Hamile Iken Işten Çıkarılma Tazminat

Kadın işçilerin gebelik durumunda en sık karşılaştıkları durumların başında gebelik sebebiyle işten çıkarılmak gelmektedir. Maalesef ki bazen işverenlerin gebe kalan kadın işçiye verecekleri izinler ve yapılacak ödemeler sebebiyle bu işçileri çalıştırmaktan kaçınıp, gebelik durumunun öğrenilmesinden kısa bir süre sonra işten çıkardıkları görülmektedir. Oysa bu, kanuna aykırı bir uygulamadır. Fakat maalesef ki bir çok kadın işçi de haklarını bilmediğinden, hele ki bir miktar da kıdem ve ihbar tazminatı alması söz konusuysa, maruz kaldıkları bu haksızlığa sessiz kalmakta, haklarını aramamaktadır.

Gebelik ve analık halinde işten çıkarılan kadın işçilerin hak kaybına uğramaması adına bilmesi gereken ülkemiz iş mevzuatındaki özel hükümleri kısaca yorumlayalım.

Kadın işçinin gebe olduğu için işten çıkarılması

Gebe kalan bir kadın işçi sırf gebe kaldığı için işten çıkarılırsa bu, Sayılı İş Kanunu’nun 5. Maddesinde;

“İşveren, biyolojik veya işin niteliğine ilişkin sebepler zorunlu kılmadıkça, bir işçiye, iş sözleşmesinin yapılmasında, şartlarının oluşturulmasında, uygulanmasında ve sona ermesinde, cinsiyet veya gebelik nedeniyle doğrudan veya dolaylı farklı işlem yapamaz.”

şeklinde belirtilen hükme aykırı bir davranış olacaktır. Böyle bir durumda kadın işçi kıdem ve ihbar tazminatından bağımsız, 4 aylık bir eşit davranma ilkesi ihlali tazminatı almaya hak kazanır. Bununla birlikte işverenin kendisini sırf gebe olduğu için işten çıkardığını tanık beyanları ve doktor raporu ile ispatlayan işçi eşit davranma ilkesi tazminatının yanında diğer tazminatları da almaya hak kazanacaktır.

Burada dikkat edilmesi gereken nokta, işçinin haklı bir sebeple işten çıkarılmamış olmasıdır. Nitekim gebe işçi dokunulmaz, işten çıkarılamaz bir pozisyonda değildir. İşin gereklerini yerine getirmiyor, işyerindeki huzuru bozuyor, ya da işten çıkarılmayı gerektiren bir davranışta bulunuyorsa gebe olan kadın işçi de elbette ki işten çıkarılabilir.

Kadın işçinin doğum izninde işten çıkarılması

Kadın işçilerin gebelik ve analık halinde sahip olduğu haklardan bir diğeri de doğum (analık) iznidir. Analık izni doğumdan önce 8 hafta, doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplamda 16 haftadır. Çoğul gebelikte doğum öncesi izin süresine 2 hafta daha eklenir. Ayrıca doğum öncesi ve sonrasındaki süreler doktor raporuyla artırılabilir.

Bu süre içinde kadın işçi işten çıkarılırsa belli haklara sahip olmaktadır. Bu haklar şu şekilde sıralanabilir;

Kıdem tazminatı ödemesi

Doğum izninde olan bir kadın işçi tazminatsız derhal feshi geçerli kılan herhangi bir sebepten dolayı işten çıkarılmamış ve kıdem süresi bir yıl ya da bir yıldan fazla ise kıdem tazminatı almaya hak kazanır.

İhbar tazminatı ödemesi

Doğum izninde işten çıkarılan bir kadın işçi ihbar tazminatını alma hakkına sahiptir. İhbar tazminatı hesabı çalışanın kıdemine göre yapılır ve 2 ila 8 haftalık brüt ücret tutarında ödenir.

İşe iade hakkı

İşe iade hakkı koşullarını sağlaması durumunda; yani işyerindeki kıdemi 6 ay ve üzerinde, iş yeri iş güvencesi kapsamında (30 çalışanın üzerinde) ve işçinin iş sözleşmesi belirsiz süreli ise doğum izninde işten çıkarılan kadın işçi iş akdi feshedildikten sonraki 1 ay içinde işe iade davası açabilir.

Eşit davranma ilkesi ihlali tazminatı

Doğum iznindeyken işten çıkarılan kadın işçi İş Kanunu’nun 5. Maddesinde belirtilen eşit davranma ilkesinin ihlal edilmesi sebebiyle, kıdem ve ihbar tazminatlarının yanında 4 aya kadar ücreti tutarında eşit davranma ilkesi tazminatı talep edebilir.

