Biyografi Türünün Özellikleri
Biyografi
Biyografi ya da yaşam öyküsü, bir kişinin yaşamını ayrıntılı bir biçimde açıklayan bir edebiyat türüdür. Kişi kendi hayatını anlatıyorsa buna otobiyografi, şairlerin yaşam hikâyesi anlatılıyorsa da buna tezkire denir. Biyografiler eğitim, iş, ilişkiler ve ölüm gibi temel olaylardan daha fazlasını içerir. Bir biyografi, bir konunun yaşam öyküsünü sunar, deneyimle ilgili samimi ayrıntılar da dahil olmak üzere yaşamlarının çeşitli yönlerini vurgular ve öznenin kişiliğinin bir analizini içerir.[1]
Biyografik eserler genellikle kurgusal değildir, ancak kurgu bir kişinin hayatını betimlemek için de kullanılabilir. Biyografik kapsamın derinlemesine bir biçimine eski yazı denir. Edebiyattan filme kadar çeşitli mecralarda yapılan çalışmalar biyografi olarak bilinen edebiyat türünü oluşturur.
Plutarhos'un Paralel Yaşamlar'ı klasik biyografi yazımını etkileyen bir eserdi.[2]
Etimoloji[değiştir
Ana Başlıklar;
Biyografi Nedir?
Edebiyat, kültür, sanat, siyaset, bilim, iş dünyası ve spor alanlarında eser ve çalışmalarıyla ün yapmış kişilerin yaşam öyküsünü anlatan yazı türüne biyografi denir.
Biyografi sözcüğü Fransızca kökenli olup &#;bio&#; (yaşam) ve &#;graphie&#; (yazı, çizgi) sözcüklerinin birleşmesinden oluşmuştur. Bu sözcüğün Türk edebiyatındaki ilk karşılığı Tanzimat Dönemi’nde kullanılan “tercüme-i hâl” (öz geçmiş) sözcüğüdür. Bu türün divan edebiyatındaki karşılığı &#;tezkire&#;dir. Şairlerin hayatlarını anlatmak için hazırlanan ve &#;tezkire-i şuara&#; (şairler tezkiresi) diye anılan yapıtlar da bu türün bir örneğidir
Biyografilerin yazılmasındaki amaç; tanınmış, belli bir alanda yararlı olmuş kişilerin çektikleri sıkıntıları, karşılaştıkları engelleri, başarıya nasıl ulaştıklarını anlatmaktır. Okuyucu, topluma örnek olan bu kişileri yakından tanıma imkânına kavuşur ve bu insanların başarı öykülerinden etkilenerek kendi koşullarını en iyi biçimde değerlendirme yolunu seçer.
Biyografiler de anı ve günlükler gibi sanata, edebiyata, tarihe ışık tutar. Anma ve kutlama günlerinde, sanat gecelerinde bu tür yazılardan yararlanılır. Ayrıca, biyografiler; belli bir dönemin olaylarını, toplumun yapısını ve sanatını da belgeler niteliktedir.
Biyografi de kişi hakkındaki bilgi ve veriler belli bir sıra takip edilerek anlatılır. Bu sırayı şöyle oluşturabiliriz:
- Kişinin mensup olduğu ailesi ve çevresi
- Doğum yeri ve yılı
- Doğum tarihine denk gelen önemli toplumsal olaylar
- Çocukluk, gençlik yılları
- Aşamalı olarak öğrenim yılları, okuduğu okullar
- Yaşadığı, tanık olduğu olaylar; gördüğü ve etkilendiği kişiler
- Kişilik özelliği, hoşlandığı şeyler ve meşguliyeti
- Eserleri, çalışmaları, görüş ve düşünceleri, bunlardaki değişme ve gelişmeler
- Yaşıyorsa son durumu ve meşguliyeti; ölmüşse ölüm nedeni, ölüm tarihi ve yeri
Biyografinin Özellikleri
- Yaşam hikâyesi anlatılacak olan kişi sıradan biri değil, topluma faydalı olmuş, toplum tarafından tanınmış biri olmalıdır.
- Biyografisi yazılacak kişinin topluma örnek olacak özelliklerine ve çalışmalarına ağırlık verilmelidir.
- Yaşam öyküsü yazılacak kişi hakkında iyi bir araştırma yapılmalı, kişiyle ilgili, yakın çevresinden, yazılı kaynaklardan veya eğer yaşıyorsa doğrudan kendisinden bilgiler derlenmelidir.
- Anlatılacak kişi hakkında başkalarının yazmış olduğu yazılar ve biyografiler varsa bunlar bulunup okunmalıdır.
- Nesnel bir yaklaşımla biyografi yazılmalıdır. Çünkü biyografiler belge niteliği taşır ve bu eserlerde öznelliğe yer verilmez.
- Biyografilerde gereksiz ayrıntılara girilmez. Kişinin özel hayatıyla ilgili fazla ayrıntıya girmek, onun asıl özelliklerini ikinci planda bırakabilir, böylece biyografinin öğretici bir yanı kalmaz.
- Biyografide kişinin iç dünyasından ziyade dış dünyası anlatılır.
- Biyografi kesinlikle kronolojik sıraya göre yazılır. Kişinin doğumundan o anki durumuna, eğer ölmüşse ölümüne kadarki süreç ele alınır.
- Biyografiler açık, yalın ve duru dille yazılır.
- Üçüncü kişil ağzıyla anlatılır.
- Anlatımda akıcılık ve heyecan yoktur; daha çok öğreticilik amaçlandığı için ciddi bir üslup vardır.
- Biyografilerde en çok açıklayıcı anlatıma başvurulur. Konuya göre öyküleyici ve betimleyici anlatımlara da yer verilebilir.
- Dil, göndergesel işlevde kullanılır.
- “Plutarkhors” bu türün ilk yazarı olarak bilinir.
- Biyografinin Divan edebiyatında karşılığı &#;tezkire&#; olarak bilinir.
- Ali Şir Nevai’nin “Mecalisü’n-Nefais” adlı eseri ilk şairler tezkiresi olarak bilinir.
Biyografi Türünün Önemli Eserleri
- Recaizade Mahmut Ekrem &#; Kudemadan Birkaç Şair
- Muallim Naci &#; Osmanlı Şairleri
- Beşir Fuad &#; Viktor Hugo
- Süleyman Nazif &#; Mehmet Akif
- Kenan Akyüz &#; Tevfik Fikret
- Mehmet Kaplan &#; Namık Kemal Hayatı ve Eserleri
- Olcay Önertoy &#; Halit Ziya Uşaklıgil, Romancılığı ve Romanımızdaki Yeri
- Birol Emil &#; Mizancı Murad Bey, Hayatı ve Eserleri
- Nurullah Çetin &#; Behçet Necatigil, Hayatı, Sanatı ve Eserleri
» Biyografi türünün tarihi hakkında bilgi için Biyografinin Tarihsel Gelişimi adlı yazımızı inceleyebilirsiniz.
Biyografi Örnekleri
Yakup Kadri Karaosmanoğlu
Yakup Kadri Karaosmanoğlu, 27 Mart ’da Kahire’de doğdu. İlköğrenimine 6 yaşındayken Manisa’da başladı. ’te İzmir İdadisi’ne girdi. Burada Ömer Seyfettin, Şehabettin Süleyman ile tanıştı. ’te annesiyle birlikte Mısır’a gitti. Öğrenimini İskenderiye’deki bir Fransız okulunda tamamladı. II. Meşrutiyet’in ilanından kısa bir süre önce İstanbul’a geldi. ’de başladığı İstanbul Hukuk Mektebini bitirmedi. ’da Şehabettin Süleyman aracılığıyla Fer-i Ati topluluğuna katıldı. ’da tedavi olmak için gittiği İsviçre’de üç yıl kaldı.Cumhuriyet’in ilanından sonra ’te Mardin, ’de Manisa milletvekili oldu. Tiran elçiliğine atandı. ’te Prag, ’da La Hay, ’de Bern, ’da Tahran, ve ’de yine Bern elçiliklerine getirildi. 27 Mayıs ’tan sonra Kurucu Meclis üyeliğine seçildi. Siyasal hayatının son görevi arasındaki Manisa milletvekilliği oldu.
Yazar, diplomat, politikacı olarak ün kazanan Yakup Kadri roman, öykü, anı, mensur şiir, oyun, makale türlerinde eserler verdi. Batı edebiyatı özelliklerine de sıkı sıkıya bağlı kaldı. Balzac, Flaubert ve Zola’dan etkilendi. Eserlerinde belli tarihsel dönemleri ele aldı. Kiralık Konak I. Dünya savaşı öncesinin, Hüküm Gecesi II. Meşrutiyet’in, Sodom ve Gomore Mütareke döneminin, Yaban Kurtuluş Savaşı yıllarının, Ankara Cumhuriyetin’in ilk on yılının, Bir Sürgün II. Abdülhamit döneminin işlendiği romanlardır. Panorama yıllarını kapsar. ’te sonra da anıları dışında kitap yazmadı. Romanları arasında en ünlüleri Nur Baba, Kiralık Konak ve Yaban’dır. 13 Aralık ’te Ankara’da öldü.
FUZULİ (Divan Edebiyatı Antolojisi) - Fuat Köprülü
&#;Fuzuli&#; mahlasıyla tanınan Mehmet bin Süleyman&#;ın nerede ve hangi yılda doğduğunu kesin olarak bilmiyoruz. Yaklaşık olarak yüzyılın son yıllarında Kerbela&#;da ya da Hille&#;de doğduğu söylenebilir. &#;Bayat&#; adlı eski bir Türk aşiretindendir. Kuvvetli bir öğrenim görerek zamanının bütün bilgilerini elde eden ve yetiştiği alan dolayısıyla Türkçeden başka Arap ve Acem dillerini de pek iyi öğrenen Fuzuli bu üç dilde nazımla ve nesirle birçok eser yazdı: Türkçe Divan: Çeşitli basmaları ve yazmaları vardır. Farsça Divan: Nesirle yazılmış ön sözünde ozanın hayatı ve düşünceleri üzerine önemli bilgi bulunan bu Divan&#;ın çeşitli nüshaları vardır. Leyla ve Mecnun: İstanbul, Tebriz, Taşkent&#;te basılmış, çeşitli nüshaları vardır. Hadikat&#;üs Süeda: Kerbela olayını anlatan bu nesirle yazılmış eserin çeşitli basmaları vardır. Nişancı Paşa Mektubu: Daha çok &#;Şikayetname&#; adıyla tanınmış mektup. Arapça Divan&#;ı da vardır.
» Önerilen:Kişisel Hayatı Konu Alan Gelişen Metin Türleri
» Önerilen:Öğretici Metinler
TYT Konuları
AYT Konuları
Üniversite Taban Puanları
nest...
Ana Başlıklar;
Biyografi Nedir?
Edebiyat, kültür, sanat, siyaset, bilim, iş dünyası ve spor alanlarında eser ve çalışmalarıyla ün yapmış kişilerin yaşam öyküsünü anlatan yazı türüne biyografi denir.
Biyografi sözcüğü Fransızca kökenli olup &#;bio&#; (yaşam) ve &#;graphie&#; (yazı, çizgi) sözcüklerinin birleşmesinden oluşmuştur. Bu sözcüğün Türk edebiyatındaki ilk karşılığı Tanzimat Dönemi’nde kullanılan “tercüme-i hâl” (öz geçmiş) sözcüğüdür. Bu türün divan edebiyatındaki karşılığı &#;tezkire&#;dir. Şairlerin hayatlarını anlatmak için hazırlanan ve &#;tezkire-i şuara&#; (şairler tezkiresi) diye anılan yapıtlar da bu türün bir örneğidir
Biyografilerin yazılmasındaki amaç; tanınmış, belli bir alanda yararlı olmuş kişilerin çektikleri sıkıntıları, karşılaştıkları engelleri, başarıya nasıl ulaştıklarını anlatmaktır. Okuyucu, topluma örnek olan bu kişileri yakından tanıma imkânına kavuşur ve bu insanların başarı öykülerinden etkilenerek kendi koşullarını en iyi biçimde değerlendirme yolunu seçer.
Biyografiler de anı ve günlükler gibi sanata, edebiyata, tarihe ışık tutar. Anma ve kutlama günlerinde, sanat gecelerinde bu tür yazılardan yararlanılır. Ayrıca, biyografiler; belli bir dönemin olaylarını, toplumun yapısını ve sanatını da belgeler niteliktedir.
Biyografi de kişi hakkındaki bilgi ve veriler belli bir sıra takip edilerek anlatılır. Bu sırayı şöyle oluşturabiliriz:
- Kişinin mensup olduğu ailesi ve çevresi
- Doğum yeri ve yılı
- Doğum tarihine denk gelen önemli toplumsal olaylar
- Çocukluk, gençlik yılları
- Aşamalı olarak öğrenim yılları, okuduğu okullar
- Yaşadığı, tanık olduğu olaylar; gördüğü ve etkilendiği kişiler
- Kişilik özelliği, hoşlandığı şeyler ve meşguliyeti
- Eserleri, çalışmaları, görüş ve düşünceleri, bunlardaki değişme ve gelişmeler
- Yaşıyorsa son durumu ve meşguliyeti; ölmüşse ölüm nedeni, ölüm tarihi ve yeri
Biyografinin Özellikleri
- Yaşam hikâyesi anlatılacak olan kişi sıradan biri değil, topluma faydalı olmuş, toplum tarafından tanınmış biri olmalıdır.
- Biyografisi yazılacak kişinin topluma örnek olacak özelliklerine ve çalışmalarına ağırlık verilmelidir.
- Yaşam öyküsü yazılacak kişi hakkında iyi bir araştırma yapılmalı, kişiyle ilgili, yakın çevresinden, yazılı kaynaklardan veya eğer yaşıyorsa doğrudan kendisinden bilgiler derlenmelidir.
- Anlatılacak kişi hakkında başkalarının yazmış olduğu yazılar ve biyografiler varsa bunlar bulunup okunmalıdır.
- Nesnel bir yaklaşımla biyografi yazılmalıdır. Çünkü biyografiler belge niteliği taşır ve bu eserlerde öznelliğe yer verilmez.
- Biyografilerde gereksiz ayrıntılara girilmez. Kişinin özel hayatıyla ilgili fazla ayrıntıya girmek, onun asıl özelliklerini ikinci planda bırakabilir, böylece biyografinin öğretici bir yanı kalmaz.
- Biyografide kişinin iç dünyasından ziyade dış dünyası anlatılır.
- Biyografi kesinlikle kronolojik sıraya göre yazılır. Kişinin doğumundan o anki durumuna, eğer ölmüşse ölümüne kadarki süreç ele alınır.
- Biyografiler açık, yalın ve duru dille yazılır.
- Üçüncü kişil ağzıyla anlatılır.
- Anlatımda akıcılık ve heyecan yoktur; daha çok öğreticilik amaçlandığı için ciddi bir üslup vardır.
- Biyografilerde en çok açıklayıcı anlatıma başvurulur. Konuya göre öyküleyici ve betimleyici anlatımlara da yer verilebilir.
- Dil, göndergesel işlevde kullanılır.
- “Plutarkhors” bu türün ilk yazarı olarak bilinir.
- Biyografinin Divan edebiyatında karşılığı &#;tezkire&#; olarak bilinir.
- Ali Şir Nevai’nin “Mecalisü’n-Nefais” adlı eseri ilk şairler tezkiresi olarak bilinir.
Biyografi Türünün Önemli Eserleri
- Recaizade Mahmut Ekrem &#; Kudemadan Birkaç Şair
- Muallim Naci &#; Osmanlı Şairleri
- Beşir Fuad &#; Viktor Hugo
- Süleyman Nazif &#; Mehmet Akif
- Kenan Akyüz &#; Tevfik Fikret
- Mehmet Kaplan &#; Namık Kemal Hayatı ve Eserleri
- Olcay Önertoy &#; Halit Ziya Uşaklıgil, Romancılığı ve Romanımızdaki Yeri
- Birol Emil &#; Mizancı Murad Bey, Hayatı ve Eserleri
- Nurullah Çetin &#; Behçet Necatigil, Hayatı, Sanatı ve Eserleri
» Biyografi türünün tarihi hakkında bilgi için Biyografinin Tarihsel Gelişimi adlı yazımızı inceleyebilirsiniz.
Biyografi Örnekleri
Yakup Kadri Karaosmanoğlu
Yakup Kadri Karaosmanoğlu, 27 Mart ’da Kahire’de doğdu. İlköğrenimine 6 yaşındayken Manisa’da başladı. ’te İzmir İdadisi’ne girdi. Burada Ömer Seyfettin, Şehabettin Süleyman ile tanıştı. ’te annesiyle birlikte Mısır’a gitti. Öğrenimini İskenderiye’deki bir Fransız okulunda tamamladı. II. Meşrutiyet’in ilanından kısa bir süre önce İstanbul’a geldi. ’de başladığı İstanbul Hukuk Mektebini bitirmedi. ’da Şehabettin Süleyman aracılığıyla Fer-i Ati topluluğuna katıldı. ’da tedavi olmak için gittiği İsviçre’de üç yıl kaldı.
Cumhuriyet’in ilanından sonra ’te Mardin, ’de Manisa milletvekili oldu. Tiran elçiliğine atandı. ’te Prag, ’da La Hay, ’de Bern, ’da Tahran, ve ’de yine Bern elçiliklerine getirildi. 27 Mayıs ’tan sonra Kurucu Meclis üyeliğine seçildi. Siyasal hayatının son görevi arasındaki Manisa milletvekilliği oldu.
Yazar, diplomat, politikacı olarak ün kazanan Yakup Kadri roman, öykü, anı, mensur şiir, oyun, makale türlerinde eserler verdi. Batı edebiyatı özelliklerine de sıkı sıkıya bağlı kaldı. Balzac, Flaubert ve Zola’dan etkilendi. Eserlerinde belli tarihsel dönemleri ele aldı. Kiralık Konak I. Dünya savaşı öncesinin, Hüküm Gecesi II. Meşrutiyet’in, Sodom ve Gomore Mütareke döneminin, Yaban Kurtuluş Savaşı yıllarının, Ankara Cumhuriyetin’in ilk on yılının, Bir Sürgün II. Abdülhamit döneminin işlendiği romanlardır. Panorama yıllarını kapsar. ’te sonra da anıları dışında kitap yazmadı. Romanları arasında en ünlüleri Nur Baba, Kiralık Konak ve Yaban’dır. 13 Aralık ’te Ankara’da öldü.
FUZULİ (Divan Edebiyatı Antolojisi) - Fuat Köprülü
&#;Fuzuli&#; mahlasıyla tanınan Mehmet bin Süleyman&#;ın nerede ve hangi yılda doğduğunu kesin olarak bilmiyoruz. Yaklaşık olarak yüzyılın son yıllarında Kerbela&#;da ya da Hille&#;de doğduğu söylenebilir. &#;Bayat&#; adlı eski bir Türk aşiretindendir. Kuvvetli bir öğrenim görerek zamanının bütün bilgilerini elde eden ve yetiştiği alan dolayısıyla Türkçeden başka Arap ve Acem dillerini de pek iyi öğrenen Fuzuli bu üç dilde nazımla ve nesirle birçok eser yazdı: Türkçe Divan: Çeşitli basmaları ve yazmaları vardır. Farsça Divan: Nesirle yazılmış ön sözünde ozanın hayatı ve düşünceleri üzerine önemli bilgi bulunan bu Divan&#;ın çeşitli nüshaları vardır. Leyla ve Mecnun: İstanbul, Tebriz, Taşkent&#;te basılmış, çeşitli nüshaları vardır. Hadikat&#;üs Süeda: Kerbela olayını anlatan bu nesirle yazılmış eserin çeşitli basmaları vardır. Nişancı Paşa Mektubu: Daha çok &#;Şikayetname&#; adıyla tanınmış mektup. Arapça Divan&#;ı da vardır.
» Önerilen:Kişisel Hayatı Konu Alan Gelişen Metin Türleri
» Önerilen:Öğretici Metinler
AYT Konuları
Üniversite Taban Puanları
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası