Çalışma hayatı içerisinde uzun yıllar çalışan insanlar, emekli olacakları günü sabırsızlıkla beklerken en çok araştırdıkları konulardan birisi ne kadar emeklilik maaşı alırım, ne zaman emekli olurum, gibi konulardır. Emekli maaşı hesaplamaya dair merak edilenlere bu yazımızda yer verdik!
Emekli olduktan sonra çalışmayı düşünenler ise emekli iş ilanları sayfasını inceleyerek yeni iş fırsatlarını araştırıyor. Emekli maaşı hesaplama yöntemini etkileyen birçok kriter bulunur. Bunlardan ilki ödenen prim miktarıdır. Dolayısıyla kişilerin ödenen pirim miktarına göre emeklilik maaşı hesaplama yöntemi değişir.
Emekli maaşı hesaplarken sigortalılık süresi, yaş, prim ödeme gün sayısı önemli kriterlerdendir. Hangi dönemde sigortalı olunduğu emeklilik maaşını ve yaşını etkiler. Tüm koşulları sağlayan kişiler şartlara göre emekli olmaya hak kazanır. Ülkemizde sigortalılık konusunda 3 farklı sigorta sistemi işler ve bu sigorta sistemi kapsamında yer alan sigorta kolları 4A, 4B, 4C sigorta kollarıdır. SGK&#;nın bünyesinde bulunan bu sigorta kollarına göre farklı şartlarda emeklilik hesaplaması yapılır SGK işveren sisteminde emeklilik hesaplama robotu ile emekli olunduğunda ne kadar maaş alınacağı kolaylıkla hesaplanabilir. SGK kurumunun sağlamış olduğu bu sisteme girildiğinde T.C kimlik numarası, baba adı, doğum tarihi, SGK sicil numarası yazdıktan sonra sistem otomatik olarak ne zaman emekli olacağınızı ve emekli olduğunuzda ne kadar maaş alacağınızı ekrana yansıtır. Bunun yanı sıra emeklilik maaşı sorgulama için SGK ve E-devlet sitelerinden faydalanılır. E-devlet platformunda da emekli maaş hesaplaması yapılabilir.
Emeklilik maaşı
Sigortalı olarak sigorta kollarında çalışan kişiler kanunda belirtilen yükümlülükleri yerine getirdiklerinde emekli olmaya hak kazanırlar. SGK&#;dan veya Bağ-Kur&#;dan emekli olacak çalışanların emekli maaşı hesaplaması için farklı kriterler bulunur. Emekli maaşları hesaplaması yıllara, prim ödemelerine ve sandıklara göre değişir. &#;Sosyal Güvenlik Reformu&#; adı altında çıkarılan düzenlemeler emeklilik hesaplarını da değiştirmiştir. Pek çok kişi ne zaman ve hangi koşullarda emekli olacağını hesaplamakta güçlük çekmekte ve emekli maaşını merak etmektedir. SGK&#;dan emekli olabilmek için üç farklı tarihe göre emeklilik şartları aranmaktadır. Bu nedenle emeklilik için prim gün sayısı hesaplanmasında sigortalının çalışmaya başladığı tarih ve kanun değişikliğinin yapıldığı sigortalılık süresi önemlidir. Yalnızca emeklilik yaşı nedeniyle değil, aynı zamanda emekli maaşlarının hesaplanma şeklindeki değişiklikler nedeniyle de birkaç farklı hesap dönemi vardır. Emeklilik maaşı hesaplama formülü, yıllık ortalama maaşın &#;aylık bağlanma oranı&#; ile çarpılıp sonucun SGK&#;ya prim olarak ödenen yıl sayısına bölünmesiyle aylık emekli maaşı hesaplama sonucunu verir.
Emeklilik maaşı hesaplama
Emekli olmak için çalışan kişiler emekli olduklarında ne kadar maaş alacaklarını öğrenmek isterler. Emeklilik maaşı ne kadar sorusunu cevaplamak için öncelikle kişilerin emeklilik şartlarının belirlenmesi gerekir.
Çalışma hayatında çalışanların en çok merak ettiği konulardan birisi emeklilik şartları, emeklilik maaşı ve emeklilik prim gün sayısıdır. Herkes emekli olma hayali ile çalışır ve emekli olduklarında da ne kadar maaş alacaklarını ve yaşam standartlarının nasıl olacağını bilmek isterler. Kimlerin hangi statüde, hangi şartlarda emekli olacağı, emekli maaşının nasıl hesaplandığı gibi konular çeşitli dönemlerde çıkan kanunlarla düzenlenmiştir ve halen düzenlenmeye devam etmektedir.
Emekli olmak için öncelikle 3 şart gereklidir. İşçi, memur tüm çalışanların ve kendi mesleğini yapan bağımsız olarak çalışan kişilerin emekli olabilmesi için 3 şartın yerine getirilmesi gerekir. Bu şartlardan birisi belirli bir süre sigortalı olma şartıdır. Sigortalılık süresi ile birlikte belirli bir yaşın da tamamlanması gerekir. Emekli olmak için üçüncü şart ise prim ödeme gün sayısıdır. Bu 3 şart bir araya geldiği zaman kişiler emekli olmaya hak kazanırlar.
Kişilerin ne zaman emekli olunacağının bilinmesi için 2 tarih oldukça önemlidir. Kişilerin doğum tarihi ve ilk kez sigortalı oldukları tarih hesaplamaya dahil edilir. Ayrıca ne zaman emekli olunacağını etkileyen en önemli faktörlerden birisi de ödenen prim ödeme gün sayısıdır. Emeklilik döneminde belirli bir yaşın tamamlanması ile birlikte doğum tarihi özellikle gün ay ve yıl olarak emeklilik hesabında dikkate alınır.
İlk kez sigortalı oldukları tarih sigortacılık süresini ve hangi şartlara hangi kanuna tabi olduğunun belirlenmesi açısından oldukça önemlidir. Kişilerin emeklilik için prim ödeme gün sayıları ise emeklilik maaşını etkileyen en önemli unsurdur. 3 tarih emeklilikteki yaşı, maaşı ve prim ödeme gün sayılarını etkiler. Emeklilik şartları kapsamında 4a sigortalılık kapsamına tabi olanlar yani SGK&#;ya tabi olarak çalışanlar için 2 tarih önemlidir. Bu tarihler 8 eylül ve 30 nisan tarihidir. Bu tarihten önce veya daha sonra sigortalılık giriş tarihlerine göre emeklilik şartlarında önemli farklılıklar bulunur. 8 eylül yılından önce ilk kez sigortalı olan bir kişinin emekli olabilmesi için kadınlarda 58 erkeklerde 60 yaşında doldurmak ve gün prim ödemek şartı vardır. Bununla birlikte 7 eylül &#;da ilk kez sigortası başlayan bir kişinin bu kişi kadın ise 56 erkek ise 58 yaşında doldurduğu zaman ve prim gün sayısını tamamladığı zaman emekli olmaya hak kazanır.
Emeklilik maaşı hesaplama ve emekli olma kriterlerindeki en önemli şart ilk kez sigortalı olunan tarihtir. Emeklilik maaşı hesaplanırken birçok faktör değerlendirilir. Her sigorta koluna göre emeklilik maaşı ve ikramiye hesaplama yönteminde farklı kriterler bulunur. Emeklilik maaşı zam ve oranlar hesaplanırken de dikkate alınacak olan faktörler şunlardır:
- Prim ödeme gün sayısı
- Emekli olunan yıl
- İlk sigortaya başlama tarihi
- SGK&#;ya ödenen primin toplam tutarı
- Emekli olunan yıl
- Yaş
- Sigortalılık süresi
- Bağlı bulunduğu sosyal güvenlik kurumu
- İşkolu ( 4A, 4B, 4C)
Emekli maaşının hesaplanmasında iş koluna göre farklı kriterler baz alınır. Örneğin 4/c sigortaya tabi olan memurların emekli aylıklarının hesaplama yöntemi diğerlerine göre daha kolaydır. Memur emeklilik maaşı hesaplama için kullanılan formül:
Ortalama aylık kazanç x Aylık bağlanma oranıdır.
Örnek verecek olursak; 25 yıl memur olarak TL brüt ücretle çalışan birinin emekli aylığı TL olarak hesaplanır. Eğer 30 yıl çalışıldıysa o zaman emekli aylığı TL olur.
4A Emekli maaşı hesaplama
SGK emeklilik maaşı hesaplama için gerekli olan &#;den önce, prim hesaplaması çalışanın ilk sigortalılık yaşına göre yapılmaktaydı. O yıldan itibaren kaç gün prim ödedikleri üzerinden hesaplama yapılmaya başlandı. Bu durum, çalışanın sigortalılığına yılından sonra başlaması durumunda da geçerlidir.
Bu durumda yılında işe başlayan erkek çalışanın (4A), 60 yaşında emekli olmadan önce prim gününü tamamlayabileceği hesaplanabilir. &#;dan sonra prim ödemeye başlarsa, yılında emekli olana kadar emeklilik yaşı her 2 yılda bir 1 yıl artar. yılı öncesi 4A SGK sigorta girişleri emeklilik hesaplama verilerini vermektedir. Bu bilgiler, benzersiz bir emeklilik hesaplaması oluşturmak için ağırlıklı bir formülle birleştirilir. Elde edilen emeklilik oranı ve katsayısı hesaplamada kullanılır. Bu yöntem aşağıdaki örnekte görülebilir. emeklilik yılı hesaplanırken içinde bulunulan yıla ait değerler referans olarak kullanılmaktadır. Örneğin; yılında emekli olmayı planlayan bir kişi başlangıç noktası olarak değerlerini kullanır. Bu, o yıldan önceki bir yıldaki değerlerinin referans olarak kullanıldığı anlamına gelir.
4A emeklilik maaşı hesaplama için kişinin ortalama yıllık geliri hesaplanır. Bu hesaplama yapılırken son 10 yıllık kazançlar değerlendirilir. Ardından, ortalama yıllık geliri bulmak için kişinin son 10 yıldaki geliri 10&#;a bölünür. Bu hesaplamadan sonra bulunan değeri gösterge tablosu ile karşılaştırılır ve en yakın değeri metrik numarası olarak kabul edilir. SGK (şimdiki adıyla 4A aylığı) hesaplaması için Türkiye Cumhuriyeti Sosyal Güvenlik Kurumu&#;na ait bir adresten sorgulama yapılması gerekmektedir.
Emeklilik yaşı hesaplama
Emeklilik yaşı belirlenirken şartlar her ülkeye göre farklılık gösterir. Birçok ülkede genel olarak erkeklere göre kadınlar daha erken yaşta emekli olmayı hak ederler. Ülkemizde kanunla devlet tarafından farklı koşullara göre yaş belirlenir. Kişilerin ne zaman emekli olacakları belirlenirken kaç yaşında sigortaya başladıkları ve sigortalı oldukları yıl oldukça önemlidir. Ayrıca emeklilik yaşı hesaplanırken kişinin ödenen SGK prim tutarı da dikkate alınır.
Ülkemizde yaşı belirleyen en önemli kriterlerde belirli dönemler bulunur. öncesi ve öncesi gibi dönemlerde hesaplamalar farklılaşır. Kanundaki sigortalının işe başlama tarihinde belirtilen kriterlere göre tüm şartları taşıyan kişiler emekli olmaya hak kazanabilirler ve primlerini tam olarak ödemeleri gerekir. Hesaplamalardan referans alınan en önemli kaynak, ödenen primlerdir. Kişinin çalışmaya başlamış olduğu ilk tarih ve bağlı bulunduğu sigorta kolu emeklilik yaşının hesaplamasında öncelikle cinsiyet dikkate alınır. Kadın ve erkekler farklı zamanlara göre emekliliği hak eder.
Cinsiyetin yanı sıra sigorta başlangıcının hangi tarihte yapıldığı ve hangi seçenek kapsamında prim ödedikleri şartı hesaplamaya dahil edilir. Günümüze kadar emeklilik hesaplamasında kanunen birçok değişiklik yapılmış ve hala yapılmaya devam etmektedir. Bu yüzden kanunların yılına da dikkat etmek gerekir. Kişinin çalıştığı hangi tarihteki kanun kapsamına girdiği önemlidir. 8 Eylül yılı emeklilik yaşının hesaplamasında oldukça önemli bir yıldır. 8 Eylül yılından önce sigorta kapsamına girmiş olanların şartları daha farklıdır. Bununla birlikte 8 Eylül ve 30 Nisan yılları arasında sigortalı olan kişilerin hesaplaması farklı kriterlere ve yaşa bağlıdır. Aynı şekilde 30 Nisan &#;den sonra sigortalı olan kişilerin hesaplamalarındaki şartlar değişir. Bu yüzden emeklilik yaşının hesaplamasında bu dönemler önemlidir.
Kadınlarda emeklilik prim gün sayısı yılından önce sigortalı olan kişiler için gündür. Ayrıca prim ödeme şartı ve 15 sene kapsamında emekli olmaya hak kazanırlar. yılından önce sigortalı olarak işe başlayan kişinin cinsiyeti kadın ise emeklilik yaşı 56&#;dır. Erkekler ise yılından önce sigortalı olan kişilerin gün prim ödemeyi tamamlaması ve 15 yılı doldurması ile birlikte 58 yaşında emekli olabilirler. 9 Eylül ve Nisan yılları arasında sigortalı olan kişilerin durumları daha farklı kriterlere bağlıdır. Bu tarihler arasında sigortalı olarak çalışmaya başlayan kişiler için 25 sene boyunca sigortalılık şartı aranır. Bununla birlikte günlük primlerinin tam olarak yatırılması en önemli unsurlardandır.
25 yıllık sigortalı olan kişilerin prim ödeme şartları yeterli olduğu zaman erkekler 60, kadınlar ise 58 yaşını doldurduklarında emekliliğe hak kazanırlar. Emeklilik yaş hesaplamasında kişilerin hangi mesleği icra ettikleri de oldukça önemlidir. Örneğin; kolluk kuvvetlerinde çalışan kişiler daha erken yaşlarda emekli olmaya hak kazanırlar. Bununla birlikte, bedensel açıdan yıpranmaya yol açabilecek endüstriyel bazı iş ortamlarında da kanuna göre daha erken emekli olma hakkı bulunur.
4A, 4B, 4C
Sosyal Güvenlik Sigortası, çeşitli sigortalı çalışan kategorilerine fayda sağlar. Bu kategoriler çalışanların mesleki alanlarına ve çalışma biçimlerine göre belirlenmiştir. &#;dan önce bu kategoriler Emekli Sandığı, SGK, Bağ-Kur olarak kategoriye ayrılmıştı. O yıl yasal bir düzenleme yapıldıktan sonra tüm bu kategoriler SGK başlığı altında birleştirildi. Yeni sistemle birlikte kişiler 4A, 4B ve 4C sigortasına sahip olmaktadır.
- 4A sigortası sosyal sigorta olarak adlandırılır. Engellilik, sağlık ve emeklilik primlerini kapsar. İşverenler bu sisteme çalışanlarının brüt maaşı üzerinden ödeme yapmaktadır.
- Serbest meslek sahipleri 4B sigortasına hak kazanabilirler. Bu tür sosyal sigortalar, çalışan maaş kesintilerini alarak devlete ödeme yapar.
- 4C sigortası, devlet işlerinde çalışan kişiler için sigorta primlerinin bedelinin doğrudan devlet tarafından kesildiği ve devlet tarafından ödendiği bir sosyal sigorta türüdür.
4A 4B 4C, sigortalının farklı prim ödeme sistemlerine bağlı olduğu anlamına gelir. Bir iş yerinde iş sözleşmesi kapsamında çalışanlar 4A kapsamındadır. Çoğu sigortalı çalışan bu şekilde çalışmaktadır. &#;4B sigortası ne demek?&#;, &#;4C sigortası ne demek?&#; sorularının da cevaplanması gerekmektedir. 4B sigortalı çalışanlar, daha önce Bağ-Kur&#;dan sigortalı olup, bağımsız çalışan kişilerdir. İş sahipleri, tüccarlar ve zanaatkarlar bu kapsamda yer alır. Ayrıca memur seçme sınavına girerek kamu kurumlarında B tipi personel kapsamında çalışanlar da 4B sigortalısı sayılır. Bununla birlikte, 4C sigortalıları devlette çalışan memurlardır. Ayrıca kıdemi 1 yıldan az olan veya sezonluk çalışanlar da bu kapsama dahildir.
Emeklilik için prim gün sayısı kaçtır?
Emeklilik prim gün sayısı, emekli olmak için gereken gün sayısıdır. Emekli olmak için gerekli olan prim gün sayısı öncelikle cinsiyete göre değişir. Ayrıca sigorta primi ödemenin başlangıç tarihi ve emeklilik yaşı şartına göre gün sayıları belirlenmiştir. Aşağıdaki tabloda hangi dönemde sigortanız başladıysa gerekli olan emeklilik prim gün sayısını bulabilirsiniz.
Erkekler için hesaplama tablosu;
Sigorta primi ödeme başlangıç tarihi >Yıl Şartıyla Prim Gün Sayısı > Emeklilik Yaşı Şartı
- ~ tarihinden itibaren güne her yıl başında + gün şartı eklenecek 60 yaş
- ~ gün 60 yaş
- ~ 31/12/ gün 60 yaş
- ~ 25 yıl; gün 58 yaş
- ~ 25 yıl; gün 57 yaş
- ~ 25 yıl; gün 56 yaş
- ~ 25 yıl; gün 55 yaş
- ~ 25 yıl; gün 54 yaş
- ~ 25 yıl; gün 53 yaş
- ~ 25 yıl; gün 52 yaş
- ~ 25 yıl; gün 51 yaş
- ~ 25 yıl; gün 60 yaş
- ~ 25 yıl; gün 49 yaş
- ~ 25 yıl; gün 48 yaş
- ~ 25 yıl; gün 47 yaş
- ~ 25 yıl; gün 46 yaş
- ~ 25 yıl; gün 45 yaş
- ~ 25 yıl; gün 44 yaş
- ve öncesi 25 yıl; gün yaş şartı yok
Kadınlar için prim ödeme gün sayıları;
- 31/12/ ~ gün 58 yaş
- ~ gün 58 yaş
- ~ yıl gün 56 yaş
- ~ 20 yıl; gün 55 yaş
- ~ yıl; gün 54 yaş
- ~ yıl; gün 53 yaş
- ~ yıl; gün52 yaş
- ~ yıl; gün51 yaş
- ~ yıl; gün50 yaş
- ~ yıl; gün49 yaş
- ~ yıl; gün48 yaş
- ~ yıl; gün47 yaş
- ~ yıl; gün46 yaş
- ~ yıl; gün45 yaş
- ~ yıl; gün44 yaş
- ~ yıl; gün43 yaş
- ~ yıl; gün42 yaş
- ~ yıl; gün41 yaş
- ~ yıl; gün40 yaş
- ~ yıl; gün38 yaş
- ve öncesi20 yıl; gün yaş şartı yok
Kaynaklar: 1&#; 2 &#; 3