Korunma Iğnesinin Yan Etkileri

Paylaşın:

Üç Aylık Korunma İğnesi  (Depo provera) Nedir?

Değişik nedenler ile kendine uygun ve kolay doğum kontrol yöntemi bulamayanlar için etkili ve bir o kadar da kolay olan bir yöntem uzun etkili korunma iğnelerdir. Bunlardan en çok dünyada kullanılanı üç aylık iğne olarak da bilinen "depo-provera" dır.

Üç aylık korunma iğnesi (depo provera) kimler için tercih sebebidir?
Doğum kontrol haplarını sevmeyen veya unutkan olduğu için kullanmayan, spiralin uygun olmadığı veya eşi ilişki esnasında rahatsız olur diye istemeyen kadınlar da depo provera gibi alternatif aile planlaması yöntemlerine yönelim oldukça fazladır. 

Üç aylık korunma iğnesi (depo provera) nasıl bir yöntemdir ?
Depo-provera, bir tür saf progesteron olan " mg medroksiprogesteron asetat (MPA)" içeren ve tüm dünyada aynı isimde bulunan bir ilaçtır.

Üç aylık korunma iğnesi (depo provera) nasıl gebelikten korunma sağlar?
Deporovera , overlerde (yumurtalıklarda) yumurta hücresi gelişimi ve yumurtlamayı engelleyerek gebeliği önler.

Ayrıca endometrium yapısını ve tüplerin hareket kabiliyetini değiştirerek yumurtlama meydana gelip döllenme olsa bile bu gebelik ürünü rahme yerleşemez. Koruyuculuğu %99 civarındadır.

90 günde bir kas içine (intramusculer yoldan) yapılan enjeksiyon şeklinde uygulanır.

Uzun etkili bir yöntem olduğundan kişi her an gebe kalma stresini yaşamaz. Enjeksiyona son verildiğinde en geç 18 ay içinde gebelik elde edilebilir. Uygulanması direkt kas içine enjeksiyon yapılması şeklinde olup özel bir teknik ya da beceri gerektirmez.

Üç aylık korunma iğnesi (depo provera) yan etkileri nelerdir?
Deporovera'nın yan etkileri biraz fazladır. Depo-provera özellikle kullanımın ilk yılında, ciddi derecede adet düzensizliği yapabilir. Bu düzensizlikler arasında en sık ara kanamalar ve lekelenmeler görülür.

Bazen ise kişi gebeymiş gibi uzun süreli adetten kesilebilir (ilaca bağlı amenore). Tek bir enjeksiyondan sonra 12 ay adet görmeyen vakalar mevcuttur, ya da tam tersi şekilde 3 ay süreyle sürekli kanaması olan hastalar da vardır.

Nadiren görülen sürekli kanama durumunda kanamayı kesmek için dışarıdan hormon verilmesi hatta bazen kürtaj yapılması gerekli olabilir. 35 yaşın altında olan kadınlarda depo-provera kullanımına bağlı hafif kemik erimesi (osteoporos) saptanabilir.

Yan etkileri arasında baş ağrısı, iştah artımına bağlı hafif kilo artışı, anksiyete (içsel sıkıntı), mide ağrısı, karın krampları, baş dönmesi ile cinsel istek (libido) kaybı sayılabilir. Tüplerin hareketini yavaşlattığı için gebelik oluşursa bunun dış gebelik olma olasılığı yüksektir.

Yapılan çalışmalarda ilk kez depo-provera kullanan kadınların %50' sinin yan etkiler nedeni ile kullanımı bıraktığı ve başka bir yöntemi tercih ettiği, buna gerekçe olarak da en çok yakındıkları yan etkinin adetlerdeki düzensizlikler olduğu saptanmıştır.

Üç aylık korunma iğnesi (depo provera) kimlerde uygun değildir?
Gebe olduğundan şüphe duyulan kadınlar depo-provera kullanmamalıdırlar.

Yine özgeçmişinde meme kanseri bulunanlar, felç geçirenler, damar hastalığı olanlar, karaciğer hastalığı bulunanların kullanması önerilmez.

Bunlar yanında, tanı konmamış anormal vajinal kanaması olan kadınlarda da bu kanamanın sebebi açıklığa kavuşturulana kadar enjeksiyonlar ertelenmelidir.

Üç aylık korunma iğnelerine başlamadan önce size uygunluğu konusunda doktorunuza mutlaka danışınız.

Üç aylık korunma iğnesi (depo provera) kimler için uygundur?

• Sosyal veya tıbbi nedenlerle doğum kontrol hapı kullanamayanlar,
• Emziren anneler,
• 40 yaş üzerinde ve sigara içen bayanlar,
• Sık ve çok adet kanaması görüp kansızlık (anemi) problemi olanlar bu tür korunma iğnesini tercih edebilirler.

Üç aylık korunma iğnesi (depo provera) ne şekilde uygulanır?
Eğer depo-provera'nın sizin için uygun bir yöntem olduğunu düşünüyorsanız ve jinekoloğunuz da bu yöntemi size öneriyorsa bundan sonraki aşama adet döneminin hangi zamanında yapılması gerektiğini öğrenmektir.

İlk kez yapılacak olan depo-provera adet kanamasının ilk 5 günü içinde yapılmalıdır. Eğer doğum sonrası uygulamaya başlanacaksa ve emzirme düşünülmüyorsa doğumdan sonraki ilk 5 gün içinde yapılabilir.

Üç aylık korunma iğnesi (depo provera) anne sütünü etkilemiyor
Evet.Bu ilacın en iyi taraflarından birisi de emzirme dönemlerinde kullanılabilirliğidir. Emziren annelerde ise doğum takiben 6 hafta sonra ilk enjeksiyon yapılabilir. Daha sonra, etkili bir koruma sağlamak için her 90 günde bir yapılmalıdır.

Bir sonraki uygulama tarihini unutmamak son derece önemlidir. Bunun için uygulamanın tarihini not almayı unutmayın!.

Depo-proveranın sadece başka yöntem kullanamayan kişilere bir alternatif olması, gebelikten korunmada ilk tercih olarak düşünülmemesi önerilmektedir.  Aşağıdaki tabloda aylık ve üç aylık korunma iğneleri kıyaslanmıştır.

Aylık iğnelerÜç aylık iğneler

İlgili Linkler:

Aylık korunma iğnesi (mesigyna)   >>>
Doğum Kontrol Hapları   >>>
Spiral (RİA) kullanımı >>>

Bazı ülkelerde 20 yıldan uzun bir zamandır kullanılan aylık doğum kontrol iğneleri yaklaşık 4 yıldır ülkemizde de piyasada bulunmaktadır. Bu aylık iğneleri Amerika Birleşik Devletleri’nde kullanımına yılından beri izin verilmektedir.

Aylık doğum kontrol iğnesi 2 ana kadınlık hormonu olan östrojen ve progestin içermektedir. Bu iki hormon tıpkı doğum kontrol haplarında olduğu gibi overlerde yumurta hücresi üretimi ve salınımını engelleyerek etki göstermektedir. Bunun yanısıra rahim ağzı salgısında değişikliklere neden olarak spermlerin transportunu bozmaktadır.

Aylık iğne güvenli midir?
Evet. Genel olarak bu tür doğum kontrol yönteminin güvenli olduğu söylenebilir. Bugüne kadar tüm dünyada aylık iğne kullanan ’den fazla kadın incelenmiştir. Bu araştırmaların sonunda önemli yan etki görülme olasılığının son derece düşük olduğu saptanmıştır.

Yapılmasının sakıncalı olduğu kadınlar var mı?
Evet. Amerikan gıda ve ilaç dairesi (FDA) bazı kadınlarda aylık doğum kontrol iğnesi uygulamasının yapılmamasını önermektedir.

Bu kadınlar şunlardır:

Hamile olma olasılığı bulunanlar
Meme kanseri olanlar
Daha önceden inme geçirenler

Etkinliği yüksek midir ?
Aylık enjeksiyon ile doğum kontrolü etkinliği son derece yüksek olan bir yöntemdir. Yapılan araştırmalarda uygun şekilde kullanıldığı taktirde hamile kalma olasılığının %1’den daha düşük olduğu saptanmıştır. Bu oran diğer tüm etkin yöntemler ile hemen hemen benzerdir.

İlk enjeksiyon ne zaman yapılmalıdır ?
İlk kez aylık iğne kullanacaklarda adetin başlangıcından itibaren ilk 5 gün içinde tedaviye başlanmalıdır. Benzer şekilde düşük ya da küretajı takiben de ilk 5 gün içinde birinci enjeksiyon yapılmış olmalıdır. Doğum sonrası emziren annelerde ilk enjeksiyon için 6 hafta beklenmelidir. Öte yandan eğer anne emzirmiyorsa doğumdan 4 hafta sonra tedaviye başlanabilir.

Enjeksiyon nereden yapılır ?
Kombine doğum kontrol iğnesi omuz, uyluk ya da kalça bölgesindeki kas içine yapılabilir.

Yan etkileri nelerdir ?
En önemli ve en sık karşılaşılan yan etki kanama düzenindeki bozulmalardır. Aylık iğne kullanan kadınların yaklaşık %60’ı özellikle kullanımın ilk ayında düzensiz, sık aralıklı ya da fazla miktarda kanama olduğunu bildirmektedirler. Bunun yanısıra 1 yıllık kullanımın sonunda adetler % 70 kadında normale dönmektedir.
Diğer yan etkiler arasında kilo artışı, memelerde hassasiyet, sivilcede artış ve mide bulantısı sayılabilir.
Yapılan klinik çalışmalarda yaklaşık %6 oranında kadının kilo artışı nedeniyle uygulamadan vazgeçtiği saptanmıştır. Çok nadiren bazı kadınlarda kilo kaybına neden olabilse de aylık kullanım sonrası vücut ağırlığında yaklaşık kg’lık bir artış olmaktadır.

İğnenin etkisi ne kadar sürer ?
Aylık doğum kontrol iğnesi gebelikten yaklaşık 1 ay süreyle korumaktadır. Bir sonraki enjeksiyon için en uygun zaman gün sonrasıdır. Ancak çeşitli nedenler ile bu mümkün olmadığında takip eden enjeksiyonu gün sonra yaptırmanız önerilir. Eğer iki uygulama arasındaki süre daha uzun ise enjeksiyon yapılmadan önce gebelik testi yapılması gerekir.

Bir sonraki uygulama tarihini unutmamak son derece önemlidir. Bunun için uygulama tarihini not almayı unutmayın. Aldığınız notu ya da randevu kartınızı her gün görebileceğiniz buzdolabı, makyaj aynası, ajanda gibi bir yere iliştirin ya da daha iyisi eğer varsa cep telefonunuzun ajandasına kaydedin ve alarmı kurun.
Doktorunuzun size enjeksiyon tarihini hatırlatma gibi bir hizmet verip vermediğini mutlaka sorgulayın.

Diğer yöntemlere göre üstünlükleri nelerdir ?
Son derece güvenli ve yüksek etkili olmasının yanısıra kombine doğum kontrol enjeksiyonu sadece ayda bir defa yapıldığı için hasta uyumu son derece yüksektir. Enjeksiyon yapıldığı dolayısıyla doğum kontrolü kullanıldığı başka kişilerce anlaşılamaz. Çiftler uygulama için cinsel ilişkiyi kesintiye uğratmak zorunda kalmazlar.

Uygulamayı bıraktıktan ne kadar sonra amile kalabilirim ?
Enjeksiyon içindeki hormonlar gün içinde vücuttan tamamen atılırlar. Araştırmalar kadınların %82’sinin enjeksiyon uygulamasını bıraktıktan sonra 1 yıl içinde hamile kaldıklarını göstermektedir. Bu oran hiç doğum kontrol yöntemi kullanmayan kadınlar ile benzerdir.

Bu iğneler cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korur mu ?
Hayır. Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunmak için mutlaka prezervatif (kondom) kullanmalısınız.