Söz Öbeği

Benzer Türkçe-Dil Bilgisi Terimleri

Konferans: Bilim iddiası taşıyan konuşma; bilginlerin, fen adamlarının, sanatçıların, bir konu hakkında derin bilgisi, görüşleri olan kimselerin özel toplantılarda, radyoda, dinleyicilere karşı bir konu üzerinde düşüncelerini, bilgilerini açıklamak, öğretmek gayesiyle söylenen sözlerdir. Kısaca dinleyicilere bilim, sanat ve edebiyat gibi konularda bilgi vermek için yapılan konuşma.

Kişi Zamiri: İnsan adlarının yerine kullanılan zamir.

Ünlü Daralması: Yanlarında geniş ünlüleri daraltma etkisi yapan bazı ünsüzlerin etkisi altında geniş ünlülerin "a >ı, o > u, e > i, ö>ü " biçimindeki daralma olayı. Örnek : başla-yor > başlıyor gibi.

Olay Paragrafı: Olmuş ya da olabilecek türdeki olayları, kişi, yer ve zaman göstererek anlatan cümlelerden oluşmuş paragraflardır. Bu paragraflarda belli bir olay yer alır. Olay paragraflarına, roman, öykü, masal gibi edebiyat türlerinde rastlanır. Bu paragraflarda temel amaç okuru olay içine çekmek, olay içinde yaşatmaktır. Olay paragrafları genellikle öyküleyici anlatım biçimi kullanılarak kurulur. Örnek : İlk dinlediğim konserdi bu. Çalgıcıları yönetenin müzik öğretmenimiz Suat Bey olduğunu görmeyeyim mi? Hem de smokin giymişti. Penguen gibi bir görünüşü vardı. Elindeki şef değneği ile sahnedeki çalgıcıları değil de, sanki dünyayı yönetiyormuş gibiydi. Nasıl oluyor da böyle bir adam, bizim gibi bacaksızlara müzik dersi vermeye geliyor. Biz de onunla alay etmeye kalkıyorduk.

Diğer terim sözlüklerini de inceleyebilirsiniz.

Online Türkçe-Dil Bilgisi Terimleri Sözlüğü

3. Özdeyişler (Vecizeler)

Bir düşünceyi kısa ve özlü bir şekilde anlatan, bir veya birkaç cümleden oluşan sözlere özdeyiş (vecize) denir.

 > Özdeyişlerin atasözlerinden farkı söyleyeninin ya da yazanının belli olmasıdır. Özdeyişler de tıpkı atasözleri gibi yaşanan olaylardan, gözlemlerden ve deneyimlerden çıkarılan sonuçlara, derslere dayanır.

4. Yansıma Sözcükler

Doğadaki cansız varlıkların, hayvanların, makinelerin çıkardığı seslerin taklit edilmesiyle oluşan sözcüklere yansıma denir.

İnsanlara Özgü Yansıma Sözcükler:

» Hapşu, hapşırık, hapşırmak
» Horr, horultu, horlamak

Cansız Varlıklara Ait Yansıma Sözcükler:

» Şırıl, şırıltı, şırıldamak
» Hışır, hışırtı, hışırdamak
» Gıcır, gıcırtı, gıcırdamak
» Çatır, çatırtı, çatırdamak

Makine ve Araçlara Ait Yansıma Sözcükler:

» Pat, patlamak
» Vın, vınlamak
» Zırr, zırıltı

 >  Yansıma sözcükler ikileme görevinde de kullanılabilir.

 >  Yansıma sözcükler, mecaz anlama gelecek şekilde kullanıldıklarında yansıma anlamı ortadan kalkar.

 >  Yansıma sözcükler ad, sıfat, zarf ve fiil gibi çeşitli türlerde kullanılabilir. Ayrıca cümlenin herhangi bir öğesinde de yer alabilir.

5. İkilemeler

Anlamı güçlendirmek amacıyla aynı kelimenin, yakın anlamlı kelimelerin veya zıt anlamlı kelimelerin tekrarıyla oluşan sözcük grubuna ikileme denir. İkilemeler şu şekillerde oluşturulur:

Aynı Sözcüğün Tekrarlanmasıyla Oluşan İkilemeler:

» koşa koşa, ağır ağır, iri iri…

Eş Anlamlı Sözcüklerden Oluşan İkilemeler:

» akıllı uslu, ses seda, güçlü kuvvetli, kılık kıyafet…

Zıt Anlamlı Sözcüklerden Oluşan İkilemeler:

» ileri geri, az çok, er geç, bata çıka, büyük küçük…

Biri Anlamlı, Diğeri Anlamsız Sözcükten Oluşan İkilemeler:

» eski püskü, eğri büğrü, yarım yamalak, çer çöp…

Her İkisi de Anlamsız Sözcükten Oluşan İkilemeler:

» ıvır zıvır, eften püften, mırın kırın&#;

Yansımaların Tekrarıyla Oluşan İkilemeler:

» çat pat, kıs kıs, şırıl şırıl, patır kütür, horul horul…

İsim Tamlaması Şeklindeki İkilemeler:

» suyunun suyu, güzeller güzeli…

Hâl (Durum) Eki Alarak Oluşan İkilemeler:

» baş başa, baştan başa, biz bize, dişe diş, günden güne…

M Harfi Eklenerek Oluşturulan İkilemeler:

» Ev mev, şaka maka, para mara, kitap mitap, ders mers, iş miş…

 >  İkilemelerle tekrarlar birbirinden farklıdır. Tekrarlarda araya virgül girer; fakat ikilemelerin arasına hiçbir noktalama işareti girmez.

6. Dolaylama

Söze etkileyicilik katmak için, tek sözcükle ifade edilebilen bir kavramı birden çok sözcükle ifade etmeye dolaylama denir.

7. Güzel Adlandırma

Günlük yaşamda söylenmesi kaba sayılan bazı sözlerin daha ince ve güzel bir şekilde söylenmesine güzel adlandırma denir.

Sözcük Grupları (Sözcük Öbekleri) Konu Anlatımı,Sözcük Grupları (Sözcük Öbekleri) Nedir, Sözcük Grupları (Sözcük Öbekleri) tyt,  Sözcük Grupları (Sözcük Öbekleri) ayt, Sözcük Grupları (Sözcük Öbekleri) ile ilgili örnek, Sizlere bu yazımızda Sözcük Grupları (Sözcük Öbekleri) hakkında bilgi vereceğiz.

Anlamında ve yapısında  bir bütünlük bulunan birden çok sözcükten ya da sözcük değerinde takıyla sözcüklerden oluşan, cümlede tek sözcükmüş gibi iş gören, cümleden küçük, sözcükten büyük dil birlikleridir.

A. İkilemeler

1. Aynı Sözcüğün Yinelenmesiyle

Örnek:
hızlı hızlı, ağır ağır, büyük büyük, yavaş yavaş&#;

2. Eş Anlamlı sözcüklerle

Örnek:
ses seda, sağlık sıhhat, soru suan&#;

3. Karşıt (Zıt) Anlamlı Sözcüklerle

Örnek:
ileri geri ,aşağı yukarı, iyi kötü, az çok&#;

B. İyelik Öbekleri

İyelik eklerinin oluşturduğu öbekleridir.

Örnek:
onun kalemi, bizim akrabamız, senin kitabın, sizin başarınız&#;

C. Sıfat Tamlaması

Tamlayanı sıfat olan sözcük öbeğidir. ögelerinin hiçbiri tamlama eki almaz. Tamlayan ve tamlanan görevinde birden çok sözcük  ya da bir başka sözcük öbeği bulunabilir.

Örnek:

akıllı adam, yalnız kurt, kırmızı ayakkabı..

D. Ad Tamlaması

Bir adın bir başka adı tamlama eki alarak tamamlamasıyla oluşur.

1. Belirtisiz Ad Tamlaması

Tamlayanı tamlayan  ekini almamış, tamlananı almıştır.

Örnek:
yel değirmen-i

&#;  Tamlayan tamlananı belirsiz bir anlamla  tamamlandığı için bu öbeğe belirtisiz ad tamlaması denir. Bu tamlama , herhangi bir yel değirmeni anlamı verir.

&#; Belirtisiz ad tamlamalarının birçoğu birleşik  sözcük değerindedir. Bunların bir kısmı kaynaşarak  birleşik sözcük olmuştur.

Örnek:
balmumu, buzdolabı..

2. Belirtili Ad Tamlaması

Tamlayanı &#;-in&#; tamlananı &#;-i&#; ekini almış olan sözcük öbeğidir.

Örnek:
okul-un yol-u, yol-un son-u, hayat-ın anlam-ı&#;

Tamlayan ya da tamlanan bir başka söz öbeğinden oluşabilir.

Örnek:
sabahtan akşama kadar yağan karınkalınlığı
tamlayan                                                              tamlanan

Tamlayanla tamlanan kullanışta yer değiştirebilir.

Örnek:
Manzarası görenleri büyülüyordu İstanbul&#;un.
tamlanan                                              tamlayan

3. Zincirleme Ad Tamlaması

Birden çok ad tamlamasının iç içe geçmesiyle oluşur.

Örnek:
okul müdürünün kararı, domates çorbasının tadı, yaz sabahının serinliği&#;

B. Fiilimsi Öbekleri

1. İsim-Fiil Öbeği

Bir isim- fiile ona bağlı öge ya da ögelerin oluşturduğu öbektir.

&#; İsim- fiil yan cümle kurar. Bu yan cümle, birden çok sözcük ya da sözden oluşmuşsa bu, isim-fiil grubu olarak adlandırılır.

&#; İsim-fiil genellikle öbeğin sonunda bulunur.

&#; İsim-fiil, sözün yüklemi görevini yaptığı için kendinden önce özne ve tümleçten biri, birkaçı ya da hepsi yer alabilir.

&#; İsim- fiillden oluşan yüklem tek başına yargı bildirmez; bu yan cümle, temel cümlenin herhangi bir ögesi olur.

&#; İsim- fiilden kurulu yan cümle tam bir yargı bildirmediğinden bu dil birliğine isim-fiil öbeği denmektedir.

Çocuk kitaplarını okumayı, hâlâ çok seviyorum.
isim-fiil öbeği(nesne görevinde)                         yüklem(temel yargı)

Bir şeyleri araştırmak, insanın yaradılış özelliğidir.
İsim-fiil öbeği (özne görevinde)       yüklem (temel yargı)

Hayatı derin ve ayrıntılı bir açıdan sorgulayışı, genç yazarları etkilemiştir.
      İsim-fiil öbeği(özne görevinde)                                                                              yüklem (temel yargı)

2. Sıfat &#; Fiil Öbeği

Sıfat-fiille kurulmuş bir sıfat tamlaması ile ona bağlı öge ya da ögelerin oluşturduğu öbektir.

&#; Sıfat-fiil, yan cümle kurar. Bu yan cümle, sözün yüklemi görevini yaptığı için kendinden önce özne ve tümleçlerden biri, birkaçı ya da hepsi yer alabilir.

&#; Sıfat fiilin oluşturduğu yüklem tek başına  tam bir yargı bildirmediğinden bu söze, sıfat-fiil öbeği denmektedir.

&#; Sıfat -fiil, genellikle öbeğin sonunda yer alır.

Hayatın zorluklarıyla örülmüş bir yaşam öyküsünü, hatırlatıyordu bu resim.
sıfat-fiil öbeği (nesne görevinde)                                                         yüklem(temel yargı)

Dağların, zirvelerinden gelen sular, köyü şenlendiriyordu.
sıfat-fiil öbeği(özne görevinde)                                     yüklem (temel yargı)

3. Zarf- Fiil Öbeği

Bir zarf-fiilin ona bağlı öge ya da ögelerin oluşturduğu öbektir.

&#; Zarf fiil yan cümle kurar. Bu cümle, sözün yüklemi görevini yaptığı yaptığı için kendinden önce özne ve tümleçlerden biri, birkaçı ya da hepsi yer alabilir.

&#; Zarf-fiilin oluşturduğu yüklem tek başına bir yargı bildirmediğinden bu söze, zarf fiil denmektedir.

&#; Zarf-fiil, genellikle öbeğin sonunda yer alır.

Çocuk, bir şeyler anlatırken ağlamaya başladı.
                   zarf fiil öbeği                                yüklem (temel yargı)

Bu konu hakkında düşünüldüğünde onun hakkı olduğu görülür.
                   zarf-fiil öbeği                                                                              yüklem(temel yargı) 

İçindekiler:

1. Söz öbeği nedir örnek?
2. Söz öbeği nasıl yazılır?
3. Söz öbeğinde anlam ne demek?
4. Fiilimsi öbeği ne demek?
5. Söz yorumu nedir?
6. Yüklem söz öbeği ne demek?
7. Sıfat görevinde söz öbeği nedir?
8. Söz gruplarında anlam ne demek?
9. Öbekleri ne demek?
10. Söz Yorumu TYT nedir?
11. Sözcükte yapı nedir?
12. Öznesi söz Öbeğinden oluşmuştur ne demek?
13. Öbekler ne demek?
14. Iyelik öbeği ne demek?

Söz öbeği nedir örnek?

Söz öbeği nasıl yazılır?

Söz öbeğinde anlam ne demek?

Fiilimsi öbeği ne demek?

Söz yorumu nedir?

Yüklem söz öbeği ne demek?

Sıfat görevinde söz öbeği nedir?

Söz gruplarında anlam ne demek?

Öbekleri ne demek?

Söz Yorumu TYT nedir?

Sözcükte yapı nedir?

Öznesi söz Öbeğinden oluşmuştur ne demek?

Öbekler ne demek?

Iyelik öbeği ne demek?