genotip oranı nasıl bulunur / Fenotip nedir? Fenotip çeşidi sayısı nasıl bulunur

Genotip Oranı Nasıl Bulunur

genotip oranı nasıl bulunur

Mendel Yasaları; "Baskınlık ve Düzenlilik (Egemenlik) Yasası", "Genlerin Ayrılması Yasası" ve "Bağımsız Çeşitlilik Yasası" şeklinde 3 ayrı yasadan oluşur. Kimi zaman "Mendel kanunları", "Mendel kalıtımı" veya "Mendelizm" olarak da bilinen Mendel Yasaları, aslen ve yıllarında Gregor Mendel tarafından ileri sürülen, yılındaysa Hugo de Vries ve Carl Correns tarafından yeniden keşfedilen, uluslararası şöhreteyse William Bateson sayesinde kavuşan biyolojik kalıtım yasalarının genel adıdır.[1]

Mendel kanunları ilk kez ileri sürüldüğünde oldukça tartışmalıydı ve kolay kolay kabul görmedi.[3] Ancak sonradan, yılında "genetik" ve "alel" gibi temel genetik kavramları icat eden Thomas Hunt Morgan, Mendel yasalarını Boveri-Sutton Kromozom Teorisi ile birleştirmeyi başardı ve böylece bu ikili, klasik genetiğin temeli haline gelmiş oldu. Daha sonradan, yılında Ronald Fisher, bu fikirleri evrim yasasıyla birleştirerek matematiksel evrim sahasını başlattı ve popülasyon genetiğinin temellerini atmış oldu. Evrim Teorisi'nde yaşanan bu devrimsel paradigma değişimi, günümüzde Modern Sentez olarak bilinmektedir.[2]

Her ne kadar bunlara "Mendel Yasaları" deniyor olsa da, tıpkı "Newton Yasaları" gibi bunlar da doğa yasası değil, daha ziyade Mendelci Genetik Teorisi'nin doğrulanmış hipotezleridir. Halbuki günümüzde "Mendelci-Olmayan Genetik" sahasında yapılan araştırmalar, bunların önemli bir bölümünün doğru olmadığını (veya en azından evrensel olarak geçerli olmadığını) göstermektedir. Bu nedenle günümüzde daha sıklıkla "Mendel İlkeleri" veya "Mendelci Prensipler" gibi isimlerle anılmaktadır.

Mendel Yasalarının Temelleri

Mendel, daha önceden detaylarını anlattığımız gibi, bezelye bitkilerinde incelediği yedi özelliğin her birini iki versiyondan veya özellikten biri olarak ele almış; elde ettiği sonuçlardan her bireyin, yavrulara ayrı ayrı aktarılan özelliğin iki ayrı kopyasına sahip olduğu sonucunu çıkarmıştır.

Kromozomlar üzerinde taşınan bu iki kopyaya da "gen" adı verilmiştir. Her bir genin iki kopyasına sahip olmamızın nedeni ise her bir ebeveynimizden birer kopya almamızdır. Bu genler de aslında kromozomlardır; aldığımız her genin iki kopyası da eşleştirilmiş kromozomlar üzerinde bulunur. Mayoz bölünmede bu kromozomlar haploid gametlere ayrılır. Homolog kromozomların da bu şekilde ayrılması (segregasyonu), genin kopyalarından yalnızca birinin gamete taşınması anlamına gelir. Bu gamet de diğer ebeveynden gelen gametle birleştiğinde, yani her bir genin (ve kromozomun) iki kopyası bir araya geldiğinde yavrular oluşur.

Tek bir genin tek bir özelliği kontrol ettiği durumlarda, diploid bir organizma bu özelliğin aynı versiyonunu kodlayabilen veya kodlamayan iki genetik kopyaya sahip olur. Yani organizma, çiçek rengini beyaz olarak belirleyen bir gen, mor olarak belirleyen bir gen taşıyabilir. Mutasyon yoluyla ortaya çıkan ve homolog kromozomlar üzerinde görece aynı konumlarda bulunan gen varyantlarına ise "alel" adı verilmiştir. Mendel, yalnızca iki alel formuna sahip genlerin kalıtımını incelemiştir, ancak doğal bir popülasyonda herhangi bir gende ikiden fazla alel ile sıkça karşılaşılmaktadır.

Fenotipler ve Genotipler

Diploid bir organizmada belirli bir gen için iki alel ifade edilir. İfade edilen bu aleller, fiziksel özellikleri oluşturur.

Reklamsız Deneyim

Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %% reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır. Kreosus Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık Daha fazla göster

Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, % reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.

Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Destek Ol

  • Organizmanın bu yolla ifade ettiği gözlemlenebilir özellikler, genetik biliminde fenotip olarak adlandırılmaktadır.
  • Bir organizmanın hem fiziksel olarak görülebilen hem de ifade edilmemiş alellerinden oluşan temel genetik yapısıise genotip olarak bilinmektedir.

Mendel'in hibridizasyon deneyleri, fenotip ve genotip arasındaki farkı göstermektedir; zira Mendel'in farklı özelliklere sahip bezelye bitkileri arasında yaptığı çaprazlama çalışmaları, P, F1 ve F2 nesillerindeki bitkilerin diploid genotiplerini temel almaktadır.

Bu bağlamda Mendel'in araştırdığı özelliklerden biri olan tohum rengi, iki alelli tek bir gen tarafından belirlenmektedir. Sarı renk aleli baskın, yeşil renk aleli ise çekiniktir. Bir ebeveynin sarı, diğerinin yeşil tohum rengine sahip olduğu safkan bireylerin çaprazlanması ile üretilen melez F1 neslinin tamamının tohumları sarı olmaktadır; yani melez nesil, ebeveyn nesilleriyle fenotipik açıdan aynıdır.

Bununla beraber melez F1 nesli, yeşil tohumlu ebeveynlerinden hiçbir şey almamış değildir; F1 nesli bir nesil daha ürediğinde, yani F2 neslinde tohumların bir kısmı yeşil olmaktadır. Bir başka deyişle melez F1 nesli, ebeveyn nesliyle fenotipik açıdan aynı olmasına karşın genotipik açıdan farklıdır.

Mendel'in deneylerinde kullandığı P (ebeveyn) bitkilerin her biri, üzerinde çalıştığı özellik bağlamında homozigottu. Bir geni homozigot olan diploid organizmalar, homolog kromozomlarının her birinde bir tane olmak üzere iki özdeş alele sahiptir ve bu aleller YY veya yy şeklinde gösterilir. Bu gösterimdeki her harf, genotipteki iki alelden birini temsil etmekte olup baskın aleller büyük, çekinik aleller ise küçük harfle yazılır.

Örneğimiz bağlaamında gen için kullanılan harf, sarı tohum renginin baskın olması sebebiyle Y şeklinde yazılmaktadır. Mendel'in ebeveyn bezelyelerinin ürettiği gametler, aynı aleli taşımaktadır ve bu sebeple safkan olarak kabul edilmektedir. Buna karşın zıt özelliklere sahip (yeşil ve sarı tohumlu) ebeveyn bitkiler çapraz döllendiğinde ise üretilen yavrular hetorozigot olmaktadır; yani sarı tohumlu ebeveyninden bir Y aleli, yeşil ebeveynlerinden de y aleli almış bir F1 bitkinin genotipi Yy olur.

Fenotipler, alellerin fiziksel ifadeleridir. Büyük harfler baskın alelleri, küçük harfler ise çekinik alelleri göstermektedir. Fenotipik oranlar gözlemlenebilir özelliklerin oranları; genotipik oranlar ise yavrularda gen kombinasyonlarının oranlarını içermektedir. Genotipik içerik, fenotipe yansımayabilir.Libre Texts

Mendel'in Birinci İlkesi: Baskınlık ve Düzenlilik Yasası

Homozigot ve hetorozigot organizmalar hakkındaki tartışmanın bir ayağı da heterozigot F1 yavruların neden her iki aleli de ifade etmek yerine tek bir aleli ifade ettiği sorusudur.

Mendel'in bezelyelerinde incelediği yedi özelliğin her birinde iki zıt alelden biri baskın, diğeri ise çekiniktir. Mendel de bu gözlemde bulunarak baskın alele ifade edilen birim faktör; çekinik alele ise gizli birim faktör ismini vermiştir. Mendel'in tabiriyle bu birim faktörlerin artık homolog kromozomlar üzerinde bulunan genler olduğunu biliyoruz.

Baskın ve çekinik (Yy) şeklinde ifade edilen genler, homozigot baskın ve hetorozigot organizmalarda genotip bağlamında farklara sahip olmalarına karşın fenotipik açıdan aynı özelliği sergilerler. Çekinik aleller ise yalnızca homozigot çekinik bireylerde gözlemlenir.

Libre Texts

Mendel'in baskınlık yasası, bir hetorozigotta bir özelliğin aynı özellik için başkaca bir ifadeyi gizleyeceğini belirtir. Örneğin safkan mor çiçekli bezelyeler ile safkan beyaz çiçekli bezelyeler çaprazlandığında iki ebeveyn de yavrularına hem mor (Y), hem beyaz çiçek alelini (y) aktarır; ancak yavruların tümünün çiçekleri mor renkte olur. Yani her iki alel de fenotipik bağlamda ifade edilmemiş; yalnızca baskın alel ifade edilmiştir. Çekinik özellik olan beyaz çiçek aleli yalnızca bu alelin iki kopyasına sahip olan (yy) yavrular tarafından ifade edilir. Bu yavruların çaprazlanması takdirinde elde edilecek yavruların çiçekleri beyaz olur.

Albinizm aleli, çekiniktir. Bu çocuğun iki ebeveyni de çekinik aleli çocuğuna aktarmıştır.Pixabay

Monohibrit Çaprazlama ve Punnett Karesi

Yalnızca üzerinde çalışılan özellik bakımından farklılık gösteren iki safkan ebeveyn arasında monohibrit çaprazlama ile gerçekleşen döllenmeye monohibrit çaprazlama; bu çaprazlama sonucu ortaya çıkan yavrulara da monohibrit adı verilmiştir.

Mendel de araştırması kapsamında özellikleri bakımından zıt yedi soyu çaprazlamıştır. Bu çaprazlamanın sonucu olarak filizlenen F1 yavrularının tümü bir ebeveynin fenotipinde; F2 yavruları ise oranla çekinik alelin fenotipindedir. Mendel de bu sonuçlara dayanarak monohibrit çaprazlamaya giren her ebeveynin her yavruya iki eşleştirilmiş birim faktörden yalnızca birini aktardığı sonucuna ulaşmış ve tüm birim faktörlerin eşit olasılığa sahip olduğunu düşünmüştür.

Mendel'in ulaştığı bu sonuçlar, matematiksel olarak temellendirilebilmektedir. Bir olayın olasılığı, olayın gerçekleşme sayısının, olayın gerçekleşmesi için toplam fırsat sayısına bölünmesiyle hesaplanır. Bir olay için olasılığın (%) olması, ilgili olayın kesinlikle gerçekleşeceği anlamına gelir; olasılığın (%0) olması ise olayın kesinlikle gerçekleşmeyeceğini, (% 50) olması ise gerçekleşme veya gerçekleşmeme şansının eşit olduğunu gösterir.

Monohibrit çaprazlama bağlamında ise bu olasılık hesabı, İngiliz genetikçi Reginald Punnett tarafından tasarlanan Punnet karesi üzerinde yapılabilir. Punnet karesi ile rastgele döllenme vakalarının her biri ve bir özelliğin görülme frekansları hesaplanabilmektedir.

Darwin’in Kayıp Dünyası: Hayvan Yaşamının Gizli Tarihi (Martin Brasier)

Türlerin Kökeni’ni kaleme alırken Charles Darwin’in kafasını tek bir soru karıştırıyor ve evrim teorisini çıkmaza sokuyordu: “Neden Kambriyen dönemden önce yaşamış canlılara ait kalıntılar bulunamıyordu?” Literatürde “Darwin’in İkilemi” olarak bilinen bu problem yıllarca çözülemeyecekti, ta ki paleontoloji profesörü Martin Braiser evrimin “kutsal kâse”sinin peşine düşene kadar.

Darwin’in Kayıp Dünyası Braiser’ın Kambriyen patlaması öncesinde yaşamış canlı türlerine ait fosilleri arayışının öyküsünü anlatıyor. Karayip sahillerinden Sibirya steplerine uzanan bu zorlu bilimsel çaba, hayvan yaşamının evrimindeki kayıp halkaların izini sürüyor. Bilimin en büyük gizemlerinden birinin kapısını aralarken bizi günümüzün canlı çeşitliliğinden karmaşık hücrelerin ortak yaşama dayalı kökenine uzanan bir yolculuğa çıkarıyor.