Geçici iş göremezlik ödeneği ödemesi

Kadın işçi doğum sebebiyle SGK’dan geçici iş göremezlik ödeneği alabilmektedir. Bu ödeneğin alınabilmesi için;

• Doğum izninin başladığı tarihte işçinin halen çalışıyor (sigortalılık halinin devam etmesi) olması,
• Doğumdan önceki 1 yıl içinde en az 90 günlük priminin ödenmiş olması,
• Bu süre içinde işyerinde çalışmamış olması,
• Doğumun gerçekleşmiş olması,

şartlarının sağlanması gerekir.

Bu şartların sağlanması durumunda doğum yapan kadın işçi doğum sonrasındaki 8 haftalık doğum izni süresinin bitiminden itibaren tüm sürelere ait geçici iş göremezlik ödeneğini alabilir.

Bununla birlikte doğum iznindeki kadın işçi işten çıkarılırsa kendisine ödenen geçici iş göremezlik ödeneği de bir süre sonra kesilecektir. Bu süre kanunda 10 gün olarak belirlenmiştir. Yani doğum iznindeyken işten çıkarılan kadın işçi iş akdi feshinin gerçekleştiği tarihten sonra 10 gün daha geçici iş göremezlik ödeneği alabilecek, günden itibaren bu ödenek kesilecektir.

Kaynakça:

Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu

İlginizi çekebilecek diğer kaynaklarımız

İkale (anlaşmalı bozma) yolu ile ayrılma

Bunun dışında işçi ile işveren karşılıklı olarak anlaşmak suretiyle de iş sözleşmesini sona erdirebilirler. Borçlar yasasında yer bulan ve adına ikale denilen bu fesih usulünde işveren işçiye kıdem ve ihbar tazminatlarının yanı sıra ilave ödeme de yapmalıdır.

İşten çıkarılan ve/veya ayrılan işçinin hakları

Son olarak işten ayrılan ve/veya çıkarılan bir işçinin işten çıkarılma tarihinden geriye dönük olarak 90 gün ödenmiş primi olması koşulu ile sigortalılık hakları gün daha devam eder. Bu, sağlık hizmetlerinden anılan süre kadar daha yararlanması anlamına gelir. Ancak kadın işçi doğum öncesi işten ayrıldığında veya çıkarıldığında doğum sonrası alması gereken 16 haftalık geçici iş göremezlik ödeneğini alamaz. Bu da kadın çalışan bakımından ciddi bir hak kaybıdır. Bu nedenle biz, doğum sonrası işten ayrılmayı düşünen bir kadın çalışana daima mümkünse geçici iş göremezlik ödeneğini aldıktan sonra işten ayrılmasını öneririz.

İşsizlik ödeneği konusuna gelecek olursak, işçinin iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten geriye dönük olarak son 3 yıl içinde en az gün (son gün kesintisiz olmak şartı ile) ödenmiş işsizlik sigortası primi olması koşuluyla işsizlik ödeneğinden yararlanması mümkündür. Bu arada işçinin işsizlik ödeneğinden yararlanabilmesi için işveren tarafından SGK’ye bildirilen işten çıkış nedeni işveren feshi olmalıdır.

Tüm Yazıları

Türkiye&#;de iş kanununda yer alan düzenlemeler gereği, hamile veya yeni doğum yapmış kadın işçilerin işten çıkartılması yasaktır. Bu durumda işveren, ihbar ve kıdem tazminatı ödemek zorundadır. Ayrıca, toplam çalışan sayısı 30 ve daha fazla olan işyerlerinde en az 6 aylık kıdemi bulunan kadın işçi, işe iade davası açabilir.

İşe iade davasını kazandığı halde işe başlatılmaması halinde, 4 aya kadar boşta geçen süre ücreti ile 4 ile 8 ay arasında işe başlatmama tazminatı ödemesi gerekmektedir. Bu düzenlemeler, iş kanununun maddesi gereği yapılmıştır.

Hamile kadın işten ayrılırsa tazminat alabilir mi?

Hamile kadın işten kendi isteğiyle ayrılırsa kıdem tazminatı hakkı doğmamaktadır. Ancak, hamilelik nedeniyle işyerinde zorunlu bir nedenle işten çıkartılmışsa ve bu işten çıkartma iş kanununun maddesi gereği yasak ise, işçi ihbar ve kıdem tazminatı alma hakkına sahip olabilir.

Bunun dışında, hamilelik ve doğum gibi özel durumlarda işyerinde işsiz kalınması halinde, işyeri sağlık sigortaları yaptırılarak işyerinden ayrılan işçinin sağlık hizmetlerine devam etme hakkı doğar. Bu durumda, işyerinin sağlık sigortası kapsamında işçinin sağlık hizmetlerine devam etmesine yardımcı olunur.

Hamileyken İşten Çıkarılanlar İçin Yargıtay&#;dan Emsal Karar!

Geçtiğimiz günlerde yaşanan bir olayın ardından Yargıtay 9. Hukuk Dairesi tarafından emsal niteliğinde yeni bir karara imza atılmıştır.

Yargıtay’ın emsal niteliğinde bir tazminat kararı vermesine neden olan somut olayda, kadın çalışanını gebelik nedeniyle işten çıkran bir işveren için, ayrımcılık yapıldığı gerekçesi ile işverenin ayrımcılık tazminatı ödemesine karar verilmiştir.

İstanbul’da faaliyet yürüten bir şirkette iş güvenliğim uzmanı olarak gören yapan bir kadın çalışan, hamile olduğunu işyerine bildirmesinin ardından iki gün içinde işten çıkarılmıştır.

Uyum ve iletişim problemleri olduğu gerekçesiyle işten çıkarılan kadın, asıl işten çıkarılma nedeninin hamileliği olduğunu ileri sürerek yargı yoluna başvurmuştur. Yargıtay’a kadar intikal eden davanın ardından mağdur kadın için benzer durumdaki tüm vatandaşları ilgilendiren emsal niteliğinde bir karar imza atılmıştır.

İşverenin Ayrımcılık Tazimatı Ödemesine Hükmedildi

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi tarafından geçtiğimiz günlerde emsal niteliğinde bir karar imza atılmıştır. Karara neden olan somut olayda, İstanbul’da iş güvenliği uzmanı olarak bir şirkette görev yapan kadının, hamileliğini gösteren raporu işyerine sunmasının ardından, iki gün sonra işten çıkarılmıştır.

İşten çıkarılma nedeni olarak, işyerinde uyum ve iletişim sorunları yaşadığı ve üstleriyle saygı kurallarına uymayan konuşmalar yaptığı gerekçe gösterilen kadın, asıl işten çıkarılma nedeninin hamileliği olduğunu öne sürerek, İstanbul 3. İş Mahkemesine ayrımcılık tazminatı ve fazla mesai ücretleri alacağı için dava açmıştır.

İşten çıkarılan kadının açtığı davada duruşmayı yönetin İstanbul 3. İş Mahkemesi, sözleşmenin kadının hamileliği nedeniyle feshedildiğine dair somut delillerin olmaması gerekçesiyle, tazminat talebinin reddedilmesine karar verilmiştir. Davacı kadının karardan memnun olmaması üzerine temyiz yoluna gidilmesinin ardından konu Yargıtay 9. Hukuk Dairesine taşınmıştır.

Hamileyken İşten Çıkarılanlar İçin Yargıtay&#;dan Emsal Karar

Yerel mahkeme kararının bozulmasına hükmeden Yargıtay ilgili dava dairesi, kötü niyet ile ayrımcılık yapılarak, hamilelik nedeniyle kadının işten çıkarıldığına hükmedilmiştir. İlgili kanunda yer alan Eşit Davranma İlkesi kapsamında mahkeme kararını bozan Yargıtay, emsal niteliğinde bir karar imza atmıştır. Kararın bozulmasının ardından işverene ayrımcılık tazminatı ödemesi yönünde karar verilmiştir.

Doğum İzninden Sonra Kadın Çalışan İşine Geri Dönebilir

Hamilelik nedeniyle işten çıkarılma Türk hukuk sistemi içinde haksız fesih nedeni olarak sayılmaktadır. Avrupa Parlamentosu ve Konseyi tarafından konuyla ilgili verilen direktife göre, doğum izninin bitimin ardından daha dezavantajlı konumda olmamak koşuluyla kadın çalışanların eski işine veya farklı bir pozisyona yerleştirilmeleri mümkündür. Bu yönüyle gebelik sonrası kişi isterse eski işine aynı şartlar altında dönebilir.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi tarafından verilen karara göre işten farklı gerekçe gösterilerek çıkarılan kadının, işten çıkarılma nedeni olarak gösterilen konularda herhangi bir olumsuz davranışta bulunmadığına hükmedilmiştir. Hamile çalışanını, kadının işyerine raporu sunmasının ardından iki gün içinde işten çıkarılmasının ardından üst mahkeme tarafından kadın çalışan haklı bulunmuştur.

Daha Fazla Bilgi İçin: İş Hukuku Avukat ve Danışma Konuları