O Işaret Zamiri Örnekleri

1. Cinsiyet kategorisi.

    Rusçanın türkçeden en büyük farkı, rusçada cinsiyet kategorisinin varolduğu. Türk dillerinde konuşanlar için böyle kategori oldukça zor anlaşılıyor: çünkü türkçede öyle bir şey yok. Bütün sözcükler (canlı varlıkların ya da cansız nesnelerin adları) dişil, eril yada nötr cins olur; buna göre çekinme olduğu zaman ekleri de değişir. Adlar için cinsiyet sürekli bir özellik, sözcük çoğul şeklinde olduğu zaman cinsiyeti değişmiyor. Diğer sözcük türlerinde (sıfat, zamir) her cinsiyet için sözcüğün bir biçimi var (ve buna ek olarak bir biçimi çoğul için var). Bazı sözcükler sadece çoğul şeklinde kullanılıyor. Onların cinsiyeti belirtmek imkansız. Çok az rastgelen adlar genel cins olur; bu demek ki onlar hem kadına hem erkeğe karşı kullanılabilir.

Bildiğim kadar cinsiyetler sistemi ya da onun kalıntıları bütün Hint-Avrupa dillerinde var; mesela, ingilizcede 3.şahıs zamirin 3 şekli var: He (erkek için), She (kadın için) ve İt (nötr cins için). Hem kürtçe hem arapçada bu sistem çok güçlü.

Cinsiyetlerin resmi belirtileri (yalın halinde).

Rusçada çoğu sözcüklerin cinsiyeti yalın halindeki şekli bitimi ile kolayca tespit edilebilir. Sadece canlı varlıkları ifade eden sözcükler için cinsiyet kategorisinin fiziksel bir anlamı vardır; diğer kelimeler için cinsiyet – biçimsel bir belirti.

Dişil belirtisi  – “А”, “Я”, “ЬЯ”, “ИЯ” harfleri ile bitim. Örnekler:

КО’ШКА – dişi kedi           СТАТЬЯ’ – makale, yazı

ЖЕНА’ - karı, eş             ФАМИ’ЛИЯ - soyadı

СЕСТРА’ – kız kardeş         ТУРЦИЯ - Türkiye

    ТЁ’ТЯ – teyze ya da hala     РОССИЯ - Rusya

КНИ’ГА – kitap               ЗЕМЛЯ’ – yer, toprak          

Eril belirtisi – ünsüz veya “Й” ile bitim. Örnekler:

КОТ – erkek kedi             СТОЛ - masa

БРАТ – erkek kardeş          МУЗЕ’Й - müze

МУЖ – koca                   КРАЙ – diyar, kenar

Canlı erkek varlıkları belirten ama dişil gibi sona eren (yani “A” ve “Я” ile) bir grup eril sözcük var. Mesela, МУЖЧИ’НА – erkek, ДЕ’ДУШКА – dede, ДЯ’ДЯ - amca ya da dayı. Bazı erkek isimleri ve isim kısaltmaları da bu grupta bulunuyor: ВА’НЯ – İvan’ın kısaltırılmışı, НИКИ’ТА. Bu grup sözcükler çekinmede dişil gibi ek alır, ama sıfatlarla, zamirlerle, ortaçlarla filan beraber kullanırken uyum eril tipinde oluyor(yani sıfat filan eril biçimde kullanılıyor).

Nötr cins belirtisi  – “O” ve “E” ile bitim, bunlar hariç bu grupta “МЯ” ve “ИЕ” (“ЬЁ”) bitimlerle karşılaşabilirsiniz. Örnekler:

МО’РЕ – deniz                ЗДА’НИЕ – bina

    О’ЗЕРО – göl                 ПЛА’МЯ – alev

    НЕ’БО – gök                  РУЖЬЁ’ - tüfek

    И’МЯ - isim                  ВРЕ’МЯ - zaman          

  Bu sözcükler hariç nötr cins olan daha birkaç yabancı sözcük var:

    ИНТЕРВЬЮ - demeç             МЕНЮ - mönü

    ЖЮРИ - jüri                  ТАКСИ – taksi

Bunlar hariç yumuşatma işareti ile biten sözcük grubu var. Bu gruptaki kelimeler ya eril ya da dişil olabilir. Bu grupta eril olan sözcükler:

1)“Doğal”, “gerçek” erkekleri ifade eden sözcükler –

    ГОСТЬ - misafir              ВОДИТЕЛЬ - şoför

    ЦАРЬ - çar                   КОРОЛЬ - kral

    УЧИТЕЛЬ – öğretmen           ПИСАТЕЛЬ – yazar

(“-ТЕЛЬ” ekiyle biten bütün sözcükler erildir, ekin anlamı – bir şey yapan, türkçedeki “-ıcı” gibi)

2)ay isimleri-

    ЯНВАРЬ – ocak                ФЕВРАЛЬ – şubat v.s.

Bu grupta kesin dişil olan sözcükler:

1)“Doğal” kadınları ifade eden sözcükler –

   МАТЬ – anne                   ДОЧЬ – kız coçuğu

2)“-ЗНЬ”, “-СТЬ”, “-СЬ” ekleriyle biten sözcükler –

   ЖИЗНЬ – yaşam, hayat          НОВОСТЬ - haber

   ПОДПИСЬ – imza                БОЛЕЗНЬ – hastalık

Biçimsel olarak bu gruptaki dişil ve eril sözcükleri bir birinden ayırmak imkansız, ancak kullanıma göre, yanındaki sözcüklere göre belli olur. Yukarıda konuştuğumuz olaylar hariç diğer sözcükleri ezberlemek lazım.

Genel cins sözcükleri çoğunlukla “A” ya da “Я” ile biter:

ЗАДИ’РА, ЗАБИЯ’КА – kavgacı,

ЗАНУ’ДА – sıkıcı bir adam,

ЗАСО’НЯ – uzun uyuyan, uyumayı çok seven,

СИРОТА’ – kimsesiz, öksüz. “СИРОТА” hariç bunlar çok az kullanılmaktadır.

Rusçada hep çoğul kalan sözcükleri de var:

ШТАНЫ’, БРЮ’КИ – pantolon,

НО’ЖНИЦЫ – makas,

KАНИ’КУЛЫ – tatiller (okulda).

Sonekleri çoğulun ekleri gibi olur (“И”, “Ы”).

Cinsiyet kategorisi aşağıdaki sözcük türlerinde var:

- adlar,

- sıfatlar,

- zamirler,

- sıra sayı sözcükleri ve “bir” sözcüğü,

- fiilin geçmiş zamanı,

- sıfatfiil, ortaç.

Rus dilinde isim ve onu belirten sözcükleri cinsiyet, sayı ve hal olarak bir birine uymak zorunda. Şu anda sadece cinsiyet olarak bazı uyum olaylarına bakalım. Uyum aşağıdaki sözcük türleri arasında olur:

- isim ve sıfat(ortaç),

- isim ve zamir,

- isim ve sıra sayıları,

- isim ve “bir” sayı sözcüğü,

- isim/kişi zamiri ve kısa sıfat/ortaç,

- isim/kişi zamiri ve geçmiş zamanında fiil.

2.Kişi zamirleri, yalın hali.

Я(ya)- ben;

ТЫ (tı)– sen;

ОН (on), ОНА(ana’), ОНО(ano’) – o;

МЫ (mı) – biz;

ВЫ (vı) – siz;

ОНИ (ani’) – onlar.

3.şahış tekilde 3 biçim var: “ОН” eril için, “ОНА” dişil için, “ОНО” nötr cins için. Diğer kişi zamirleri hem kadına hem de erkeğe karşı kullanılabilir. “ВЫ” zamiri ayni zamanda birkaç insan için de, bir insan için de karşı kullanılıyor (türkçede olduğu gibi saygı göstermek için).

    3. Basit isim cümlesi.

İsim cümlesinde fiil görevini bir isim veya zamir/sıfat yapar. Rusçada böyle cümleler çok basittir. Özne yerine yalın halinde gösterme ya da kişi zamiri gelir (ad da olabilir), fiil yerine yalın halinde ad, sıfat, zamir gelir. “Ben öğrenciyim” tipi cümlede fiil görevini yapan sözcük (“öğrenci”) hiç bir ek almaz  için çoğul eki hariç), ama kişi zamirinin, türkçeden farklı olarak kullanılması mecburen. Çünkü zamir olmasa, kimin öğrenci olduğu hiç belli olmayacak. Çoğul zamirleri (“МЫ”, “ВЫ”, “ОНИ”) yanında isim de çoğul oluyor. Örnek:

Я СТУДЕ’НТ. Ben öğrenciyim.

Я РАБОЧИЙ. Ben işçiyim.

МЫ СТУДЕНТЫ.  Biz öğrenciyiz.

ОНИ СТУДЕНТЫ. Onlar öğrencidirler.

1, 2, 3.şahıs tekil kullanırken bahsettiğiniz kişinin erkek veya kadın olduğunu belirtmek ve ilgili sözcük biçimleri kullanmak önemli. Mesela:

ОН СТУДЕНТ. O (erkek) öğrencidir.

ОНА СТУДЕ’НТКА. O (kız) öğrencidir.

Я СТУДЕНТ. Ben öğrenciyim (erkek söylüyor).

ТЫ СТУДЕНТКА. Sen öğrencisin (kadına söyleniyor).

Meslek isimleri. Bazı meslek isimlerinde hem eril, hem dişil şekli oluyor. Burda problem yok. Mesela: “ПЕРЕВОДЧИК”(erkek) ve “ПЕРЕВОДЧИЦА” (kadın) - tercüman; “ПОЭТ”(erkek) ve “ПОЭТЕССА”(kadın) - şair. Bazı meslek isimlerinin dişil ya da eril şekli yoktur, çünkü eskiden beri erkekler(kadınlar) bu işi yapmıyordu. Mesela: “ВРАЧ” – doktor(sadece eril şekli), “ШВЕЯ” – terzi, tekstil işçisi(sadece dişil şekli). Ama dişil biçimi olmayan meslek adları daha fazla.

İsim cümlesinde kadına karşı böyle bir meslek adı kullanırken o her zaman eril kalıyor, onu belirten sözcükler de (sıfat, iyelik zamiri filan) eril kullanılır, ama karşısındaki kişi zamiri(veya geçmiş zamanında fiil) dişil olur. Örnek:

ОН ВРАЧ. O (erkek) doktor.

ОНА ВРАЧ. O (kadın) doktor.

ОНА ПО’ВАР. O (kadın) aşçıdır.

ОНА УЧИ’ТЕЛЬНИЦА. O (kadın) öğretmen.

ОН ХОРОШИЙ ВРАЧ. – O iyi bir doktor.(sıfat eril şekilde)

ОНА ХОРОШИЙ ВРАЧ. – O iyi bir doktor.(sıfat eril şekilde, ama kişi zamiri dişil, doktorun kadın olduğunu gösteriyor)

ВРАЧ ПРИШЕЛ. – Doktor geldi.(isim de, fiil de erildir)

ВРАЧПРИШЛА. – Doktor geldi.(meslek adı erildir, ama fiil dişil şekilde ve gelenin kadın olduğunu belirtiyor)

4. Soru cümlesi.

    Rusçada soru sormak için bir soru edatı yok. Cümle aynı, olumlu şekilde olduğu gibi kalıyor, yazıda sonuna mecbur olarak soru işareti gelir, telaffuzda soru olduğu ses tonu değişmesiyle anlaşılır (cümlenin sonunda ses yükselir ve hemen düşer). Mesela:

ОН ПОВАР? O aşçı mı?

ТЫ СТУДЕНТ? Sen öğrenci misin? (erkeğe soru)

ТЫ СТУДЕНТКА? Sen öğrenci misin?(kadına soru)

ДА, Я СТУДЕНТ. Evet, ben öğrenciyim.(erkeğin cevabı)

ДА, Я СТУДЕНТКА. Evet, ben öğrenciyim. (kadının cevabı)

5. Olumsuz cümle.

Olumsuz biçimi, sözcüğün önüne “НЕ” (“değil”) edatının gelmesiyle oluşur, başka hiç bir sözcük değişmez. Edat vurgusuzdur, “ni” olarak okunur. Fiil, sıfat, ad filan için edat aynı. Örnek:

Я СТУДЕНТ. - Ben öğrenciyim.

Я НЕ СТУДЕНТ. – Ben öğrenci degilim.

ВЫ НЕ СТУДЕНТ? – Öğrenci değil misiniz?

6. “ЭТО” işaret zamiri ile cümleler.

    “Bu” anlamını taşıyan zamir “bu masadır” tipindeki cümlelerde kullanılır. Ruşçada gösterme durumunda “o” gibi zamirler kullanılmaz. Bir şeyin konuşandan uzak ya da yakın olduğunu göstermek gerekiyorsa, “ТАМ” (orada) ve “ЗДЕСЬ” (burada) sözcükleri var. Bu tip cümlede ne zamire ne adlara bir ek gelir. Ad tekil veya çoğul kullanılabilir. Örnekler:

ЭТО СТОЛ. Bu masadır.

ЭТО Я. Bu benim.

ЭТО АХМЕД. Bu Ahmet.

ЭТО МАГАЗИН. Bu mağaza (bakkal, dükkan).

ЭТО КОШКА. Bu kedi.

ЭТО КОШКИ. Bu kediler.

ЭТО КОМНАТА. ЗДЕСЬ СТОЛ, ТАМ КРОВАТЬ. Bu oda. Burda masa, orda karyola (var).

7. Soru zamirleri.

Yukarıdaki 2 tip cümle soru zamirleriyle kullanmak mümkün. Rusçada onlar çok çeşitli, biz şimdi ancak birkaç tane kullanmaya bakarız.

КТО? – Kim?

ЧТО? – Ne?

КАК? – Nasıl?

ГДЕ? – Nerede?

КУДА’? – Nereye?

ОТКУ’ДА? – Nereden?

ПОЧЕМУ’? – Neden?

Kullanma örnekleri:

КТО ЭТО?/ЭТО КТО? – Bu kimdir?

ЧТО ЭТО (ТАКО’Е)? – Bu nedir?

ГДЕ ПРЕПОДАВА’ТЕЛЬ? – Öğretmen nerde?

ТЫ (СЕЙЧА’С) ГДЕ? – Sen (şimdi) nerdesin?

8. Tanışma ve vedalaşma.

En çok kullanılan selamlaşma biçimi – ЗДРАВСТВУЙТЕ (merhaba) (“zdra’stvuyte” olarak okunur, “V” harfi okunmaz; halk agzında bazen “zdras’te” olana kadar kısalır). Sözcük anlamı – sağlık dileği, türkçedeki “sağ ol” gibi. “sağ ol” gibi de bu emir kipinde bir fiil, o yüzden iki şekli olabilir: “siz” (ЗДРАВСТВУЙТЕ) ve “sen” (ЗДРАВСТВУЙ).

Rusçada, türkçedeki “iyi günler” gibi şahıssız deyimler de var.

ДО’БРОЕ У’ТРО – gün aydın,

ДО’БРЫЙ ДЕНЬ – iyi günler,

ДО’БРЫЙ ВЕ’ЧЕР – iyi akşamlar,

    ДО’БРОЙ (СПОКО’ЙНОЙ) НО’ЧИ – iyi geceler.

İlk üçü vedalaşmada kullanılmaz. Son deyim uyumaktan önce söylenir.

Diğer selamlaşma biçimleri:

    ПРИВЕТ! – Selam! (arkadaş arasında söylenir, resmi bir yerde asla söylenmez).

ЗДОРОВО! (zdaro’va) – Selam!(ЗДРАВСТВУЙТЕ gibi sağlık dileği olan ve en çok erkek arkadaşlar ortamında kullanılan bir biçim).

    Vedalaşırken resmi olarak “ДО СВИДАНИЯ” (da_svida’niya) denir. Deyim şahıssız ve “buluşmaya kadar” demektir. Arkadaş arkadaşa “ПОКА’!” ya da “ДАВА’Й!” der (son deyim halk arasına kullanılır). Türkçedeki “görüşürüz” – УВИ’ДИМСЯ – az rasgelen bir sözcük.

    Şark kültüründe selam söyledikten sonra insanın durumunu sormak gerekir: Nasılsın? Durumun nasıl, iyi mi? Rus kültüründe öyle bir şey söylemek mecburiyeti yok. Eğer sormak istiyorsanız, “КАК ДЕЛА?” (kag_dila’ – “işlerin nasıl?” - şahıssız) ya da “КАК ПОЖИВАЕШЬ?” (kak pajiva’iş – “nasıl yaşıyorsun?” -  2.şahıs tekil) diyebilirsiniz.

    Bir eve gelirken evdekiler size “ДОБРО’ ПОЖА’ЛОВАТЬ!” yani  “Hoşgeldin(iz)” söyler. “Hoş bulduk” gibi cevap rusçada yok. Teşekkür etmek veya bir şey söylememek gerekiyor. Bir insanla ilk tanışmada, o adını söyledikten sonra “РАД(А) ПОЗНАКОМИТЬСЯ” (ra’d(a) paznako’mitsya) ya da “ПРИЯ’ТНО ПОЗНАКО’МИТЬСЯ”

(priya’tna paznako’mitsya) denir. Deyimin ikisi de “(tanıştığımıza) memnun oldum” demektir. Birinci deyimde “РАД” sözcüğünü erkek, “РАДА” sözcüğünü kadın söyler. İkinci deyim şahıssız.

9. Sahiplik zamirleri.

Rusçada 1. ve 2.şahıs sahiplik zamirleri, bağlı olduğu sözcüğe göre eril, dişil, nötr cins ya da çoğul şeklinde olur. 3.şahıs zamirlerin bütün cinsler, sayılar, haller için bir şekli var. Bütün zamirler hale göre değişir. Biz şimdi sadece yalın haline bakalım.

Görebildiğiniz gibi 3.şahıs eril ve nötr cins biçimleri aynı. 1. ve 2. şahısta eril biçimleri ünsüzle, dişil biçimleri “A”/”YA” ile, nötr cins “E”/“YO” ile, ve çoğul biçimleri “İ” ile sona eriyor.

Sahiplik zamirleri isimle kullanmasında isime hiçbir ek gelmez.

Kullanma örnekleri:

МОЙ БРАТ – (benim) kardeşim       ТВОЙ СЫН – (senin) oğlun

МОЯ СЕСТРА – kız kardeşim         ТВОЯ ДОЧЬ - kızın

МОЁ ОКНО – pencerem               ТВОЁ ДЕЛО - işin

МОИ ДЕТИ – çocuklarım             ТВОИ ДЕЛА - işlerin

НАШ ДЕДУШКА – (bizim) dedemiz     ВАШ РЕБЁНОК – (sizin) çocuğunuz

НАША БАБУШКА – nenemiz            ВАША КОШКА - kediniz

НАШЕ ДЕЛО - işimiz                ВАШЕ ОКНО – pencereniz

НАШИ СТУДЕНТЫ - talebelerimiz     ВАШИ ДЕТИ - çocuklarınız

ЕГО ЖЕНА - onun(erkeğin) karısı   ЕЁ МАШИНА – onun(kadının) arabası

ЕГО БРАТ - kardeşi                ЕЁ МУЖ - kocası

ЕГО ОДЕЯЛО - yorganı              ЕЁ ОКНО - penceresi

ЕГО ДЕТИ – çocukları              ЕЁ КОШКИ - kedileri

ИХ ДОМ – onların evi(evleri)     ИХ КОШКА – onların kedisi(tekil)

  ИХ МАШИНА - arabaları            ИХ КОШКИ – onların kedileri(çoğul)

ИХ ОКНО – pencereleri

10. “A” edatı.

Bu edatın rusçada kullanımı çok geniştir. “Ya”, “Peki”, “İse” yerine kullanılabilir, bazen türkçede bir edat olmadığı yere gelebilir (karşı çıkma ya da ters duruma düşme olayı varsa). Örnekleri:

Ты кто? – Я Чайан. А ты кто?

Sen kimsin? – Ben Çayan. Ya sen kimsin?

Как поживаешь? – Хорошо. А ты?

Nasılsın? – İyiyim. Ya sen?

Я дома, а Ахмед на работе.

Ben evdeyim, Ahmet ise işte.

Он не Ахмед, а Чайан.

O Ahmet değil, Çayan.

Это не моя мама, а моя тётя.

Bu annem değil, teyzem.

Это не наша кошка, а ваша.

Bu bizim değil, sizin kediniz.

1. Я - ben

2. Ты - sen

3. Мы - biz

4. Вы – siz

5. Он(eril), oна’(dişil),oно’(nötr cins) - o

6. Они’ - onlar

7. Же’нщина - kadın

8. Мужчи’на - erkek

9. Жена’ – karı, eş

10. Муж - koca

11. Де’вушка - kız

12. Де’вочка – küçuk kız

13. Ма’льчик – oğlan, çocuk

14. Ребёнок(çoğul дети) - çocuk

15. Тётя – teyze, hala

16. Дя’дя – dayı, amca

17. Сестра’ – kız kardeş

18. Брат – erkek kardeş

19. Де’душка – dede (hem annenin hen babanın babası olabilir)

20. Ба’бушка – nene (hem annenin hen babanın annesi olabilir)

21. Учени’к(eril) – öğrenci (ilk ve orta okulda)

22. Учени’ца(dişil) – öğrenci

23. Учи’тель(eril) – ögretmen (ilk ve orta okulda)

24. Учи’тельница(dişil) - ögretmen

25. Преподава’тель(eril) – ögretmen (yüksek okulda, üniversitede)

26. Преподава’тельница(dişil) – ögretmen (bazen üniversitede kadın ögretmen için  eril şekli de kullanılıyor)

27. Студе’нт(eril)– talebe, öğrenci (yüksek okulda, üniversitede)

28. Студе’нтка(dişil) - talebe, öğrenci

29. Врач - doktor

30. По’вар - aşçı

31. Рабо’чий(eril) - işçi

32. Ко’мната - oda

33. Крова’ть – karyola

34. Окно’ - pencere

35. Стол - masa

36. Стул - sandalye

37. Сейча’с – şimdi, şu an

38. У’тро - sabah

39. День - gün

40. Ве’чер - akşam

41. Ночь - gece

42. До’брый(sıfat) - iyi

43. Хоро’ший(sıfat), хорошо’(belirteç) - iyi

43. Плохо’й(sıfat),  пло’хо(belirteç) – kötü 

44. Норма’льный(sıfat),  норма’льно(belirteç) - normal

45. Де’ло(çoğul дела’) - iş

46. Го’род - şehir

47. У’лица – cadde, sokak

48. Магази’н – mağaza, bakkal, dükkan

49. Роди’тели(çoğul) – anne baba

50. Сын - oğul

51. Дочь – kız çocuğu

52. Мама, мать – anne (“мать” sözcüğü oldukça resmi ve soguk)

53. Папа, отец – baba (“отец” sözcüğü daha resmi, ama kullanmada çok var)

54. Дом – ev, ДО’МА – evde.

55. Кни’га – kitap

56. Ту’рок(eril), турча’нка(dişil) - türk

57. Курд(eril), курдя’нка(dişil) - kürt

58. Ара’б(eril), ара’бка(dişil) - arap

59. Ру’сский(eril), ру’сская(dişil) - rus

60. О’чень – çok

61. И - ve

62. Шко’ла - okul

63. Друг (dişil подру’га) – dost, çok yakın arkadaş

64. Человек (çoğul лю’ди) – insan

65. Рабо’та – iş, на рабо’те – işte

66. То’же - …de

67. Да – evet

68. Нет - hayır

Sözcüklerin açıklaması:

1. Rusçada milletler isimleri kadın için ve erkek için ayrı olur. Erkek der: “Я турок”, kadın der: “Я турчанка”. Genel halk adı eril çoğuldan oluşur: турок – турки, араб – арабы, курд – курды, русский – русские.  “Русский” gramer belirtilerine göre bir sıfat (“русский человек”), sıfatların çekinlemesine daha sonra bakarız.

2. “Очень”, yani “çok” sözcüğü sadece sıfat ya da belirteç önüne gelebilir, sıfatın gösterdiği kalitenin derecesini yükseltir. Mesela: Хороший человек – iyi bir insan, очень хороший человек – çok iyi bir insan; (мне) плохо – (ben) kötüyüm, kendimi kötü hissediyorum, мне очень плохо – ben çok kötüyüm.

3. “Тоже” türkçedeki sözcükten ayrı yazılan de/da edatlarıyla karşılaştırabiliriz, mesela:

Я турок. – Я тоже (турок). Ben türküm. – Ben de (türküm).

Я тоже рад познакомиться. Ben de (tanıştığımıza) memnun oldum.

Я на работе, жена тоже.Ben işteyim, karım da (işte).

1.Aşağıdaki sözcüklerin cinsiyetini belirtin:

Кошка, воробей, слово, радость, сон, строитель, упражнение, колесо, сила, карман, телефон, дедушка, отец, ошибка, мама, мороз, Москва, море, город, вороньё, молодость, тётя, девушка, роза, музей, шоссе, корона, король, рост, река, болезнь, учитель, чашка, стакан, Китай, каша, мужчина, воспитатель, ребенок, роман, весло, чтение, неделя.

           2.Örneğe bakarak aşağıdaki sözcükleri ona uygun çekin:

Я студент(ка)        Мы студенты(студентки)

Ты студент(ка)       Вы студенты(студентки)

Он студент           Они студенты(студентки)

Она студентка

Рабочий (çoğul рабочие), преподаватель (çoğul преподаватели), ученик (çoğul ученики), турок (çoğul турки), араб (çoğul арабы), русский/русская (ikisi için de çoğul русские).

           3.Rusçaya çevirin:

Ben doktorum, ben kürdüm, ben rusum, sen rus musun, sen işçi misin, biz öğrenciyiz, siz öğretmen misiniz, o (kadın) türk, siz arap mısınız, o (erkek) aşçıdır, biz işçiyiz.

4.Örneğe bakarak sözcüklere sahiplik zamirlerini ekleyin ve Türkçeye çevirin(sahiplik zamirleri ezberlemek için):

Кошка – моя кошка(kedim)      Стол – мой стол(masam)

        твоя кошка(kedin)            твой стол(masan) v.s

        ваша кошка(kediniz)

        наша кошка(kedimiz)

        его кошка(kedisi)

        её кошка(kedisi)

        их кошка(kedileri)

Ко’мната(oda), одея’ло(yorgan), учебник(ders kitabı), карандаши’ (kurşun kalemler), друзья’(dostlar), дом, жена, зе’ркало(ayna), пе’сня (şarkı), друг, това’рищ(arkadaş), сестра.

        5.Türkçeye çevirin:

Это Мария Ивановна. Она врач.

Кто это? – Это Ахмед. Он мой друг. (Это мой друг Ахмед)

Кто это? – Это Маша, моя жена.

Что это такое? – Это книга.

Где твой дом? – Там.

Где улица Попова? – Вот. – Спасибо.

Мария Ивановна – это вы?

Это не вы Мария Ивановна? – Нет, не я. - А где Мария Ивановна? – Дома.

Это улица Попова? – Нет, это улица Ленина.

Маша, где моя книга? – Здесь.

Это наш преподаватель Андрей Петрович. – Он русский? – Да, он русский. Его жена – турчанка.

Где сейчас наш Ахмед? – Он дома.

Вот моя комната. Здесь стул, а там стол. – А где кровать?

           6.Metni Türkçeye çevirin:

Ахмед: Это город Пермь. Это улица Попова. Это здание – школа, а здесь магазин. А вот мой дом. Там моя жена и мои дети. Они сейчас дома.

Фатима (kapı açarken): Здравствуйте. Добро пожаловать.

Ахмед: Здравствуй, Фатима. Это мой друг Мурат, а это его жена Айше.

Фатима: Здравствуйте. Приятно познакомиться.

Мурат: Я тоже очень рад познакомиться.

Ахмед: Это наши дети: сын Али и дочь Айгюль.

           7.Telefon konuşmasını Türkçeye çevirin:

- Алло, привет, Чайан!

- Привет. А кто это?

- Это Ахмед.

- А, Ахмед. Привет! Как дела?

- Хорошо. А ты как поживаешь?

- Нормально.

- Ты где сейчас, Чайан?

- Я на работе…

           8.Türkçeye çevirin:

Наши дети, наши врачи, ваши родители, твои родители, наши рабочие, моя комната, вот ваша комната, наш брат, наш дядя, твой дядя, моя тётя, твой сын, его дочь, её дочь, наша улица, это не мой дом, твой отец, наша земля, наши женщины, мой друг.

Её сестра – учительница. Его брат – повар. Мой отец рабочий, а мама врач. Его отец - рабочий. Её сестра – студентка. Их дедушка – преподаватель.  Моя жена – учительница. Мой муж – учитель.

Я твоя сестра. Вы наш преподаватель? Да, я ваш преподаватель. Ты не турок, а курд. Ты не мой брат. Это наш повар? - Нет, это не повар, а врач. Ты мой друг. Это моя подруга Катя. Я твой отец. А это твои дедушка и бабушка. Моя бабушка – арабка. Моя подруга – русская, а её муж – турок. Ахмед, ты студент? – Нет, я рабочий. – А твой друг? – Он тоже рабочий.Мой сын – студент. – Мой тоже.

           9.Rusçaya çevirin:

Öğretmenimiz, çocuğunuz, çocuklarınız, şehrim, babam, annen, sokağımız, babanız, işin, işlerin, evim, (kadının) evi, (kadının) kocası, (erkeğin) karısı, masam, pencerem, kadınlarımız, dedeleri, kardeşin, kızkardeşin, (erkeğin) kızkardeşi, annem, işçilerimiz.

Ben senin babanım. Sen benim kardeşimsin. Siz bizim öğretmenimiz misiniz? Bu bizim annemiz. Sen bizim annemiz misin? Dostumsun. O da benim dostum. Bu onun(erkeğin) kız arkadaşı mı? Sen onun(kadının) kız arkadaşı mısın? Siz onun(erkeğin) arkadaşı mısınız? Bu bizim aşçımız. O aşcı değil işçidir. Benim babam türk annem ise kürt. Annem de babam da türk. Nenem rus. Senin deden de rus. Kocası kürt. Oğlum öğrenci değil. Sen iyi bir adamsin. 

Basit isim cümlesi

[yandx]vlasova-vlasovaol/nnevxa5jwf.2233[/yandx] ЧТО ЭТО? - BU NE?
[yandx]vlasova-vlasovaol/yal0j401qk.7047[/yandx] ЭТО КТО? - BU KİM?

İsim cümlesinde fiil görevini bir isim veya zamir/sıfat yapar. Rusçada böyle cümleler çok basittir. Özne yerine yalın halinde gösterme ya da kişi zamiri gelir (ad da olabilir), fiil yerine yalın halinde ad, sıfat, zamir gelir. “Ben öğrenciyim” tipi cümlede fiil görevini yapan sözcük (“öğrenci”) hiç bir ek almaz için çoğul eki hariç), ama kişi zamirinin, Türkçeden farklı olarak kullanılması mecburen. Çünkü zamir olmasa, kimin öğrenci olduğu hiç belli olmayacak. Çoğul zamirleri (“МЫ”, “ВЫ”, “ОНИ”) yanında isim de çoğul oluyor.

Örnek:
Я СТУДЕ’НТ. Ben öğrenciyim.
Я РАБОЧИЙ. Ben işçiyim.
МЫ СТУДЕНТЫ. Biz öğrenciyiz.
ОНИ СТУДЕНТЫ. Onlar öğrencidirler.

1, 2, 3.şahıs tekil kullanırken bahsettiğiniz kişinin erkek veya kadın olduğunu belirtmek ve ilgili sözcük biçimleri kullanmak önemli.

Örnek:
ОН СТУДЕНТ. O (erkek) öğrencidir.
ОНА СТУДЕ’НТКА. O (kız) öğrencidir.
Я СТУДЕНТ. Ben öğrenciyim (erkek söylüyor).
ТЫ СТУДЕНТКА. Sen öğrencisin (kadına söyleniyor).

Meslek isimleri. Bazı meslek isimlerinde hem eril, hem dişil şekli oluyor. Burada problem yok.
Mesela:
“ПЕРЕВОДЧИК”(erkek) ve “ПЕРЕВОДЧИЦА” (kadın) - tercüman;
“ПОЭТ”(erkek) ve “ПОЭТЕССА”(kadın) - şair.
Bazı meslek isimlerinin dişil ya da eril şekli yoktur, çünkü eskiden beri erkekler (kadınlar) bu işi yapmıyordu.
Mesela:
“ВРАЧ” – doktor (sadece eril şekli), “ШВЕЯ” – terzi, tekstil işçisi dişil şekli).
Ama dişil biçimi olmayan meslek adları daha fazla.
İsim cümlesinde kadına karşı böyle bir meslek adı kullanırken o her zaman eril kalıyor, onu belirten sözcükler de (sıfat, iyelik zamiri filan) eril kullanılır, ama karşısındaki kişi zamiri (veya geçmiş zamanında fiil) dişil olur.

Örnek:
ОН ВРАЧ. O (erkek) doktor.ОНА ВРАЧ. O (kadın) doktor.ОНА ПО’ВАР. O (kadın) aşçıdır.ОНА УЧИ’ТЕЛЬНИЦА. O (kadın) öğretmen.

ОН ХОРОШИЙ ВРАЧ. – O iyi bir doktor.(sıfat eril şekilde)
ОНА ХОРОШИЙ ВРАЧ. – O iyi bir doktor.(sıfat eril şekilde, ama kişi zamiri dişil, doktorun kadın olduğunu gösteriyor)

ВРАЧ ПРИШЕЛ. – Doktor geldi.(isim de, fiil de erildir)

ВРАЧ ПРИШЛА. – Doktor geldi.(meslek adı erildir, ama fiil dişil şekilde ve gelenin kadın olduğunu belirtiyor)

Soru cümlesi

Rusçada soru sormak için bir soru edatı yok. Cümle aynı, olumlu şekilde olduğu gibi kalıyor, yazıda sonuna mecbur olarak soru işareti gelir, telaffuzda soru olduğu ses tonu değişmesiyle anlaşılır (cümlenin sonunda ses yükselir ve hemen düşer).

Örnek:
ОН ПОВАР? O aşçı mı?
ТЫ СТУДЕНТ? Sen öğrenci misin? (erkeğe soru)
ТЫ СТУДЕНТКА? Sen öğrenci misin? (kadına soru)
ДА, Я СТУДЕНТ. Evet, ben öğrenciyim. (erkeğin cevabı)
ДА, Я СТУДЕНТКА. Evet, ben öğrenciyim. (kadının cevabı)

Olumsuz cümle

Olumsuz biçimi, sözcüğün önüne “НЕ” (“değil”) edatının gelmesiyle oluşur, başka hiç bir sözcük değişmez. Edat vurgusuzdur, “ni” olarak okunur. Fiil, sıfat, ad filan için edat aynı.

Örnek:
Я СТУДЕНТ. - Ben öğrenciyim.
Я НЕ СТУДЕНТ. – Ben öğrenci değilim.
ВЫ НЕ СТУДЕНТ? – Öğrenci değil misiniz?

“ЭТО” işaret zamiri ile cümleler

“Bu” anlamını taşıyan zamir “bu masadır” tipindeki cümlelerde kullanılır.
Rusçada gösterme durumunda “o” gibi zamirler kullanılmaz.
Bir şeyin konuşandan uzak ya da yakın olduğunu göstermek gerekiyorsa, “ТАМ” (orada) ve “ЗДЕСЬ” (burada) sözcükleri var.
Bu tip cümlede ne zamire ne adlara bir ek gelir.
Ad tekil veya çoğul kullanılabilir.

Örnekler:
ЭТО СТОЛ. Bu masadır.
ЭТО Я. Bu benim.
ЭТО АХМЕД. Bu Ahmet.
ЭТО МАГАЗИН. Bu mağaza (bakkal, dükkan).
ЭТО КОШКА. Bu kedi.
ЭТО КОШКИ. Bu kediler.
ЭТО КОМНАТА. ЗДЕСЬ СТОЛ, ТАМ КРОВАТЬ. Bu oda. Burada masa, orda karyola (var).

Soru zamirleri

Yukarıdaki iki tip cümle soru zamirleriyle kullanmak mümkün. Rusçada onlar çok çeşitli, biz şimdi ancak birkaç tane kullanmaya bakarız.

КТО? – Kim?
ЧТО? – Ne?
КАК? – Nasıl?
ГДЕ? – Nerede?
КУДА’? – Nereye?
ОТКУ’ДА? – Nereden?
ПОЧЕМУ’? – Neden?

Örnek:
КТО ЭТО?/ЭТО КТО? – Bu kimdir?
ЧТО ЭТО (ТАКО’Е)? – Bu nedir?
ГДЕ ПРЕПОДАВА’ТЕЛЬ? – Öğretmen nerde?
ТЫ (СЕЙЧА’С) ГДЕ? – Sen (şimdi) nerdesin?

0

Rusça Sıfat -Sıfatlar ve Rusça zamirler uyumu kuralı

Rusça Sıfat ve Sıfatlar ve Rusça zamirler uyumu kuralı. 
Rusçada “sıfat + isim” yapısında sıfat her zaman isimden öncedir. Sıfatın ve ismin bir birine bağlı olduğunu göstermek için onları aynı cinsiyet, hal ve sayı kullanıyorlar (uyum kuralı). Sıfatın yalın halinde sayı ve cins olarak 4 şekli var: eril tekil, dişil tekil, nötr cins tekil ve çoğul. Sözlüklerde sıfatın eril biçimi verilir. Eril şeklinin görebileceğiniz bitimleri: 
“-ОЙ” БОЛЬШОЙ - büyük,
“–ЫЙ” НОВЫЙ - yeni, 
“–ИЙ” ХОРОШИЙ – iyi. 

Eril sıfat direkt eril olan isme eklenebilir:
БОЛЬШОЙ(eril) + ДОМ(eril) = БОЛЬШОЙ ДОМ (büyük ev);
ХОРОШИЙ ЧЕЛОВЕК – iyi insan.

Dişil biçimi oluşturmak için eril bitimini “-АЯ” bitimine değiştirmek lazım. 
НОВЫЙ – НОВАЯ (yeni)
İstisna: “-НИЙ” ile biten sıfatlarda “-ИЙ” bitimini “-ЯЯ” bitimi ile değiştirmek lazım. 
СИНИЙ – СИНЯЯ (mavi)
ПОСЛЕДНИЙ – ПОСЛЕДНЯЯ (son)
Dişil sıfat dişil isimle beraber kullanılır. 
НОВАЯ УЧИТЕЛЬНИЦА – yeni öğretmen(kadın)
СИНЯЯ МАШИНА – mavi araba

Orta cins sıfat: “-ОЕ”, “–ЕЕ”, “–ЬЕ” ile sona erer.
Çoğul sıfat: “-ИЕ”, “-ЫЕ” ile sona erer.

Sıfat bitimlerinin eril, dişil, orta cins ve çoğul biçimlerinde birbirine uyumu.
Eril biçimi Dişil biçimi Orta cins biçimi Çoğul biçimi
-ЫЙ новый -АЯ новая -ОЕ новое -ЫЕ новые
-НИЙ синий -НЯЯ синяя -НЕЕ синее -НИЕ синие
-КИЙ высокий -КАЯ высокая -КОЕ высокое -КИЕ высокие
-ОЙ большой -АЯ большая -ОЕ большое -ЫЕ/-ИЕ большие*
-ИЙ** лисий
-ЬЯ лисья -ЬЕ лисье -ЬИ лисьи 
*)“Ш”den sonra “Ы” telaffuz edilir, ama yazılmaz, “И” yazılır.
**)hayvan, kuş filan isimlerinden türenmiş sahipleme sıfatları için.

Örnekler: Красивый – güzel(eril için), красивая – güzel(dişil için), красивое – güzel(orta cins için), красивые – güzel(çoğul için). 
Старый кот – eski(yaşlı) kedi
Старая тетрадь – eski defter
Старое пальто – eski palto
Старые люди – yaşlı adamlar

Sıfat cümlede fiilin yerine geliyorsa gene özneye cinsiyet ve sayı olarak uymak zorundadır.
Она красивая. O (kadın) güzeldir.
Он красивый. O (erkek) güzeldir.
Oно новое. O (orta cins bir eşya, mesela, palto) yenidir. 
Моя жена красивая. Benim karım güzeldir.
Ты хороший. Sen iyisin (erkeğe). 
Ты хорошая. Sen iyisin (kadına).
Вы хорошие дети. Siz iyi çocuklarsınız (çoğul)
Вы красивая. Siz güzelsiniz (saygı ile tek kadına, o yüzden tekil).
Вы хороший врач. Siz iyi bir doktorsunuz (kadına da erkeğe de olabilir, çünkü “врач” hem eril hem dişil olabilir).
Мы умные. Biz akıllıyız.
Они умные. Onlar akıllıdırlar.
Моё новое пальто – benim yeni paltom.(Bu biçim cümlelerde önce zamir, sonra sıfat gelir.)

Sıfatın soru sözcüğü “КАКОЙ” (КАКАЯ, КАКОЕ, КАКИE) – nasıl? ne? ne gibi?
Mesela: Какой он человек? – Nasıl bir adamdır? 
Это какая улица? – Bu ne sokak?
Какая книга? Синяя книга. – Nasıl bir kitap? Mavi kitap.

Rusçada renklerisimleri sıfattır. Örneğin: синий (цвет) – mavi (rengi).
Her sıfat gibi çekim yapar.

Sıfatın önüne olumsuz edatı “НЕ” gelebilir. Sıfat anlamını tersine değiştiriyor. Bir ad önünde çoğu zaman edat ve sıfat bitişik yazılır. Ama karşı koyma olayı varsa (mesela sıfattan sonra “A” edatı bulunur), ayrı yazılır. 
Некрасивая девушка - güzel olmyan kız
Эта книга не старая, а новая. Bu kitap eski değil, yenidir.
Я не старый. Yaşlı değilim (gencim gibisinden). 

5. Adların genetif (tamlayan) hali.
Aşağıdaki tabloda genetif halinin (tekilde) şekillerinin oluşması görebilirsiniz.

Çekim harf değişimleri örnekler istisnalar
1 1)“A” ile biten eril ve dişil sözcükler:
“A” yerine “Ы” gelir Ма’ма – ма’мы
Сестра’ – сестры’
Па’па – па’пы
Ле’на – Ле’ны Ната’ша – Ната’ши (“Ш”, “Щ”, “Ч”den sonra “И” yazılır)
2)“Я” ile biten eril ve dişil sözcükler:
“Я” yerine “И” gelir Дя’дя – дя’ди 
Тё’тя – тё’ти
Ка’тя – Ка’ти
3)“KA” ile biten dişil sözcükler:
“A” yerine “И” gelir Ко’шка – ко’шки
Соба’ка – соба’ки
2 1)ünsüzle biten eril ve “O” ile biten orta cins sözcükler:
sonuna/“O” yerine “A” gelir Дом – до’ма
Муж – му’жа
Окно’ – окна’
Стекло’ – стекла’
2)“E” ile biten orta cins ve “Ь” ile biten eril sözcükler:
“E”/“Ь” yerine “Я” gelir Мо’ре – мо’ря
По’ле – по’ля
Конь – коня’
День – дня
3)“ИE” ile biten orta cins sözcükler:
“ИE” yerine “ИЯ” gelir Зда’ние – зда’ния
Созна’ние – созна’ния
4)“МЯ” ile biten orta cins sözcükler: 
“МЯ” yerine “МЕНИ” gelir Вре’мя – вре’мени
Пле’мя – пле’мени
3 1)“Ь” ile biten dişil sözcükler:
“Ь” yerine “И” gelir Мышь – мы’ши
Ночь – но’чи Мать – ма’тери
Дочь – до’чери

Rusçada hiç çekimlenmeyen (yani halden hale değişmeyen) sözcükler var. Mesela: пальто – palto, кофе – kahve, шоссе – şöse, – çoğunlukla dile girmiş yabancı sözcükler. “a” ya da “я” ile bitmeyen kadın isimleri ve yabancı kökenli kadın soyadları da çekimlenmez, mesela, Маргарет, Айше, Айгюль, Илькай gibi isimleri ve Кайя, Смит, Руденко, Павлович gibi kadın soyadları her halinde değişmez, ama Fatma gibi isim değişir. 

6. Kişi zamirlerinin ve sıfatların genetif hali.
Kişi zamirleri:
Я – меня
Ты – тебя
Мы – нас
Вы – вас
Она – её/неё
Он, оно – его/него
Они – их/них
Kişi zamirinin genetif hali ve iyelik zamirleri karıştırmayın (türkçede onlar aynı); zamirin genetif hali birçok yapılarda kullanılır. 3.şahıs zamirlerin, önünde bir öntakı varsa, başına “H” harfi geliyor, öntakı yoksa, ünlü ile başlayan biçimleri kullanılıyor.






Sıfatları:
şekil son harflerin değişimi örnek, yalın halı örnek, genetif hali 

çoğul, dişil, eril ve orta cins -ЫЙ/-ОЕ -ОГО

-АЯ -ОЙ
-ЫЕ -ЫХ новый
новое
новая
новые нового

новой
новых
-НИЙ/-НЕЕ -НЕГО

-НЯЯ -НЕЙ
-НИЕ -НИХ синий
синее
синяя
синие синего

синей
синих
-КИЙ/-КОЕ -КОГО

-КАЯ -КОЙ
-КИЕ -КИХ высокий
высокое
высокая
высокие высокого

высокой
высоких
-ОЙ/-ОЕ -ОГО

-АЯ -ОЙ
-ЫЕ/-ИЕ -ЫХ/-ИХ голубой
голубое
голубая
голубые
большие голубого

голубой
голубых
больших
Sahipleme zamirleri -ИЙ/-ЬЕ -ЬЕГО

-ЬЯ -ЬЕЙ 
-ЬИ -ЬИХ лисий
лисье
лисья
лисьи лисьего

лисьей
лисьих

Not. Orta cins ve eril’in “ГО” bitimi “va” olarak okunur. Mesela: высокого – vıso’kava, синего – si’niva, нового – no’vava. “-ОЙ” ile erilde bitenler(örnek – голубо’й, большо’й) hariç bütün bu bitimleri vurgusuz. Çekimlenmede vurgu değişmez.

İyelik zamirlerinin genetif hali. 
İyelik zamirleri genetif halinde olan isim ile bağlı iken kendisi genetif haline geçer. Bitimleri sıfatlarınki ile aynı tip. Okunuş özellikleri de aynı:
Sonunda “ГО” vurgu altında “vo” olarak, vurgusuz “va” olarak okunur, mesela, моего – maivo’, твоего – tvaivo’, нашего – na’şiva, вашего – va’şiva.

Yalın hali Eril, orta cins Dişil Çoğul
Я Мой/моё – моего’ Моя – мое’й Мои – мои’х
Ты Твой/твоё – твоего’ Твоя – твое’й Твои – твои’х
Мы Наш/наше – на’шего Наша – на’шей Наши – на’ших
Вы Ваш/ваше – ва’шего Ваша – ва’шей Ваши – ва’ших
Он, оно Его’ Его Его 
Она Её’ Её Её 
Они Их Их Их 


7. “У МЕНЯ ЕСТЬ…/У МЕНЯ НЕТ…” (benim bir şeyim var/yok) yapısı.
“ЕСТЬ” rusçada “var” demektir. Aynı zamanda bu “БЫТЬ”(olmak, varolmak) fiilin şimdiki zamanı. (İkinci anlamı – “yemek” fiilin mastarı.) “НЕТ” hayır ya da yok demektir. “Yok” anlamında halk bazen “НЕ’ТУ” şeklini kullanır (akademik dilinde olmaz). 
“У МЕНЯ” bende, üstümde, benim demektir. “МЕНЯ” - “Я” zamirinden genetif hali. “У” bir öntakı, yanında, üstünde anlamı taşır.
Rusçada “benim bir şeyim var” (ya da yok) söylemek için bu yapı kullanılır:

“У” + sahibin adı + ЕСТЬ + eşyanın/kişinin adı
(genetif halinde) (yalın halinde)

“У” + sahibin adı + НЕТ + eşyanın/kişinin adı
(genetif halinde) (genetif halinde)

Örnekler:
У меня есть кошка. – Benim kedim var.
У меня есть сын. – Oğlum var.
У нас есть дом. – Evimiz var.
У Кати есть сестра. – Katya’nın kızkardeşi var.
У меня здесь нет тетради. – Burda defterim yok.
У Ахмеда нет детей. – Ahmed’in çocukları yok.
У вас есть книга? Нет, у меня нет книги. - Kitabınız var mı? Hayır, kitabım yok.
У меня дома есть стол. – Evde masam var.
У меня на работе нет компьютера. – İş yerimde bilgisayar(ım) yok.
Adlara sıfat ya da zamir gelebilir, ve ad genetif halinde ise onlar da genetif halinde oluyor.
Моя сестра – у моей сестры
Красивая девушка – у красивой девушки
У моей сестры есть муж. – Benim kızkardeşimin kocası var.
У Кати нет красного пальто. – Katya’nın kırmızı paltosu yok.
У моего брата нет черной кошки дома. – Kardeşimin evimde siyah kedi(si) yok.
Aynı yapı, burda ya da orda bir şeyin olup olmadığını söylemek için kullanılır.
Здесь есть магазин. – Burda bir mağaza var. 
Там нет магазина. – Orda mağaza yok.
Ахмеда здесь нет. - Ahmet burda yok.(ya da sadece “Ахмеда нет” – Ahmed yok, burda isim kesinlikle genetif halinde kalıyor.)

8. “Fatma’nın kardeşi” yapısı.
Türkçede belırtili ad tamlamasını kuran sözcüklerin ikisi de bir ek alıyor. Rusçada ancak onlardan biri değişir(tamlayıcı olan), diğeri(tamlanan) çoğul bitimi almaktan başka hiç bir türlü değişmez. Tanlayıcı genetif halinde olur, yanında bir öntakı yok. Cümlede önce tamlanan, sonra tamlayıcı gelir(türkçenin tersine). Örnekler:
Брат Фатьмы – Fatma’nın kardeşi
Друг Ахмеда – Ahmed’in arkadaşı.
Tamlananın önüne bir zamir ya da bir sıfat gelebilir. O zaman bu zamir veya sıfat genetif halinde olur. Mesela:
Мой брат – моего брата (kardeşimin)
Твоя сестра – твоей сестры (kızkardeşinin)
Брат моей мамы – annemin kardeşi
Муж моей сестры – kız kardeşimin kocası
Сын моего друга – arkadaşımın oğlu
Ахмед – учитель наших детей. – Ahmet çocuklarımızın öğretmenidir.
Чайан – муж моей подруги. – Çayan kız arkadaşımın kocası.
Это жена моего брата. – Bu kardeşimin karısı.

9. İyelik takimi ile bağları aynı tip olan cümleler. 
Bu gibi cümlelerde iyelik takımı ile aynı bağlar tipi var. “Öğretmen” yerinde bulunan kelime değişmez, “tarih” ise genetif halinde olur. Örnekler:
История - tarih
Учитель истории – tarih öğretmeni (okulda)
Математика - matematik
Преподаватель математики – matematik öğretmeni
Русский (турецкий) язык – rus (türk) dili
Учительница русского (турецкого) языка – rus (türk) dili öğretmeni
Bağları aynı tip olan cümlecikler:
Студент университета – üniversite öğrencisi
Водитель автобуса – otobüs şoförü
Преподаватель университета – üniversite çğretmeni
Факультет университета – üniversitenin fakültesi
Студент нашего университета üniversitemizin öğrencisi
Наш преподаватель истории – bizim tarih öğretmeni

10. “МЕНЯ ЗОВУТ” yapısı.
Bu yapı, tanışırkem adı söylemek için lazım. Rusçada “benim adım...” yani “моё имя...” gibi bir yapı hemen hemen kullanılmıyor, onun yerine “меня зовут...” yani “bana...(olarak) sesleniyorlar” yapısı var. Burda “меня” sözcüğü belirtme halinde 1.şahıs kişi zamiri (“я”)(kişi zamirleri için belirtme ve genetif hali şekilleri aynı). “Зовут” – “seslenmek” fiilinin şimdiki zamani 3.şahıs çoğul. Türkçeye bu yapı “benim adım” olarak çevrilebilir.
Как тебя зовут? Adın ne?
Меня зовут Айше. Benim adım Ayşe.
Его зовут Мурат. Onun (erkeğin) adı Murat.
Её зовут Катя. Onun (kızın) adı Katya.
Как его зовут? – Мурат. Onun adı nedir? – Murat.

Bu dersimizde Rusçada şahıs, kişi zamirlerini göreceğiz ve şahıs zamirlerinin rusçada ismin hallerine göre çekimlerini örneklerle inceleyeceğiz.

Şahıs, kişi zamirleri adından da anlaşılacağı gibi kişi isimlerinin yerine geçen sözcüklerdir.

Şimdi Rusçada kişi (şahıs) zamirlerine bir bakalım.

Я - Ben 

Ты - Sen

Он - O (Erkek) Ahmet, Mehmet, İvan vb.

Она - O (Kadın) Ayşe, Fatma, Olga vb. 

Мы - Biz

Вы - Siz

Они - Onlar

Я изучаю Русский язык. Ben Rusça öğreniyorum

Ты изучаешь Русский язык. Sen Rusça öğreniyorsun.

Он изучает Русский язык. O Rusça öğreniyor. (Ahmet, Mehmet, İvan vb.)

Она изучает Русский язык. O Rusça öğreniyor. (Ayşe, Fatma, Olga vb.)

Мы изучаем Русский язык. Biz Rusça öğreniyoruz.

Вы изучаете Русский язык. Siz Rusça öğreniyorsunuz.

Они изучают Русский язык. Onlar Rusça öğreniyorlar.

Not : O kelimesi Rusçada üç şekilde söylenir.  Он: Erkekler için (Erkek cins) Она: Kadınlar,kız çocukları için (Dişi cins) ve bir de Оно vardır ancak Оно Kişi, şahıs zamiri olarak değil işaret zamiri olarak kullanıldığı için (cansız cisimler) bu dersin konusu değildir.

Şimdide Rusça Şahıs(kişi) zamirlerini ismin hallerine göre görelim.

1- Винительный Падеж (ismin -i hali)

Beni - меня

Seni - тебя

Onu - его (Erkek) Ahmeti, Mehmeti, İvanı vb.

Onu - её (Kadın) Ayşeyi, Fatmayı, Olgayı vb.

Bizi - нас

Sizi - вас

Onları - их

Ты любишь меня? Sen beni seviyor musun?

Иван любит тебя? İvan seni seviyor mu?

Ольга любит его? Olga onu seviyor mu?

Иван любит её? İvan onu seviyor mu?

Иван любит нас? İvan bizi  seviyor mu?

Иван любит вас? İvan sizi  seviyor mu?

Иван любит их? İvan onları  seviyor mu?

2- Родительный Падеж (ismin -in hali)

Benim - меня

Senin - тебя

Onun - его (Erkek) Ahmetin, Mehmetin, İvanın vb.

Onun - её (Kadın) Ayşenin, Fatmanın, Olganın vb.

Bizim - нас

Sizin - вас

Onların - их

У меня есть мобильный телефон. Benim cep telefonum var.

У тебя есть мобильный телефон. Senin cep telofonun var.

У него есть мобильный телефон. Onun cep telofonu var.

У неë есть мобильный телефон. Onun cep telofonu var.

У нас есть мобильный телефон. Bizim cep telofonumuz var.

У вас есть мобильный телефон. Sizin cep telofonunuz var.

У них есть мобильный телефон. Onların cep telofonu var.

3- Дательный Падеж (ismin -e hali)

Bana - мне

Sana - тебе

Ona - ему (Erkek) Ahmete, Mehmete, İvana vb.

Ona - ей (Kadın) Ayşeye, Fatmaya, Olgaya vb.

Bize - нам

Size - вам

Onlara - им

Ты сказал мне? Sen bana söyledin mi?

Я сказал тебе? Ben sana söyledim mi?

Ольга сказала ему? Olga ona söyledi mi?

Ольга сказала ей? Olga ona söyledi mi?

Ольга сказала нам? Olga bize söyledi mi?

Ольга сказала вам? Olga size söyledi mi?

Ольга сказала им? Olga onlara söyledi mi?

4- Творительный Падеж (-ile hali)

Benimle - мной

Seninle - тобой

Onunla - ним (Erkek) Ahmetle, Mehmetle, İvanla vb.

Onunla - ней (Kadın) Ayşeyle, Fatmayla, Olgayla vb.

Bizimle - нами

Sizinle - вами

Onlarla - ними

Они пришли со мной - Onlar benimle geldi.

Они пришли с тобой Onlar seninle geldi.

Они пришли с ним Onlar onunla geldi.

Они пришли с ней Onlar onunla geldi.

Они пришли с нами Onlar bizimle geldi.

Они пришли с вами Onlar sizinle geldi

Они пришли с ними Onlar onlarla geldi.

5- Предложный Падеж (-de hali, hakkında)

Benim hakkımda - обо мне

Senin hakkında - о тебе

Onun hakkında - о нём

Onun hakkında - о ней

Bizim hakkımızda - о нас

Sizin hakkınızda - о вас

Onların hakkında - о них

Что думают обо мне? Benim hakkımda ne düşünüyorlar?

Что думают о тебе? Senin hakkında ne düşünüyorlar?

Что думают о нём? Onun hakkında ne düşünüyorlar?

Что думают о ней? Onun hakkında ne düşünüyorlar?

Что думают о нас? Bizim hakkımızda ne düşünüyorlar?

Что думают о вас? Sizin hakkınızda ne düşünüyorlar?

Что думают о них? Onların hakkında ne düşünüyorlar?

Ulaş POLATLI

Yorumlar