Maaş Ve Mesai Hesaplama
Şartları, Hesaplama, Davası, Zamanaşımı, Faiz
Şartları, Hesaplama, Davası, Zamanaşımı, Faiz
Mesai Hesaplama işlemine geçmeden önce mesai kavramının ne olduğunu, yasal sürelerini ve bu sürelerin aşımında neler olacağını açıklamak gerekir. Ayrıca örnek fazla mesai hesaplama yapılarak da konunun daha iyi anlaşılması sağlanacaktır.
Mesai kelime anlamı olarak çalışma demektir. İşyerinde çalışılması mesai olarak isimlendirilir. Mesai İş Kanunu ile saatler ve ücret bakımından işçilehine birtakım sınırlandırmalara tabi olmuştur.
Öncelikle belirtmek gerekir ki aylık çalışma saati konusundan daha önemli olan haftalık çalışma saati konusudur. Aylık Çalışma saati bilirkişi hesaplamalarında saat olarak hesaplanmaktadır. Ancak İş Mahkemelerinde açılan fazla mesai talepli davalarda iş mahkemesi fazla mesai hesaplama mahkeme bilirkişileri hesaplama yaparken aylık çalışma saatlerini değil haftalık çalışma saatlerini dikkate almaktadırlar. Mesai Hesaplama işlemleri için haftalık çalışma süresi dikkate alınacaktır.
Haftalık çalışma saati İş Kanunu&#;nda 45 saat olarak belirtilmiştir. Yasal Çalışma saati üstü çalışmalar fazla mesai olarak nitelendirilmektedir. İşçi çalışma saatleri konusunda dikkat edilmesi gereken husus yemek ve çay, dinlenme molalarının bu süreye tabi olmayacağıdır. Fazla mesai oluşması için sadece mesai adı altında işyerinde kalmak değil, haftada 45 saat üstü olağan bir çalışma da yeterlidir. Örneğin günlük 1 saat mola ile birlikte 10 saatten haftada 6 gün çalışıyor iseniz mesai saatleri hesaplama olarak ()x = 9 saat haftalık fazla mesai alacağınız oluşuyor demektir. Bu ücretler işçinin alması gereken hakettiği ücretlerdir.
Haftalık yasal çalışma süresi olan 45 saatin aşılması durumunda 45 saatin üstü çalışmalarınız fazla mesai olarak adlandırılmaktadır. Aşağıda fazla mesai hesaplama ayrıntılı bir şekilde açıklanmaktadır.
Fazla mesai hesaplama işlemi için öncelikle haftada kaç saat çalıştığınızı belirlemeniz gerekmektedir. Bu çalışma saati hesaplamasından yemek ve dinlenme molası çıkartılmalı ve haftada çalıştığınız gün sayısı ile çarpılmalıdır. Örnek olarak sabah &#;da işe gelip akşam &#;da işten çıktığınızı düşünelim. Bu şekilde de haftanın 6 günü çalışmış olun. Öğlen arası 1 saat yemek molası ve öğleden önce bir kere, öğleden sonra 1 kere olmak üzere 2 sefer 15&#;er dakika çay molası olduğunu düşünelim. Günlük çalışma saatiniz,5= 10,5 Saattir. Haftanın 6 çalışma günü ile çarpıldığında 63 saat haftalık çalışma saati mevcuttur. Mesai hesaplama ile 63 saatten haftalık çalışma saati olan 45 saat çıkarıldığında 18 saat haftalık fazla mesai çalışmanız olduğu ortaya çıkacaktır.
Mesai kelimesinden her ne kadar çalışanlar arasında fazla mesai kast edilse de, fazla mesai ücretinin hesaplanması için öncelikle normal mesai yani çalışanın saatlik ücreti, saatlik mesai hesaplama işlemi yapılmalıdır. Ardından çıkan bu ücret katı ile çarpılmalıdır. Örnek olarak çalışanın maaşı Net TL ise aylık çalışma saati ile bölündüğünde saatlik ücretin 10 TL olduğu görülecektir.
Yukarıda verilen örnekte saatlik fazla mesai ücreti bu ücretin katı 15 TL olacaktır. Fazla mesainin karşılığı olarak işveren işçiye ya kat ücret ödeyecek ya da kat süre ile ücretli dinlenme hakkı verecektir.
Çalışanların en çok karşılaştırkları durum iş sözleşmelerinde saate kadar olan fazla mesailerin maaşa dahil olduğunu belirten maddelerdir. Senelik yasal sıınır saat olmasından kaynaklı bu şekilde işverenler fazla mesai ücreti ödemekten kaçınmak için sözleşmelere bu maddeleri koymaktadırlar. Bu madde maaşı asgari ücret olan kişiler için geçerli değildir. Ayrıca bordroda yıllık saat üstü fazla mesai yazılmış ise saatin üstü kısımlar için ödenen ücret maaşa dahil edilir.
Uygulamada bir çok insan gece çalışması yapmaktadır. Gece çalışması dinlenmelerle birlikte toplam saati geçemez. Bu süreyi geçen her süre fazla mesai olarak sayılmakta ve ücretinin ödenmesi gerekmektedir.
Mevzuatımızda fazla mesai kanunu adında bir kanun olmayıp, bunun hiyerarşik düzende altında olan ve uygulama koşullarını daha ayrıntılı biçimde belirleyen Fazla Mesai Yönetmeliği bulunmaktadır.
İşçi Alacaklarında fazla mesai için belirtilen zamanaşımı süresi 5 yıldır. Bu süre dava açılması ile birlikte o miktar açısından durmaktadır. Örneğin işyerinizde 8 yıl çalışmış iseniz işten ayrıldığınızda açacağınız İş davasında 5 yıldan önceki 3 yıl süreyle yapmış olduğunuz fazla mesailer zamanaşımına uğramış olacaklardır. Dava açılana kadar geçen sürelerde de zamanaşımı işleyecek ve hak kaybına uğramış olacaksınız.
Hafta sonu olan çalışmalar için dikkat edilmesi gereken husus bu çalışmanın hafta tailinde yapılıp yapılmadığıdır. İşyerinin çalışma günü 6 gün ve pazar günleri izin yapılıyor ise cumartesi çalışılan kısım için sadece haftalık çalışma saati 45 saati geçiyor ise fazla mesai talebinde bulunulabilir. Ancak normalde çalışma günü 5 gün ve 45 saat bu 5 günde doluyor ve 2 gün hafta izninde çalışma yapılıyor ise bu sefer fazla mesai hesapla değil Hafta Tatil Ücreti talep edilecektir. Hafta Tatil Ücreti ise günlük çalışma ücretidir.
Örnek olarak asgari ücret üzerinden hesap yaptığımızda yılı için Net Asgari ücret ,02 TL&#;dir ile böldüğümüzde net saatlik ücret 8,13 TL&#;dir. ile çarptığımızda 12,20 TL saatlik asgari ücret fazla mesai ücretidir.
Temel olarak fazla mesai ücreti brüt ücret üzerinden hesaplanır ve gerekli kesintiler yapıldıktan sonra net ücret olarak işçiye ödenir.
Fazla Mesai Hesaplama , Fazla çalışma ücreti hesaplama Tahancı Hukuk Bürosu tarafından sunulan bu makalemizde İş Kanununda düzenlenmiş olan ve toplumun tüm kesimlerini ilgilendiren fazla mesai konusuna değinilmeye çalışacaktır. Fazla çalışma(mesai) işçi ve işveren arasındaki uyuşmazlıklarda en sık karşılaşılan durumlardandır. Fazla mesai ücretinin ve fazla çalışma saatlerinin tespitinin özenle yapılması gerekmektedir.
Genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok kırkbeş saattir. Aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır. Yer altı maden işlerinde çalışan işçilerin çalışma süresi; günde en çok yedi buçuk, haftada en çok otuz yedi buçuk saattir. Ülkenin genel yararları yahut işin niteliği veya üretimin artırılması gibi nedenlerle fazla çalışma yapılabilir. Fazla çalışma, Kanunda yazılı koşullar çerçevesinde, haftalık kırkbeş saati aşan çalışmalardır. Bununla birlikte haftalık 45 saati aşmamış olsa dahi günlük 11 saati aşan çalışmalar da fazla çalışmadan sayılıp zamlı olarak ödenecektir. Görüleceği üzere 45 saati aşan çalışmalar fazla mesai olarak sayılacaktır ve zamlı olarak ödenecektir.
yılı için belli olmamakla birlikte Yönetim Bütçe Kanunu teklifinden gelen bilgilere göre memurların saat başı fazla çalışma ücreti yeni yılda yüzde yüz artacak, 2 lira 70 kuruş olan fazla mesai ücreti 5 lira 40 kuruş olacaktır.
Yargıtay; “ sayılı İş Kanunu uyarınca, işçiye, kural olarak bir yılda saatten daha uzun süreli fazla çalışma yaptırılamaz. Yine işçinin yasağa rağmen yılda saatten fazla çalıştırılması hâlinde de fazla çalışma ücretinin tamamının işçiye ödenmesi gerekir. Bireysel iş sözleşmesinde, fazla çalışmaların aylık ücret içinde ödeneceğinin öngörülmesi ve buna uygun ödeme yapılması hâlinde, yıllık saatlik fazla çalışma süresinin ispatlanan fazla çalışmalardan indirilmesi gerekir. Ayrıca fazla mesai ücretinin ücret içinde kararlaştırılması halinde, işyerinde haftalık 40 saat çalışma yapılıyor ise kararlaştırılan ücretin 45 saate kadar olan fazla sürelerle ücret ile yıllık saat fazla çalışmayı da kapsadığı kabul edilmelidir. İşçiye her ay ödenen ücret içinde fazla çalışmaların bir kısmının yer aldığı taraflarca kabul edildiğinde, saatin 12 aya bölünmesi sonucu belirlenen 22,5 saat, her ay için, haftalık ise 5,2 saat kanıtlanan fazla çalışma süresinden indirilmelidir.” şeklinde hüküm kurmuştur.
Yataklı tedavi kurumları, seyyar hastaneler, ağız ve diş sağlığı merkezleri, aile sağlığı merkezleri, toplum sağlığı merkezleri ve acil sağlık hizmetlerinde haftalık çalışma süresi dışında normal, acil veya branş nöbeti tutarak, bu nöbet karşılığında kurumunca izin kullanmasına müsaade edilmeyen memurlar ile sözleşmeli personele, izin suretiyle karşılanamayan her bir nöbet saati için (nöbet süresi kesintisiz 6 saatten az olmamak üzere), aşağıda gösterilen gösterge rakamlarının aylık katsayısı ile çarpılması sonucu hesaplanacak tutarda nöbet ücreti ödenir. Bu ücret yoğun bakım, acil servis ve acil sağlık hizmetlerinde tutulan söz konusu nöbetler için yüzde elli oranında artırımlı ödenir. Ancak ayda aile sağlığı ve toplum sağlığı merkezlerinde 60 saatten, diğer yerlerde ve hiçbir şekilde saatten fazlası için ödeme yapılmaz. Bu ücret damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaz. Yoğun bakım, acil servis ve acil sağlık hizmetlerinde tutulan nöbetlerde saatlik ücret %50 zamlı olarak ödenecektir. Ancak saati aşan nöbetler için ödeme yapılmayacaktır
Fazla mesai normal çalışma saati ücretinin %50 zamlı olarak ödenmesidir. Örneğin saatlik brüt ücreti TL olan bir işçinin yaptığı fazla mesai sonucu alacağı ücret TL olacaktır. Saatlik çalışma ücretini bulabilmek için aylık ücreti ’e bölmek gerekecektir.
yılındaki asgari ücret brüt olarak 10 bin 8 liradır. İşçinin bir saatlik ücretini hesaplamak gerekirse
/= TL işçinin saatlik ücreti olarak bulunacaktır. Yukarıda da açıklandığı üzere fazla mesai ücreti işçinin saatlik ücretinin %50 zamlı olarak verilmesidir. Buna göre asgari ücretli işçinin mesaiye kalması durumunda alacağı saatlik ücret 66 TL 72 kuruş olacaktır.
Fazla mesai davası en sık başvurulan davalardandır. Fazla mesai davası bakımından fazla mesainin ispatı işçiye aittir. Fazla mesai ücretlerinin ödendiği ispatı da işveren tarafından yapılacaktır. Fazla çalışma ücretlerinin talebi sebebiyle açılan davalarda zamanaşımı 5 yıldır. İşçi fazla çalışmasının kendisine ödenmemesi sebebiyle iş sözleşmesini feshedebilecektir. Akabinde fazla mesai ücretlerinin talebi amacıyla dava açabilecektir. Kazanması durumunda fazla mesai ücreti faiziyle birlikte alınacaktır. Fazla mesai ücreti geniş anlamda ücret niteliğindedir ve gününde ödenmemesi halinde bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faiz oranında uygulanacaktır.
Fazla Mesai Hesaplama yaparken Fazla mesai ücreti saatlik olarak ve brüt ücret üzerinden hesaplanacaktır. Brüt ücret işçinin aylık kazancından kesintiler yapılmadan önceki maaşıdır. En yalın haliyle brüt ücret şöyle hesaplanacaktır. Brüt ücret =Net maaş+ SGK primi+ işsizlik primi+ gelir vergisi+ damga vergisi olarak hesaplanacaktır.
Fazla mesai onay formu, işverenin iş yerinde fazla mesai uygulayabilmesi için gereklidir. Fazla mesai onay formu işçiye sunularak yazılı şekilde onayının alınması gerekmektedir.
İşyerinizin ………….…….………………… T.C. Kimlik numaralı personeliyim. İşverenin gerekli gördüğü zamanlarda (Hafta tatili, Resmi ve Dini tatil günlerinde) işlerin aksatılmadan yürütülebilmesi için …/…/ – &#;/…/ tarihlerinde istenilen gün ve saatte fazla mesai yapmak için muvafakatim olduğunu ve bu çalışmam karşılığında yürürlükte olan İş Kanunu çerçevesinde ücretimi almayı kabul ve beyan ederim.
Şeklinde bir yazılı form doldurularak işçinin fazla mesaiye onay vermesi gerekecektir.
Fazla çalışma yaptığını iddia eden işçi bunu kanıtlamakla yükümlüdür. İşçi fazla çalışmasını tanık, yazılı belge gibi delillerle ispatlayabilecektir. Yargıtay, iş yeri kayıtlarını, iş yeri iç yazışmalarını, maaş bordrolarını delil olarak kabul etmektedir. İşçinin imzasını taşıyan bordronun sahteliği ispat edilinceye kadar kesin delil niteliğindedir.
İşçinin resmi tatilde çalışması durumunda günlük ücreti olan miktar % zamlı olarak ödenecektir. Bu durumda günlük TL alan bir işçinin resmi tatilde çalışması durumunda alacağı ücret TL olacaktır. İşçi zaten resmi tatilde çalışmamış olsaydı bir günlük ücretini tam olarak alacaktı. Çalışmasıyla birlikte çalıştığı için de ücret alacağı için toplamda ücretinin 2 katını almış olacaktır.
Fazla mesai zorunlu değildir. Haftalık çalışma saati kanunca en fazla 45 saat olarak belirlenmiştir. İşveren işçinin fazla mesai yapmasını istiyorsa yazılı bir şekilde onayını almak zorundadır.
Normal olarak haftalık çalışma süresi kanunca 45 saat olarak belirlenmiştir fakat 45 saati aşmamak üzere iş yerince daha az bir süre belirleyebilecektir. Öncelikle aylık brüt ücretin’e bölünerek saatlik çalışma ücretinin bulunması gerekmektedir. Akabinde saatlik çalışma ücreti 15 ile çarpılarak saatlik fazla çalışma ücreti bulunabilecektir. Fazla çalışma ücreti %50 zamlı ödenecektir.
Sonuç olarak işçinin haftalık çalışma süresi olan 45 saatin aşılıp aşılmadığının, aşılmış ise kaç saat aşıldığının tespiti önem arz etmektedir. Bununla birlikte kıdem veya ihbar tazminatı, işe iade davaları, mobbing ve kötüniyet tazminatlarına ilişkin davaların da fazla çalışma ücreti talebi davalarıyla yakından bağlantısı bulunmaktadır. Bu davaların takibi ve tespiti için hukuki yardım ve danışmanlık almakta fayda bulunmaktadır.
sayılı İş Kanunu'na göre haftalık çalışma süresi 45 saattir. Çalışanların haftalık 45 saatten fazla çalışmaları durumunda, çalışılan zamana fazla mesai denilmektedir. İşveren fazla mesai yapan çalışanlarına ek ücret ödemek zorundadır. Fazla mesai hesaplanırken çalışılan her saat için %50 zamlı ücret ödenmesi gerekmektedir.
Ayrıca çalışanların, iş yerinde bir gün içinde 11 saatten fazla çalışması yasaktır. 18 yaşını doldurmayan, sağlık durumları çalışmaya müsait olmayan, yeni doğum yapmış, hamile ve kısmı süreli çalışan kişiler fazla mesai yapamazlar.
Öncelikle çalışan kişinin saatlik brüt ücretinin hesaplanması gerekir. Çalışma saat ücretini bulmak için aylık olarak alınan ücret, saate bölünür. Çalışanın fazla mesai ücretinin %50 zamlı halinin bulunması için ise saat ücretinin ile çarpılması gerekir. Daha sonra fazla çalışılan saat kaç ise bulunan rakam ile çarpılır ve fazla mesai ücretinin ne kadar ödeneceği hesaplanmış olur.
Örneğin; çalışan kişinin aylık ücreti TL ise 1 aylık çalışmanın Saatlik Brüt Ücreti: 9, / = 40,00 TL'dir.
Fazla mesai zammı ile saatlik brüt ücret (%50 zamlı ücret) = 40,00 x = 60,00 TL'dir.
Toplam fazla mesai ücreti (fazla mesaiyi 7 saat olarak düşünelim) = x 7 saat = ,00 TL'dir.
Hafta sonu tatilinde işverenin kişiyi çalıştırabilmesi için daha önceden onayını alması gerekmektedir. Bu durumda çalışanlar, fazla mesai kapsamında çalıştıkları için, saat ücretleri %50 zamlı olarak hesaplanmalıdır.
sayılı İş Kanunu'nun maddesine göre, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde işyerlerinde çalışılıp çalışılmayacağı toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmeleri ile kararlaştırılmaktadır. Sözleşmelerde hüküm bulunmaması durumunda ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışılması için çalışanın onay vermesi gerekmektedir.
Resmi tatillerde mesai ücretleri çalışanın günlük maaşına göre farklılık göstermektedir. Örneğin, pazar günü haftalık iznini kullanan bir çalışan, bayramın ilk günü çalışıyorsa ve bayramın ilk günü pazar gününe denk geliyorsa, çalışanın 2,5 günlük ücret alması gerekmektedir.
Bayramın 2'nci veya 3'üncü günlerinde çalışanların, gün başına çarpı 2 ücret almaları gerekmektedir.
sayılı İş Kanunu'na göre, bir işçi günde en fazla 11 saat çalışabilir. Dolayısıyla günlük çalışma saati 7,5 olan bir kişi, bir günde en fazla 3,5 saat fazla mesai yapabilir. Çalışan, bir yılda en fazla saat fazla çalışma yapar. saatin üzerinde fazla çalışmayı ne çalışan ne de işveren isteyemez.
İş Kanunu'na göre; evlilik, çocuk zamları veya primleri, ayni yardımlar, hafta ve genel tatil ücretleri ve fazla mesai ücreti gibi esas ücrete ilave edilen ücretler haczedilemez.