Ozne Cesitleri

Türkçede öznenin dört türünden biri olan gizli özne, cümlenin ögeleri bulunurken cümlede bulunmayan fakat okuyucu tarafından var olduğu kabul edilen bir ögedir. Aslında bu Türkçenin isim ve fiil çekiminin dilimize kazandırmış olduğu bir özelliktir. Yüklemde bulunan şahıs veya iyelik ekleri, işin kim tarafından yapıldığını veya varlığın kime ait olduğunu gösterdiği için bu cümlelerde çoğunlukla özne kullanmak gereksiz kabul edilir. Bu tür cümlelerde var olduğu kabul edilen özne türü, gizli öznedir.

Gizli özne, bazı kaynaklar tarafından öznenin bir türü olarak kabul edilmez. &#;Özne nasıl bulunur?&#; başlıklı yazımızda kaleme aldığımız üzere, öznenin gerçek özne, sözde özne ve örtülü özne olmak üzere başlıca üç çeşidi bulunur. Bununla birlikte, cümlenin yüklemine bakarak işin kim tarafından yapıldığını açıkça anladığımız fakat cümlede yazılmamış olan gizli özne de öznenin dördüncü türü olarak kabul edilmelidir. Tanımlayacak olursak, &#;cümledeki iş, oluş, hareket veya durumun kim veya kimler tarafından yapıldığı yüklemdeki şahıs eklerine bakılarak anlaşılan ve cümlede yazılmayan öge çeşidine&#; gizli özne denir.

Cümlede sözcük durumunda bulunmayan gizli özneler, genellikle Türkçedeki &#;ben, sen, o, biz, siz, onlar&#; kişi zamirleriyle ifade edilirler. Örneğin &#;Bu kitabı yeni aldım.&#; cümlesinin ögeleri &#;belirtili nesne &#; zarf tümleci &#; yüklem&#; şeklindedir. Görüldüğü üzere bu cümlede temel ögelerden biri olan özne sözcük hâlinde bulunmamaktadır. Şimdi özneyi bulmak için yükleme işin kim tarafından yapıldığını soralım: &#;Bu kitabı kim aldı?&#; Bu soruya &#;ben&#; şeklinde cevap verebiliriz. Çünkü işin kim tarafından yapıldığını, bir çekimli fiil olan &#;aldım&#; yüklemindeki şahıs ekine bakarak anlayabiliriz. İşte bu &#;ben&#; kelimesi gizli özne olarak kabul edilir.

ÖRN:&#; Son günlerde çok stresli görünüyorsun. (sen / g.ö.)
&#; Bir ay içerisinde iki kez bozuldu. (o / g.ö.)
&#; Akşam bize gelerek sürpriz yaptılar. (onlar / g.ö.)
&#; Bu havalarda yürürüş yapmaya bayılırım. (ben / g.ö.)
&#; Doğum gününde kardeşime oyuncak aldık. (biz /g.ö.)
&#; Karadeniz&#;de ne tür yemekler yersiniz? (siz / g.ö.)

Yukarıdaki cümlelerde görüldüğü üzere, yüklemde bulunan şahıs ekleri sayesinde işin kim tarafından yapıldığını anlamak mümkündür fakat özne cümlede sözcük hâlinde bulunmadığı için onu kişi zamirleriyle göstererek gizli özne kabul ederiz.

NOT: Cümledeki ögelerin sayısı ile ilgili sorularda gizli özne sayılmaz, yok gibi kabul edilir. Örneğin &#;Bugün toplantıya katıldım.&#; cümlesinin ögeleri &#;zarf tümleci &#; yer tamlayıcısı &#; yüklem&#; şeklindedir. Bu cümlede &#;ben&#; gizli öznesi olmasına rağmen, bu cümlede üç öge olduğu kabul edilmelidir.

Orkun KUTLU

çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası