Ptz Nedir Tıp

aPTT Nedir?

aPTT testi (aktif parsiyel tromboplastin zamanı testi), kanınızın pıhtılaşma süresini ölçen bir kan tahlilidir. Vücudumuzda bir kesikten ya da hasardan ötürü kanama başladığında önce kandaki trombositler o bölgede geçici bir tıkaç oluşturur, ardından kanamayı önlemekle görevli proteinler bu bölgeye doğru ilerler. Proteinler hasarlı bölgeye ulaştığında oluşan geçici tıkacı güçlü ve kalıcı hale getirerek kan pıhtısı oluştururlar. Bu pıhtılaşma sayesinde kanamanın durması sağlanır. 

aPTT testi bazı proteinlerin miktarını ve işlevini yerine getirip getiremediğini ölçer. PTT testi olarak adlandırılan test ile aPTT testi aynı değerleri ölçer. aPTT testinde farklı olarak pıhtılaşma süresini hızlandıran ve daha dar bir referans aralığı veren aktivatör madde bulunur. Yani aPTT testi PTT testine göre daha hassas bir sonuç verir. (PTT testi terk edilmiştir, artık çalışılmaz bence bu paragrafa gerek yok)

Doktorunuz, yaşanan tabloyu tüm netliğiyle anlamak için aPTT testinin yanı sıra başka pıhtılaşma faktörlerini de ölçen protrombin zamanı (PT) testinin sonuçlarını da görmek ister. Bu nedenle aPTT ve PT testi çoğu zaman birlikte istenir.

aPTT Testi Ne Zaman Yapılır?

aPTT testi nadir görülen kanama bozukluklarını tespit etmek için yapılır. Doktorunuz, şikayetler ve muayene bulguları bu tip bir sağlık sorununu işaret ediyorsa bu testin yanı sıra başka testlerin de yapılmasını ister. 

aPTT testinin yapılmasını gerektirecek kanama bozukluğuna dair bazı belirtiler şunlardır…

• Kolayca kanama yaşamak ve kanamalarınızın uzun süreler boyunca devam etmesi,
• Kadınlarda adet döneminin ağır geçirilmesi,
• Basit çarpmalarda bile morarmalar oluşması,
• Dışkı ve idrarınızda kan görülmesi,
• Sık sık burun kanaması yaşanması,
• Diş etlerinde kolayca kanama görülmesi.
• Kronik karaciğer hastalığı şüphesi

Bu belirtilerin dışında sağlık durumuzla ilgili bazı etkenler de aPTT testinin yapılmasını gerekli kılabilir. Bu durumlar şöyle sıralanır…

• Kanınızın pıhtılaşmasına sebep olabilecek karaciğer hastalığınızın bulunması,
• Birden fazla düşük yapma geçmişinizin olması,
• Damarlarınızda beklenmedik kan pıhtılarının oluşması,
• Kanama riskinin bulunduğu ameliyata girecek olmanız,
• Kan inceltici ilaç kullanımı,
• Bağışıklık sisteminin otoimmün hastalıklar nedeniyle pıhtılaşma faktörlerine zarar vermesi.
• Viral hepatit, kronik alkol kullanımı, akut/kronik karaciğer yetmezliği.

aPTT Düşüklüğü Nedir?

Kanınızın pıhtılaşma süresinin normalden daha kısa olduğunu gösterir. Sık görülmeyen bu durum kan pıhtılaşması riskinizin daha fazla olduğu, kadınlarda düşük yapma riskinizin daha yüksek olduğu anlamına gelir. aPTT düşüklüğünün nedenini anlamak için doktorunuz başka testler de isteyebilir.

aPTT Yüksekliği Nedir?

aPTT ölçümünüzün yüksek çıkması kanınızın daha yavaş pıhtılaştığı anlamına gelir. Bu durumun arkasında birçok neden olabilir. 

Karaciğer Sorunları: İnsan bedeninde pıhtılaşma faktörlerinin çoğunun sentezlendiği yer karaciğerdir. Karaciğerde yaralanma ya da yaşanan bir hastalık nedeniyle oluşan hasar aPTT süresinin arkasındaki olabilir. Otoimmün hastalıklar arasında yer alan antifosfolipid antikor sendromu veya lupus antikoagülan sendromu gibi otoimmün hastalıklar bağışıklık sistemine saldırarak pıhtılaşma faktörlerine zarar verir.

Von Willebrand Hastalığı: Von Willebrand Hastalığı kanama bozukluklarının en yaygın nedenidir. Cinsiyet ayırımı yapmayan hastalık, kalıtsal özelliktedir ve ailenizdeki diğer kişilerde de görülebilir. Von Willebrand faktör adı verilen proteinin eksikliği hem pıhtılaşma sağlayan hürelerin işlevini hem de pıhtılaşma proteinlerinin çalışmasını bozar. Hafif vakalar ömür boyunca tanı bile almadan yaşarken ağır yaşanan vakalarda aPTT süresinin uzamasına neden olabilir. Buna karşın diğer kanama sorunlarına göre etkileri daha azdır.

Düşük K Vitamini: Bazı kan pıhtılaştırma faktörlerinin görevini yapabilmesi için K vitaminine ihtiyaç duyulur. Düşük K vitamini nadir görülen bir durumdur çünkü sağlıklı bir barsak yapısına sahip olan herkesde barsak bakterileri tarafından yeterince K vitamini üretilir.  Bu sorunun yaşanması için beslenmenizde ciddi sorunların olması gerekir. Yeterli K vitamini almanıza rağmen seviyelerin düşük çıkması sindirim sisteminizden kaynaklanan emilim sorunlarına işaret edebilir. Öte yandan uzun antibiyotik kullanımı da yararlı bakterileri öldürdüğünden K vitamini emiliminin azalmasına neden olabilir.

Hemofili: Genetik geçişli, nadir rastlanan bir kanama sorunudur. Hemofili vakaları çoğunlukla erkeklerde ortaya çıkar. Hemofili hastalarında, kanın pıhtılaşma faktörleri sorunludur. Hemofili hastalarının bazı vakalarında kanama miktarı çok fazla olabilir.

Yaygın Damar İçi Pıhtılaşması: Yaygın damar içi pıhtılaşması nadir görülen, önemli bir sağlık sorunudur. Bu hastalığa ağır enfeksiyonlar, yanıklar, yaralanma ve kanser sebep olabilir. Yaygın damar içi pıhtılaşmada başlangıçta vücutta küçük pıhtılar oluşur. Bu pıhtıların oluşmasından sonra ciddi kanamalar yaşanır. Rahatsızlığın erken döneminde aPTT süresi kısalırken ilerleyen evrelerde süre uzamaya başlar. 

Kan İnceltici İlaç Kullanımı: Felç ya da kalp krizi riski taşıyanların ya da geçirenlerin kullandığı bazı kan inceltici ilaçların doğru miktarda alınıp alınmadığını anlamak için doktorları aPTT testine ihtiyaç duyabilir. Bu ilaçları kullanmanın riski aşırı kanamaya neden olabilir. Bu nedenle hastaların belirli aralıklarla düzenli olarak aPTT testi yaptırmaları gerekir.

Normal aPTT Değeri Kaç Olmalıdır?

Normal aPTT değeri 30 - 40 saniye arasında olmalıdır. Fakat kan inceltici ilaç tedavisi görüyorsanız bu değerin saniye aralığında olması beklenir.

Protrombin, kanın pıhtılaşmasına etki eder. Karaciğer tarafından üretilmektedir. Bunun dışında söz konusu faktörlerden bazılarının karaciğerde üretilebilmesi için K vitaminine gereksinim vardır.

Pt Nedir?

Kanın pıhtılaşmasında etkin olan Protrombin faktörünün sağlıklı bir şekilde görevini yapıp yapmadığının belirlenmesi için ise PT testine ihtiyaç duyulur.

PT, hemofili, ameliyat öncesinde tarama ve kanama halleri söz konusu olduğunda istenen bir Koagülasyon testidir. Bu teste genellikle PT yahut PTZ de denilebilmektedir.

Kanama durumunda bir dizi işlem neticesinde Protrombin – Trombin dönüşümü meydana gelmektedir. Trombin ise, Fibrinojen’i Fibrin’e dönüştürülür ve Fibrin pıhtısıyla kanama problemi sonlandırılmaya çalışılır. PT testi neticesinde ise, Fibrinojen- Protrombin- Faktör V- Faktör VII ve Faktör X değerlendirmeye tabi tutulmuş olur.

Pt Kaç Olmalı?

Pt (Protrombin Zamanı ) Normal Değeri; 10 - 14 saniye
INR normal değerinin ise: < olması gerekmektedir. INR testi, PT'nin farklı şekilde hesaplanması neticesinde elde edilmektedir.

PT testinin sonucu gerçekleştirildiği laboratuvara ve bazı faktörlere bağlı olarak küçük farklılıkla gösterebilmektedir. Ancak INR testi için bu durum söz konusu değildir. Yani gerçekleştirildiği laboratuvara ve kullanılan kite göre farklılık göstermez. Çünkü uluslararası standarda sahip bir değere sahiptir.

Yüksekliği ve Düşüklüğü Nedenleri

Pt yüksekliğinin ortaya çıkmasının bazı önemli etkenlerinin varlığı söz konusu olabilmektedir. Buna göre Pt yüksekliği sorununun nedenleri;

- Ciddi karaciğer hastalıklarının söz konusu olması,
- K vitaminini eksikliği,
- Uzun süreli olan safra kanalı tıkanıklığının söz konusu olduğu durumlar,
- Antibiyotik kullanımı,
- Yaygın damar içi pıhtılaşmanın söz konusu olduğu durumlar,
- Gereğinden fazla kan nakli yapılmasının söz konusu olduğu haller Pt'nin yüksek olduğu durumlardır.

PT düşüklüğü nedenleri ise şu şunlardır;

- K vitamini takviyesinin yapılması,
- Doğum kontrol ilaçları gibi östrojen içeriğine sahip olan ilaçların alımı,
- TDP yani taze donmuş plazma tedavisi alınması durumunda PT düşüklüğü ortaya çıkabilmektedir.

Protrombin Zamanı diğer ifadeleriyle PT yahut INR değerinin yüksek durumda olması kanın geç pıhtılaştığını göstermektedir. Söz konusu değerlerin yüksek olması ise kanın kanın normalden çok daha hızlı bir biçimde pıhtılaştığını ortaya koymaktadır. Bu bakımdan her iki sonuç da önem arz etmektedir.

Protrombin zamanı (PT), kanama veya pıhtılaşma bozukluklarının teşhisine yardımcı olmak için kullanılan bir testtir. PTZ testinin bir diğer kullanım amacı da kişinin kanda pıhtılaşma oluşmasını engellemesi amacıyla kullandığı ilaçların etkili olup olmadığını kontrol etmektir.

PROTROMBİN ZAMANI (PTZ) TESTİ NEDİR?

PTZ; kanın ne kadar sürede pıhtılaştığını yani pıhtılaşma hızını ölçen bir testtir. Vücutta kanama meydana geldiğinde kan ve proteinler katı bir form alır. Buna pıhtılaşma denir ve pıhtılaşma hızını yani kanın sıvı kısmının yani plazmanın pıhtılaşma süresini ölçen teste Protrombin zamanı (PT) testi ismi verilir. Bu test INR (Uluslararası Normalleştirilmiş Oran) ya da ProTime testi olarak da isimlendirilebilir.

PTZ TESTİ NORMAL DEĞERLERİ NEDİR?

PTZ sonucu normal değeri 10 ila 14 saniyedir. Diğer bir deyişle, kan ortalama 10 ila 14 saniyede pıhtılaşmaktadır. Pıhtılaşmanın bu süreden daha uzun sürmesi durumunda kişide aşağıda sıralanan problemlerin varlığından şüphelenebilir.

PTZ TESTİ SONUÇLARI NE ANLAMA GELMEKTEDİR?

Kanda çok yavaş pıhtılaşma neden olur?

1. Kan sulandırıcı ilaçların kullanımı
2. Kan pıhtılaşmasını kontrol eden proteinlerin aşırı aktif olduğu yaygın damar içi pıhtılaşma adı verilen bir bozukluk
3. K vitamini eksikliği
4. Karaciğer sorunları
5. Kanın pıhtılaşmasına neden olan yetersiz protein seviyeleri
6. Kanınızdaki pıhtılaşma faktörlerinin çalışmasını engelleyen diğer sorunlar

Kanda çok hızlı pıhtılaşma neden olur?

1. K vitamini içeren takviyelerin kullanımı
2. Alkol tüketimi
3. Kan sulandırıcı ilaçları ile etkileşime girebilecek soğuk algınlığı ilaçları veya vitamin takviyeleri gibi reçetesiz satılan ilaçlar kullanmak
4. Karaciğer, brokoli, nohut, yeşil çay, lahana, şalgam yeşillikleri ve soya fasulyesi içeren ürünler gibi K vitamini içeren gıdaların sık sık büyük miktarlarda tüketilmesi
5. Doğum kontrol hapları ve hormon replasman tedavisi gibi östrojen içeren ilaçların kullanımı

Anormal bir PTZ değeri genellikle karaciğer hastalığı veya yaralanmasından veya kan incelticilerle tedaviden kaynaklanır.

PTZ TESTİ NEDEN YAPILIR?

1. Ciltte kanama veya morarmaların nedenlerini tespit etmek
2. Kan sulandırıcı ilaçların etkilerini kontrol etmek. Doğru dozu aldığınızdan emin olmak için düzenli olarak test yaptırmalısınız.
3. Kişide hemofili benzeri kan problemlerine yol açan kanama bozukluklarının sebep olacağı belirtileri ölçmek.
4. Ameliyat veya diğer tıbbi işlemlerden sonra muhtemel kanamalara karşı kontrolün yapılması.
5. Karaciğer fonksiyonlarını kontrol etmek. PTZ testi çoğunlukla aspartat aminotransferaz ve alanin aminotransferaz gibi diğer karaciğer testleri ile birlikte yapılmaktadır.
6. Kanda pıhtılaşmama ve buna bağlı olarak kanamanın durmamasına bağlı olarak vücudun tepkisini tespit etmek