Doğum Günün Kutlu Olsun Meral Şarkısı

y&#;l&#;nda yay&#;mlanm&#;&#; Kumdan Kaleler albümü “Denize Do&#;ru”da, Tuna Kiremitçi’nin besteledi&#;i bir Edip Cansever &#;iirine rastlar&#;z: “Gökanlam”. Albüm kartonetindeki nottan, &#;iirin y&#;l&#;nda bestelendi&#;ini ö&#;reniyoruz. Kumdan Kaleler ertesi y&#;l kurulmu&#; ve &#;ark&#; h&#;zla toplulu&#;un repertuvar&#;na girmi&#;. Kendilerini “&#;stanbul dolaylar&#;ndan rock” yapan bir topluluk olarak tan&#;tan ekip için &#;ahane bulu&#;malardan biri bu. Ayn&#; zamanda, bestelenmi&#; (ya da bestelenebilmi&#;) az say&#;da Edip Cansever &#;iirinden biri…

Edip Cansever, &#;iiri bestelenebilir bir &#;air de&#;il. &#;iirlerinin kendi içinde bir müzi&#;i var ama bunu notalara dökmek neredeyse imkans&#;z. Yine de bunu deneyenler, ba&#;aranlar var… Faz&#;l Say, bunlardan biri. tarihli albümü “Yeni &#;ark&#;lar”, besteledi&#;i bir Edip Cansever &#;iiri ile aç&#;l&#;yor: Serenad Ba&#;can taraf&#;ndan yorumlanan 9 buçuk dakikal&#;k “&#;ey &#;ey &#;ey ve &#;eylerden.” Üstün Akmen, y&#;l&#;n&#;n 12 May&#;s günü Evrensel’de albümü tan&#;t&#;rken bu &#;ark&#; hakk&#;nda &#;u cümleleri kuruyor: “[&#;ark&#;da] melodi ve ritmin yan&#; s&#;ra armonik karakterler de yer almakta. Bu üç unsur, enstrümantal yap&#;n&#;n müzik dilini olu&#;tururken Türk çalg&#;lar&#;yla Bat&#; enstrümanlar&#; do&#;al bir birlikteli&#;e kavu&#;uyor. Kemençe, keman ile el ele viyolonsele melodi pas ederken Theremin, Daxophone ve Waterphone sözcükleri &#;iirin d&#;&#;&#;na ta&#;&#;yor, dinleyiciye yepyeni a&#;k diyaloglar&#; hayal ettiriyor” &#;ark&#;, y&#;l&#;nda yay&#;mlanan Senem Demircio&#;lu & &#;klim Tamkan albümü “&#;lk Atlas”ta farkl&#; bir düzenlemeyle kendine yer bulmu&#;… Faz&#;l Say, prodüktörlü&#;ünü yapt&#;&#;&#; albüm hakk&#;nda &#;unlar&#; söylüyor:

“Puslu ve ifadeli sesi ile genç mezzosoprano Senem; Behçet Aysan’&#;n, Metin Alt&#;ok’un, Cemal Süreya, Edip Cansever ve Ahmet Erhan’&#;n derin dizelerine anlam katt&#;, yorumculukta baz&#; ilkleri ba&#;ard&#;. Sadece de&#;erli bir piyanist olmakla kalmay&#;p do&#;açlama s&#;n&#;rlar&#;n&#; da yoklayan &#;klim ise, &#;iir ile müzi&#;in dokusunun içtenlikli ve do&#;al bulu&#;mas&#;n&#; sa&#;lad&#;. Dinleyece&#;iniz &#;ark&#;lar, söz-müzik ve yorumlan&#;&#; aç&#;s&#;ndan oldukça yüksek bir düzeyde. Benim iki &#;ark&#;m&#; da de&#;i&#;ik bir &#;ekilde yorumlad&#;lar ve bu eserler çok ho&#;uma gitti. &#;ki genç sanatç&#;ya ba&#;ar&#;lar diliyorum. Yollar&#; aç&#;k olsun.”

Yaz&#;ya müzikle ba&#;lad&#;m ama as&#;l sözünü etmek istedi&#;im, dün ya&#;&#;n&#; kutlad&#;&#;&#;m&#;z Edip Cansever. y&#;l&#;n&#;n 28 Nisan günü aram&#;zdan ayr&#;lan &#;air, ikinci yeninin önemli isimlerinden. y&#;l&#;nda yay&#;mlanan ancak sonraki toplu bas&#;mlara al&#;nmayan, bir anlamda yok say&#;lan “&#;kindi Üstü” ile ba&#;layan &#;iir yolculu&#;unu y&#;l&#;nda yay&#;mlanan “Oteller Kenti” ile sonland&#;ran Edip Cansever, en sevdi&#;im &#;airlerden. Onu tan&#;d&#;&#;&#;m ya da hatmetti&#;im günlerde kar&#;&#;ma ç&#;kan bir &#;ark&#;, rastlad&#;&#;&#;m ilk Edip Cansever bestesi: “Bütün iyi kitaplar&#;n sonunda / Bütün gündüzlerin, bütün gecelerin sonunda / Meltemi senden esen / Solu&#;u sende olan / Yeni bir ba&#;lang&#;ç vard&#;r // Parma&#;&#;n&#; sürsen elmaya, rengini anlars&#;n / Gözünle görsen elmay&#;, sesini duyars&#;n / Onu i&#;itsen, yuvarla&#;&#; sende kal&#;r / Her ba&#;lang&#;çta yeni bir anlam vard&#;r // Nedensiz bir çocuk a&#;lamas&#; bile / Çok sonraki bir gülü&#;ün b&#;lang&#;c&#;d&#;r.” &#;ark&#;, y&#;l&#;nda yay&#;mlanan Yeni Türkü albümü “Vira Vira”da “Umut” ad&#;yla yay&#;mlanm&#;&#; ama &#;iirin ad&#; “Umu&#;”. Edip Cansever’in tarihli kitab&#; “Bezik Oynayan Kad&#;nlar”&#;n “Ester’in Söyledikleri” bölümünden al&#;nm&#;&#; &#;iiri, Derya Köro&#;lu bestelemi&#;.

Ayn&#; dönemlerde Edip Cansever’in “Oteller Kenti” kitab&#;ndan derlenen kimi dizeleri bir tart&#;&#;maya konu olmu&#;tu… Mazhar Fuat Özkan, “Geldiler” albümünü kapatan “Geçiniz”de bu dizeleri Fahir Atako&#;lu besteleriyle seslendirmi&#;, bu kayd&#;n o dönem yay&#;mlanan bir reklamda kullan&#;lmas&#;, telif tart&#;&#;mas&#;n&#; gündeme getirmi&#;ti. Express’te yay&#;mlanan yaz&#;larla gündeme gelen tart&#;&#;ma, bir ba&#;ka yaz&#;n&#;n konusu olsun zira girersek ç&#;kamay&#;z… &#;yisi mi, &#;airin &#;iirine uzanal&#;m ve hayat&#;nda müzi&#;in izlerini arayal&#;m.

Cansever’in müzikle ili&#;kisini &#;iirlerindeki ipuçlar&#;ndan yola ç&#;karak kurarsak, yan&#;lg&#;ya dü&#;ebiliriz. Bu noktada tan&#;kl&#;klara ba&#;vurmak en do&#;rusu. Mehmet H. Do&#;an’&#;n &#;imdi Uzaklardas&#;n (Adam Yay&#;nlar&#;, ) adl&#; kitab&#;, &#;airle ilgili enteresan bilgiler içeriyor –ki Do&#;an, Cansever’den söz etti&#;i yaz&#;s&#;n&#; &#;u cümlelerle aç&#;yor: “&#;airlik ba&#;kalar&#;nca verilen ya da ba&#;&#;&#;lanan bir paye, bir unvan ya da makam de&#;ildir. &#;nsan onu kendi kazan&#;r; kendini bu onura lay&#;k gördü&#;ü sürece de gururla ta&#;&#;r onu. Gizliden gizliye böyle an&#;lmay&#; ister.” Sonras&#;nda sözü Edip Cansever’e getiriyor ve onu yekten “&#;air” olarak tan&#;ml&#;yor. Yazar, kitab&#; yazarken neler hissetti&#;ini &#;öyle anlat&#;yor: “…yazarken özel bir yeri oldu ya&#;am&#;mda. Onun üzerinde çal&#;&#;mak için hep, gecenin tek ba&#;&#;ma olabildi&#;im &#;ss&#;z, sessiz, geç saatlerini seçtim. Kitap halinde yay&#;mland&#;ktan sonra da böyle özel bir yeri olacak. Birilerini özledi&#;im, an&#;msad&#;&#;&#;m zaman aç&#;p okuyaca&#;&#;m. T&#;pk&#; eski mektuplar&#; okur gibi.”

Mehmet H. Do&#;an’&#;n Edip Cansever hakk&#;nda verdi&#;i bilgiler enteresan: “Alaturka müzi&#;i ama iyilerini severdi. En be&#;endi&#;i besteci Selâhattin P&#;nar’d&#;. Onun birkaç &#;ark&#;s&#;n&#;, özellikle söylenmesi zor &#;ark&#;lar&#;ndan biri olan ‘Beni de al&#;n ne olur koynunuza hat&#;ralar’ m&#;sra&#;yla ba&#;layan &#;ark&#;y&#; hiç hatas&#;z söylerdi. Bir de Pir Sultan Abdal’dan bir türkü: ‘Derdim çoktur hangisine yanay&#;m.’ Sahi, o günler ne güzel &#;ark&#;lar söylerdik içki masalar&#;nda!”

Edip Cansever’in içkiyle aras&#; iyi. Bir dönem, Mehmed Kemal, Arif Damar, Cihat Burak, Nilgün Marmara, Cemal Süreya gibi isimlerle birlikte Mehmet Ali I&#;&#;k’&#;n i&#;letti&#;i Hatay’&#;n müdavimleri aras&#;nda oldu&#;unu biliyoruz. Henüz Kad&#;köy’deki yerindeyken ekseriyetle cuma ak&#;amlar&#; orada bulu&#;ulur, &#;iir konu&#;ulurmu&#;. Hatay, ’da Bostanc&#;’daki yere ta&#;&#;nm&#;&#; ama Cansever bunu görememi&#;.

Onat Kutlar, “Gündemdeki Sanatç&#;”da bizi bir ba&#;ka meyhaneye götürüyor ve söyledikleri, Mehmet H. Do&#;an’&#;n tan&#;mlamas&#;n&#; tamaml&#;yor. Üstelik bir de suç orta&#;&#; var yan&#;nda: “Bebek’te &#;ad&#;rvan’&#;n, denizin tam üstündeki kaptan kö&#;kü gibi haval&#; ve sakin bar&#;. Aylardan may&#;s olmal&#;. Henüz yazl&#;k bar mevsimi tam ba&#;lamam&#;&#;; ak&#;amüstü olmas&#;na ra&#;men ortal&#;k tenha. Kar&#;&#;da uzak planda, Kandilli ve Küçüksu s&#;rtlar&#; erguvanlar içinde. Bar&#;n ah&#;ap tezgâh&#; üstünde iki votka kadehi ya da cin, ne bileyim. &#;çinde bol buz, yeni ç&#;km&#;&#; ve getirilmi&#; Bodrum mandalinas&#;ndan iki ye&#;il dilim ve birer küçük nane dal&#;. Mart&#; sesleri ve Karadeniz’den, &#;r&#;ptan dönen bal&#;kç&#; motorlar&#;n&#;n u&#;ultusu …ve bara tünemi&#; susan iki s&#;k&#;nt&#;l&#; adam: Turgut Uyar ve Edip Cansever. &#;kisi de içkilerini yudumlarken, Avrupa’da oturup Asya k&#;tas&#;ndaki erguvanlara bak&#;yorlar ve &#;iir dü&#;ünüyorlar. Onlar yirmi dört &#;iir dü&#;ünürlerdi.”

Bu noktada biraz dural&#;m ve Edip Cansever’in dizeleriyle nefes alal&#;m: “Rengini dünyaya ilk defa sunan / Ads&#;z bir çiçek gibi parl&#;yorsa gözlerim / Sevgilim / Bana ‘sen bir &#;airsin’ dedi&#;in zaman…” “Ba&#;&#;m Dönüyor &#;kimizden” ba&#;l&#;kl&#; &#;iirden aktard&#;&#;&#;m bu dizelerin ucuna, “Mendilimde Kan Sesleri”nde rastlad&#;&#;&#;m “müzikli” dizeleri de ekleyeyim: “Gelmiyor içimden hüzünlenmek bile / Gelse de / Öyle sürekli de&#;il / Bir caz müzi&#;i gibi gelip geçiyor hüzün / O kadar çabuk / O kadar k&#;sa / i&#;te o kadar.” Cansever’in &#;iirleri aras&#;nda dolan&#;rken ba&#;ka “müzikli” dizelere de rastlmak mümkün elbette… “Üçlükler”in üçüncüsü &#;öyle örne&#;in: “Hiçbir dilde söylenmemi&#; / Hiçbir dilde yaz&#;lmam&#;&#; / Sözler ve &#;ark&#;lar içindeyim.” “Seniha’n&#;n Günlü&#;ünden” ba&#;l&#;kl&#; bir dizi &#;iirin 5 numaral&#;s&#;nda da &#;u dizeler var: “Duymuyorsun sen kendini. / Ba&#;&#;bo&#; bir müzik gibisin k&#;rlarda.”

Bestelenmi&#; &#;iirlerden ilerleyeyim… Mehtap Meral, y&#;l&#;nda yay&#;mlanan albümü “Yana Yana”y&#;, onun &#;iirinden dizelerle besledi&#;i “Bir An Bir Parça” ile kapat&#;yor… Kargo’nun tarihli albümü “Yar&#;na Ne Kald&#;?”da Edip Cansever &#;iirinden bestelenmi&#; bir ba&#;ka &#;ark&#; ile kar&#;&#;la&#;&#;yoruz: “Gözleri”. Ülkü Aybala Sunat’&#;n seslendirdi&#;i Eylül Biçer bestesi “An&#;s&#;nday&#;m”&#; ise bu bahiste &#;skalamak olmaz. y&#;l&#;nda yay&#;mlanan Serdar Ate&#;er albümü “&#;&#; &#;&#;ten Geçer Geçmez Orday&#;m”, en bereketli albüm zira üç Edip Cansever bestesi bar&#;nd&#;r&#;yor: Aç&#;l&#;&#;taki “Tragedyalar III (Gücünüz Yok)”, “Kaç Ki&#;iydik (Sevgililik)” ve “Tragedylar III (Silahl&#; Ele&#;tiriler)”. Ate&#;er, albüm kapa&#;&#;na &#;u notu koymu&#;: “Bu albüm, heyecanlanmaktan ve a&#;ka gelmekten ho&#;lanmakla beraber, etraf&#;nda beliren davetkar toz bulutlar&#;n&#;n içine hemen dalmayan ve ad&#; yak&#;c&#; baz&#; hedefler için kendisinden istenen acil onaylar&#;, kar&#;&#;la&#;aca&#;&#; k&#;r&#;l&#;p bozulmalar&#; da göze alarak vermeyip, oraya hiç ula&#;amayabilece&#;i yollardan kendi hayali noktas&#;na do&#;ru ilerleyenlere adanm&#;&#;t&#;r.”

Selva Erdener, Edip Cansever’in &#;iirini seslendiren bir ba&#;ka isim. “Biliyor musun?”da Turgay Erdener bestesiyle “Yerçekimli Karanfil”i seslendirmi&#;… Erdener, albüm hakk&#;nda &#;unlar&#; söylüyor: “Asl&#;nda dostum, arkada&#;&#;m olan, kalbime dokunan, sevdi&#;im, &#;ark&#;lar&#;n&#; söylemekten ho&#;land&#;&#;&#;m bestecilerin i&#;leri bunlar. Ve tabii klasik müzik bestecisi deyince olay biraz daha farkl&#; bir yere geliyor. Onlar bu albümde, çok önemli &#;airlerin, Türkiye için olmazsa olmaz &#;airlerin, &#;iirlerine yer verdiler. &#;iirin &#;ark&#; olmu&#; taraf&#;yla da önemli bir duru&#;u var albümün.”

&#;iir bestelemek zor. Edip Cansever &#;iirini bestelemek daha da zor. Onun &#;iirini seven, ba&#;ucundan ay&#;rmayan isimlerden biri, Ceylan Ertem. Öyle ki, bir albümümün ad&#;n&#; da Cansever’in bir &#;iirinden al&#;yor: “Amans&#;z Gücenik”, y&#;l&#;nda bas&#;lan “Ben Ruhi Bey Nas&#;l&#;m” adl&#; uzun &#;iirin IV numaral&#; bölümünde parantez içinde kar&#;&#;m&#;za ç&#;kan dizelerden kopmu&#; gelmi&#;: “Nerdeyim / Kelebeklerden dokunu&#;lar alan bir yaprak gibi inceyim / Para bozduranlar&#;n az çok bildi&#;i / Adres soranlar&#;n gene bildi&#;i / Bir sokakta bir a&#;a&#;&#; bir yukar&#; / Saatlerce dola&#;anlar&#;n hemen hemen bildi&#;i / Amans&#;z bir güceni&#;im.” Sanatç&#;, 5 Aral&#;k tarihli Evrensel’de Sevda Ayd&#;n’&#;n sorular&#;n&#; cevaplarken bu ismi seçmesine sebep hissiyat&#; &#;öyle anlat&#;yor: “O kelebeklerden dokunu&#;lar alan yaprak gibi ince olmak hali, bazen. &#;iirdeki. O hassasiyeti o kadar harika anlatm&#;&#; ki yine Edip Cansever. Adres sorarken ya da para bozdururken hissetti&#;imiz o küskün, gücenik hali. Benim için gücenikli&#;i en iyi Edip Cansever anlatt&#;, ba&#;kas&#; da çok zor a&#;abilir bu tasvirin &#;ahaneli&#;ini… Albümdeki kad&#;nlar ise hep böyle. Az küskün.”

Ceylan Ertem, “Ütopyalar Güzeldir” albümünün ç&#;k&#;&#;&#;n&#; müteakip onunla yapt&#;&#;&#;m bir söyle&#;ide (Bir+Bir 19, Eylül-Aral&#;k ) bunun ipuçlar&#;n&#; vermi&#;, &#;u cümleleri kurmu&#;tu: “Asl&#;nda bir Edip Cansever &#;iirindeki bir dizeyi istemi&#;tim ama telif haklar&#; yüzünden bürokrasiye tak&#;ld&#;k, bir ay kadar cevap gelmeyince oturdum ve ‘acaba ‘ütopyalar’ m&#; olsa?’ diye dü&#;ündüm…” Ayn&#; söyle&#;ide, “&#;iir besteler misin?” sorusuna cevap verirken sözü yine Edip Cansever’e getiriyor: “O çok zor bir &#;ey. Hele ki bilinen bir &#;iirse Herkes o &#;iirin melodisini kafas&#;nda ba&#;ka duyar ve sen onu besteleyerek ba&#;kalar&#;n&#;n hayalindeki müzi&#;i y&#;kabilirsin. Anima’n&#;n ikinci albümünü yap&#;yor olsayd&#;k en sevdi&#;imiz &#;iirleri besteleyecektik, projemiz oydu. Maalesef da&#;&#;ld&#;k ve yapamad&#;k. Bir yandan &#;iir bestelememi engelleyen ba&#;ka durumlar var: &#;iir dedi&#;in &#;ey telifli ve onlar&#;n iznini almak bir ömür sürebiliyor. Ben &#;iire hastay&#;m, müzi&#;imin kaynaklar&#;n&#; sorduklar&#;nda müzisyenlerden ziyade &#;airlerin adlar&#;n&#; say&#;yorum. Edip Cansever gibi sevdi&#;im &#;airleri bestelemeyi çok isterdim ama engelleyen o kadar çok &#;ey var ki ‘Hadi ben &#;imdi &#;iir besteleyeyim’ diye oturup yap&#;labilecek bir &#;ey de&#;il o.”

Bestelenmi&#; &#;iiri sevmeyenler de var. Misal, Tomris Uyar. Edip Cansever’in onda yeri ayr&#;. Roll’un Eylül-Ekim tarihli say&#;s&#;nda yay&#;mlanan Serkan Seymen-Merve Erol imzal&#; söyle&#;ide &#;u cümlelerine rastl&#;yoruz: “Edip’in kendine göre özel bir dili vard&#;. Hikâyeli yazard&#;. Turgut Uyar’dan da, Cemal Süreya’dan da Edip’ten etkilendi&#;im kadar etkilenmem. Edip daha çok anlatan -bunlar&#; iyi anlamda söylüyorum-, daha süslü ve imgesi bol bir yazard&#;. Tekrar&#; seven bir &#;airdi.”

Edip Cansever &#;iirleri zaman zaman müzikli oyunlara da konu oldu. Hümay Gülda&#; ve Metin Belgin'in y&#;l&#;nda izleyici kar&#;&#;s&#;na ç&#;kan “Oteller Kenti” ba&#;l&#;kl&#; “müzikli &#;iir gösterisi” bunlardan biri. Gösterinin müzik yükünü Baki Duyarlar üstlenmi&#;. &#;çinde bulundu&#;umuz y&#;l&#;n &#;ubat ay&#;nda sahnelenen bir ba&#;ka “gösteri”, kurgusu Sevengül Sönmez’e ait olan “Ölmeme Günü / &#;kinci Yeni &#;ark&#;lar” Murat Cem Orhan’&#;n besteledi&#;i &#;ark&#;lar, Evrim Özkaynak taraf&#;ndan seslendiriliyor. Gösterinin bir di&#;er aya&#;&#;, Mert F&#;rat’&#;n sesi. Tomris Uyar’&#;n güncelerinden beslenen, Turgut Uyar ve Cemal Süreya’n&#;n &#;iirleriyle renklenen bu gösteride yer alan Edip Cansever &#;iirleri, “Tomris’in Ruhbilimsel Saati”, “Ya&#; De&#;i&#;tirme Törenine Yeti&#;en Öyle Bir &#;iir” ve “Güz Bayan”.

y&#;l&#;nda yay&#;mlanan Edip Cansever kitab&#; “&#;lkyaz &#;ikâyetçileri”, “müzikli” bölümler içerir: “Çarliston Günleriydi”, “Caz Mevsimiydi” ve “Tangolar Kendisiymi&#;”. Sonuncusundan üç dizeyi buraya alay&#;m: “Tangoyu b&#;rakm&#;&#; kemanlar&#;na dalm&#;&#; / Üzülmü&#; bir denizmi&#;, çok sessiz bir denizmi&#; de / Sanki en küçü&#;ünden bir bal&#;k kalm&#;&#;” Ba&#;ka &#;iirlerde de müzik var: “Bir Plak Gibi Dönüyor Gökte Mavilik”, “Do Re Mi Gül”, “Sol La Si O” ve daha nicesi… Dahas&#;, &#;iirlere gizlenmi&#; kontrbas ö&#;retmeni R&#;za gibi karakterler de var!

Edip Cansever, A&#;iyan’da, ta&#;&#;na bir karanfil ili&#;tirilmi&#; mezar&#;nda yat&#;yor. Külliyat&#; [Cem Yay&#;nevi ve Adam Yay&#;nlar&#; taraf&#;ndan bas&#;ld&#;ktan sonra] y&#;l&#;nda YKY taraf&#;ndan “Sonras&#; Kal&#;r” ba&#;l&#;kl&#; iki ciltte topland&#;. Bunlara, ’da “kitaplar&#;na girmeyen &#;iirler”in topland&#;&#;&#; “Öncesi de Kal&#;r” eklendi. &#;air sürprizli. Her an her yerden “yeni” bir &#;iiri ç&#;kabilir. Bu olas&#;l&#;k, benim gibi sevenlerini her zaman mutlu ediyor.