Güneşin Katmanları Var Mıdır

kaynağı değiştir]

Güneş lekeleri ve Güneş lekesi döngüsü[değiştir kaynağı değiştir]

Işık küre, Güneş'in görünen yüzeyi, hemen altında görünen ışığa opak olduğu katmandır. Işık kürenin üzerinde görünen gün ışığı uzaya serbestçe yayılır ve enerjisi Güneş'ten uzaklaşır. Opaklıkta olan değişiklik görünen ışığı kolayca soğuran H^- iyonlarının miktarlarının azalmasıdır. Buna karşın görünen ışık elektronların hidrojen atomlarıyla H^- iyonu oluşturmak için tepkimeye girmesiyle oluşur.^[24][25] Işık küre on ile yüz kilometre arasındaki kalınlığıyla Dünya üzerinde bulunan havadan daha az opaktır. Işık kürenin üst kısmının alt kısmından soğuk olması nedeniyle Güneş ortada kenarlara nazaran daha parlakmış gibi görünür. Güneş'in kara cisim ışınımı 6.000 K sıcaklığında olduğunu gösterir. Işık kürenin parçacık yoğunluğu yaklaşık 10²³ m⁻³'dir. Bu da Dünya hava yuvarının deniz düzeyindeki parçacık yoğunluğunun %1'i kadardır.

Işık kürenin ilk optik tayf incelemeleri sırasında bazı soğurma çizgilerinin o zamanlar Dünya üzerinde bilinen hiçbir elemente ait olmadığı anlaşıldı. 1868 yılında Norman Lockyer bunun yeni bir elemente ait olduğu varsayımını öne sürdü ve adını Yunan Güneş tanrısı Helios'tan esinlenerek "helyum" koydu. Bundan ancak 25 yıl sonra helyum yeryüzünde izole edilebildi.^[26]

Gaz yuvar[değiştir

Sonbahara merhaba derken vedalaştığımız yazın güzelliklerinin başında gelen Güneş hakkında biraz konuşalım istedik. Güneş 4,6 milyar yıldır uzaklardan Dünya’yı izleyen, çevresinde dönen arkadaşından güzelliklerini esirgemeyen sımsıcak bir gezegen. Özünü oluşturup katman katman kendini inşa eden her şey gibi Güneş’in katmanları da mevcut.

Nasıl ki Dünyamızın hava tabakaları var ise Güneş’in de kendine ait katmanları bulunuyor. Dış katmanları ve iç katmanları ile Güneş toplam yedi katmandan meydana geliyor. Bu katmanlar birbirinden farklı sıcaklık değerlerine sahip. Enerji hareketliliği ve yönü olarak da fark gösteren güneş katmanları hakkında duyduklarınız içinizi ısıtacak.

Yazın sıcaklığında ısınarak günlerin keyfini çıkardığımız “Güneş girmeyen eve doktor girer.” diyerek atasözlerine konu yaptığımız Güneş’i yakından tanıyalım.

Güneş’in Katmanları Nelerdir?

Dünyamızın ışık ve ısı kaynağı olan gezegen Güneş milyarlarca yıldır görevini yerine getiriyor. Mevsimlerin oluşmasında ve ekosistemin devamlılığındaki faydaları ise saymakla bitmez. Hidrojen ve helyumdan meydana geldiği tespit edilen Güneş’in Dünya gibi katı katmanları mevcut değildir. Ölçülmesinin zorluğundan kaynaklı net bir dış sınırından bahsedemesek de katmanlarına bir göz atalım.

Güneşin dört dışarda, üç içerde olmak üzere yedi katmanı bulunmaktadır.

• Dış Katmanları: Korona – taç katmanı, geçiş bölgesi, kromosfer – renk küre ve fotosfer – ışık küre
• İç Katmanları: Çekirdek, ışınım katmanı ve konveksiyon katmanı olmak üzere sınıflandırılır.

Dünya çapının yaklaşık 109 katı genişliğe sahip olan Güneş, başlıca enerji kaynağımızdır. Samanyolu Galaksisinde bulunan milyarlarca yıldızdan sadece biri olan Güneş bizler için biriciktir. Dünyamız ile uyumlu bir şekilde çalışması yörüngelerin tayini ile dönüşlerin gerçekleşmesi mevsimsel olayları beraberinde getirir.

Güneş’in Katmanları Hakkında

Ekosistemimizin başlaması ve devam etmesi için Güneş’in ışınlarına ve yaydığı ısıya ihtiyacımız vardır. Yağmurların yağması, ekinlerin büyüyerek besin zincirinin oluşması gibi Dünya üzerinde gerçekleşen birçok yaşamsal faaliyet Güneş sayesindedir.

Katmanlarının derinliklerine indikçe hem çok şaşırıp hem de çok ısınacağınız Güneş milyarlarca yıldır bizimle. Sadece tenimize değen sıcaklığını hissettiğimiz Güneş derinlerinde yüzlerce kat daha da sıcak. Gözümüzü kamaştıran ışığı ise Güneş’in katmanlarına yakınlaştıkça daha da parlak. Güneş ışınlarının Dünya’ya ulaşma süresi yaklaşık olarak sekiz dakikadır. Dünya ile arasındaki mesafe 150 milyon kilometre olan bu mesafe için sekiz dakika oldukça kısa bir süredir. Güneşi dış ve iç katmanları ile yakından inceleyelim.

Dış Katmanları

Fotosfer: En dışta bizlerin çıplak gözler ile gördüğü katmandır. Kelvin cinsinden sıcaklık hesapla ile 5840 Kelvin ısıya sahiptir. Işık küre olarak da isimlendirilen bu konveksiyon katmanından kaynaklanan güneş lekelerine sahiptir.

Kromosfer: NASA’nın  yaptığı açıklamalar ışığında bu katmanın merkez katmanlara yakın diğer katmanlara göre daha sıcak olduğu saptanmıştır. Bu sıcaklık, 20.000 Kelvin’e kadar ulaşmaktadır.

Geçiş bölgesi: İnce bir bölge olan geçiş bölgesi korona ve kromosfer arasında yer alır. Bilim insanları sıcaklığına rağmen ani sıcaklık artışı bulunan bu katmanın sıcaklık sebebini henüz çözememiştir.

Korona (taç) katman: İç katman ile dış katmanı ayıran bu katmanın sıcaklığı 1 milyon kelvine kadar yükselmektedir. Çıplak gözle görüntülenemeyen bir katmandır.

İç Katmanları

Konveksiyon bögesi: Konveksiyon tabakasının altındaki ışınımsal bölgeden gelen ısı, tekrar aşağı inene kadar en yüksek sıcaklığına ulaşır. Bu enerji hareketi Güneş’in yüzeyine doğru devam etmektedir. Işınımsal bölgeye geçmesi yıllar süren bu enerji sayesinde bu katmanın sıcaklığı 2 milyon sıcaklığa kadar ulaşır.

Işınımsal bölge: Bu Güneş katmanı, güneş çapının yüzde yetmişini oluşturur. Çekirdekte üretilen enerji bu katmanda zikzaklı yollar çizerek dışa doğru aktarılmaya çalışılır. Çekirdeğe yaklaştıkça artan enerji ve ısı miktarı sayesinde Güneş’in ışınımsal katmanında da enerji yoğunluğu görülür. Füzyon yoluyla üretilen bu enerjiye elektromanyetik radyasyon denilmektedir. Bu bölgeden çıkması yüzyıllar sürebilmektedir.

Çekirdek: Güneş katmanlarının en derini diyebileceğimiz çekirdekte ısı enerji ve basınç oldukça yoğundur. Termonükleer reaksiyonlar ile çekirdek tabakasında üretilen enerji 15 milyon santigrata ulaşır. Çekirdek Güneş merkezinin tamamı değildir. Güneş merkezinin dörtte birini oluşturan çekirdek Dünya’mız için ışık ve ısı kaynağının başlangıcıdır.

Dilerseniz Dünyanın 7 Harikasını incelediğimiz içeriğimizi de ziyaret edebilirsiniz.

Güneş’in katmanları arasındaki enerji hareketleri ve sıcaklık değerleri ilerleyen teknoloji ile daha da gün yüzeyinde. Bilim insanlarının şu ana kadar yaptıkları çalışmaların verilerinden faydalanarak hazırladığımız Güneş’in katmanları yazımızı sizler için derledik.

Güneşin Katmanları ve Özellikleri Nelerdir?

Güneş, 4 adet dış, 3 adet iç olmak üzere toplamda 7 katmandan oluşur. Ancak, Güneş yapısal olarak katı olmadığından söz konusu katmanların kesin sınırları belirsiz veya bulanıktır. Bununla birlikte, katmanlar genel hatlarıyla tanımlanabilir ve özelliklerinden bahsetmek mümkündür.

Makaleye Genel Bakış

Güneş Hakkında Şaşırtıcı Gerçekler

• Dünyayı, Ay’ı ve güneş sistemindeki diğer tüm gezegenlerle birlikte uyduları düşünün. Bunların hepsini toplasanız bile güneş sisteminin toplam kütlesinin sadece %0,2’sini oluşturur. Geriye kalan, yani güneş sistemindeki tüm kütlenin %99,8’i Güneş’dir!
• Güneş sisteminin merkezi ve güneş sistemindeki en büyük nesne Güneş’dir. Işık ve ısı sağlayarak Dünya’daki neredeyse tüm yaşamı destekler.
• Güneş, çapı boyunca 109 Dünya’yı yan yana sığdırabilir.
• Güneş’in Dünya gibi katı bir yüzeyi veya katmanları yoktur.
• Güneş, her bir saniyede 600 milyon ton hidrojeni helyuma dönüştürür.
• Güneş’in kütlesinin yaklaşık %73’ü hidrojen ve %25’i helyumdur. Diğer %2’lik kısmı karbon, oksijen ve azot gibi elementler oluşturur.
• Güneş’te bulunan elementlerin çoğu atomlar şeklindedir. Güneş’in sıcaklığı karşısında hiçbir madde sıvı veya katı olarak hayatta kalamaz. Aslında Güneş o kadar sıcaktır ki, (çekirdekte 15 milyon santigrat) içindeki atomların bile çoğu iyonize olur.

Güneşin Katmanları Nelerdir?

Güneş katmanları iç ve dış olmak üzere iki kategoriye ayrılır. İç katmanlar en içten dışa doğru sırasıyla, çekirdek, ışınımsal bölge ve konveksiyondur. Dış katmanlar ise en dıştan içe doğru sırayla, fotosfer (ışık küre), kromosfer, geçiş bölgesi ve korona‘dır. Şimdi bu katmanları sırasıyla ele alarak özelliklerine değinelim…

Güneşin İç Katmanları

Güneş’in katmanları birbirinden farklıdır ve her biri Güneş’in nihayetinde yaydığı enerjinin üretilmesinde rol oynar. Öncelikle çekirdekle başlayacağız ve katmanlar arasında sırasıyla yolumuza devam edeceğiz.

a) Çekirdek

Güneş’in çekirdeği son derece yoğundur ve tüm enerjisinin ana kaynağıdır. İçinde nükleer enerji salınan bu katman, Güneş iç boyutunun yaklaşık %20’si kadardır ve yaklaşık 15 milyon santigrat derece sıcaklığa sahip olduğu düşünülmektedir. Bu da onu Güneş’in en sıcak katmanı yapar.

b) Işınımsal (Radyoaktif) bölge

Çekirdeğin üzerinde, ışınımsal, ışımasal veya radyoaktif bölge isimleriyle bilinen ve enerjiyi aktarmanın birincil modu olarak adlandırılan bir bölge bulunur. Bu bölge güneş yüzeyine olan uzaklığın yaklaşık %25’inden başlar ve yüzeye giden yolun yaklaşık %70’ine kadar uzanır. Çekirdekte üretilen enerji ilk olarak bu katmandan geçer. Ancak, bölgede fotonlarla taşınan enerji, ışınımsal katman boyunca etkileşme sayılarının çok fazla olması sebebiyle buradan geçmesi milyonlarca yıl sürer.

c) Konveksiyon (Konvektif bölge)

Konvektif bölge veya diğer ismiyle konveksiyon katmanı güneş iç katmanlarından en dışta olanıdır. Yaklaşık 200.000 kilometre derinliğinde kalın bir bölgedir. Enerjiyi konveksiyon hücreleri aracılığıyla radyasyon (ışınımsal) bölgesinin kenarından yüzeye taşır.

Güneşin Dış Katmanları

Güneş’in iç yapısına hızlı değindikten sonra, şimdi de dış katmanlarını ele alacağız. Güneş’in atmosferini dış katmanların oluşturduğunu söylemek yanlış olmaz. Bununla birlikte, iç katmanlarda olduğu gibi dış katmanlar arası sınırlarında da belirsiz veya bulanık olduğunu unutmayın.

a) Fotosfer (Işık küre)

Güneş’in 4 dış katmanından ilki olan Fotosfer ışık küre ismiyle de bilinir. Güneşin görünen yüzeyidir ve diğer bölgelere nazaran görece olarak daha soğuktur (yaklaşık 6700 santigrat derece). Portakal, sarı veya kırmızının farklı renk tonlarında görünür. Fotosferin büyük çoğunluğu granülasyonla kaplıdır. Güneş lekeleri olarak adlandırılan siyahımsı oluşumlar bu katmanda oluşur.

b) Kromosfer (Renk küre)

Güneş atmosferinde fotosferin hemen üzerindeki 5. sınıf katman kromosferdir. Güneş tutulması olduğu zamanlarda görülebilen bu katmanda sıcaklık 7700 santigrat derece civarındadır. Kalınlığının 400 km civarında olduğu düşünülmektedir. NASA’ya göre, Güneş’in merkezine yaklaşıldıkça sıcaklığın arttığı alt katmanların aksine, üst katmanlarda Güneş’ten uzaklaşıldıkça sıcaklık artar. (Kaynak) Kromosferin fotosfere göre daha sıcak olmasının nedeni budur.

c) Geçiş bölgesi

Geçiş bölgesi, kromosfer ve korona arasında kalan yaklaşık 100 km kalınlığında ince bir katmandır. Bu bölgedeki en dikkat çekici detay, sıcaklığın bir anda 500 bin santigrat dereceye kadar yükselmesidir. NASA bu bölgedeki keskin sıcaklık artışının nedenini öğrenebilmek için çeşitli çalışmalar başlatmıştır.

d) Korona (Taç küre)

Güneş’in en dış tabakası koronadır. Güneş tutulması dışında görülemez. Bunun nedeni, fotosferin çok güçlü parlaklığıdır. Parlak şehir ışıklarının zayıf yıldız ışığını görmeyi zorlaştırması gibi, fotosferden gelen yoğun ışık da koronadan gelen görece olarak daha zayıf ışığı gizler. Bununla birlikte, yörüngedeki uzay araçlarından kolaylıkla gözlemlenebilir. Koronadaki sıcaklığın 2 ila 5 milyon santigrat dereceye kadar ulaşabileceği düşünülmektedir.

Güneş Katmanlarının Kısa Özeti

• Güneş’in kütlesi, güneş sisteminin kütlesinin %99,8’i kadardır.
• Güneş çoğunlukla hidrojen ve daha az miktarda helyumdan oluşur.
• Güneşin toplamda 7 katmanı vardır. Bunlar iç ve dış olmak üzere iki başlık altında incelenir.
• İç katmanlar (içten dışa doğru sırayla) çekirdek, ışınımsal ve konveksiyondur.
• Dış katmanlar (içten dışa doğru sırayla) fotosfer, kromosfer, geçiş bölgesi ve koronadır.
• İç katmanlarda merkeze doğru indikçe sıcaklık artarken, dış katmanlarda durum tam tersidir.
• Güneş yüzeyinin özelliklerinden bazıları güneş lekeleri, patlamaları ve bazı çıkıntılardır.
• Güneş’in merkezindeki hidrojenin nükleer füzyonu, Güneş’ten yayılan muazzam miktarda enerji üretir.

Güneşin Hangi Katmanı Daha Sıcaktır?Güneşin Katmanları İçten Dışa DoğruGüneşin Katmanları ve Sıcaklıkları

nest...

150843 150844 150845 150846 150847