Yetişkinlerde Gaz Problemi Nasıl Çözülür

Gaz Sancısı Nedir?

Herkesin vücudunda gaz vardır. Gaz varlığı rahatsız edici ve utanç verici olabilir, ancak gaz sancısı yaşamı tehdit edici bir problem değildir. Vücuttaki gaz, ağız aracılığıyla geğirme yoluyla veya rektumdan geçirilerek dışarı atılır. Çoğu insan günde yaklaşık 1 ila 4 litre gaz üretir ve günde yaklaşık 14 kez gaz çıkarır.

Gaz karbondioksit, oksijen, nitrojen, hidrojen ve metan gibi çoğu kokusuz buharlardan oluşur. Kalın bağırsaktaki bakteriler ise kükürt içeren gazları salgılayarak hoş olmayan bir gaz kokusu üretir.

Sindirim sisteminde gaza ne sebep olur?

Sindirim sistemindeki gaz iki kaynaktan gelmektedir:

• Aerophagia (hava yutma). Hava yutmaya genellikle hızlı yemek veya içmek, sakız çiğnemek, sigara içmek veya gevşek takma dişler takmak neden olur.

Geğirme, yutulan havanın mideden ayrılmasını en çok sağlayan aktivitedir. Geğirme sonucu atılamayan gaz kısmen ince bağırsakta emilir ve küçük bir kısmı kalın bağırsağa girerek rektumdan atılır.

• Kalın bağırsakta (kolon) doğal olarak bulunan zararsız bakteriler tarafından bazı sindirilmemiş gıdaların parçalanması

Bazı karbonhidratlar (şeker, nişastalar ve lif), belirli enzimlerin eksikliği veya yokluğu nedeniyle ince bağırsakta sindirilmez. Sindirilmemiş veya emilmemiş yiyecek daha sonra, zararsız ve normal bakterilerin bu maddeleri parçaladığı kalın bağırsağa geçer. Bu işlem hidrojen, karbondioksit ve tüm insanların yaklaşık üçte birinde rektumdan salınan metan gazları üretir.

Aşırı Gaz Oluşumu Nedeni Olan Yiyecekler

Ulusal Diyabet ve Sindirim ve Böbrek Hastalıkları Enstitüsü'ne göre, karbonhidrat içeren gıdaların çoğu gaz çıkarma nedeni olabilirken, yağ ve protein içeren besinler daha az gaz çıkarmaya neden olur. Gaza neden olan yiyeceklerden bazıları şunlardır:

• Rafinoz. Fasulye, lahana, Brüksel lahanası, brokoli, kuşkonmaz, diğer sebzeler ve tam tahıllarda bulunan karmaşık bir şeker.
• Laktoz. Peynir, dondurma gibi süt ve süt ürünlerinde, ekmek, tahıl gevreği ve salata sosu gibi işlenmiş gıdalarda bulunan doğal bir şekerdir. Bu yiyecekleri yedikten sonra gaz sancısı oluşumu, laktoz intoleransınız olduğu anlamına gelebilir.
• Fruktoz. Soğan, enginar, armut ve buğdayda bulunan bir şekerdir. Fruktoz ayrıca bazı alkolsüz içeceklerde ve meyveli içeceklerde tatlandırıcı olarak kullanılmaktadır.
• Sorbitol. Elma, armut, şeftali ve kuru erik gibi meyvelerde doğal olarak bulunan bir şekerdir. Sorbitol ayrıca birçok diyet gıdasında, şekersiz sakızlarda yapay tatlandırıcı olarak kullanılmaktadır.
• Nişastalar. Patates, mısır, erişte ve buğday gibi çoğu nişasta kalın bağırsakta parçalandıkça gaz üretir. (Pirinç, gaza neden olmayan tek nişastadır.)
• Çözünür lif. Suda kolaylıkla çözünen ve bağırsaklarda yumuşak, jel benzeri bir doku alan lif; yulaf kepeği, fasulye, bezelye ve çoğu meyvede bulunur.
• Çözünmez lif. Buğday kepeğinde ve bazı sebzelerde bulunan, esasen değişmeden bağırsaklardan geçen ve çok az gaz üreten bir lif türü.

Gaz Sancısının Belirtileri Nelerdir?

Aşırı gaz nedeni ile kronik semptomların oluşması nadirdir. Aşağıdakiler gaz sancısı nedeniyle oluşabilecek semptomlarıdır. Bununla birlikte, her birey semptomları farklı şekilde yaşayabilir. Gaz sancısının belirtileri şunları içerebilir:

• Geğirme. Yemek sırasında veya sonrasında geğirme normaldir.

Kronik sürekli geğirme, peptik ülser hastalığı, gastroözofageal reflü hastalığı (GERD) veya gastrit gibi bir üst gastrointestinal bölge hastalığının belirtisi olabilir.

• Gaz Çıkarma. Günde 14 ila 23 kez gaz geçişi normal kabul edilir.
• Karın şişkinliği. Şişkinlik genellikle irritabl bağırsak sendromu (IBS) gibi bir bağırsak hareketliliği bozukluğunun sonucudur. Motilite bozuklukları, bağırsak kaslarının anormal hareketleri ve kasılmaları ile karakterizedir. 

Crohn hastalığı, huzursuz bağırsak sendromu, kolon kanseri veya bağırsak tıkanmasına neden olan herhangi bir hastalık da karın şişkinliğe neden olabilir.

Ameliyattan kaynaklanan fıtıklar veya yara dokuları da şişkinliğe ve ağrıya neden olabilir.

Yağlı yiyecekler midenin boşalmasını geciktirerek şişkinlik ve rahatsızlığa neden olabilir, ancak çok fazla gaz sancısına neden olmaz.

• Karın ağrısı ve rahatsızlık hissi. Bağırsaktaki gaz bazı kişilerde ağrıya neden olur. Ağrı, kolonun sol tarafında olduğunda kalp hastalığı ile, sağ tarafında toplandığında ise, safra kesesi taşları veya apandisit ile karıştırılabilir.
• Kabızlık. Düşük lifli diyet, opioid ilaçları veya antikolinerjik ilaç kullanımı gibi sindirim sürecini yavaşlatarak kabızlığa sebep olabilecek herhangi bir şey, bağırsak fonksiyonunu frenleyerek gaz sancısı oluşumuna sebep olabilir.

Gaz sancısı semptomları diğer tıbbi durumlar veya sorunların belirtileri ile benzerlik gösterebilir. Kesin teşhis için daima doktorunuza danışın.

Sindirim sistemindeki aşırı gaz nasıl teşhis edilir?

Gaz sancıları, keşfedilmesi ve tanı konulması gereken ciddi bir rahatsızlıktan kaynaklanabilir. Doktorunuz tanı koymak için önce fizik muayene gerçekleştirecektir. Fizik muayene sırasında doktorunuz, herhangi bir hassasiyet olup olmadığını ve herhangi bir anormallik hissedip hissetmediğini belirlemek için karnınıza dokunabilir. Karnınızın sesini bir stetoskopla dinlemek, doktorunuzun sindirim sisteminizin ne kadar iyi çalıştığını belirlemesine yardımcı olabilir. Muayenenize ve kilo kaybı, dışkıda kan veya ishal gibi diğer belirti ve semptomların varlığına bağlı olarak doktorunuz teşhise yardımcı olmak için aşağıdaki bahsedilen bazı ek testleri isteyebilir:

• Kan testi
• Karın röntgeni
• Beslenme aktiviteleriniz hakkında bilgi. Belirli bir süre boyunca tüketilen yiyecek ve içeceklerin bir günlüğünü tutmanız ve / veya gün içinde kaç kez gaz çıkardığınızı saymanız istenebilir.
• Kolonoskopi. 50 yaş ve üstü kişiler ve ailesinde kolon kanseri öyküsü olan kişilerde kolorektal kanser olasılığı düşünülmektedir. Kolonoskopi, doktorun kalın bağırsağın tüm uzunluğunu görmesine izin veren ve genellikle anormal büyümeleri, iltihaplı dokuları, ülserleri ve kanamayı belirlemeye yardımcı olabilen bir prosedürdür. Uzun, esnek, ışıklı bir tüp olan bir kolonoskopun rektumdan kolona kadar sokulmasını içerir. Kolonoskop, doktorun kolonun astarını görmesine, daha fazla inceleme için doku çıkarabilmesine ve keşfedilen bazı sorunları tedavi etmesine izin verir.
• Sigmoidoskopi. Sigmoidoskopi, doktorun kalın bağırsağın bir kısmının içini incelemesine izin veren ve ishal, karın ağrısı, kabızlık ve kanamanın nedenlerini belirlemede yardımcı olan bir teşhis prosedürüdür. Sigmoidoskop adı verilen kısa, esnek, ışıklı bir tüp rektum yoluyla bağırsağa yerleştirilir. 

