522 Nolu Hesap

Bilanço esas&#;na göre defter tutan gelir ve ku­rumlar vergisi mükellefler bilançolar&#;na dahil amortismana tabi iktisadi k&#;ymetleri ve bu k&#;ymetler üzerinden ayr&#;lm&#;&#; olup bilançola­r&#;n&#;n pasifinde gösterilen amortismanlar&#; her hesap dönemi sonu iti­bariyle a&#;a&#;&#;da belirtilen &#;artlarla yeniden de&#;erleyebilecekleri aç&#;klanm&#;&#;t&#;r. &#;ktisadi Devlet Te&#;ekküllerinin yeniden de&#;erleme yapmalar&#; zorunlu k&#;l&#;nm&#;&#;t&#;funduszeue.infon de&#;ereleme bilanço esas&#;na tabi ge­lir ve kurumlar vergisi mükellefleri için ihtiyari olmakla beraber baz&#; kurulu&#;lar için mecburi k&#;l&#;nm&#;&#;t&#;r.

1) Yeniden De&#;erlemeye Tabi &#;ktisadi K&#;ymetler

&#;ktisadi k&#;ymetlerin maliyet bedellerine eklenmi&#; bulunan kur farklar&#; ve kredi faizleri, sinema filmleri, alameti farika haklar&#;, pe&#;temall&#;klar, ilk tesis ve taazzuv giderleri, organizasyon etüd ve arama giderleri ile mahiyetleri ve amortisman süre ve tarzlar&#; itibariyle bunlara benzeyen sair aktif k&#;ymetler yeniden de&#;erleme kapsam&#; d&#;&#;&#;nda b&#;rak&#;lm&#;&#;lard&#;funduszeue.infon de&#;erleme kapsam&#;na girmeyen kur farklar&#;n&#;n ve kredi faizlerinin iktisadi k&#;ymetlerin i&#;letmenin aktifine girdi&#;i tarihten son­raki y&#;llarda tahakkuk etmi&#; ve maliyet bedeline eklenmi&#; olmas&#; ge­rekmektedir. Bu kur farklar&#;na ve kredi faizlerine isabet eden amor­tismanlar da de&#;er art&#;&#;&#;n&#;n tesbitinde dikkate al&#;nmayacakt&#;funduszeue.infoenkullerin geni&#;letilmesi veya k&#;ymetini devaml&#; olarak art&#;rmas&#; amac&#;yla yap&#;lan ve maliyete eklenen giderler yeniden de­&#;erlemeye tabi funduszeue.info&#;da belirtilen yeniden de&#;erlenmesine izin verilmeyen ikti­sadi k&#;ymetler d&#;&#;&#;nda kalan amortismana tabi iktisadi k&#;ymetler yeni­den de&#;erlemeye tabi tutulabilir. Amortismana tabi olmayan iktisadi k&#;ymetler yeniden de&#;erleme konusuna girmezler. Di&#;er bir itade ile, gayrimenkuller (bo&#; arazi ve arsalar hariç), gayrimenkullerin mütem­mim cüzü ve teleferruat&#; mahiyetinde olup ayr&#; olarak amortismana tabi tutulan iktisadi k&#;ymetler, tesisat ve makineler, gemiler, di&#;er ta&#;dlar ve demirba&#;lar yeniden de&#;funduszeue.infosmana tabi iktisadi k&#;ymetlerin bir k&#;sm&#;n&#;n veya tamam&#;­n&#;n yeniden de&#;erlemeye tabi tutulmas&#; mümkündür.

2) Yeniden De&#;erleme Yöntemi

Bilançonun aktifine dahil iktisadi k&#;ymetler ve bu k&#;ymetler için geçmi&#; y&#;llarda ayr&#;lm&#;&#; olan amortismanlar, yeniden de&#;erlemenin yap&#;laca&#;&#; y&#;la ait oran ile çarp&#;lmak suretiyle yeniden de&#;funduszeue.infoerine özel hesap dönemi tayin olunan mükellefler için özel hesap döneminin ba&#;lad&#;&#;&#; takvim y&#;l&#;na ait oran kullan&#;l&#;funduszeue.info hesap dönemi sonu itibariyle yap&#;lacak de&#;erlemede esas al&#;nacak yeniden de&#;erleme oran&#; yeniden de&#;erleme yap&#;lacak y&#;l&#;n Ekim ay&#;nda bir önceki y&#;l&#;n ayn&#; dönemine göre Devlet &#;statistik En­stitüsünün Toptan E&#;ya Fiyatlar&#; Genel &#;ndeksinde meydana gelen ortalama fiyat art&#;&#; oran&#;d&#;r. Bu oran Maliye ve Gümrük Bakanl&#;&#;&#;nca her y&#;l Aral&#;k ay&#; içinde Resmi Gazetede ilan funduszeue.info y&#;l&#;n yeniden de&#;erleme oran&#; ancak o y&#;la ait de&#;erlemede hesaba kat&#;labilir. Yeniden de&#;erlemenin herhangi bir y&#;l yap&#;lmama­s&#;ndan veya de&#;erleme oran&#;n&#;n dü&#;ük uygulanmas&#;ndan dolay&#; da­ha sonraki y&#;llar geçmi&#; dönemlere ili&#;kin yeniden de&#;erleme yap&#;la­funduszeue.infon de&#;erlemenin yap&#;ld&#;&#;&#; hesap dönemi içinde aktife gi­ren amortismana tabi iktisadi k&#;ymetler için yeniden de&#;erleme uy­gulanmaz.

3) Yeniden De&#;erlemeden Do&#;an De&#;er Art&#;&#;&#;

&#;ktisadi k&#;ymetin yeniden de&#;erlemeden önceki net bilanço aktif de&#;erinin, yeniden de&#;erlemeden sonraki net bilanço aktif de&#;erinden ç&#;kar&#;lmas&#;yla iktisadi k&#;ymetin yeniden de&#;erlemeden do&#;an de&#;er art&#;&#;&#; hesaplanm&#;&#; funduszeue.info bilanço aktif de&#;eri, iktisadi k&#;ymetin bilançonun aktifine kaydedilen de&#;erinden, bu k&#;ymet için ayr&#;lm&#;&#; olan bilançonun pasi­finde gösterilen birikmi&#; amortismanlar&#;n&#;n indirilmesiyle elde edilen net de&#;erdir. Bu durumda, de&#;er art&#;&#;&#;, iktisadi k&#;ymetin kendisine ve ayr&#;lm&#;&#; olan birikmi&#; amortisman&#;n&#;n ilgili katsay&#; tatbiki ile bulunan yeniden de&#;erlemeden sonraki net bilanço aktif de&#;erinden yeniden de&#;erlemeden önceki net bilanço aktif de&#;erinin ç&#;kar&#;lmas&#;yla he­saplanacakt&#;funduszeue.infon de&#;erleme neticesinde do&#;acak de&#;er art&#;&#;&#; bilançonun pasifinde özel bir fon hesab&#;nda gösterilir.

Örnek olarak y&#;l&#;nda funduszeue.info al&#;nm&#;&#; bir makinan&#;n yeniden de&#;erlemesini yapal&#;m. Bu makinan&#;n y&#;l&#; sonunda bi­rikmi&#; amortisman&#; TL. olsun y&#;l&#;n&#;n yeniden de&#;erleme oran&#; % 10 oldu&#;unu varsayal&#;m bu makinan&#;n hem al&#;&#; de&#;erini hem de birikmi&#; amortisman&#;n&#; ile çarpmam&#;z funduszeue.infon&#;n yeniden de&#;erlemeden önceki net bilanço aktif de&#;eri ( - =) TL. iken yeniden de&#;erleme­den sonra net bilanço aktif de&#;eri ( – =) funduszeue.info yükselmektedir. Bu durumda, makinan&#;n yeniden de&#;erlemeden do&#;an de&#;er art&#;&#;&#; ( - =) TL. olmaktad&#;r.

 Yeniden de&#;erleme sonucunda do&#;an de&#;er art&#;&#;&#; ile iktisadi k&#;ymetlerin ve birikmi&#; amortismanlar&#;n&#;n, verilen örne&#;e uygun ola­rak muhasebe kayrtlar&#; &#;u &#;ekilde olmas&#; gerekmektedir.

  ^{___________________________}          _/           ^{______________________________}

  TES&#;S MAK&#;NE VE C&#;HAZLAR                                

BIRiKM&#;&#; AMORT&#;SMANLAR           

MDV YEN&#;DEN DE&#;ERLEME ARTI&#;LARI          

^{___________________________}          _/           ^{______________________________}

Makinan&#;n de&#;erinde meydana gelen TL.l&#;k art&#;&#; ilgili ik­tisadi k&#;ymet hesab&#;n&#;n borcuna, birikmi&#; amortismanlar&#;n de&#;erinde meydena gelen TL.l&#;k art&#;&#; birikmi&#; amortisman hesab&#;­n&#;n alaca&#;&#;na, de&#;erleme sonucu ortaya ç&#;kan de&#;er art&#;&#;&#; da bir fon hesab&#;n&#;n alaca&#;&#;na kaydedilecektir.

4) Gelir Vergisi Mükellefleri

Kazançlar&#; bilanço esas&#;na göre tutulan defterlerle tesbit edilen gelir vergisi mükellefleri, ferdi i&#;letmeler, kollektif, adi komandit ve adi &#;irketler bilançolar&#;nda kay&#;tl&#; iktisadi k&#;ymetlerini ve birikmi&#; amortismanlar&#;n&#; yeniden de&#;erleyebilecekler, yeniden de&#;erleme­den do&#;an de&#;er art&#;&#;lar&#;n&#; bilançolar&#;n&#;n pasifinde yeni aç&#;lacak de­&#;er art&#;&#; fonunda göfunduszeue.info i&#;letmelerde de&#;er art&#;&#;lar&#;n&#;n sermayeye ilavesi mümkün de&#;ildir. De&#;er art&#;&#; fonunun bu mükellefler ve i&#;letmeler taraf&#;ndan herhangi bir suretle ba&#;ka bir hesaba nakledilmesi veya i&#;letmeden çekilmesi veya sermayeye ilavesi durumunda i&#;letmeden çekilmi&#; say&#;l&#;rlar. Bu i&#;lemin yap&#;ld&#;&#;&#; dönemin kazanc&#; ile ili&#;kilendirilmeksi­zin bu dönemde vergiye tabi tutulurlar. Ayr&#;ca, yenider&#; de&#;erlenen iktisadi k&#;ymetler sat&#;ld&#;&#;&#;nda, bu iktisadi k&#;ymetlere ait de&#;er art&#;&#;lar&#; kazanc&#;n tesbiti s&#;ras&#;nda aynen birikmi&#; birikmi&#; amortismanlar gibi muameleye tabi funduszeue.info i&#;letmeler yeniden de&#;erlemenin yap&#;ld&#;&#;&#; hesap dönemin­den itibaren sabit k&#;ymetlerini yeni de&#;erleri üzerinden itfa ederler. Ancak, bina, arsa ve araziler yeniden de&#;er­lemeden önceki de&#;erleri üzerinden amortismana tabi tutulurlar.

5) Kurumlar Vergisi Mükellefleri

Bilanço esas&#;na göre defter tutan, kurumlar vergisi mükellefleri pasifte özel bir fon hesab&#;nda gösterilen de&#;er art&#;&#;&#;n&#; diledikleri tak­dirde de&#;er art&#;&#; fonu hesab&#;nda tutabilecekleri gibi sermayelerine de ilâve edebileceklerdir. Ortaklar taraf&#;ndan i&#;let­meye ilave edilmi&#; k&#;ymetler olarak kabul funduszeue.infosmana tabi iktisadi k&#;ymetlerini yeniden de&#;erlemeye tabi tutan kurumlar vergisi mükellefleri yeniden de&#;erlemenin yap&#;ld&#;&#;&#; hesap döneminden itibaren iktisadi k&#;ymetlerin yeni de&#;erleri üzerin­den amortisman ay&#;funduszeue.infon de&#;erlemeye tabi tutulan gayrimenkuller yeniden de&#;er­lemeden önceki de&#;erleri ve bakiye itfa süresi içinde amortismana tabi tutulacakt&#;r. De&#;er art&#;&#; fonu sermayeye ilâve d&#;&#;&#;nda herhangi bir suretle ba&#;ka hesaba nakledildi&#;i veya i&#;letmeden çekildi&#;i takdirde bu i&#;le­min yap&#;ld&#;&#;&#; dönemin kazanc&#; ile ili&#;kilendirilmeksizin vergiye tabi funduszeue.infon de&#;erleme sonucu ortaya ç&#;kan ve bilançoda özel bir fon hesab&#;nda tutulan de&#;er art&#;&#;lar&#; TTK'nin maddesinin uygu­lanmas&#;nda Ödenmi&#; Sermaye gibi i&#;lem görecektir. Di&#;er bir ifade ile anonim &#;irketler tahvil ihraç ederken ihraç edebilecekleri tahvil miktar&#;n&#;n tesbitinde, ödenmi&#; sermayelerinin tasdikli son bilançolar&#;­na göre mevcudiyeti anla&#;&#;lan miktar&#;na de&#;er art&#;&#;  fonunu da ilâve funduszeue.info imalat giderleri içine amortismanlar da girdi&#;inden yeniden de&#;erlenen üretimle ilgili iktisadi k&#;ymetierin yeni de&#;erleri üzerinden ayr&#;lan amortismanlar&#;n imal edilen mallar&#;n maliyetine girmesi funduszeue.infoara ait i&#;tirak paylar&#; ve hisse senetleri, i&#;tirak edilen ku­rumlar&#;n bilançolar&#;n&#; yeniden de&#;erlemeleri ve de&#;er art&#;&#;lar&#;n&#;n ser­mayeye ilavesi halinde yeniden de&#;erleme kapsam&#;na girmektedir. Yeniden de&#;erlenecek i&#;tirak paylar&#; Kurumlar Vergisi mükellefi olan sermaye &#;irketleri ile kooperatiflere ve &#;ktisadi Devlet Te&#;ekküllerine ait olan i&#;tirak paylari ve hisse senetleridir. Yeniden de&#;erleme yap&#;­lan kuruma i&#;tirak eden i&#;letmelerin aktif&#;nde bedelsiz hisse senedi veya i&#;tirak pay&#; verilmesi nedeniyle meydana gelen art&#;&#;lar pasifte özel bir kar&#;&#;l&#;k hesab&#;nda gösterilir.

^{___________________________}          _/          ^{______________________________}

  &#;&#;T&#;RAKLER veya                                                     

  H&#;SSE SENETLER&#;

&#;&#;T&#;RAKLER YEN&#;DEN DE&#;ERLEME ARTI&#;LARI         

^{___________________________}          _/           ^{______________________________}

Bu kar&#;&#;l&#;k hesab&#; sermayenin cüzü kabul edilir. Kar&#;&#;l&#;k hesab&#;n­da gösterilen de&#;er art&#;&#;&#; kurumlar taraf&#;ndan sermayeye ilâve edile­bilir. Bu i&#;lemler kâr da&#;&#;t&#;m&#; olarak say&#;lmazlar. Bundan sonraki kademelerde de i&#;tiraklerden intikal eden bedel­siz hisse senetleri ve i&#;tirak paylar&#; ayn&#; &#;ekilde i&#;leme tabi tutulur.

6) Kay&#;tlarda gösterilmesi

Yeniden de&#;erlemeye tabi tutulan iktisadi k&#;ymetlerin herbirine isabet eden de&#;er art&#;&#;lar&#; ile bunlar&#;n hesap &#;ekilleri amortisman kay&#;tlar&#;nda müfredatl&#; olarak gösterilecektir. Amortisman defteri veya amortisman cetvellerinden yararlanarak, yeniden de&#;erleme s&#;ras&#;nda bilançonun aktifinde kay&#;tl&#; amortisma­na tabi iktisadi k&#;ymetlerin herbirinin aktife girdi&#;i hesap dönemi ile bu k&#;ymetler üzerinden de&#;erleme tarihine kadar ayr&#;lan ve ayr&#;lm&#;&#; say&#;lan amortismanlar ayr&#; ayr&#; tespit edilir. Yeniden de&#;erleme oran­lar&#;n&#;n uygulanmas&#;ndan sonra her iktisadi k&#;ymetin ve birikmi&#; amortisman&#;n yeni de&#;erleri hesaplan&#;r. &#;ktisadi k&#;ymetler ve amortismanlar ayr&#; ayr&#; de&#;erlenerek yeniden de&#;erlemeden önceki ve sonraki net bilan­ço aktif de&#;erleri bulunur. Bu i&#;lemden sonra her iktisadi k&#;ymete ait de&#;er art&#;&#;&#; ve toplam de&#;er art&#;&#;&#; hesaplanarak envanter defterinin ayr&#; bir sayfas&#;na funduszeue.infon de&#;erlenen iktisadi k&#;ymetlerin amortisman kay&#;tlar&#;nda a&#;a&#;&#;daki hususlar&#;n gösterilmesi gerekmektedir.

&#;ktisadi k&#;ymetin cinsi

Aktife Giri&#; tarihi

Aktife giri&#; de&#;eri

Amortisman oran&#;

Birikmi&#; amortisman tutar&#;

Yeniden de&#;erlemeden önceki net bilanço aktif de&#;eri

Yeniden de&#;erleme katsay&#;s&#;

&#;ktisadi k&#;ymetin yeniden de&#;erlenmi&#; de&#;eri

Yeniden de&#;erlemeden sonraki net aktif de&#;eri

De&#;er art&#;&#;&#;

7) De&#;er art&#;&#;&#;n&#;n sermayeye ilavesi

Yeniden de&#;erleme sonucu meydana gelen de&#;er art&#;&#; fonlar&#; a&#;a&#;&#;da belirtilen esaslar dahilinde k&#;smen veya tamamen ser­mayeye ilâve funduszeue.info&#;er art&#;&#; fonlar&#; anonim &#;irketler yönetim kurulu, Iimited &#;irket­lerde ortaklar kurulun karar&#; ve ana sözle&#;me tadil tasar&#;s&#; ile birlikte Ticaret Bakanl&#;&#;&#;ndan izin al&#;nmasi veya tasdik edilmesi suretiyle, TTK'nun sermaye art&#;r&#;m&#; hükümlerine göre sermayeye ilave funduszeue.info&#;er art&#;&#; fonunun sermayeye ilavesi nedeniyle, Sermaye Piya­sas&#; Kanununa göre &#;irketlerin yapacaklar&#; sermaye art&#;r&#;&#;lar&#; genel kurul karar&#; ve tesbit raporunu takiben tescil ve ilân funduszeue.info&#;er art&#;&#; fonunun sermayeye ilavesinde TTK'nun madde­sine göre esas sermayenin tamamen ödenmi&#; olmas&#; &#;art&#; aranmaz. De&#;er art&#;&#;lar&#;n&#; sermayelerine ilave etmek isteyen yabanc&#; ortakl&#; kurumlardan say&#;lr Yabanc&#; Sermayeyi Te&#;vik Kanuriu hükümlerine göre faaliyet gösterenler Bâ&#;bakanl&#;k Devlet Plânlama Te&#;kilat&#;ndan, Petrol Kanunu ile di&#;er mevzuat hükümlerine göre ku­rulmu&#; olanlar ise Maliye Bakanl&#;&#;&#;ndan izin almak zorundad&#;rlar.

Yeniden de&#;erleme de&#;er art&#;&#; fonlar&#;n&#;n sermayeye ilavesi durumunda:

                 ^{___________________________}          _/           ^{______________________________}

  ÖDENMEM&#;&#; SERMAYE                                       

  SERMAYE                                                                                          

^{___________________________}          _/           ^{______________________________}

  ÖDENMEM&#;&#; SERMAYE                                      

MDV YEN&#;DEN DE&#;ERLEME ARTI&#;LARI 

^{___________________________}          _/           ^{______________________________}

 8) Yeniden de&#;erlemeye tabi tutulmu&#; bir duran varl&#;&#;&#;n  sat&#;lmas&#;

 Yeniden de&#;erlenmi&#; bir duran varl&#;k sat&#;ld&#;&#;&#;nda duran varl&#;k ve birikmi&#; amortisman&#; en son de&#;erlenmi&#; de&#;erleri ile kapat&#;l&#;r. Sat&#;lan duran varl&#;&#;&#;n sermayeye ilave edilmemi&#; yeniden de&#;erleme de&#;er art&#;&#;lar&#; da birikmi&#; amortismanlar gibi borçland&#;r&#;larak kapat&#;l&#;r. Sat&#;lan duran varl&#;&#;&#;n net defter de&#;eri ile sat&#;&#; de&#;eri aras&#;ndaki fark  gelir veya kar hesab&#;na yaz&#;l&#;r. Duran varl&#;&#;&#;n net defter de&#;eri bulunurken enson de&#;erlenmi&#; de&#;erinden de&#;erlenmi&#; birikmi&#; amortismanlar&#; ve yeniden de&#;erleme de&#;er art&#;&#;lar&#; dü&#;ülür. Duran varl&#;klar&#;n sat&#;lmas&#; konusunda aç&#;kland&#;&#;&#; gibi sat&#;lan duran varl&#;&#;&#;n yerine yeni bir duran varl&#;&#;&#;n al&#;nmas&#; planlanm&#;&#; ise sat&#;&#; kar&#; Yenileme Fonu hesab&#;nda gösterilebilir.

Örnek olarak, yeniden de&#;erlenmi&#; de&#;eri TL., de&#;erlenmi&#; birikmi&#; amortisman&#; TL. ve yeniden de&#;erleme de&#;er art&#;&#;lar&#; tutar&#; TL.  olan bir makinenin  KDV dahil TL. na sat&#;ld&#;&#;&#;n&#; varsayal&#;m.

^{___________________________}          _/           ^{______________________________}

  KASA                            

  B&#;R&#;KM&#;&#; AMORT&#;SMANLAR                                                   

  MDV YEN&#;DEN DE&#;ERLEME ARTI&#;LARI  

TES&#;S, MAK&#;NE VE C&#;HAZLAR                                                                                                        HESAPLANAN KDV                                                       

D&#;&#;ER OLA&#;ANDI&#;I GEL&#;R VE KARLAR                                      

^{___________________________}          _/           ^{______________________________}

&#;eklinde olacakt&#;r. 

YENİDEN DEĞERLEME KALICI HALE GELDİ - BİLİNMESİ GEREKENLER!

sayılı VUK’nun Mükerrer Maddesine eklenen Ç bendi ile birlikte yeniden değerleme müessesesi tekrar hayatımıza girmiş bulunmaktadır. Bu hafta bu müessese ile ilgili bilinmesi gereklere değineceğiz.

KİMLER YARARLANABİLECEK?

Bu uygulamadan, tam mükellefiyete tabi ve bilanço esasına göre defter tutan gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri yararlanabilecektir. Kollektif, adî komandit ve adî şirketler dâhil, enflasyon düzeltmesi yapanlar ile kayıtlarını Türk para birimi dışında başka bir para birimiyle tutmalarına izin verilenler hariç.

FAİZ VE KUR FARKLARINDAN KAYNAKLANAN AMORTİSMANLARA İLİŞKİN ÖZEL DÜZENLEME

İktisadi kıymetlerin maliyet bedellerine eklenmiş bulunan (iktisadi kıymetlerin aktifleştirildiği hesap dönemine ilişkin olanlar hariç) kur farkları ve kredi faizleri (bunlara isabet eden amortismanlar dâhil) yeniden değerleme kapsamına girmez. Örneğin yılında döviz kredisi ile alınan bir makinenin tarihine kadar maliyet bedeline eklenen faiz veya kur farkı yeniden değerlemede iktisadi kıymetin bir unsuru gibi kabul edilecektir. Aynı makineye yılında eklenen kredi faiz ve kur farkları ile bunlara isabet eden hesaptaki birikmiş amortismanlar yeniden değerleme hesaplamasında dikkate alınmayacaktır.

AMORTİSMAN AYRILMASA BİLE NET DEFTER DEĞERİNİN TESPİTİNDE AYRILMIŞ GİBİ İŞLEME TABİ OLACAKTIR

Yeniden değerlemede, iktisadi kıymetlerin ve bunlara ait amortismanların, değerleme hükümlerine göre tespit edilen ve değerlemenin yapılacağı hesap dönemi sonu itibarıyla yasal defter kayıtlarında yer alan değerleri dikkate alınır. Amortismanın herhangi bir yılda yapılmamış olması durumunda, yeniden değerlemeye esas alınacak tutar bu amortismanlar tam olarak ayrılmış varsayılarak belirlenir.

Örneğin yılında alınan ve 5 yıl amortisman süresi olan ve aktif değeri TL olan ve sadece 1 yıl amortisman ayrılarak birikmiş amortismanı TL olan makinenin net defter değerinin tespitinde birikmiş amortisman TL değil TL olarak re’sen dikkate alınacaktır.

YENİDEN DEĞERLEME YENİDEN DEĞERLEMENİN YAPILACAĞI YILA AİT YENİDEN DEĞERLEME ORANI İLE ÇARPILARAK BULUNUR

İktisadi kıymetlerin yukarıdaki açıklamaya göre tespit edilen değerleri ve bunlara ilişkin amortismanların, yeniden değerlemenin yapılacağı yıla ait olan yeniden değerleme oranı ile çarpılması suretiyle yeniden değerleme sonrası değerleri bulunur.

Örneğin bu uygulama bu yıla da sirayet etmiş olsaydı bu yılın Ekim ayında ilan edilen yeniden değerleme oranı olan %36,20  dikkate alınacaktı.

Geçici vergi dönemleri itibarıyla yapılacak değerlemede esas alınacak yeniden değerleme oranı, bir önceki yılın Kasım ayından başlamak üzere; 3, 6 ve 9 uncu aylarda bir önceki 3, 6 ve 9 aylık dönemlere göre Türkiye İstatistik Kurumunun Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksinde meydana gelen ortalama fiyat artış oranı esas alınmak suretiyle belirlenir.

HERBİR İKTİSADİ KIYMET İÇİN HESAPLANAN YENİDEN DEĞERLEME ARTIŞI HESAP HESAP ÖZEL BİR FON HESABINDA GÖSTERİLİR

Yeniden değerleme neticesinde iktisadi kıymetlerin değerinde meydana gelen değer artışı, yeniden değerlemeye tabi tutulan iktisadi kıymetlerin her birine isabet eden değer artışı ayrıntılı olarak görünecek şekilde, bilançonun pasifinde özel bir fon hesabında gösterilir.

YENİDEN DEĞERLEME, DEĞERLEME SONRASI NET BİLANÇO AKTİF DEĞERİ İLE DEĞERLEME ÖNCESİ NET BİLANÇO AKTİF DEĞERİ ARASINDAKİ FARKTIR

Değer artışı, iktisadi kıymetlerin yeniden değerleme sonrası ve yeniden değerleme öncesi net bilanço aktif değerleri arasındaki farktır. Net bilanço aktif değeri, iktisadi kıymetlerin bilançonun aktifinde yazılı değerlerinden, pasifte yazılı amortismanların tenzili suretiyle bulunan değeri ifade eder. İktisadi kıymetler için amortismanın herhangi bir yılda yapılmamış olması durumunda söz konusu değer, bu amortismanlar tam olarak ayrılmış varsayılarak belirlenir.

Yeniden Değerleme Oranı 1, olduğu varsayılmıştır.

MUHASEBE KAYDI

/

BİNALAR      ,26

               BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR               ,04

               YENİDEN DEĞERLEME                       ,22

YENİDEN DEĞERLEME ÜZERİNDEN YENİ RAKAMLARA AMORTİSMAN AYRILABİLECEKTİR

Özellikle yüksek kurumlar veya gelir vergisi ödeyen bilanço esasına tabi tam mükellef şirketler için oldukça önemli olan bu uygulama ile birlikte iktisadi kıymetlerini yeniden değerlemeye tabi tutan mükellefler bu kıymetlerini, yeniden değerleme sonrasında bulunan değerleri üzerinden amortismana tabi tutmaya devam ederler. Yeniden değerlemeye tabi tutulanların her birine isabet eden değer artışları ile bunların hesap şekilleri amortisman kayıtlarında ayrıntılı olarak gösterilir.

ÖZEL FONLARDA TUTULAN YENİDEN DEĞERLEME FONLARI ŞİRKETTEN ÇEKİLEMİYOR

Pasifte özel bir fon hesabında gösterilen değer artışı tutarının, sermayeye ilave edilme dışında herhangi bir şekilde başka bir hesaba nakledilen veya işletmeden çekilen kısmı, bu işlemin yapıldığı dönem kazancı ile ilişkilendirilmeksizin bu dönemde gelir veya kurumlar vergisine tabi tutulur. Sermayeye eklenen değer artışları, ortaklar tarafından işletmeye ilave edilmiş kıymetler olarak kabul edilir. Bu işlemler kâr dağıtımı sayılmaz.

DEĞER ARTIŞINA TABİ TUTULAN İKTİSADİ KIYMET SATILDIĞINDA FON HESABI NASIL KAPATILACAK?

Yeniden değerlemeye tabi tutulan iktisadi kıymetlerin elden çıkarılması (satış, devir, işletmeden çekiş, tasfiye gibi) halinde, bunlara isabet eden pasifte özel bir fon hesabında gösterilen değer artışları aynen amortismanlar gibi muameleye tabi tutulur. Yani hesap gibi borçlandırılarak hesap kapatılacaktır.

YENİDEN DEĞERLEME YAPILMAZSA ERTESİ YIL YAPILIRSA HANGİ YILIN ORANI BAZ ALINACAK

Her yılın yeniden değerleme oranı ancak o yıla ait değerlemede nazara alınabilir. Yeniden değerlemenin herhangi bir yıl yapılmamasından veya değerleme oranının düşük uygulanmasından dolayı daha sonraki yıllarda geçmiş dönemlere ilişkin yeniden değerleme yapılamaz.

YILINDA ALINAN İKTİSADİ KIYMETLERE YILINDA YENİDEN DEĞERLEME YAPILIR MI?

Hayır yapılamaz. Hesap dönemi içinde aktife giren iktisadi kıymetler için aktife girdiği hesap döneminde, yeniden değerleme yapılmaz.

YENİDEN DEĞERLEME YAPILDIKTAN SONRA ENFLASYON DÜZELTMESİNE GEÇİLİRSE UYGULAMA NASIL OLACAK?

Yeniden değerlemeye tabi tutulan iktisadi kıymetlerin elden çıkarılmasından önce enflasyon düzeltmesi yapılmasına ilişkin şartların oluşması halinde, enflasyon düzeltmesi yapılır. Enflasyon düzeltmesi esnasında sermaye kalemlerinin düzeltilmesinde daha önce yapılan ve hesaba alınan yeniden değerleme değer artış fonu öz sermayeden düşülür. Ayrıca hesabın sermayeye ilavesi nedeniyle oluşan sermaye artışları sermaye artışı olarak dikkate alınmaz ve enflasyon düzeltmesine tabi tutulmaz.

ENFLASYON DÜZELTMESİ UYGULANMASI HALİNDE YENİDEN DEĞERLEME YAPILIR MI?

Enflasyon düzeltmesine ilişkin şartların oluştuğu dönemlerde, yeniden değerleme yapılmaz. Enflasyon düzeltmesine ilişkin şartların oluşmadığı ilk hesap döneminden itibaren, yeniden değerleme uygulamasına devam olunabilir. Bu durumda iktisadi kıymetlerin yeniden değerlemesine esas değerler olarak, enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş son bilançoda yer alan değerler dikkate alınır. Bu değerin tespitinde, iktisadi kıymetler için amortismanın herhangi bir yılda yapılmamış olması durumunda, bu amortismanlar tam olarak ayrılmış varsayılır.

YAZAR: DR. KORAY ATEŞ

Kaynak: funduszeue.info
(Bu makale yazılı veya elektronik ortamda kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak göstermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemizekayıt olun.

>> Vergi Affı Rehberi ( Soru - Cevap) Ücretsiz E-Kitap:hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

GÜNDEM

, ve hesap bakiyesi ortağa dağıtılmadan direkt sermayeye eklenebilir mi?

Sermayeye eklenmesi için şirketin karar organı (A.Ş.’lerde Genel kurul kararı) tarafından karar alınması ve gerekir.

Önceki sermayenin ödendiğine ilgili hesapları sermayeye eklenmesi raporları düzenlenmesi gerekir.

yılında kurulan ve sermaye ödemesini o yılda yapmış bir şirketimizin sermaye artırımı yapacağız yılı defterlerini bulamamaktalar. 10 yıl geçtiği için imha etmiş olabiliriz derler. Ben sermaye ödendiğine dair raporu nasıl düzenleyebilirim?

TTK hükümlerine göre zaman aşımı süresi 10 yıldır söz konusu alana defter bilgileri yazılmaz.

Sadece önceden artırılan sermaye için bilgi verileri (ticaret sicil gazetesi bilgileri artış tarihi- artırılan miktar )

Muhasebe işlemlerini yaptığım limited şirkette ve hesapta biriken rakam var. Ortaklarda biriken bu rakamı sermayeye ilave kararı alacağız. Tespit raporu düzenlerken 2. bölümdeki şirketin yasal defterlerine ait bilgilerde hangi yılın bilgilerini yazmalıyız?

Raporun yazıldığı cari dönem () defter bilgileri yazılır.

Sermayeye ilave edilecek ortak alacaklarının tespitine ait SMMM raporunda, şirketin yasal defterlerinin tasdikine ilişkin bilgiler kısmında e-defter mükellefi olan şirketler yevmiye ve kebir defteri için tasdik makamı ve tasdik tarih ve no&#;su kısmına ne yazılmalıdır?

Tasdike tabi olan defterleri (envanter defterini) aynı şekilde eskiden olduğu gibi tasdik makamı ve tasdik tarihi/no&#;su yazılacaktır.

Elektronik olarak tutulan yevmiye ve defteri kebir için; tasdik makamına e-defter, no&#;su alanına da hangi döneme ait ise o dönemin berat dosyasındaki tekil numara yazılır.

Kaynak: İsmmmo, GİB
Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.

Taşınır ve Taşınmaz Varlıkların Yeniden Değerlemesine İlişkin VUK Tebliği Yayımlandı.

SİRKÜLER

05/04

KONU:

Taşınır ve Taşınmaz Varlıkların Yeniden Değerlemesine İlişkin VUK Tebliği Yayımlandı.

tarihli ve sayılı Resmi Gazete’de Sayılı Vergi Usul Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun yayımlanmış ve bu kanun ile Vergi Usul Kanunu’nun Mükerrer inci maddesi ile değişlik yapılmış, aynı Kanuna Geçici 32 inci madde eklenmiştir.  

Düzenleme sonrasında maddi ve maddi olmayan varlıkların yeniden değerlemesi son hali ile Vergi Usul Kanunu’nun ;

• Mükerrer Madde (Sürekli Yeniden Değerleme),

• Geçici Madde 32 (Tek Seferlik Yeniden Değerleme)’de, ihdas edilmiştir.

Öncelikle belirtmek isteriz ki Vergi Usul Kanunu’nun Geçici 31 inci maddesinde yer alan yeniden değerleme tarihi itibariyle son bulmuştur. Vergi Usul Kanunu’nun Mükerrer Madde (Sürekli Yeniden Değerleme) ile Geçici Madde 32 (Tek Seferlik Yeniden Değerleme) herhangi bir tarih sınırı olmaksızın ve ilerideki hesap dönemlerine uygulanması mümkün bulunmaktadır.

İş bu sirkülerimizde hem VUK’ nun Mükerrer Madde (Sürekli Yeniden Değerleme) ile Geçici Madde 32 (Tek Seferlik Yeniden Değerleme)’de, yer alan düzenlemelerinin usul ve esaslarının yer aldığı ve tarih ve sayılı Resmi Gazete’ de yer alan Sıra funduszeue.info Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin özetine yer verilecektir.  

1. Vergi Usul Kanunu’nun Mükerrer ’inci Maddesi Kapsamında (Sürekli) Yeniden Değerleme:

tarihinden itibaren tam mükellefiyete tabi ve bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerin (Kanunda tahdidi olarak sayılanlar hariç) bilançolarına dahil bulunan amortismana tabi iktisadi kıymetlerini ve bunlar üzerinden ayrılmış amortismanlarını yeniden değerleme tabi tutabileceklerdir.

Yeniden değerleme ve yılı Geçici Vergi dönemleri de dahil olmak üzere iler ki hesap dönemlerinde (değerleme yapılabilmesi için ve hariç, iler ki hesap dönemleri bakımından enflasyon düzelme şartlarının oluşmaması gerekmektir.) yapılabilecektir.

Bu madde kapsamında değerlemeye esas alınan değer, değerlemenin yapılacağı her hesap döneminin (Geçici Vergi Dönemleri dahil) sonu itibariyle iktisadi kıymetlerin net defter değeridir. Amortismanın herhangi bir yıl yapılmaması durumunda net defter değeri tespit edilirken amortisman uygulanmış gibi hareket edilecektir.

Aynı hesap dönemi içerisinde; geçici vergi dönemlerinin hiçbirinde ya da herhangi bir veya daha fazla geçici vergi dönemlerinde yeniden değerleme yapılmaması, sonraki geçici vergi döneminde veya ilgili hesap dönemi sonunda yeniden değerleme yapılmasına engel teşkil etmeyecektir.

Ayrıca, geçici vergi dönemlerinde yapılan tercih yıllık uygulamayı bağlamamaktadır.

Örnek 1: yılı geçici vergi dönemleri itibarıyla yeniden değerleme yapan mükellef isterse hesap dönemi sonunda yeniden değerleme yapmayabilir.

Sat-kirala-geri al işlemine veya kira sertifikası ihracına konu edilen iktisadi kıymetler (bu niteliklerini korudukları sürece) ile iktisadi kıymetlerin alım, satım ve inşa işleri ile devamlı olarak uğraşanların bu amaçla aktiflerinde kayıtlı bulunan emtia niteliğindeki kıymetler, hangi hesapta izlendiği/kayıtlı olduğu önemli olmaksızın, yeniden değerlemeye tabi tutulamayacaktır.

Ancak kapsama giren mükelleflerin kiralamaya konu ettikleri iktisadi kıymetler, emtia niteliğinde olanlar hariç, yeniden değerlemeye tabi tutulabilecektir.

Bu madde kapsamında boş arazi ve arsalar gibi amortismana tabi olmayan iktisadi kıymetler yeniden değerlemeye tabi tutulamayacaktır.

Yeniden değerlemenin yapılacağı dönem sonu itibarıyla aktife kayıtlı olmayan amortismana tabi iktisadi kıymetler yeniden değerlemeye tabi tutulamayacaktır. (Örneğin yapılmakta olan yatırım harcamaları ve verilen avanslar)

Yeniden değerlemenin yapılacağı hesap döneminde aktife dahil edilen amortismana tabi iktisadi kıymetler için yeniden değerleme yapılamayacaktır. Diğer bir ifade ile amortismana tabi iktisadi kıymetler için aktife kaydedildikleri hesap döneminde yeniden değerleme yapılamayacaktır.

Örnek 2: İnşa edilerek aktifleştirilen binaların, aktifleştirildikleri hesap döneminde yeniden değerlemeye tabi tutulması mümkün bulunmamakta olup, bu kapsamdaki binalar ancak aktifleştirildikleri hesap döneminden sonraki hesap dönemlerinde yeniden değerlemeye tabi tutulabilir.

Aynı durum yeniden değerlemenin yapılacağı hesap döneminde aktife alınan diğer amortisman tabi iktisadi kıymetler içinde geçerli olacaktır.

Bu madde kapsamında yapılacak yeniden değerlemede, iktisadi kıymetlerin aktifleştirildiği hesap dönemine ilişkin olanlar hariç, kur farkları ve kredi faizleri ile bunlara isabet eden amortismanlar yeniden değerleme kapsamına girmemektedir. Dolayısıyla yasal zorunluluk dışında isteğe bağlı olarak iktisadi kıymetin değerine dahil edilen kur farkları ve kredi faizlerinin ve bunlara isabet eden amortismanlarının yeniden değerlemeye esas değerden çıkarılması gerekmektedir.

Enflasyon düzeltmesi yapılması şartlarının oluştuğu dönemlerde ( hesap dönemi ile yılının geçici vergi dönemleri hariç), sürekli yeniden değerleme yapılamayacaktır.

Sürekli yeniden değerleme zorunlu bir uygulama olmayıp mükelleflerin tercihine bırakılmış olup bu madde kapsamında yapılacak yeniden değerlemede iktisadi kıymetlerin bir kısmı veya tamamı yeniden değerlemeye konu olabilecektir.

Yeniden değerlemenin herhangi bir hesap döneminde yapılmaması veya değerleme oranının düşük uygulanmasından dolayı, daha sonraki hesap dönemlerinde, geçmiş hesap dönemlerine ilişkin yeniden değerleme yapılamayacaktır.

Örnek 3: yılı için yeniden değerleme oranının %15 olarak tespit edilmesi, ancak mükellefçe %10  olarak uygulanması veya yeniden değerlemenin hiç yapılmamış olması halinde, yılını takip eden yıllarda, aradaki %5’lik fark veya hiç değerleme yapılmaması nedeniyle belirtilen tam oran dikkate alınarak geçmişe yönelik yeniden değerleme yapılması mümkün olamayacaktır.

Sürekli yeniden değerlemenin herhangi bir hesap döneminde yapılmaması, enflasyon düzeltmesi yapma şartlarının gerçekleşmediği, sonraki hesap dönemlerine ilişkin olarak yeniden değerleme yapılmasına engel teşkil etmez.

Örnek 4: yılı için yapmayan bir mükellef, yılında yeniden değerleme yapabilecektir. Ancak mükellef yeniden değerlemede yılı değerleme farkını kullanmayacak sadece iktisadi kıymetinin yılı değer artışını kayıtlarına yansıtabilecektir.

Sürekli yeniden değerlemede yeniden değerlemenin yapılacağı yıla ait olan yeniden değerleme oranı kullanılacaktır.

Geçici vergi dönemleri itibarıyla yapılacak değerlemede ise esas alınacak yeniden değerleme oranı, bir önceki yılın Kasım ayından başlamak üzere; 3, 6 ve 9 uncu aylarda bir önceki 3, 6 ve 9 aylık dönemlere göre Yİ-ÜFE değerinde meydana gelen ortalama fiyat artış oranı esas alınmak suretiyle belirlenecektir.

Örnek 5: yılı funduszeue.infoçici Vergi Döneminde uygulanacak yeniden oranı:

yılının 2. Geçici Vergi Döneminde yeniden değerleme yapmak isteyen bir mükellef, kapsam dahilindeki iktisadi kıymetlerinin değer artışını, iktisadi kıymetlerin aktif değeri ile birikmiş amortismanlarının 1, yeniden değerleme oranı çarpması ile bulacaktır. 

Devir ve bölünme hallerinde, devrolunan veya bölünen işletmeler/şirketler tarafından iktisap edilen amortismana tabi iktisadi kıymetler devralanlar tarafından yeniden değerlemeye tabi tutulabilecektir. Yeniden değerlemenin yapılacağı hesap döneminde, iktisap edilme durumunun tespitinde, devrolunan veya bölünen işletmeler/şirketler tarafından iktisap tarihi dikkate alınacaktır. Devir olan şirketin devir tarihinin içinde bulunduğu hesap döneminde satın alınan iktisadi kıymetler yeniden değerlemenin dışında bulunmaktadır. 

Yeniden değerleme neticesinde hesaplanan değer artışı, yeniden değerlemeye tabi tutulan amortismana tabi iktisadi kıymetlerin her birine isabet eden değer artışları ayrıntılı olarak gösterilecek şekilde, bilançonun pasifinde MDV Yeniden Değerleme Artışları hesabına alınacaktır.

Yeniden değerlemeye tabi tutulan iktisadi kıymetlerin satış, devir ( sayılı Kanunun 81 inci maddesinde sayılan devir ve tür değiştirme halleri ile sayılı Kanuna göre yapılan devir ve bölünme halleri kapsamında yapılanlar hariç), işletmeden çekiş, tasfiye gibi nedenlerle elden çıkarılması halinde, bunlara isabet eden ve MDV Yeniden Değerleme Artışları hesabında gösterilen değer artışları aynen amortismanlar gibi işlem görecek ve satış kazancının tespitinde dikkate alınacaktır.

Örnek 6: Yeniden değerleme sonrası kayıtlı değeri TL olan makinenin birikmiş amortismanı TL olup, yeniden değerleme sonucu bu makine için özel fonlar hesabına aktarılmış tutar TL’dir. Makinenin KDV hariç TL’ye satılması ve bedelin peşin olarak tahsil edilmesi halinde, satış işlemine ilişkin muhasebe kayıtları aşağıdaki gibi olacaktır. (İşlemin muhasebe kayıtlarının yapılmasında KDV hesapları ihmal edilmiştir.)

MDV Yeniden Değerleme Artışları hesabında gösterilen değer artışlarının sermayeye ilave edilmesi durumunda satış veya herhangi bir şekilde elden çıkarmaya ilişkin kar ve zararın tespitinde değer artışları dikkate alınmayacaktır. Ancak sermaye ilave edilen değer artışı, sermayeden çekilirse (sermaye azaltımı yoluyla değer artışının şirket ortağına ödenmesi) çekilen kısım, çekilmenin yapıldığı dönemin kazancı sayılarak vergilenecektir.

Sürekli yeniden değerleme uygulamasında değerleme artışları üzerinden herhangi bir vergi ödenmeyecektir.     

2. Vergi Usul Kanunu’nun Geçici 32’nci Maddesi Kapsamında (Tek Seferlik) Yeniden Değerleme:

VUK’nun Geçici 32 inci maddesine kapsamında yapılacak yeniden değerleme ile Vergi Usul Kanunu’nun Mükerrer inci maddesi kapsamında yapılacak ve bir önceki bölümde açıkladığımız yeniden değerlemenin alternatifi olmayıp birbirinin devamı niteliğindeki yeniden değerlemedir. Şöyle ki; VUK’ nun Mükerrer inci maddesi yeniden değerleme yapabilecek mükellefler (bu değerlemeye yıllık veya tek seferlik değerlemede diyebiliriz) bu değerlemeyi yapmadan önceki hesap dönemi sonu itibariyle bilançolarında kayıtlı bulunan taşınmazlar ile amortismana tabi diğer iktisadi kıymetlerini yeniden değerleyebileceklerdir. Geçici 32 inci madde kapsamında yeniden değerleme sadece bir kez, VUK’nun mükerrer inci maddesinin uyarınca yapılacak yeniden değerleme öncesinde olmak üzere yapılabilecektir.

Sat-kirala-geri al işlemine veya kira sertifikası ihracına konu edilen iktisadi kıymetler (bu niteliklerini korudukları sürece) ile iktisadi kıymetlerin alım, satım ve inşa işleri ile devamlı olarak uğraşanların bu amaçla aktiflerinde kayıtlı bulunan emtia niteliğindeki kıymetler, hangi hesapta izlendiği/kayıtlı olduğu önemli olmaksızın, bu madde kapsamında da yeniden değerlemeye tabi tutulamayacaktır.

Mükelleflerin kiralamaya konu ettikleri iktisadi kıymetler, emtia niteliğinde olanlar hariç, yeniden değerlemeye tabi tutulabilecektir.

Sürekli yeniden değerlemeden farklı olarak tek seferlik yeniden değerlemede boş arazi ve arsalar da yeniden değerlemeye tabi tutulabilecektir.

Tek seferlik yeniden değerleme, yapılacak olduğu hesap döneminden önceki hesap dönemi sonu itibariyle defter kayıtlarda yer alan taşınmazlar ile amortismana tabi diğer iktisadi kıymetlerin ve varsa bunlara ait amortismanları esas alınarak yapılabilecektir.

Örnek 7: yılında tek seferlik yeniden değerleme yapmak isteyen bir mükellef tarihi itibariyle defter kayıtlarında yer alan taşınmazlar ile amortismana tabi diğer iktisadi kıymetlerin ve varsa bunlara ait amortismanları esas alacaktır.

Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin amortismanının herhangi bir yılda eksik ayrılması veya hiç ayrılmamış olması durumunda, yeniden değerlemeye esas alınacak değer, bu amortismanlar tam olarak ayrılmış varsayılarak belirlenecektir.

Tek seferlik yeniden değerlemede iktisap edilen iktisadi kıymetlerin maliyet bedeline dahil edilen kredi faizleri ve kur farklarının tamamı yeniden değerlemenin kapsamına girmektedir. Sürekli yeniden değerlemede söz konusu kur farkı ve faizlerin sadece iktisadi kıymetin iktisap edildiği ilk yıl için olanları yeniden değerleme kapsamındaydı.

Tek seferlik yeniden değerlemede zorunlu olmayıp mükelleflerin tercihine bırakılmıştır. Ayrıca mükellefler tek seferlik yeniden değerleme yapmadan sürekli yeniden değerleme imkanına da sahiptir. Tabi durumda yeniden değerleme oranı, iktisadi kıymetin iktisap edildiği tarihten yeniden değerleme yapılacak tarihe tespit edilmeyecek sadece sürekli yeniden değerlemenin yapılacağı tarihten önceki 3,6 veya 9 aylık artış oranları olarak dikkate alınacaktır. (Oran tespiti için 5 inci örneğe bakınız.)

Bu yeniden değerlemede de bir kısım iktisadi kıymetler yeniden değerlemeye tabi tutulabileceği gibi iktisadi kıymetlerin tamamı da yeniden değerlemeye tabi tutulabilir.  

Tek seferlik yeniden değerleme yapmakla birlikte, yeniden değerlemenin ilgili olduğu hesap döneminden sonraki hesap dönemi için sürekli yeniden değerleme yapmayan mükellefler, daha sonraki dönemlerde sürekli yeniden değerleme yapmak istemeleri halinde, aynı iktisadi kıymet için tek seferlik tekrar yeniden değerleme yapamazlar.

Örnek 8: Mükellefin yılında tarihi itibariyle defter kayıtlarında yer alan iktisadi kıymetlerini tek seferlik yeniden değerlemeye tabi tutmakla beraber yılında sürekli yeniden değerleme yapmazsa bu mükellef bir daha tek seferlik yeniden değerleme yapamaz. Dolayısıyla bu mükellefin tek seferlik yeniden değerlemeye konu ettiği iktisadi kıymetler tarihi sonu itibariyle değerlenmiş tutarları yılı defter kayıtlarında yer alır. Mükellef yılında sürekli yeniden değerleme yapmak isterse iktisadi kıymetlerini tarihindeki değerlenmiş değerleri üzerinden yılında değerleyebilir. Ancak bu defa yılı için sürekli yenide değerleme yapamayacaktır.

Ayrıca belirtmek isteriz ki tek seferlik yeniden değerleme yapılması sürekli yeniden değerleme yapılmasını zorunlu kılmaz.

VUK’ nun mükerrer inci maddesinin (Ç) fıkrası (sürekli yeniden değerleme) kapsamında ilk kez yapılan yeniden değerleme sonrasında, aynı Kanunun geçici 32 nci maddesi imkanından (tek seferlik yeniden değerleme) yararlanılamaz.

Sürekli yeniden değerleme bir kısım iktisadi kıymetler için yapılması ve bir kısım iktisadi kıymetler için yapılmaması durumunda bir daha VUK’un Geçici 32 inci maddesi kapsamında tek seferlik yeniden değerleme yapılamayacaktır.

Örnek 9: Mükellef, yılı ikinci geçici vergi dönem sonu itibarıyla VUK’ nun mükerrer inci maddesinin (Ç) fıkrası (sürekli yeniden değerleme) kapsamında ilk kez iktisadi kıymetlerin kısmen veya tamamen yeniden değerlemeye tabi tutup, ancak öncesinde geçici 32’nci madde (tek seferlik yeniden değerleme) kapsamında yeniden değerleme yapmazsa, izleyen dönemlerde geçici 32’nci madde kapsamında yeniden değerleme yapamayacaktır.

VUK’ nun mükerrer inci maddesinin (Ç) fıkrası (sürekli yeniden değerleme) kapsamındaki yeniden değerleme öncesinde iktisadi kıymetler kısım kısım VUK’un Geçici 32’nci maddesi kapsamında yeniden değerlemeye tabi tutulabilir.

VUK’un Geçici 32’nci maddesi kapsamındaki yeniden değerleme kullanılacak Yİ-ÜFE oranlar; iktisadi kıymetlerin enflasyon düzeltmesine tabi tutulup tutulmamasına, iktisadi kıymetlerin enflasyon düzeltmesinden sonra iktisap edilip edilmemesine, daha önce VUK Geçici 31 inci maddesi kapsamında yeniden değerleme yapılıp yapılmamasına göre farklılık göstermektedir. 

Yeniden değerlemeye tabi tutulan amortismana tabi iktisadi kıymetlere ait birikmiş amortismanlar da ilgili oldukları iktisadi kıymetlere uygulanan katsayı ile yeniden değerlemeye tabi tutulacaktır.

Devir ve bölünme hallerinde, devrolunan veya bölünen işletmeler/şirketler tarafından iktisap edilen iktisadi kıymetlerin devralanlar tarafından yeniden değerlenmesinde kullanılacak yeniden değerleme oranının hesabında, söz konusu iktisadi kıymetlerin devreden, tür değiştiren veya bölünen işletme/şirket tarafından iktisap edildiği tarih esas alınacaktır.

Finansal kiralama yoluyla iktisap edilen ve mülkiyeti devralınmış olan taşınmazlar ve amortismana tabi diğer iktisadi kıymetlere ait yeniden değerleme oranının belirlenmesinde iktisap tarihi olarak, daha önce enflasyon düzeltmesi ve geçici 31 inci madde kapsamında yeniden değerleme yapılmamış olması kaydıyla, kiracının kullanma hakkını aktifleştirdiği tarih esas alınacaktır.

İktisadi kıymetlerin maliyet bedeli ile değerlenen taşınmazlar ve amortismana tabi diğer iktisadi kıymetlerin aktifleştirilmesinden sonra, maliyet bedeline intikal ettirilen kredi faizleri ve kur farkları ile diğer giderler için Kanunun geçici 32’nci maddesi kapsamında parçalı yeniden değerleme yapılacak ve iktisadi kıymetlerin yeniden değerleme sonrası değeri bulunacaktır.

Yeniden değerleme neticesinde (iktisadi kıymetlerin yeniden değerlemeden önceki net bilanço aktif değerinin, yeniden değerleme oranı ile çarpımından sonra bulunacak net bilanço aktif değerinden indirilmesi suretiyle) hesaplanan değer artışı, yeniden değerlemeye tabi tutulan iktisadi kıymetlerin her birine isabet eden değer artışları ayrıntılı olarak gösterilecek şekilde, bilançonun pasifinde MDV Yeniden Değerleme Artışları hesabına alınacaktır.

VUK’ un Geçici 32’nci maddesi kapsamında yapılacak yeniden değerlemelerde hesaplanan ve pasifte özel bir fon hesabında gösterilen değer artışı tutarı üzerinden %2 oranında vergi hesaplanacaktır. Bu vergi yeniden değerleme işleminin yapıldığı tarihi izleyen ayın son günü akşamına kadar gelir veya kurumlar vergisi yönünden bağlı olunan vergi dairesine beyan edilip, üç eşit taksitte (ilk taksiti beyanname verme süresi içinde, izleyen taksitler sırasıyla beyanname verme süresini takip eden ikinci ve dördüncü ayda olmak üzere) ödenecektir. Beyan edilen tutarın tamamının ilk taksit ödeme süresi içinde ödenmesi de mümkün bulunmaktadır.

Ödenen vergi kurumlar vergilerinden mahsup edilmeyeceği gibi, kurumlar vergileri matrahlarının tespitinde gider olarak da dikkate alınamayacaktır.

Değer artışı üzerinden %2 oranında hesaplanan verginin zamanında beyan edilmemesi veya tahakkuk eden verginin taksitlerinin sürelerinde ödenmemesi ya da kısmen ödenmesi halinde VUK’un geçici 32’nci maddesi hükümlerinden faydalanılamayacaktır. Bu durumda, söz konusu yeniden değerleme işlemleri ve buna ilişkin kayıtlarda gerekli düzeltmelerin yapılmasının yanı sıra, gerekmesi halinde ilgili dönem kurumlar vergisi beyannamelerinin de düzeltilmesi zorunlu olacaktır.

Tek seferlik yeniden değerlemeden yararlanabilmek için sürekli yeniden değerleme yapmak zorunlu değildir.

VUK’ un Geçici 32’nci maddesi kapsamında yapılacak yeniden değerlemelerde MDV Yeniden Değerleme Artışları hesabında gösterilen değer artışları ilgili sabit kıymetin satılması halinde satış kazancının tespitinde dikkate alınmayacaktır.

İktisadi kıymetlerin satış, devir, işletmeden çekiş, tasfiye gibi nedenlerle elden çıkarılması halinde, bunlara isabet eden ve pasifte özel bir fon hesabında gösterilen değer artışı tutarları, kazancın tespitinde dikkate alınmayacak ve fon hesabı kayıtlarda kalmaya devam edecektir.

Pasifte özel bir fon hesabında gösterilen değer artışı tutarı, değer artış fonu hesabında tutulabileceği gibi mükellefler tarafından istenildiğinde kısmen veya tamamen sermayeye ilave edilebilecektir. Bu işlemler kar dağıtımı sayılmayacaktır.

MDV Yeniden Değerleme Artışları hesabındaki tutarların sermayeye ilave edilme dışında herhangi bir şekilde başka bir hesaba nakledilen (örneğin geçmiş yıl zararlarına mahsup) veya işletmeden çekilen kısmı (kar dağıtımına konu edilmesi), bu işlemin yapıldığı dönem kazancı ile ilişkilendirilmeksizin bu dönemde gelir veya kurumlar vergisine tabi tutulacaktır.

Yeniden değerlemeye tabi tutulan iktisadi kıymetlerin her birine isabet eden değer artışları ( sayılı Kanunun geçici 32’nci maddesi ve mükerrer inci maddesinin Ç fıkrası kapsamında hesaplananlar ayrı ayrı) ile bunların hesap şekilleri, envanter defterlerinin ayrı bir sayfasında ayrıntılı olarak gösterilecektir.

VUK’un mükerrer inci maddesinin (Ç) fıkrası ile geçici 32’nci maddesinin uygulamalarında, söz konusu fıkra ve maddede yer alan değerleme hükümleri ile Tebliğdeki düzenlemelere uyulmaması durumunda mükellefler hakkında VUK’un ilgili ceza hükümleri çerçevesinde işlem yapılacaktır.

Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girmiş olup sirkülerimiz ekinde yer almaktadır.

Saygılarımızla,

Bu dokümanda yer alan bilgiler genel içeriklidir ve herhangi bir gerçek veya tüzel kişinin özel durumuna hitap etmemektedir. Sürekli güncel ve doğru bilgi sunumuna özen gösterilmesine karşın bu bilgiler her zaman her durumda doğru olmayabilir. Hiç kimse özel durumuna uygun bir uzman görüşü almaksızın , bu dokümanda yer alan bilgilere dayanarak hareket etmemelidir. Nexia Türkiye ve AS Bağımsız Denetim ve YMM A.Ş.’ye, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.

sirküler eki 05/04