‘Kambriyen patlaması’ evrimsel bulmacaların en büyüğüdür ve son yıllarda büyük araştırmalara konu olmuştur. Braiser’ın merak uyandırıcı kitabı bize bu konuda tatminkâr bir yanıt veriyor. Konusunu geniş kitlelere bu kadar canlı ve kapsamlı bir şekilde sunma beceri ve iradesine sahip çok az yazar vardır. &#; Anthony Hallam

 

Organizmaların ve çevrenin birlikte yarattığı bu evrimsel hikâyede Darwin’in İkilemi’ne Braiser’ın bulduğu çözümü okumak büyük keyif. &#; Lynn Margulis

Bu kampanya, Kolektif Kitap tarafından Evrim Ağacı okurlarına sunulan fırsatlardan birisidir.

Devamını Göster

Darwin’in Kayıp Dünyası: Hayvan Yaşamının Gizli Tarihi (Martin Brasier)

Satın AlTüm Ürünler

Bu Punnett karesi, sarı ve yeşil tohumlu bitkilerin çaprazlanmasını göstermektedir. Safkan P bitkilerinin çaprazlanması, kendi kendini dölleyebilen F1 heterozigotlarını meydana getirmektedir. F1 nesli için yapılan bir Punnett karesiyle F2 neslinin genotipleri tahmin edilebilmekte; baskın-çekinik aleller bağlamında mevcut kalıtım bilgileri ile genotipik ve fenotipik oranlar belirlenebilmektedir.Libretexts

Punnett karesinde ebeveyn alellerinin (gametlerin genotipleri) tüm olası kombinasyonları, tablonun üst ve sol kısımlarında listelenir. Yumurta ve sperm gametlerinin kombinasyonları birleşen alellere göre yapılır. Bu şekilde doldurulan bir Punnett karesinde her kutu, bir zigotun veya döllenmiş yumurtanın diploid genotipini temsil eder. Kalıtım modeli (baskın ve çekinik) biliniyorsa, kare ile fenotipik oranlar da belirlenebilir. İki safkan ebeveyn monohibrit çaprazlandığında her bir ebeveyn bir alel kalıtır. Bu da F1 yavrularında yalnızca Yy fenotipinin mümkün olacağı; ilk nesilde ise yalnızca sarı tohum oluşacağı anlamına gelir.

F1 yavruları birbirleriyle çaprazlandığında ise her bir F1 ebeveyn, F2 yavrularına ya bir baskın (Y), ya da bir çekinik (y) alel bırakacaktır. Bu çerçevede iki ebeveynin baskın alel (Y) bırakma olasılığı %25 olacak, yavru sarı fenotipte olacaktır. A ebeveyninin baskın alel (Y) veya çekinik alel (y); B ebeveyninin çekinik alel (y) veya baskın alel (Y) bırakması olasılıkları iki kombinasyon için de yine %25'tir. Yani Yy veya yY alel kombinasyonlarının her ikisi de %25 olasılıkla gerçekleşebilir ve her iki ifadede de yavru fenotipi sarı olur. Bunlarla beraber iki ebeveynin de çekinik alel (yy) bırakma olasılığı %25'tir; bu durumda ise fenotip yeşil olmaktadır.

Bu olasılıklar bir arada değerlendirildiğinde yavruların sarı fenotipe sahip olma olasılığı %75, yeşil fenotipe sahip olma olasılığı %25 olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu da Mendel'in F2 neslinde gözlemlenen fenotipik oranı oluşturmaktadır. Yüksek sayıda çaprazlama kullanarak Mendel, olasılıkları yukarıda anlatıldığı şekliyle hesaplayabilmiş; hesaplamalarının kalıtım modeline uyduğunu görmüş ve diğer çaprazlamaların sonuçlarını öngörmek amacıyla kullanmıştır.

Mendel'in İkinci İlkesi: Genlerin Ayrılması Yasası

Mendel, zıt özelliklere sahip safkan bezelye bitkilerinin çaprazlanmasının baskın özelliği ifade eden F1 nesillerine ve baskın ve çekinik özellikleri oranında ifade eden F2 nesillerine yol açtığını gözlemleyerek genlerin ayrılması yasasını öne sürmüştür. Bu yasa, eşleştirilmiş birim faktörlerin (genlerin), yavruların her iki faktörü de miras alma olasılığı eşit olacak şekilde gametlerde eşit olarak ayrışması gerektiğini ifade eder.

Bu bağlamda, bir monohibrit çaprazlamanın F2 neslinde homozigot baskın, hetorozigot veya homozigot çekinik olmak üzere üç olası genotip kombinasyonu olabilir. Heterozigotlar iki farklı yoldan (ebeveynlerden bir baskın ve bir çekinik alel alarak - Yy/yY) ortaya çıkmaktadır; heterozigotlar (Yy) ve homozigot baskın bireyler (YY) fenotipik olarak özdeştir. Bu şekilde yasa, Mendel'in gözlemlediği fenotipik oranı desteklemektedir.

Genotipleri bilinen ebeveynlerin yavrularının genotip ve fenotiplerini Punnett karesi ile doğru bir şekilde tahmin edebilmemizin nedeni, çaprazlama sırasında alellerin eşit şekilde ayrılmasıdır. Her bir genin farklı versiyonlarına sahip homolog kromozomların yavru çekirdeklere ayrıldığı mayoz bölünmenin ilk bölümü, Mendel'in bu yasasının fiziksel temelini oluşturmaktadır. Bu süreç, Mendel'in yaşadığı dönemde bilim camiası tarafından anlaşılamamıştır.

İlk mayoz bölünmeLibre Texts

Test Çaprazı

Mendel, alel yapısı bilinen homozigot veya heterozigot ebeveynler arasındaki bir çaprazlamanın yavrularını öngörebilmenin ötesine geçerek baskın bir özelliği ifade eden bir organizmanın heterozigot mu yoksa homozigot mu olduğunu belirlemek için de bir teknik geliştirmiştir. "Test çaprazlaması" olarak adlandırılan bu teknik, bitki ve hayvan yetiştiricileri tarafından halen kullanılmaktadır.

Bir test çaprazında baskın özellik gösteren organizma, aynı özellik bağlamında homozigot çekinik bir organizma ile çaprazlanır. Eğer baskın özelliği ifade eden organizma homozigot ise, tüm F1 yavruları baskın özelliği ifade eden heterozigotlar olacaktır. Baskın özelliği ifade eden organizma heterozigot ise, F1 yavruları oranında heterozigot ve çekinik homozigot olacaktır. Test çaprazlaması, Mendel'in birim faktör çiftlerinin eşit olarak ayrıştığı varsayımını da desteklemektedir.

Baskın bir özellik sergileyen bir organizmanın homozigot mu, heterozigot mu olduğu bir test çaprazı ile belirlenebilir.Libre Texts

Mendel'in Üçüncü İlkesi: Bağımsız Çeşitlilik Yasası

Mendel'in bağımsız çeşitlilik yasası, genlerin alellerin gametlerde sıralanması bağlamında birbirini etkilemediği ve her gen için olası her alel kombinasyonunun eşit olasılıkta meydana geldiğini ifade eder.

Genlerin bağımsız çeşitliliği, iki özellik açısından farklı iki safkan ebeveynin çaprazlandığı dihibrit çabrazlamada görülebilir. Aşağıdaki şekilde ifade edilen dihibrit çaprazlamada biri buruşuk, yeşil tohumlara (rryy); diğeri yuvarlak, sarı tohumlara (RRYY) sahip iki bezelye bitkisi çaprazlanmıştır. İki ebeveyn de homozigottur; bu bağlamda bağımsız çeşitlilik yasası, buruşuk yeşil bitkinin gametlerinin ry, yuvarlak sarı bitkinin gametlerinin ise RY olduğunu gösterir. Çaprazlama sonucu elde edilecek F1 neslinde yavruların tümü RrYy yapıya sahip olacaktır.

Tohum rengi ve doku bağlamında düzenlenmiş bir dihibrit çaprazlama. P neslinin çaprazlanması, iki özellik için de heterozigot olan bir F1 neslini meydana getirir. F2 neslinde görülen fenotipik oran ise Punnett Karesi ile bulunur.Libre Texts

F1 bireylerinin ürettiği gametler, iki genin her birinden bir alel alacaktır. Örneğin bir F1 gameti, tohum şekli için bir R aleli ve tohum rengi geni için bir Y veya y aleli alır; aynı anda hem R ve r alellerini alamaz; zira her bir gamet gen başına bir alele sahip olabilir. Bu bağlamda bağımsız çeşitlilik yasası, bir r aleli alan bir gametin Y veya y aleli alma ihtimalinin eşit olduğunu belirtir. Dolayısıyla RrYy heterozigotu, kendi kendine çaprazlandığında eşit olasılıkla RY, rY, Ry ve ry olmak üzere dört gamet oluşturabilir. Bu gametleri 4 x 4'lük bir Punnett karesinin sol ve üst kısımlarına yerleştirdiğimizde 16 eşit olasılıklı genotipik kombinasyona erişiriz. Bu kombinasyonlar da bize 9 yuvarlak - sarı; 3 yuvarlak - yeşil; 3 buruşuk - sarı; 1 buruşuk - yeşil şeklinde oranını verir. Bu oran, yeterince büyük bir örneklem ile çalışılırsa rahatlıkla gözlemlenebilir.

Bağımsız çeşitlilik yasasının fiziksel temeli, farklı homolog çiftlerin rastgele şekillerde sıralandığı mayoz I'de de görülebilmektedir. Her gamet, paternal ve maternal kromozomların (ve dolayısıyla üzerlerindeki genlerin) herhangi bir kombinasyonunu alabilir; zira metafaz düzlemindeki tetratların yönelimi rastgeledir.

Mayozun ilk aşamasında yavru çekirdeklerde gerçekleşen rastgele ayrılma çeşitli genetik ayrımları mümkün kılar.Libre Texts

Mendel Yasaları Neden Popüler Değildi?

Mendel bu bulgularını ve çok daha fazlasını Bitki Hibritlenmesi Üzerine Deneyler başlıklı makalesinde toplamış ve 'te Moravia'da düzenlenen Doğal Tarih Birliği toplantısında sunmuştur. Bulguları önceleri kalıtım alanında önemli görülmüş ve incelenmiştir. Sonradan karışım hipotezine aykırı olduğu için pek çok kişi tarafından reddedilmiştir. Bir süre sonra da iyice önemi göz ardı edilerek, unutulmuştur. Mendel de bu bulgularının arkasında pek fazla durmadığı ve savunmadığı için bu süreç daha da hızlanmıştır.

Pek çok sebepten ötürü (yazılarının Almanca olması, kısıtlı bir alanda duyulması, kısa sürede unutulması, vb.) Darwin'in bu yasalardan hiç haberi olmamıştır. Darwin'in belki de en kritik hatalarından biri budur ve kalıtımı pangenesis isimli kendi teorisi ile açıklamaya çalışmış ve % başarısız olmuştur. Darwin gibi bir dehadan bu kadar isabetsiz bir açıklama beklenmese de, dönem koşulları dahilinde iddiasının pek de akıl dışı olmadığı görülmektedir (zira çok büyük bir kitle, ispatlanamamış olsa bile karışım hipotezini desteklemekteydi).

Yukarıda da anlattığımız gibi, sonradan, yılında "genetik" ve "alel" gibi temel genetik kavramları icat eden Thomas Hunt Morgan, Mendel yasalarını Boveri-Sutton Kromozom Teorisi ile birleştirmeyi başarmıştır ve böylece bu ikili, klasik genetiğin temeli haline gelmiştir. Daha sonradan, yılında Ronald Fisher, bu fikirleri evrim yasasıyla birleştirerek matematiksel evrim sahasını başlatmıştır ve popülasyon genetiğinin temellerini atmıştır. Evrim Teorisi'nde yaşanan bu devrimsel paradigma değişimi, günümüzde Modern Sentez olarak bilinmektedir.[2]

Her ne kadar bunlara "Mendel Yasaları" deniyor olsa da, tıpkı "Newton Yasaları" gibi bunlar da doğa yasası değil, daha ziyade Mendelci Genetik Teorisi'nin doğrulanmış hipotezleridir. Halbuki günümüzde "Mendelci-Olmayan Genetik" sahasında yapılan araştırmalar, bunların önemli bir bölümünün doğru olmadığını (veya en azından evrensel olarak geçerli olmadığını) göstermektedir. Bu nedenle günümüzde daha sıklıkla "Mendel İlkeleri" veya "Mendelci Prensipler" gibi isimlerle anılmaktadır.

Özet

Belirli bir özellik bağlamında farklılık gösteren safkan (homozigot) bireylerin çaprazlanmasıyla meydana gelen F1 neslinin tamamı, ilgili özellik için heterozigot yapıda olacaktır. Eğer özellikler baskın ve çekinik olarak kalıtılmışsa F1 yavruların tümü baskın özellik açısından homozigot olan ebeveynle aynı fenotipi sergileyecektir. Bu heterozigot yavruların da kendi aralarında çaprazlanması sonucu doğan F2 yavrular, baskın veya çekinik gametleri eşit olasılıkla miras alacak; dörtte biri homozigot baskın, yarısı heterozigot baskın; dörtte biri homozigot çekinik olacaktır. Homozigot baskın ve hetorozigot bireyler fenotipik olarak aynı olacak; F2 yavrularında baskın/çekinik oranı gözlemlenecektir.

Mendel, genlerin (özelliklerin) baskın ve çekinik bir şekilde ifade edilen alel çiftleri (özellikler) olarak kalıtıldığını varsaymıştır. Aleller, her bir gametin diploid bir bireyde bulunan iki alelden birini alma olasılığı eşit olacak şekilde gametlere ayrılır. Buna ek olarak, genler de birbirlerinden bağımsız olarak gametlere ayrılmaktadır. Yani, ana hatlarıyla, bir alelin, bir başka genin belirli bir alelini içeren bir gamette bulunma ihtimali daha fazla veya daha az değildir.

Alıntı Yap

Okundu Olarak İşaretle

Paylaş

Sonra Oku

Notlarım

Yazdır / PDF Olarak Kaydet

Bize Ulaş

Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

İçerikle İlgili Sorular
Soru & Cevap Platformuna Git

Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?

Kaynaklar ve İleri Okuma

  • ^W. Bateson. (). Mendel's Principles Of Heredity: A Defence, With A Translation Of Mendel's Original Papers On Hybridisation. ISBN: Yayınevi: Cambridge University Press.
  • ^ abM. Ridley. (). Richard Dawkins: How A Scientist Changed The Way We Think: Reflections By Scientists, Writers, And Philosophers. ISBN: Yayınevi: Oxford University Press, USA.
  • ^E. W. Mayr. (). The Growth Of Biological Thought: Diversity, Evolution, And Inheritance. ISBN: Yayınevi: Belknap Press.

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

seafoodplus.info

Fenotip nedir? Fenotip &#;eşidi sayısı nasıl bulunur

Haberin Devamı

Yeryüzünde yer alan bütün canlılar karşılaştıkları koşullar neticesinde farklı genler üretir. Çoğu zaman çevresel faktörlere karşı daha dayanıklı hale gelmeye olanak veren bu yeni genler canlıların yeryüzünde daha güvenli yaşam sürdürmelerine imkan tanır. Fenotip olarak tabir edilen bu durum döllenme sonucu dünyaya gelecek yeni canlıları var olan çevresel koşullara farklı dış görünüşleri ile karşılık vermesidir.

Fenotip Nedir?

 En basit tanım ile fenotip canlılarda var olan genlerin ve dışarıdan meydana gelen çevresel faktörlerin yeni dış görünüş oluşturmak için sergilediği davranıştır. Örneğin daha önce hiç soğuk iklimde bulunmamış canlılar yaşamlarına devam edebilmek için kalın derilere, büyük kürklere ve yoğun kas kütlesine ihtiyaç duyar.

Haberin Devamı

 Dış faktörlere algılayan yaşam formunun genleri de bu koşullara cevap verebilmek için yeni genler üretir. Bunun neticesinde yaşam formu hayatına devam edebilmek için dış görünüşünü yeniden oluşturur. Böylelikle yerleşmiş olduğu yeni bölgenin iklimine daha uyumlu hale gelerek yaşamına devam etme imkanı bulur.

 Fenotipler için verilebilecek bir diğer örnek ise anne ve baba olabilir. Örnek olarak düz saça sahip olan bir anne ile kıvırcık saça sahip olan bir baba dünyaya bir çocuk getirdikleri zaman çoğu saf genleri almak yerine anne ve babanın genlerini alacaktır. Dünyaya gelecek çocuk birinci kuşak olup kıvırcık saç düz saçlı genlere oranla daha baskın olduğu için çocuğun kıvırcık saçlı olması muhtemeldir. Bu tip fenotipler doğacak birinci kuşak çocuğun dış görünüşünü belirler.

Fenotip Çeşidi Sayısı Nasıl Bulunur?

 Fenotip çeşidini hesaplamak için kullanılan formül oldukça basittir. 2ⁿ olarak bilinen formülü sayesinde her türlü yaşam formunun fenotipi kolaylıkla bulunabilir.

nest...

batman iftar saati 2021 viranşehir kaç kilometre seferberlik ne demek namaz nasıl kılınır ve hangi dualar okunur özel jimer anlamlı bayram mesajı maxoak 50.000 mah powerbank cin tırnağı nedir