Gaz Sancısı Tedavisi

Gaz sancısının kesin çözümü yoktur. Sindirim sistemindeki gaz sancısı için özel tedavi, aşağıdakilere göre doktorunuz tarafından belirlenecektir:

• Yaşınız, genel sağlığınız ve tıbbi geçmişiniz
• Durumun kapsamı
• Belirli ilaçlara, prosedürlere veya tedavilere toleransınız
• Durumun seyri için beklentiler
• Fikriniz veya tercihiniz

Gaz ağrılarınız başka bir sağlık sorunundan kaynaklanıyorsa, altta yatan durumu tedavi etmek rahatlama sağlayabilir. Aksi takdirde, gaz sıkışması genellikle diyet değişiklikleri, yaşam tarzı değişiklikleri veya reçetesiz satılan gaz giderici ilaçlarla tedavi edilir. Çözüm herkes için aynı olmasa da, küçük bir deneme yanılma sonrasında çoğu insan biraz rahatlama bulabilir.

Gaz Sancısına Ne İyi Gelir

Gaz Sancısı Tedavisinde Diyet

Beslenme değişiklikleri vücudunuzun ürettiği gaz miktarını azaltmaya veya gazın sisteminizde daha hızlı hareket etmesine yardımcı olabilir. Diyetinizin ve gaz sancısı belirtilerinin günlüğünü tutmak, doktorunuza yardımcı olur ve diyetinizdeki değişiklikler için en iyi seçenekleri belirlemenize olanak sağlar. Bazı besinleri tüketmeyi bırakmanız veya daha küçük porsiyonlar yemeye başlamanız gerekebilir.

Aşağıdaki diyet tavsiyelerine uymak gaz sancısının belirtilerini iyileştirebilir:

• Yüksek Lifli Yiyecekleri Tüketmemek. Gaza neden olabilen yüksek lifli yiyecekler arasında fasulye, soğan, brokoli, Brüksel lahanası, lahana, karnabahar, enginar, kuşkonmaz, armut, elma, şeftali, kuru erik, tam buğday ve kepek bulunur. Hangi yiyeceklerin sizi en çok etkilediğini deneme yanılma yoluyla keşfedebilirsiniz. Yüksek lifli gıdalardan birkaç hafta uzak durabilir ve yavaş yavaş tekrar tüketmeye başlayarak sorunun yüksek lifli gıdalardan kaynaklanıp kaynaklanmadığını araştırabilirsiniz. Lifli besin alımını sürdürebileceğiniz sağlıklı bir diyet planı için doktorunuzla konuşun.
• Süt Ürünlerinden Uzak Durmak. Diyetinizdeki süt ürünlerini azaltmak gaz sancısı semptomlarını azaltabilir. Ayrıca, sindirime yardımcı olması için laktoz içermeyen süt ürünlerini deneyebilir veya laktaz takviyeli süt ürünleri alabilirsiniz.
• Kızarmış veya yağlı yiyeceklerin tüketimini azaltın. Yağ, bağırsaklardan gazın temizlenmesini geciktirir. Kızarmış veya yağlı yiyecekleri azaltmak gaz sancısını azaltabilir.
• Gazlı içecek tüketimini azaltın. Gazlı içecek tüketmeyin veya azaltın.
• Lif takviyeleri hakkında bilgi alın. Bir lif takviyesi kullanıyorsanız, sizin için en iyi olan lif takviyesinin miktarı ve türü hakkında doktorunuzla konuşun.
• Su tüketimini arttırın. Kabızlığı önlemeye yardımcı olmak için, gün boyunca ve öğünlerinizle birlikte su için.

Gaz Sancısı Tedavisinde Reçetesiz İlaçlar ve Takviyeler

Aşağıdakiler bazı kişilerde gaz sancısı semptomlarını azaltabilir:

• Fasulye ve diğer sebzelerdeki karbonhidratların parçalanmasına yardımcı olan alfa galaktosidaz
• Laktoz intoleransınız varsa, süt ürünlerindeki (laktoz) şekeri sindirmenize yardımcı olarak gaz sancılarını azaltan laktaz takviyeleri. Hamileyseniz veya emziriyorsanız, laktaz takviyeleri kullanmadan önce doktorunuzla konuşun.
• Gazdaki baloncukları parçalamaya yardımcı olarak gazın sindirim sisteminizden geçmesine yardımcı olabilen simetikon. Gaz semptomlarını hafifletmedeki etkinliğine dair çok az klinik kanıt vardır.

Gaz Sancısı Tedavisinde Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Yaşam tarzı değişiklikleri yapmak aşırı gaz varlığı ve gaz sancısını azaltmaya veya hafifletmeye yardımcı olabilir.

• Daha küçük porsiyonlarla yemek tüketin. Sağlıklı bir beslenme programının içindeki bir çok besin gaz oluşumuna neden olabilir. Gaz oluşturabilecek yiyecekleri daha küçük porsiyonlarda tüketmeyi deneyin.
• Yavaş yiyin ve yemeğinizi iyice çiğneyin.
• Sakız çiğnemekten, sert şekerleri emmekten ve içecekleri pipetle içmekten kaçının. Bu aktiviteler daha fazla hava yutmanıza neden olabilir.
• Sigara içmeyin. Sigara içmek, yuttuğunuz hava miktarını artırabilir. Bırakmak için yardıma ihtiyacınız varsa doktorunuzla konuşun.
• Egzersiz yapın. Düzenli egzersiz, kolonunuzdan gazın salınmasını önleyebilecek bir problem olan kabızlık riskini azaltır.

Gaz Sancısı Nasıl Önlenir 

• Sağlıklı beslenme alışkanlıkları
• Gaz giderici ilaç kullanımı
• Yutulan hava miktarını azaltmak

Lif açısından zengin besinlerle beslenmek, susuz kalmamak ve egzersiz yapmak, gaz sancıları yaşamamak için uzun vadede iyi bir yaklaşımdır. Bu önlemlerin gaz sancısı problemini iyileştirmediği durumlarda, polietilen glikol müshil kullanımı düşünülebilir.

Gaz Sancısı Nedir? Gaz Sancısına Ne İyi Gelir? Hakkında Bizimle İletişime Geçin

Türkiye'de her 4 kişiden birinde görülen şişkinlik ve gaz problemine ilişkin bilgiler veren Gastroenteroloji Uzmanı Doç. Dr. Suna Yapalı, 9 öneri sıraladı.

Gastroenteroloji Uzmanı Doç. Dr. Suna Yapalı “Gaz ve şişkinlik yaşam kalitesini etkileyen önemli bir sorun. Toplumumuzda yaklaşık her 4 kişiden birinde görülüyor ve gastroenteroloji poliklinik başvurularının önemli bir kısmını oluşturuyor. Hastalar, midede ya da karında gaz, geğirme, karında şişkinlik ve aşırı gaz çıkarma yakınması ile başvurmaktadırlar. Gaz ve şişkinlik tedavisi oldukça zordur, hastalar ilaçlara rağmen şikayetleri tekrarladığı için genellikle mutsuzdurlar. Bu nedenle iyi bir hekim-hasta işbirliği ile hastalara zaman ayrılarak sebeplerin ve düzeltilebilir faktörlerin anlatılması başarı oranlarını artıracaktır” diyor.

Karında şişkinlik ve gaz yakınmasının altta yatan faktörlerinin mutlaka araştırılması gerektiğini belirten Doç. Dr. Suna Yapalı, herhangi bir hastalıktan kaynaklanmıyorsa kişinin tükettiği besinler ve yaşam tarzı ile ilişkili olduğunu, alınacak bazı önlemlerin sorunla mücadelede fayda sağlayabileceğini söylüyor. Doç. Dr. Suna Yapalı, gaz ve şişkinliktene kurtulmanın 9 yolunu anlattı, çok önemli uyarılar ve önerilerde bulundu.

1.Aşırı hava yutmayın!

Yutulan hava, sindirim sistemindeki gazın en önemli sebeplerinden birisi. Hızlı yemek yemek, yemek yerken konuşmak, sakız çiğnemek, sigara, puro ya da pipo kullanmak, içecekleri pipetle içmek, derin iç çekmek daha fazla hava yutulmasına neden olurken gaz ve şişkinliğe yol açıyor. Hava dışarı atılamazsa aşağıya bağırsaklara inerek karında dolgunluk, şişkinlik ve ağrıya yol açabiliyor. Bu nedenle telaşeden uzak, iyice çiğneyerek yemek yemeli, yerken çok konuşmamalı, katı besinleri su ile yutmamalı, içecekler geniş ağızlı bardaklardan içilmeli, puro, pipo, sigara içmemeli, ağız açık uyumamalı ve derin iç çekmelerden kaçınılmalı.

2.Az yağlı ve küçük porsiyonlar tüketin

Bir oturuşta büyük porsiyonlar yerine, daha az ve daha sık yemeye özen gösterin. Yemekler az yağlı olmalı çünkü yağ ve hava beraberliğinde mide içerisindeki basınç artıyor, ayrıca yağlı gıdalar mide boşalımını yavaşlatarak karında rahatsızlık ve şişkinliğe yol açıyor.

3.Yemek sonrası uzanmayın

Kişinin oturuş ve duruş şekli gazın bağırsaklara iletilmesinde önemli rol oynuyor. Oturma pozisyonunda yutulan hava yemek borusundan geri çıkarak ağızdan atılırken, yatar pozisyonda ise ince bağırsaklara geçiyor. Yemeklerden sonra sırt üstü yatmayın. Dik oturun, ayakta durun ya da yürüyüş yapın. Ayrıca bazı kişilerde yapısal olarak karın kaslarındaki gevşeklik ve yemek sonrası kambur oturmaya bağlı olarak bağırsaklardan gaz çıkışı sağlanamıyor.

4.Yürüyüş ve egzersiz yapın

Fiziksel aktivite bağırsakları daha düzenli hareket ettirerek gaz atılımını ve dışkılamayı kolaylaştırıyor. Yemeklerden 2 saat sonra yapılan yürüyüş gazın atılmasını sağlıyor. Ayrıca yoga gibi karın kaslarını çalıştıran egzersizler de sindirim kanalından gaz çıkışına fayda sağlıyor.

5.Laktoz intoleransına dikkat

Gastroenteroloji Uzmanı Doç. Dr. Suna Yapalı “Bazı kişiler belirli karbonhidratları sindiremezler. Klasik bir örnek, süt ürünlerinde bulunan ana şeker olan laktozdur. Bu nedenle, büyük miktarlarda laktoz içeren süt, yoğurt, ayran, krema, tereyağı ve dondurma tüketmek, kramp ve ishal ile birlikte artan gaz üretimine yol açabilir. Laktoz içerikleri düşük olduğu için kaşar peyniri, beyaz peynir, süzme peynir, labne peynir ve lor peyniri gibi peynir türleri ciddi semptomlara yol açmıyorsa tüketilebilir” diyor.

6.Sebze, meyve ve lifli gıdada aşırıya kaçmayın

Lifli gıdalar sindirim sistemi sağlığı için gerekli ancak lifli gıda alımını yavaş yavaş artırın ve vücudunuzun adaptasyonunu sağlayın. Aşırı sebze ve meyve tüketiminin de gaz üretimini artıracağını unutmayın.

7.Gazlı, şekerli içecekler ve tatlandırıcılardan uzak durun

Gazlı içecekler, maden suyu, kola, bira, soda, fruktoz içeren meyve suları, tatlandırıcılar ve bu tatlandırıcıların kullanıldığı sakızlar dahil ürünler ile efervesan tabletlerden (suya atıldığı zaman küçük gaz kabarcıkları çıkartarak köpüren eriyen tabletler) uzak durun.

8.Bu besinleri tek başına tüketerek diyet listesi tutun

Brüksel lahanası, lahana, brokoli gibi gıdalar daha fazla gaz üretimine yol açarak gaz ve şişkinlik yakınmasına yol açabiliyor. Bunun yanı sıra, sarımsak, soğan, fasulye, nohut, bakla, bezelye, havuç, kereviz, patates, patlıcan, mantar, turp, pırasa, kuru üzüm, muz, kayısı, erik, kiraz, çilek, kavun,karpuz, elma, ekşi meyveler (portakal, kivi, armut), şeftali, bulgur, mercimek, buğday tohumu, simit, hamur işleri, çok şekerli tatlılar da gaz üretimini artırıyor. Kişiden kişiye farklılıklar olmakla beraber gaz ve şişkinlik yakınmanız varsa bu gıdaları tek başına tüketin. Diyet günlüğü tutarak şikayetinizi artırdığını tespit ettiğiniz gıdadan uzak durun.

9. Psikiyatrik destek almaktan kaçınmayın

Huzursuz Bağırsak Sendromu’nda, bağırsaktan mesaj taşıyan sinirler aşırı aktif oluyor ve normal miktardaki gazın daha fazla ve daha aktif hissedilmesine yol açıyor. Karın ağrısı, şişkinlik, ishal ve/veya kabızlığa neden olabiliyor. Huzursuz Bağırsak Sendromu tanısı organik bir hastalık dışlandıktan sonra konulmalı. Hekim önerisi doğrultusunda ilaç tedavisi ve gerektiğinde psikiyatrik destek almaktan kaçınmayın.

GAZ VE ŞİŞKİNLİK, BU HASTALIKLARIN BELİRTİSİ OLABİLİR

Gaz ve şişkinlik; sindirim sistemi veya diğer karın içi organ kanserleri, bağırsak enfeksiyonları, inflamatuar bağırsak hastalıkları, karaciğer sirozu, kronik pankreatit ya da çölyak hastalığı gibi önemli hastalıkların habercisi olabilir. Ayrıca hassas bağırsak sendromu veya laktoz intoleransı gibi altta yatan organik bir problemin olmadığı ancak kişinin yaşam kalitesini bozan durumlara bağlı da oluşabilir. Organik bozukluklar dışlandıktan sonra altta yatan hastalığı olmayanlarda şişkinliği ve gazı önlemeye yönelik önlemlerle sorunun önüne geçilebilir.

KİMLER GLUTENSİZ BESLENMEYİ UYGULAMALI?

Gastroenteroloji Uzmanı Doç. Dr. Suna Yapalı “Şişkinlik şikayeti olan pek çok kişi kendisinde gıda intoleransı olduğundan şüphelenerek gıda intolerans testlerine başvurmaktadır. IgG temelli kan örneği ile yapılan ticari testler gıda intoleransı olmayan kişilerde bile yüksek sonuçlar verebilmekte, hatta hayatınızda hiç tüketmediğiniz bir gıdaya bile intolerans olduğunu gösterebilmektedir. Bu testler pahalıdır ve kanıt değerinin düşük olması nedeniyle Allerji, İmmunoloji ve Gastroenteroloji otoritelerince önerilmemektedir. Bunun yerine gıda intoleransından şüphe edilen gıdaların diyetten belirli bir süre ile çıkarılması, şikayetlerin ortadan kalkması ve diyete ilave edilmesiyle şikayetlerin tekrarlaması tanıya yardımcıdır. Ayrıca glutensiz diyet sektörünün büyümesi ile glutenin şişkinlik yaptığı inancı yaygınlaşmış ve glutensiz beslenme alışkanlığı meşhur olmuştur. Ancak bilinçsizce glutensiz beslenme, uzun dönemde kalp ve damar hastalıkları, diyabet, obezite, kalp ve damar hastalıkları riskini artırmaktadır. Bu nedenle Çölyak hastalığı tanısı konulan kişiler dışında uygulanmamalıdır.

beyazbuğdaydiyabetdiyetdiyet listesiEgzersizobezitepeynirSağlıkşekersigarasosyal medyasütTürkiyeyogayoğurt