kullanılmasıdır. Bunun yanında sosyal bir girişimcinin, ticari bir girişimci gibi projelerinin kopyalanması kaygısı yoktur. Aksine projeniz ne kadar çok kopyalanıyorsa, o kadar çabuk yaygınlaşmasına sebep olacaktır. SOSYAL GİRİŞİMCİLİK ÖRNEKLERİ Girişimciliği ticari alanla sınırlandırmaktan kurtaran, toplumun sosyal sorunlarına çözüm üretilmesine katkıda bulunan Türkiye'den ve dünyadan 15 sosyal girişim örneğine kısaca bir göz atalım. Bir kaç yıl önce Bill Gates de, Microsoft’taki tam zamanlı görevinden ayrılarak eşi ile üçüncü dünya ülkelerindeki ağır ve ölümle sonuçlanan hastalıkları durdurmak amacıyla bir vakıf kurmuş ve toplumun bir kısmının sorununa çözüm getirebilmek adına sosyal girişimcilerin arasına katıldı. Servetinin yüzde 95′ini vakfa bağışlayan, eşi ve kendisi öldükten 20 yıl sonra ise bu paranın tamamının harcanmış olmasını planladığını söyleyen Gates, bu anlamda birçok iş adamına da örnek olmuştur (www. funduszeue.info erişim tarihi). 1) Better World Books • İkinci el kitapların internet üzerinden satışa çıkarılmasıyla başlayan, ardından okuma yazma oranını yükseltmeyi amaçlayarak kurulan Better World Books; ’den beri bağışladığı kitaplar, geri dönüşüme ve kütüphanelere sağladığı katkılarla örnek bir platform oluşturmuştur. • Birçok yerde bulamadığınız, ikinci el kitapları uygun fiyatlara bulabilir ve ücretsiz kargo ile adresinize teslim alabilirsiniz. • Bu platformda kitap satın alınabildiği gibi kitap bağışı da yapılabiliyor 2) The Shoe That Grows • Kenton Lee, Kenya’da ayakkabısız veya kendisine küçük gelen ayakkabıları giyen çocukları gördükten sonra bu konuda bir şeyler yapmaya karar veriyor. • Büyüyebilen ayakkabı projesine bu şekilde başlanıyor. Bu ayakkabının küçük boyu yaş arası bir çocuğun 5 sene boyunca kullanabilmesi içinken, büyük boyu ise yaş arası bir çocuğun 5 sene boyunca kullanabilmesi için tasarlanıyor. • Dünyanın her yerinden gelen bağışlarla proje büyütülüyor ve 80 farklı ülkede 70 bin ayakkabı çocuklara ulaştırılıyor. Sizler de internet sitesi üzerinden isterseniz ayakkabı bağışı yapabilir veya isterseniz ayakkabı dağıtımına destek olabilirsiniz. 3) Glimmer App Glimmer, engelli bireyler için tasarlanmış bir arkadaşlık uygulaması. Glimmer, insanları şeffaf olmaya teşvik eden bir ortam yaratmasıyla birçok uygulamadan farklıdır. 4) 1 Genç 1 Gelecek Türkiye’de gerçekleştirmek istedikleri hayalleri/ulaşmak istedikleri hedefleri olan liseli öğrenciler ile üniversiteli deneyimli öğrencileri bir araya getiren girişim. 5) Beesportive Hepimizin problemlerinden biri olan spor için motivasyon eksikliğinin ve hareketsizlik yüzünden oluşabilecek sağlık problemlerinin önüne geçmek için kurulmuş, spor yapanları bir araya getirmeyi hedefleyen bir platform. Platform üzerinden kendi ilgi alanınıza ve seviyenize uygun sporcularla bir araya gelebiliyorsunuz. 6) Çöp(m)adam Çöp(m)adam; kadınların atık malzemelerden yaratıcı ve sürdürülebilir ürünler ürettip, ürünlerin satışa sunulmasını sağlayan bir platform. Kadınlara istihdam yaratması ve geri dönüşüme katkıda bulunmasıyla sosyal bir girişim olarak ön plandadır. 7) E vreka Evreka, yer altı atık toplama sistemleri için daha az maliyetli, daha çevreci ve iyi hizmet garantisiyle çözümler üreten bir iOT (Internet Of Things- nesnelerin interneti) girişimi. Mekanizma: Çöp kutularına konan sensörler sayesinde doluluk oranları tespit edilir, ve alınan bu verilerle kamyonların rotaları oluşturulur, bu da %55 oranında maliyetlerde iyileştirme sağlar. 8) Garaj Bir grup Boğaziçili gencin hackerspace olarak başlattığı Garaj, merak eden öğrenciler ile startuplar arasında köprü görevi gorüyor. Ekip, üreten ve paylaşan yeteneklere dokunarak, gençleri yeni teknolojilere ve yeni ekonomilere entegre etmek istiyor. 9) Givin Kendisin kısaca "Modern Kahramanlar Topluluğu" olarak tanımlayan Givin, kullanmadığınız ama kullanılabilir eşyalarınızı sivil toplum kuruluşlarının projelerine fon yaratmak için satmanızı sağlayan sosyal etki odaklı bir pazaryeri uygulaması. Givin’le siz de kullanmadığınız eşyaları satışa çıkararak ya da hoşunuza giden bir şeyleri satın alarak eğitime destek olabilirsiniz. 10) KODLUYORUZ Kâr amacı gütmeyen sosyal girişimler arasında. Kodluyoruz, Türkiye’nin her yerinden gençlere kod okur-yazarlığını yaymayı amaçlıyor . 11) Misface Mentorları arasında CEOtudent Kurucusu Yağmur Avvurur'un da yer aldığı Misface, üniversite öğrencilerinin, alanlarında uzman kişilerden ücretsiz mentorluk desteği alabildikleri bir platform. 12) Otsimo Avrupa’nın en iyi ve Dünya’nın 4. en iyi sosyal girişimi seçilen Otsimo, otizmli çocuklar için ücretsiz eğitimler sunan bir platform. Otizmli çocukların öğrenme kabiliyetini arttırmayı amaçlayan Otsimo, eğitsel oyunlar içeren bir aile-çocuk uygulaması 13) Reflect Tekstil odaklı bir moda stüdyosu olan reflect, bireyler ve kurumlar için marka ve tasarımcılarla birlikte ‘yavaş moda’ yaklaşımı altında organik, geri dönüştürülebilen hammaddeler kullanarak ürünler tasarlıyor. 14) Scode Scode; ilgi alanlarınıza uygun senaryolar ile kod yazmanızı, programlama öğrenmenizi sağlayan ücretsiz bir uygulama. 15) WeWalk Görme engellilerin hayatında bir fark yaratmak amacıyla geliştirilmiş akıllı, ergonomik, güvenilir ve anlaşılır bir baston üreten girişim. Osmanlıda ebetteki sosyal girişimcilik faaliyetleri, toplumun ihtiyaç duyduğu alanlarda toplumun önde gelenleri, devlet erkanı yada esnaf tarafından kurulan vakıflar aracılığı ile ihtiyaçlar giderilmeye çalışılıyordu. Burada esas hedef ve amaç dar gelirli ve zor durumda kalan insanların ihtiyaçlarını en kısa zamanda Allah rızası (hayır işleme) gözetilerek karşılanmaya çalışmaktı. Yani toplumsal ihtiyaçların karşılanırken halktan ya da devletten gelecek herhangi bir karşılıktan ziyade Allah rızası esas alınırdı. Bu amaçla Osmanlı döneminde birçok vakıf kurulmuştur. Bunlar sağlık, eğitim, Yol, Kervansaray, ev eşyası, giyim ve gıda gibi birçok alanda toplumun ihtiyaçlarını karşılamakta idiler. Bu vakıflar daha çok padişahlar, Valide sultanlar ve Paşalar öncülüğünde kurulmuş ve buraya bağışlanan menkul ve gayrimenkul varlıkları ile çalışmaya başlamış olup, yıllarca faaliyetlerine devam etmiş ve günümüze kadar gelenleri de olmuştur. Günümüze kadar gelip devam eden en meşhur sosyal girişimcilik örnekleri, Darülaceze, Daruşafaka, şişli-etfal Hastahanesi, Vakıf Gureba hastahanesi (Üniversitesi) gibi kurum ve kuruluşlardır. Sosyal Girişimcilik deyimi, literatürümüze yeni girmiş olsa da uygulama ve faaliyet alanı olarak çok eskilere dayanır. Ülkemizde daha ’de Daruşafaka’ nın kurulmasına öncülük eden Yusuf Ziya Bey bir sosyal girişimciydi. Keza kadın hastalıklarıyla mücadele amacıyla Zeynep Kamil Hastanesi’ni daha yılında kurulmasına sebep olan Prenses Zeynep Kamil de bir sosyal girişimciydi. Osmanlı döneminde, devletin siyasî ve malî gücünün artmasına paralel olarak gelişip artan vakıfların, ilk kurucusu Orhan Gazi'dir. Orhan Gazi, İznik'te ilk Osmanlı medresesini kurarken, onun idaresi için, yeterince gelir getirecek gayrimenkul vakfetmiştir. Bu vakıfları, çeşitli konularda kurulan diğer vakıflar izlemiştir. Fakir, dul, öksüz ve borçlulara para yardımı yapmak; halka meyve ve sebze dağıtmak, çalışamayacak derecede yaşlanan kayıkçı ve hamalların bakımını sağlamak, çocukların emzirilmesini sağlamak, evlenecek genç kızlara çeyiz hazırlamak, kuşlara yem vermek, talebelere burs, işsizlere iş bulmak, çırak yetiştirmek, müflis ve borçlulara yardımcı olmak, bekârları evlendirmek, hayvanları himaye etmek; cadde ve sokakların temiz tutulmasını sağlamak, sokaklara atılan tükürük ve benzeri maddelerin üzerine kül döktürmek gayesiyle insanları görevlendirmek amacıyla çok sayıda vakıf kurulmuştur (Kazıcı,);. Osmanlıda Vakıflar aracılığıyla oluşturulan finansman sistemi, kültür, eğitim, sağlık, altyapı, bayındırlık, dinî ve sosyal hizmetlerin görülmesinde önemli bir rol oynamış, ayrıca sosyal güvenlik ve hayır işleri gibi değişik alanlarda ihtiyaç duyulan altyapı ve finansmanın karşılanmasına da önemli katkıda bulunmuştur (Kazıcı,). Günümüz Türkiye'sinde eğitim, sağlık, sosyal güvenlik, ibadet ve bayındırlık faaliyetlerinin devlete yaklaşık milyar TL'yi aşkın bir maliyeti vardır. Devlet bütçesine önemli bir yük getiren bu hizmetler, Osmanlı'da vakıflar tarafından karşılanmaktaydı. Vakıflar iki ana kaynaktan beslenmiştir. Bunlardan birincisi, devlet kaynaklarından yapılan tahsislerdir ki, bu şekilde kurulan vakıflar daha çok, başta padişahlar ve Osmanlı hanedan mensupları olmak üzere devlet adamları tarafından kurulan vakıflardır. Bu tür vakıfların temel özellikleri, devlet tarafından bürokratlarına tahsis edilen bir takım malî imkânların kurulan vakıflara aktarılması ve elde edilen gelirlerin vakfiyede belirtilen faaliyetler için kullanılmasıdır (Akgündüz,). Bu yolla vakıf kurma faaliyetinin devlet adamları arasında bir gelenek hâlini aldığı ve şehirlerin ihtiyaç duyduğu dinî, ilmi, sağlık ve kültürel hizmetlerin bu yolla verildiği görülmektedir. Vakıf sisteminin ikinci kaynağını ise, Osmanlı hanedanı ve devlet ricali dışında kalan kesimin Allah'a yakınlık kastı ve devam edip giden bir hayır işleme (sadaka-i cariye) anlayışı ile kurdukları vakıflar oluşturmaktadır. Bu tür vakıfların, bütçeleri itibariyle küçük olsalar da, sayılarının çokluğu dikkate alındığında sosyal hayattaki yerleri ve önemleri daha iyi anlaşılır (Özcan,). • Vakıflarda biriken paralar geri ödeme şartıyla tüccarlara kredi olarak verilmiş ve bu durum ticarî hayatı canlandırmıştır. • Ulaşım için gerekli olan han, kervansaray Vakıfların İmkânlarının ve yolların yapımı ve işletilmesi Toplumun Temel gerçekleştirilmiştir. Özellikle devletin kuruluş İhtiyaç döneminde fethedilen yerlerin Türkleşmesi Alanlarında da Kullanımı için yapılan iskân faaliyetlerinde, faydalı olmuştur.. • Sağlık, eğitim ve öğretim faaliyetlerinin yapılmasında yararlanılmıştır. • Vakıflar sayesinde devlet birçok eğitim kurumları açarak çok değerli bilim adamlarının yetişmesini sağlamıştır. • Binlerce ciltlik kütüphaneler kurulmuş ve halkın Vakıfların İmkânlarının kültürel seviyesi artmış, kurulan imarethaneler Toplumun Temel İhtiyaç (aşevi) ile binlerce yoksul insana yardım (sosyal Alanlarında da devlet anlayışı) etmiştir. Hatta kışın kar Kullanımı yağdığında yiyecek bulamayan kuşları bile düşünmüş, onlar için dahi vakıf kurmuştur. • Vakıflarda toplanan avarız akçesi ile ortak giderin karşılanmasında devlet vakıflardan yararlanmıştır. Avarız Vakfı: Modern toplumlarda devletin eğitim, sağlık, bayındırlık gibi hizmetlere ayırdığı bütçeyi Osmanlıda Avarız vakıfları karşılıyordu. Köy ve mahalle sakinlerinin ihtiyaçlarına sarf edilmek üzere tesis edilmişti. Hastaların, acizlerin giydirilmesi, yedirilmesi, tedavilerinin sağlanması, borcunu ödeyemeyenlerin borcunun ödenmesi, sermaye bulamayanlara para verilmesi, fakir kızların çeyizine kadar olan ihtiyaçlar bu vakıflar tarafından sağlanıyordu. Bu vakıflar bir hayır sahibi tarafından kurulabileceği gibi, zenginlerden veya esnaftan para toplanarak da kurulurdu. OSMANLIDA BAŞLICA VAKIFLAR 1. Halka Uzanan Şefkat Eli Darülaceze (Yoksul Evi) yılında II. Abdülhamit’in fermanı ile Okmeydanı’nda kurulmuştur. metrekarelik bir alana sahiptir. İdari bina, aceze bölümü (8 adet), çocuk yuvası, revir, hastane, cami, kilise, sinagog, aş ocağı, fırın, hamam, çamaşırhane, gasilhane başta olmak üzere yirmi binadan oluşmaktadır. Bu mekânda yüzyıllardır din, ırk, mezhep farkı gözetilmeksizin insanlara devletin şefkat elinin altında bakılmaktadır. Ayrıca bakıma muhtaç insanların yanı sıra sokağa terkedilmişler ile 0 – 6 yaş arası çocuklara da ücretsiz bakılmaktadır. 2. Hamidiye Etfal Hastanesi • II. Abdülhamit tarafından ’da İstanbul Şişli’de kurulmuştur. Bugün Şişli Etfal Hastanesi diye bilinir. Hastane Türkiye’deki ilk çocuk hastanesidir. II. Abdülhamit’in yedi aylık kızı Hatice Sultan, difteri hastalığından ölünce buna çok üzülen padişah Dr. İbrahim Bey’e bir hastane kurmasını söyler. Hastane 5 Haziran ’da Hamidiye Etfal Hastanesi ya da Abdülhamit Çocuk Hastanesi adıyla kurulur. Hastane, Balkan Savaşları ile Birinci Dünya Savaşı yıllarında birçok yaralıyı tedavi etmiştir. Hastane yılında “Şişli Çocuk Hastanesi” adını almıştır. 3. Darulşafaka Daruşafaka veya Şefkat Yuvası adıyla ’te Abdülaziz Dönemi’nde açılmıştır. Maddi durumu elverişsiz, babası olmayan çocuklara dünya standartlarıyla eğitim veren kurumdur. Okul zamanla yoksul olan çocukları da kabul etmiştir. Devlet aslında bu okul ile eğitimde fırsat eşitliğini hedeflemiştir. Okul yılında belli bir eleme yöntemiyle öğrenci alımına başlamıştır (Türkoğlu, funduszeue.info vakif-medeniyeti-mayishtml 3. Vakıf Gureba Hastanesi Tarihimizde yıllarında ülkede ve özellikle İstanbul’ da şiddetli bir kolera hastalığı salgını ortaya çıkmıştır. Bunun üzerine Osmanlı hükümeti İstanbul'da bir karantina idaresi kurarak, şehre dışarıdan gelenlerin tedavisi ve koleralıların tespit edilerek tedaviye alınmalarını sağlamıştır (http ://funduszeue.info e ). 3. Vakıf Gureba Hastanesi • Yine bu tarihlerde, çiçek hastalığı salgınının baş göstermesiyle, yeni sağlık kurumlarının kurulması zorunlu olmuştur. Bu durumu gören Bezm-i Alem Valide Sultan oğlu padişaha başvurarak yeni bir hastanenin kuruluşu için girişimlere başlamıştır. • Rivayetlere göre, Valide sultan bir gece gördüğü rüyayı ertesi günü yorumlatınca, yorumcu kendisine ''öyle bir hayır işleyeceksin ki dünya durdukça iki yüz erkek senden hayırla bahsedecek'' demiştir. Bunun üzerine kurulacak olan hastanenin iki yüz yataklı erkek hastanesi olmasına karar verilmiştir ( Türkoğlu, ) SONUÇ Günümüzde işletmelerin neredeyse tamamının ilk amacı ve önceliği kar elde etmek ve geleceğe maddi bir miras bırakmaktır. Zaman içerisinde ilk ve tek amaçlarının maddi ürünler üreterek kar elde etmek olan işletmelerin beraberinde topluma zarar veren bir çok sonuçları da görülmüştür. Bu nedenle de alternatif işletmelere ihtiyaç duyulmuştur. Bu hareket, yaşadığı çevredeki toplumsal bir sorunu belirleyip, ortadan kaldırmak amacıyla girişimcilik prensibiyle hareket eden ve kalıcı çözümler üreten ‘sosyal girişimcileri’ doğurmuştur. • Sosyal girişimcilik, girişimcilik sisteminin önemli bir parçasıdır. Sosyal iş modelleri ve sosyal girişimler toplumda sürdürülebilir gelişimi ve kalkınmayı sağlayan ve giderek gelişen alanlardır. • Sosyal ve psikolojik ihtiyaçlar kâr amacı güden işletmeler tarafından karşılanabileceği gibi kâr amacı gütmeyen işletmeler tarafından da karşılanabilmektedir. Özellikle okullar, çeşmeler, ibadet yerleri, vakıflar ve dernekler bu amaçları karşılamak için kurulmuşlardır. • Sosyal girişimcilerin amacı başlıca sosyal değer üretmek olmakla birlikte; sosyal iş modelleri, kâr odaklı iş, girişimcilik, kurumsal sosyal sorumluluk, hayırseverlik ve Sivil Toplum Kuruluşu (STK) liderliği oluşturmaktır. Buradaki amaç tek bir proje değildir, Toplumsal fayda, kararlılık ve ileriye dönük planlar esastır. Kaynaklar büyüme ve gelişme için kullanılır. Özel ve kamu sektörü tarafından doldurulmamış bir boşluğu ararlar. TEŞEKKÜRLER
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası