Eski Doğum Tarihi Hesaplama
TARİH ÇEVİRME KILAVUZU
Bu program, Miladi, Hicri ve Rumi takvimler arasında tarih çevirmek amacıyla geliştirilmiştir. Çevirme işleminin sağlıklı bir şekilde yapılabilmesi için öncelikle çevrilmesini istediğiniz takvim türünü seçmelisiniz. Bu aşamadan sonra üç farklı düzeyde tarih çevirisi yapılabilmektedir. İlk olarak gün girilmemiş ve ay seçilmemiş ise sadece girilen yıl, ikinci olarak gün girilmemiş, ancak ay seçilmiş ve yıl girilmişse seçilen ay, son olarak da gün, ay ve yıl girilmişse girilen tarihin tamamı diğer takvimlerdeki karşılıklarına dönüştürülebilmektir. Sonuçlar yukarıdaki tabloda yansıtılacaktır.
***
Tarihsel açıdan Hicri ay başlangıçlarının hesaplanmasında bir hadis dolayısıyla rüyet-i hilal ölçütü uygulanmaktadır. Rüyet-i hilal ölçütü, Hicri ayların başlayabilmesi için ayın hilal şeklini aldığının gözle görülebilir olmasını gerekli kılmaktadır. Tarih Çevirme Kılavuzu, tarih dönüştürme işlemini astronomi biliminin ölçütlerinden hareketle, ayın ve yerin periyodik hareketlerine bağlı olarak yapmaktadır. Ay başlangıçlarının saptanması, hilal şeklinin görünürlüğü kimi zaman meteorolojik koşullardan bile etkilendiği için, astronomik takvim hesabı ile Hicri takvimin tarihsel uygulaması arasında, teorik olarak, ±2 günlük sapmalar olması ihtimalini doğurmaktadır. Bu teorik ihtimal, genelde eski tarihlerin çevirisiyle uğraşan profesyonel tarihçiler tarafından bilinen genel bir bilgi olduğundan ve tarih çevirme programı esas olarak bu uzmanların kullanımı için geliştirildiğinden ötürü, programa ilişkin açıklamalar kısmında ayrıca vurgulanmasına gerek duyulmamıştı. Genelde uzman tarihçiler, eldeki hicri tarihin (eğer gün biliniyorsa) hangi gün olduğunu da dikkate alarak, tarih çevirisini kesinleştirme yoluna giderler. Örneğin Takiyuddin Rasathanesi 4 Zilhicce 987 (Perşembe) günü tahrip edilmiştir ve bunun Miladi takvimdeki kesin karşılığını bulmak istiyorsak şu yolu izlememiz gerekecektir: Öncelikle Tarih Çevirme Kılavuzu’nda bu tarihin yaklaşık çevirisini yapıp 22 Ocak 1580 (Cuma) karşılığını buluyoruz. Sonra olayın gerçekleştiği günün Perşembe olmasından hareketle kesin Miladi karşılığın 21 Ocak 1580 (Perşembe) olması gerektiğine hükmediyoruz. Eğer tarihin hangi güne denk düştüğü bilinmiyorsa, bu durumda yaklaşık çeviriyi kesin tarihmiş gibi kabul etmekten başka yol kalmadığı için yaklaşık karşılıkla yetinmek durumunda kalıyoruz. Hicri tarih çevirisinde, profesyonel tarihçilerin izlediği genel yol bu olup, TTK tarafından yayımlanan program bu sınırlar çerçevesinde milyonlarca kere test edilip güvenilirliği ispatlanmıştır. Rumi tarihlerin çevirisinde ise böyle bir sorun söz konusu değildir.
Dini günlerin hesaplanmasında dayanılan esas ölçüt, yukarıdaki açıklamadan anlaşılacağı üzere, rüyet-i hilal ölçütüdür. Günümüzde Hicri aybaşları, 1978 yılında İstanbul’da yapılan “Rüyet-i Hilal Konferansı”nda benimsenen ölçütlere dayalı olarak Kandilli Rasathanesi’nce gerçekleştirilen gözlemler ve bu gözlemlere dayalı kestirimler aracılığıyla Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından saptanmakta ve ilan edilmektedir. TTK tarafından yayımlanan çevrimiçi Tarih Çevirme Kılavuzu ise bu tarz gökbilimsel gözlemlerden hareketle değil, Kameri takvimin dayandığı matematiksel ilkelere dayalı bir algoritmayla hesap yapmaktadır. Fark; Hicri takvimin, sadece ayın göksel hareketlerini esas almayıp, dini açıdan belirleyici önemi olan rüyet, yani hilalin çıplak gözle görülebilir olmasını esas almasından kaynaklanmaktadır. “Rüyet” ölçütü, bugün rasathane tarafından ayın diğer gök cisimleriyle bir arada gösterdiği hareketleri de izleme yöntemlerinin bilimsel bir dizi ilkeye dayandırılması sayesinde, meteorolojik belirsizliklerden kurtarılmış gibi durmaktadır. Bu yüzden ileri doğru olarak da bazı Hicri tarihlerin saptanabilmesi mümkün hale gelmiştir. Ancak, önceden havanın bulutlu olması bile ayın hilal şeklinin görülmesini engellediği için, bazı Hicri ay başlangıçlarının bir gün sonraya kayması söz konusu olabilmekteydi. Diğer yandan, rüyet konusundaki uzlaşmazlıklar, günümüzde İslam aleminde bazı tarihlerin hesaplanmasındaki farklılıkların ve tartışmaların da esasını teşkil etmektedir. Ramazan ayının farklı günlerde başlaması veya bazen 29 bazen 30 gün sürmesinin arka planında Hicri takvimin hesaplanmasında kullanılan hilalin gözlenmesiyle ilgili ölçüt konusundaki uzlaşmazlıklar yatmaktadır. Sonuç olarak, ileri tarihli dini günlerin saptanmasında Diyanet tarafından ilan edilen tarihin esas alınması gerekmektedir. TTK’nın yayınladığı program eski tarihlerin çevirisinde tarihçilerin işini kolaylaştırmak amacıyla hazırlanmış olup, her yöntem veya araç gibi amacını aşan bir işe koşulduğunda yanıltıcı sonuçlar verebilir.
Tarih Çevirme Kılavuzu hakkında detaylı açıklama için tıklayınız.
- ^"Age of the Earth". U.S. Geological Survey. 1997. 7 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2006.
- ^Dalrymple, G. Brent (2001). "The age of the Earth in the twentieth century: a problem (mostly) solved". Special Publications, Geological Society of London. 190 (1). ss. 205-221. doi:10.1144/GSL.SP.2001.190.01.14.
- ^"Bilim Dünya Çağını Nasıl Anladı?". Bilim Dünya Çağını Nasıl Anladı?. SCİENTİFİC AMERİCAN. 12 Mayıs 2020. 2 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2020.
- ^""Dünya üzerinde kıtasal kabuk ve okyanusların varlığı için zararlı zirkonlardan kanıtlar". Wilde, SA; Valley, JW; Peck, WH; Graham CM. 21 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^""Radyoaktif elementlerin nihai parçalanma ürünlerinde. Bölüm II. Uranyumun parçalanma ürünlerinde"". Boltwood, BB (1907). Amerikan Bilim Dergisi . 23 (134): 77-88. 22 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^"Jeolojinin Elemanları ya da Jeolojik Anıtlar Tarafından gösterildiği üzere Dünya'nın ve Yerleşiklerinin Kadim Değişiklikleri". Lyell, Charles, Efendim ( 1866). (Altıncı Baskı). New York: D. Appleton ve şirket. 15 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^Geçmişi Ortaya Çıkarmak. Stiebing, William H. (1994). Oxford University Press ABD. ISBN 978-0-19-508921-9.
- ^Brookfield, Michael E. (2004). Stratigrafinin İlkeleri. Blackwell Publishing. s. 116. ISBN 978-1-4051-1164-5.
- ^İngiltere, P .; Molnar, P .; Righter, F. (Ocak 2007). "John Perry'nin Kelvin'in Dünya için yaşını ihmal ettiği eleştirisi: Jeodinamikte kaçırılmış bir fırsat". GSA Bugün . 17 (1): 4-9.
- ^"Arşivlenmiş kopya". 8 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2020.
- ^"Oliver Heaviside, Kesirli Operatörler ve Dünya Yaşı". Paul J. Nahin (1985). IEEE Eğitim İşlemleri E-28 (2): 94–104, IEEE Explore'den bağlantı. 14 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^Dalrymple (1994) s. 14, 43
- ^Nichols, Gary (2009). "21.2 Radiometric Dating". Sedimentology and Stratigraphy. John Wiley & Sons. pp. 325–327. ISBN 978-1405193795.
- ^England, Philip C.; Molnar, Peter; Richter, Frank M. (2007). "Kelvin, Perry and the Age of the Earth" (PDF). American Scientist. 95 (4): 342–349. CiteSeerX 10.1.1.579.1433. doi:10.1511/2007.66.3755. Archived (PDF) from the original on 2010-07-02.
- ^England, P.; Molnar, P.; Righter, F. (January 2007). "John Perry's neglected critique of Kelvin's age for the Earth: A missed opportunity in geodynamics". GSA Today. 17 (1): 4–9. doi:10.1130/GSAT01701A.1.
- ^Reprinted by BookSurge Publishing (2004) ISBN 1-4021-3577-7.
- ^ Reprinted by Juniper Grove (2007) ISBN 978-1-60355-054-3.
- ^Eve, Arthur Stewart (1939). Rutherford: Being the life and letters of the Rt. Hon. Lord Rutherford, O. M.. Cambridge: Cambridge University Press.
- ^Boltwood, B. B. (1907). "On the ultimate disintegration products of the radio-active elements. Part II. The disintegration products of uranium". American Journal of Science. 23 (134): 77–88. doi:10.2475/ajs.s4-23.134.78
- ^Dalrymple (1994) s. 74
- ^The Age of the Earth Debate Badash, L Scientific American 1989 esp p95 Archived 2016-11-05 at the Wayback Machine
- ^Dalrymple (1994) pp. 77–78
- ^Patterson, Claire (1956). "Age of meteorites and the earth" (PDF). Geochimica et Cosmochimica Acta. 10 (4): 230–237. Bibcode:1956GeCoA..10..230P. doi:10.1016/0016-7037(56)90036-9. Archived (PDF) from the original on 2010-06-21. Retrieved 2009-07-07.
- ^Carlson, R. W.; Tera, F. (December 1–3, 1998). "Lead-Lead Constraints on the Timescale of Early Planetary Differentiation" (PDF). Conference Proceedings, Origin of the Earth and Moon. Houston, Texas: Lunar and Planetary Institute. p. 6. Archived (PDF) from the original on 16 December 2008. Retrieved 2008-12-22.
- ^Dalrymple (1994) pp. 310–341
- ^Dalrymple, Brent G. (2004). Ancient Earth, Ancient Skies: The Age of the Earth and Its Cosmic Surroundings. Stanford University Press. pp. 147, 169. ISBN .
- ^Terada, K.; Sano, Y. (May 20–24, 2001). "In-situ ion microprobe U-Pb dating of phosphates in H-chondrites" (PDF). Proceedings, Eleventh Annual V. M. Goldschmidt Conference. Hot Springs, Virginia: Lunar and Planetary Institute. Bibcode:2001eag..conf.3306T. Archived (PDF) from the original on 16 December 2008. Retrieved 2008-12-22.