Başlığın diğer anlamları için Bozkurtçuluk sayfasına bakınız.
Bozkurt, Türk, Moğol ve Altay mitolojisinde kutsal hayvan ve ulusal sembol. Boskord ve pusgurt olarak da söylenir. Bozkaskır, çalkurd sözcükleri yine aynı anlama gelir. Moğollar börteçine (börteşına, börtöşono) derler. Gökkurt veya “gökbörü / kökbörü” tabiri de yine niteleyici olarak kullanılır.
Türkler bildiğimiz kurda çok eskilerden beri “böri” veya “börü” derlerdi. Oğuzlar ise “kurt” kelimesini kullanmışlardır. Börü yani kurt, üstünlük, büyüklük ve yiğitlik anlamları taşımaktadır.
Türk mitolojisinde bu hayvan kutsal ve ulusal bir sembol, hep kurtarıcı, yol gösterici, hatta bütün neslin atasıdır. Türk mitolojisinde kurt “Bozkurt” ismi ile de geçmektedir. Bozkurt Gök Tanrının oğlu olarak gökyüzünü temsil eder ve “Gökbörü/Kökbörü” tabirleri de niteleyici olarak kullanılır. Öte yandan kozmolojik unsurlara bağlı olarak gök kurt ya da bozkurt nitelemelerinin yanında, ak kurt ya da al kurt, kara kurt ibarelerine de rastlanmaktadır. Bu tür adlandırmalar renk simgeciliğine işaret etmektedir. Burada ak kurt gök unsuruna, al kurt şiddete ya da yer unsuruna, kara kurt ise karşı durulmaz kuvvete, yeraltı unsuruna ya da kötülüğe işaret ediyor olmalıdır.
Börü(Kurt) eski Türk topluluklarından bu yana ata kültünün bir parçası haline gelerek devlet, hükümdarlık vb unsurların simgesi de olmuştur. Yol gösterici kutlu kurt tüm Türk ve Moğol boylarının ortak ongunudur ve bazı Türk ve Moğol boyları soylarının bu varlıktan türediğine inanmışlardır. Göktürklerin mavi (gök) bayraklarında kurt başı resmi vardır. Bu yolla börü(kurt) bir devlet sembolü halini almıştır.
Özellikle eril kurt (börü) resimleri, kaya resimlerinde, şaman ve kam aletlerinde ve elbiselerinin üzerinde yer almıştır. Dişi kurt resimleri de aynı maddi eşyaların üstünde bulunmaktadır. Eril kurt cesaretin sembolü iken, dişi kurt resimleri neslin anası ve kurtarıcısı olduğunu göstermek amacıyla çizilmiştir.
Börü(Kurt) kelimesi günlük dilde de bulunmaktadır. Kazakçada “Bölingendi böri ceydi”, Türkçede “Kurt komşusunu yemez”, Özbekçe “Buri karisini-deidi, kari barisini-deidi” gibi deyimler ve bazı gelenekler kurdun hayatımızda hala önemli bir yeri işgal ettiğinin kanıttır.
Erzurum’da, Güney Doğu Anadolu’da, Karaçay topraklarında hamile kadınlar yanlarında kurt dişini veya derisini taşırlar. Çocukları, eve gelen yeni gelini nazardan, hastalıklardan korumak için başına nazarlık olarak kurt kemiği, boynuna kurt dişi, kurt muskası takılır ve bu gelenek hala devam etmektedir. Azerbaycan Türklerinin inancına göre eğer iki insan arasında bir ihtilaf varsa, onu sonlandırmak için kurt yağı sürülür. Evde kurt derisinin bulunması zenginlik nesnesidir. Eskiden evlenen iki gencin ellerine aileleri, hayatta sağlam şekilde birbirine sadık olmaları için kurt kanı sürmüşlerdir, çünkü kurt – ailesine en çok sadakat besleyendir.
Kurttan türeyiş efsanesinin Orta Asya’da ilk defa MÖ den önce Çin’in batısındaki Kansu eyaletinde yaşayan Wu-sun’larda görüldüğü bilinmektedir. O dönemde Wu-sun’ların batısında bulunan Yüe-çi’ler Büyük Hun Devleti’nin hükümdarı Maotun(Mete) ve sonra da oğlu tarafından mağlup edilince yurtlarını bırakıp Batı Türkistan’a giderler. Yüe-çi lerin boşalan yerine ise Wu-sun’lar yerleşmişlerdir. Çin kaynaklarına göre Hun hükümdarı Wu-sun’lara hücum eder ve kralını öldürür. Çin kaynakları bu olayı anlatmaya başlarken araya Wu-sunların kurttan türeyiş efsanesini de koymuşlardır. Bu efsane şu şekildedir;
“Wu-sun’ların kralına Kun-mo derler. İşittiğimize göre, bu kralın babasının, Hunların batı sınırında küçük bir devleti varmış. Hun hükümdarı, bu Wu-sun kralına taarruz etmiş ve Kun-monun babası olan bu kralı öldürmüş. Kun-mo da, o sıralarda çok kücükmüş. Hun hükümdarı ona kıyamamış. Çöle atılmasını ve ölümü ile kalımının, kendi kaderine bırakılmasını emretmiş. Çocuk çölde emeklerken, üzerinde bir karga dolaşmış ve gagasında tuttuğu eti, ona yavaşça yaklaşarak vermiş ve uzaklaşmış. Az sonra çocuğun etrafında, bu defa da bir dişi kurt dolaşmağa başlamış. Kurt da çocuğa yanaşarak memesini çocuğun ağzına vermiş ve iyice emzirdikten sonra yine oradan uzaklaşmış. Bütün bu olan biten şeyleri, Hun hükümdarı da uzaktan seyredermiş. Bunları görünce, çocuğun kutsal bir yavru olduğunu anlamış ve hemen alıp adamlarına vermiş. İyi bir bakılmada büyütülmesini emretmiş. Çocuk büyüyerek bir yiğit olmuş. Hun hükümdarı da onu ordularından birine komutan yapmış. Gittikçe gelişen ve başarı kazanan çocuğa gönül bağlayan Hun hükümdarı, babasının eski devletini ona vererek, onu Wu-sun kralı yapmış. . . ”
“Kao-çı Kağan’ının çok akıllı iki kızı varmış. (Bazı kaynaklar üç kızı vardı, diyorlar). Bu kızlar o kadar akıllı ve o kadar iyi imişler ki, babaları şöyle bir karara varma zorunda kalmış. Kağan demiş k i : “ Ben bu kızları, nasıl insanlarla evlendirebilirim! Bunlar o kadar iyi ki, bu kızlar ancak Tanrı ile evlenebilirler/ ” Bunu diyen Kağan, kızlarını alarak götürmüş ve bir tepenin başına koymuş. Burada kızları, Tanrı ile evlensinler diye beklemiş. Kızlar bu tepede Tanrıyı bekleye durmuşlar. Aradan epey zaman geçmiş. Ama ne Tanrı gelmiş ve ne de onlarla evlenmiş, Kızlar böyle bekleşe dururlarken, tepenin etrafında, ihtiyar ve erkek bir kurt görünmüş. Kurt, tepenin etrafında dolaşmağa başlamış ve bir türlü de, orasını bırakıp gitmemiş. (Küçük) kız kurdun bu durumunu görünce şüphelenmiş ve kardeşine: “ İşte bu kurt Tanrının ta kendisidir. Ben inip, onunla evleneceğim,” demiş. Kardeşi, gitme, diye ısrar etmiş ama kız dinlememiş. Tepeden inerek kurtla evlenmiş ve bu suretle Kao-çı halkı, bu hükümdarın kızı ile kurttan türemiş”.
Kurttan türeyiş efsanelerinin en çok bilinenlerinden biri ise Göktürklerin Ergenekon destanıdır. Efsane şu şekildedir;
“Göktürkler (Tu-chüeh), eski Hunların (Hsiung-nu) soylarından gelirler ve onların bir koludurlar. Kendileri ise, A-şi-na (A-shih-na) adlı bir aileden türemişlerdir. (Sonradan çoğalarak) , ayrı oymaklar halinde yaşamaya başladılar.
“Daha sonra Lin adını taşıyan bir memleket tarafından mağlup edildiler. (Mağlubiyetten sonra Göktürkler), bu memleket tarafından, soyca öldürüldüler.
(Tamamen öldürülen Göktürkler içinde) yalnızca on yaşında bir çocuk kalmıştı. (Lin memleketinin) askerleri, çocuğun çok küçük olduğunu görünce, (ona acımışlar ve) onu öldürmemişlerdi. Yalnızca çocuğun ayaklarını kesmişler ve bir bataklık içindeki otlar arasına bırakarak gitmişlerdi.
“ Zamanla bu on çocuk büyüdüler ve dışarıdan kızlar getirerek, onlarla evlendiler. Bu suretle evlendikleri kızlar gebe kaldı ve bunların her birinden de bir soy türedi. (işte Göktürk devletinin kurucularının geldikleri) A-şi-na ailesi de (bu On-boydan) biridir.
“ Onların oğullan ve torunları çoğaldılar ve yavaş yavaş yüz-aile haline geldiler. Bir kaç nesil geçtikten sonra, hep birlikte mağaradan çıktılar.
Ju-ju’lara (yani Juan-juan devletine) tabi oldular. Altay (Chinshan) eteklerinde yerleştiler. Bundan sonra da Juan-juan Devletinin demircileri oldular. . . ”
Türk mitolojisinde önemli bir rol oynayan efsanevi bir dişi kurdun doğurduğu on erkek çocuğun biri Asana(Asena, Aşina)dır. Türkiye’de ise dişi kurdun adı olduğu düşünülmektedir. Ziya Gökalp yılında Diyarbakır’da yayımlanmış Küçük Mecmua dergisine verdiği “Türk devletinin tekâmülü” adlı makalesinde Bu da Çinlilere göre (Asena=Kurt) manasındadır demektedir. Göktürk Kağanlığının Eski hükümdarlarının mensubu olduğu Aşina, Zena, Asen veya Şunnu adı verilen sülale , efsaneye göre bu dişi kurttan türediğine inanılır.
Yararlanılan Kaynaklar
Click to rate this post!
[Total: 13 Average: ]
Okur Yazarım
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası