Jel Yakıt Nedir
Reşo ve Jel Yakıtlar
Reşo yakıtları güven ile taşınabilir pratik, ekonomik, ve güvenilir bir ısıtma yöntemidir. Son yıllarda oldukça yaygın olan bu yakıtlar kimya biliminin neredeyse en pratik ürünlerinden biridir. Piyasada bulunan iki farklı alkol türünden geliştirilmesi ile elde edilen bu yakıtlar metenol ve etenolun jel haline gelmesi ile birlikte meydana gelir. Ancak reşo yakıtı ekonomik olmasının yanı sıra da ciddi bir güvenlik tedbiri alınarak kullanılması gerekir. Özellikle de yenildiği zaman ise ölümcül nedenler de doğurabilir. Bu sebeple dikkat edilmesi gerekir.
Reşo Yakıtı Kullanım Alanları
Reşo yakıtları başka bir tabir ile jel yakıt olarak da bilinir. Gıda sektöründe özellikle benmari yöntemi ile ısıtılan gıdaların ısınmasında kullanılması ile öne çıkmıştır. Ancak bu yakıtın pratik ve taşınabilir olması nedeni ile neredeyse her alanda oldukça yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Askeri birliklerde konserve ve soba ısıtmak amacı ile, soba tutuşturucu jel olarak, kömür tutuşturucu jel olarak, şömine tutuşturucu jel olarak, piknik yerlerinde ve piknik yapmak için mangal tutuşturucu jel olarak hemen hemen çok fazla yaşam alanlarımız da kullanabileceğimiz bir tutuşturucu jel olarak kullanılır.
Reşo Yakıtı Kullanma Sırasında Dikkat Edilmesi Gerekenler
Genel olarak oldukça yaygın ve kullanımı da oldukça kolay olan bu tutuşturucu jellerin aynı zamanda dikkatli kullanılması da çok önemlidir. Reşo yakıtları renk vermeyen ve parlamayan ateşinden dolayı söndürülmesi de oldukça zor olan bir yakıttır. Sadece hava ile teması kesildiği zaman söner ve bu bağlamda ise reşo yakıtlarını söndürme amacı ile toprak veya su dökmek doğru değildir. Aynı zamanda reşo yakıtları yanarken üzerine tekrar bir ekleme yapılmaz zira böyle bir durumda patlama tehlikesi meydana gelebilir.
Reşo Yakıtlarının Avantajları Nelerdir?
Diğer yakıtlar ile kıyaslandığı zaman reşo fiyatları diğer yakıtlara kıyasla oldukça ekonomiktir. Küçük olan atölyelerde ve laboratuvarlar da lokal bir şekilde üretimi mümkündür. Aynı zamanda taşınması ve depolanması da oldukça kolay ve güvenli bir yakıttır. Bunun yanı sıra ise üretimin tamamen yerli olmasından kaynaklı ithal bağımlılığı da ortadan kaldırır. Hava kirliliğine ise diğer fosil yakıtlara ve başka türlere oranla daha az yol açar. Bu yönünden dolayı ise çevre dostu bir kimyasal olarak bilinir. Reşo yakıtları bunların yanı sıra ise çok iyi bir soba tutuşturucu ve mangal jel olarak da bilinir. Sobanın kolay tutuşması ve daha kolay yanması için çok yaygın bir şekilde kullanılır.
Jel Yakıt İle Soba Yakmak
Reşo yakıtlar sizleri kömür tutuşturma, soba tutuşturma, şömine tutuşturma konusunda oldukça yaygın ve rahat kullanılarak sizlerin dakikalarca uğraşmanızı ve bu zahmetten kurtulmanızı sağlar. Aynı zamanda ise jel formda oluşu da kullanım kolaylığı sağlar. Peki bu jel ise soba yakmak nasıl gerçekleşir? Sobayı bir odun veya tahta parçası ile tutuşturun ancak üzerine herhangi başka bir kimyasal kullanmayınız. Dikkat edilmesi gereken bir nokta da soba tutuşturma sırasında alt ve üsrt kapakların açık olması ve tutuştuktan sonra tam yanma gerçekleştiği zaman üst kapak kapalı alt kapak açık olmalıdır. Sobayı yakarken de ilk önce mutlaka üst taraftan tutuşturmaya başlayınız. Odunlar alev almaya başladığında sobanın kapağını kapatın. Yanmakta olan sobaya yeni bir kömür ilave etmeyiniz ve yanan kömür üzerine herhangi bir şekilde su veya sıvı dökme yapmayınız.
Reşo Yakıtı Fiyatları
Farklı markalar tarafından üretilen jeller tek kullanımlık olan yakıtlar kiloluk kovalara kadar farklı miktarlarda satılır ve boyutlarına göre de fiyatlar değişiklik gösterir. Neredeyse her bütçeye hitap eden bu yakıtlar kullanıcıların beğenisini kazanır. Ve ekonomik olması sebebi ile çok yaygın olarak tercih edilir. Sizler de funduszeue.info ile reşo yakıtları hakkında bilgi alabilir ve satın alma işleminden faydalanabilirsiniz. Aynı zamanda pek çok yakıt tercihi bulunan sayfamızda sıvı mum hakkında bilgi almanız ve satın almanız da mümkündür.
Sayı (Ocak-Şubat )
Son yıllarda, dumansız yakıt olarak tanımlanan etanol (etilalkol-C2H5OH) jel yakıt (reşo yakıt); lokantalarda, şöminelerde, evlerde, pikniklerde yaygın olarak kullanılmaktadır. Jel yakıtın kullanıldığı ocaklarda, birçok yangın meydana gelmiş ve çok sayıda kişi yaralanmıştır. Evlerde bulunan ‘Osmanlı Ocağı’ diye bilinen ocaklarda jel yakıt kullanımı parlamalara ve yanıklara sebep olmuştur. Sadece bir yıl içerisinde, Karadeniz bölgesinde 50’ye yakın jel yakıttan
kaynaklanan yanık meydana gelmiştir[1,2].
Bacasız yakıt olarak da tanıtılan ve reşo yakıt olarak da bilinen jel etanol; duman oluşturmadığı, kurum bırakmadığı ve zehirli gaz yaymadığı için masalarda tencerelerin altında, fondü setlerinde, otellerde yemekleri ısıtmak, dağcılık, kampçılık ve piknik gibi aktivitelerde ise hem ısıtma hem de pişirme amaçlı, jel şeklinde veya sıvı şeklinde kullanılmaktadır. Etanol yakıtının üretim yöntemleri konusunda çeşitli yollar olmasına rağmen, en yaygın üretim şekli fermantasyondur. Etanol; şeker kamışı, şeker pancarı, sorgum, tahıl, arpa, kenevir, patates, manyok, ayçiçeği, meyve ve mısır gibi çeşitli bitkilerden üretilebilmektedir. Bitki kaynağının rafine edilmesi, nişasta haline getirilmesi, sıvılaştırılması, hidroliz yöntemi kullanılarak nişastanın glikoza dönüştürülmesi, mayalanması, damıtılması gibi adımlar izlenir. Mayalanma veya fermantasyon yöntemi ile etanol üretilmesi durumunda suda çözülmüş etanol elde edilir. Tarımsal ürünler fotosentez kullanarak güneşten enerji aldıklarından yenilenebilir olarak kabul edilir. Etanol da yenilebilir enerji olarak kabul edilmekte olup koku yaymaz, duman çıkarmaz ve alev görüntüsü gayet hoştur. Bu özelliklerinden dolayı şömineler için de benzersiz bir yakıt seçeneğidir ve bacasız şöminelerde
sıvı veya jel yakıt olarak tercih
edilmektedir.
ETANOLÜN AVANTAJ VE DEZAVANTAJLARI
Etanol yakıtın birçok avantajı bulunmaktadır. Yenilenebilir birincil ürünlerden oluşur. Az miktarda emisyona sebep olur ve çok kuru, temiz yanma sağlar. LPG’ye karşı daha güvenli bir yakıttır. İç mekânlarda diğer yakıtlara göre daha güvenli kullanılabilir. Ateşlemeden hemen sonra ısı elde edilebilir[3].
Sürdürülebilir şekilde hasat edilen bitkilerden oluşturulan yenilenebilir bir yakıttır. Yerel iklim koşullarında geliştirilebilmekte ve verimli yakılmaktadır. Kullanımının artması çiftçilerin gelirini artırma potansiyeline sahiptir. Etanol yakıtın dezavantajları da bulunmaktadır. Yüksek yanıcılıktadır ve düşük sıcaklıklarda yanar. Alt ısıl değeri düşüktür. Sağlık açısından, etanol deride kuruluğa neden olur ve uzun süre cilt üzerinde kalmamalıdır[4]. Eğer yutulursa zehirlenme olur ve büyük miktarlar sinir sistemine zarar verebilir. Büyük ölçekli etanol üretimi, gelişmekte olan ülkelerde çevreye ve topluma zarar verebilir. Jel yakıtların alevi zor görüldüğü ve sönüp sönmediği tam olarak anlaşılamadığından, yanlışlıkla ağzı kapatıldığında patlama oluşmakta, yapıştığı yüzeylerde yanmaya devam ettiği için normal yanıklara göre daha derin ve ciddi yanıklar oluşturmaktadır[ 5].
HAVALANDIRMA GEREKSINIMI
Alkol molekülleri, diğer hidrokarbon sıvılarla karşılaştırıldığında çok daha az karbondioksit üretir. Etanol sobalarında herhangi bir egzoz sistemi veya baca bağlantısı yapılmadığında, tüm yanma sonu ürünler doğrudan ortama salınır. Odanın içindeki oksijen azalır. Teorik olarak etanol tamamen yanmaz. Yanma sonucunda zehirli gazlar (karbon monoksit gibi), organik bileşikler (benzen, kanserojen vb) ve tahriş edici gazlar (azot dioksit ve formaldehit vb) ve bunların yanı sıra çok ince partiküller ile birlikte karbondioksit de açığa çıkabilir[ 6]. Çeşitli jel yakıtları için tasarlanmış bir dizi cihazda, farklı jel yakıtlar test edilmiş ve parafin ile çalışan cihazlar ve LPG cihazları ile testler tekrarlandığında, jel yakıtların diğerlerine göre çok daha az yanmamış hidrokarbon verdiği tespit edilmiştir[7]. Etanol yandığı zaman ortamdaki oksijeni azaltır ve yanma ürünü olarak karbondioksit ve su buharı çıkar[8].
Sıvı ve katıların yanması sırasında, yanma kalitesi ne kadar iyi olursa olsun, az da olsa karbondioksit ve karbon monoksit gibi yanmamış gazlar oluşması olağandır. Etanol ocakları havada bulunan oksijeni tüketir ve bu nedenle yeterince açık olmayan bir alanda veya bir odada kullanılması durumunda daima odaya bir kapı veya pencere açılması gerekir. Havalandırma yapılmadığı takdirde oksijen konsantrasyonu azalır, baş ağrısı ve rahatsızlık hissedilir. Yetersiz havalandırma sonucunda eksik yanma meydana gelir, yanma verimi düşer, yanma sonucu açığa çıkan karbondioksit ve karbon monoksit oranı artar. Tüm bunlara rağmen, etanol yakıtlı ocaklar; diğer yakıtlı ocaklara göre çok daha az risklidir. Ancak, havalandırma olmadan yakma işlemi yapılması, içeride yanan şey ne olursa olsun doğru değildir.
DÖKÜLEBILIR JEL YAKITLAR
Alkol bazlı yakıtlar iki kategoriye ayrılır: doldurulamayan kutularda yüksek viskoziteli dökme olmayan yakıtlar ve düşük viskoziteli sıvı dökme yakıtlar. Dökme olan ürünlerin temel özelliği, hem yakıt ekleme yerinin hem de alevin yakıt deposuna açık olmasıdır[9]. Kapalı bir etanol kutusu, sıvı yakıtlara kıyasla daha düşük bir tehlike oluşturur.
Jel yakıt, kutulara dökülürken, tüketicilerin yandığı ve yaralandığı pek çok farklı olay olmuştur. Jel yakıtın yakıldığı ocağa daha fazla jel yakıt ilavesi patlamaya neden olabilmektedir. Birçok jel yakıt, net görünür bir alev oluşturmadığından; pek çok kişi, yakıtın artık yanmadığını düşünerek jel yakıtı kabın içine dökerek yangınlara ve patlamalara neden olmuştur. Ulusal Yangın Önleme Derneği (NFPA) bir bildiri yayımlayarak, jel yakıt kullanırken insanların yaralandığını, kullanımı ile ilişkili tehlikelerin olduğunu, dökülen jel yakıtların yasaklanması ve satılmaması gerektiğini belirtmiştir[10]. Amerika Birleşik Devletlerinde, dökülebilir jel yakıtlar tehlikeli olarak kabul edilmektedir ve jel yakıt patlamaları ve parlamaları nedeniyle hayatını kaybeden veya yaralanan aile üyeleri tarafından birçok dava açılmıştır.
A.B.D. Tüketici Ürünleri Güvenliği Komisyonu (CPSC); iki ölümle sonuçlanan 65 olaydan yüz, göğüs, el, kol veya bacaklardan ikinci ve üçüncü derece yanıklarla hastaneye yatan 34 ağır yaralanma olduğunu belirtmiş, tüketiciler zaten yanan bir ateş kabına dökülebilir jel eklediğinde patlaması ve yanıkların ciddi riskleri nedeniyle tüketiciler dökülebilir jel yakıtını derhal kullanmayı bırakmalıdır uyarısını yapmıştır[ 11]. NFPA ve CPSC tarafından yapılan uyarılar ve çalışmalardan sonra A.B.D.’inde dokuz ana üretici ve dağıtıcılarla işbirliğine giderek, bu şirketlerin yaptığı ve sattığı tüm dökülebilir jel yakıtlarının gönüllü olarak geri çağırılmasını sağlamıştır[10].
JEL YAKITLI ŞÖMINELER
Bacalı şöminelerde etanolün yakıt olarak kullanılması fevkalade uygundur ve bacasız şöminelerde de yakılmasının fazla riski olduğu söylenemez[12]. İmar yönetmeliğinde baca zorunluluğu getirildiğinden ve etanol yandığında oksijeni tükettiğinden bacasız şömine yapılması ve bir oda içinde açık ateş oluşturulması uygun değildir. Şöminelerde etanol kullanılmasının bazı riskleri mevcuttur. Yakma güvenliği, kullanıldığı yere, kullanacak kişilerin bilgi seviyesine ve göstereceği titizliğe bağlıdır. Sürekli havalandırma olmayan hacımlarda şöminenin bacası yoksa şöminede etanol yakılması risklidir. Kontrol altında olmayan odalarda kullanılması, yanarken su dökülmesi, yanar vaziyette bırakılarak odanın terk edilmesi kazalara sebep olmaktadır.
Şömine kabının yeniden tutuşturulması veya yakıtın değiştirilmesi için soğuması beklenmeli, şömine kabının sıcaklığı C sıcaklığın altına düşmeden kesinlikle yerinden çıkarılmamalıdır. Söndürülmek istendiğinde yakıt kabının üzeri kapatılmalı veya yakıt tükenene kadar yanması sağlanmalıdır. Dökülen yakıt kullanılmamalıdır. Asla su dökülmemelidir. Etanol dökülmesi durumunda asla ateşle yaklaşılmamalı, ıslak havlularla temizlenmelidir. ABC tipi kimyasal kuru tozlu söndürme cihazı bulundurulmalıdır. Şömine kullanılmadığı zaman yakıt kabı boş olmalıdır. Yanar vaziyette bırakılarak oda terk edilmemelidir. Yakıt olarak kullanılacak etanol iyi havalandırılmış bir ortamda çok iyi ambalaj içinde saklanmalı, ısı kaynaklarından uzak tutulmalıdır. Boş etanol kutuları rastgele atılmamalı ve etanol deriye ve göze temas ettirilmemelidir.
SONUÇ
Etanol ve etanol bazlı jel-yakıtlar, temiz yanmanın, konforun ve rahatlığın gerekli olduğu uygulamalarda oldukça yaygındır. Bu tür yakıtlar, uluslararası toplum tarafından gelecekte temiz yakıt çözümü olarak giderek daha fazla tanınacaktır. Etanol çeşitli düşük maliyetli yenilenebilir bitkilerden yapılabildiğinden, doğal olarak maliyeti düşük yenilenebilir bir yakıttır[13]. Tüm iyi özelliklerinin yanında kullanımında özen gerektirmektedir. Etanolün yanıcı olmasının yanı sıra buharlaşma ihtimali de göz önüne alınarak, kapalı konteynırlarda ve şişelerde depolanmalıdır. Etanol ocaklarında yakıt değiştirilirken alevi tamamen sönmüş olmasına özen gösterilmelidir. NFPA ve CPSC tarafından da belirtildiği gibi dökülebilir jel yakıtlar kullanılmamalı, satışı yasaklanmalıdır.
KAYNAKLAR
[1] Yıldırım, Filiz; “Reşo Yağı Can Yaktı”, Karadenizden Günebakış, 17 Ağustos,
[2] funduszeue.info kiz-alevler-icinde-kaldi-haberi
[3] funduszeue.info press-room/news-releases//nfpa-and-cpscwarn- consumers-to-immediately-stop-using-pourablegel- fuel.
[4] http ://funduszeue.info ethanol
[5] Özkan, Aybars;” Jel Yakıtına Bağlı Derin Yüz Yanığı Gelişen Bir Çocuk Olgu” Türk Arch Ped ;
[6] funduszeue.info safe/.
[7] Lloyd, P. J. D. ve E. M. Visagie; “A comparison of gel fuels with alternative cooking fuels”, Journal of Energy in Southern Africa, Vol 18 No 3 , August
[8] funduszeue.info html.
[9] Marsh, Nathan D.; “Evaluation of Firepots and Gel Fuels”, NIST Technical Note , National Institute of Standards and Technology, March
[10] Hood, James R.;“Pourable Gel Fuel Recalled After Multiple Deaths, Injuries”, ConsumerAffairs, 09/01/
[11] funduszeue.info Distributors-Announce-Consumer-Recall-of-Pourable- Gel-Fuel-Due-to-Burn-and-Flash-Fire-Hazards/
[12] Immergut, Debra Jo:” Can Ethanol Fireplaces Be Cozy “, The Wall Street Journal, 3 Aralık
[13] funduszeue.info and_Methanol.
İlginizi çekebilir
Prof. Dr. Abdurrahman Kılıç Anısına
İstanbul Teknik Üniversitesi Makine Fakültesi'nde öğretim üyesi olarak uzun süre görev yapan Prof. Dr. Abdurrahman Kılıç; yangın güvenliği konusun
19 Ağustos
Söndüğünden Emin Olmak
Japonya'da itfaiye eğitimi yaptığım sırada hocalar derslerde 'Yangının söndürüldüğünden emin olun, söndüğüne karar verdikten sonra en az yarım
22 Mart