Tintinalli Acil TıpKapsamlı Bir Çalışma Kılavuzu
Tintinalli Acil TıpKapsamlı Bir Çalışma Kılavuzu
Editor-in-Chief
Judith E. Tintinalli, MD, MSProfessor and Chair Emeritus
Department of Emergency Medicine Adjunct ProfessorDepartment of Health Policy and Administration Lecturer, Medical Journalism
School of Journalism and Mass Communications University of North Carolina at Chapel HillChapel Hill, North Carolina
Co-EditorsJ. Stephan Stapczynski, MD
ChairEmergency Medicine Department Immediate Past Chief of Medical Staff
Maricopa Medical Center Phoenix, Arizona
O. John Ma, MDProfessor and Chair Department of Emergency Medicine
Oregon Health & Science University Portland, Oregon
David M. Cline, MDProfessor and Director of Departmental Research Department of Emergency
Medicine Wake Forest University School of MedicineWinston-Salem, North Carolina
Rita K. Cydulka, MD, MSProfessor and Vice Chair Department of Emergency Medicine
MetroHealth Medical Center Case Western Reserve University Cleveland, Ohio
Garth D. Meckler, MD, MSHSAssistant Professor
Emergency Medicine and Pediatrics Assistant Section Chief and Fellowship Director Pediatric Emergency Medicine Oregon Health & Science University
Portland, Oregon
Çeviri EditörleriProf. Dr. Yıldıray Çete
Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı - Antalya
Prof. Dr. Arzu DenizbaşıMarmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı - İstanbul
Doç. Dr. Arif Alper ÇevikEskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı - Eskişehir
Doç. Dr. Cem Oktay Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı - Antalya
Yrd. Doç. Dr. Rıdvan AtillaDokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı - İzmir
Türkiye Acil Tıp Derneği
NOBEL TIP KİTABEVLERİ LTD. ŞTİ.
ANKARASağlık Sokak No/C Çankaya (Sıhhiye) Tel: () 10 87
ANTALYAMeltem Mahallesi Dumlupınar BulvarıBaşkent Sit. B Blok. No: 4 Meltem-Antalya Tel: () 15 55
BURSAUludağ Üniversitesi Görükle Kampüsü Kampüs AVM No: 7 Nilüfer-BursaTel: () 60 21
ELAZIĞYahya Kemal Cad. Üniversite Mah. No: 36/B Tel: () 43 43
SAMSUNUlugazi Mah. 19 Mayıs Bulvarı 16/6 Tel: () 08 03
ÇAPAMillet Cad. No Çapa-İstanbul Tel: () 83 33 Fax: () 02 17
CERRAHPAŞA Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Karşısı Park içi Cerrahpaşa-İstanbul Tel: () 17 58
KADIKÖY Rıhtım Cad. Derya İş Merkezi No: 7 Kadıköy-İstanbul Tel: () 60 08
© Nobel Tıp Kitabevleri Ltd. Şti.
Tintinalli Acil Tıp, Kapsamlı Bir Çalışma Kılavuzu
Çeviri Editörleri: Prof. Dr. Yıldıray Çete, Prof. Dr. Arzu Denizbaşı, Doç. Dr. Arif Alper Çevik Doç. Dr. Cem Oktay, Yrd. Doç. Dr. Rıdvan AtillaISBN:
Tintinalli’s Emergency Medicine: A Comprehensive Study Guide, Seventh Edition
Judith E. Tintinalli, MD, MS, J. Stephan Stapczynski, MD, O. John Ma, MDDavid M. Cline, MD, Rita K. Cydulka, MD, MS, Garth D. Meckler, MD, MSHS
ISBN © McGraw-Hill
Bu kitabın Türkçeye çeviri hakkı ©McGraw-Hill tarafından NOBEL TIP KİTABEVLERİ’ne veril-miştir. ve sayılı Fikir ve Sanat Eserleri yasası gereği herhangi bir bölümü, resmi veya yazısı, yazarların ve yayınlayıcısının yazılı izni alınmadan tekrarlanamaz, basılamaz, kopyası çıkarılamaz, foto-kopisi alınamaz veya kopya anlamı taşıyabilecek hiçbir işlem yapılamaz.
Düzenleme: Nobel Tıp Kitabevleri - Hande Çaçur, Hakkı Çakır, Özkan Kaya Kapak: Özkan KayaBaskı /Cilt: Nobel Matbaacılık, Hadımköy-İSTANBUL
To my husband Burton Fox who can now perform most procedures with facility andaccuracy; to my children Dr. Anne Tintinalli, John Tintinalli, Elizabeth Tintinalli,
Joshua Fox and Gemma Fox—especially Dr. Anne who keeps me on my funduszeue.info Tintinalli
First to my wife who has encouraged and supported me throughout several editionsof this textbook, and then the field of Emergency Medicine that has given me
so many fulfilling opportunities over the past 30 funduszeue.info Stapczynski
Love and patience are gifts that my family—Elizabeth, Davis, Natasha, and Gabrielle—have always bestowed upon me. I appreciate their understanding of my
commitment to this project, which hopefully will serve future generations of emergencyphysicians and their patients.
John Ma
To my family, mentors, students, and patients who have trusted me along the wayand given meaning to this work.
David Cline
To my family, Marc, Matthew, Lissy and Noah, for their understanding andpatience with me throughout this project. To the hard-working Emergency Medicine
team at MetroHealth Medical Center and to the patients we funduszeue.info K. Cydulka
To the patients, nurses, students, and mentors who teach me every day and to myfamily and partner for their love and support.
Garth Meckler
vii
İçindekiler17 Resusitasyonun Etik Konuları Catherine A. Marco Çeviri: Ahmet Ak18 Serebral Resusitasyon ve Terapötik Hipotermi Laurence M. Katz Çeviri: Ahmet Ak19 Asit-Baz Bozuklukları David D. Nicolaou, Gabor D. Kelen Çeviri: Cem Ertan20 Kan Gazları Todd L. Slesinger Çeviri: Neslihan Yücel21 Sıvılar ve Elektrolitler Gabor D. Kelen, Edbert Hsu Çeviri: Murat Orak, Ayhan Özhasanekler22 Kardiyak Ritim Bozuklukları Joseph S. Piktel Çeviri: Cenker Eken23 Antiaritmiklerin Farmakolojisi Brad A. Miller, Elizabeth A. Clements Çeviri: Mehmet Üstündağ, Ayhan Özhasenekler24 Vazopressör Ajanların Farmakolojisi Brad A. Miller, Elizabeth A. Clements Çeviri: Ayhan Özhasenekler25 Şoktaki Hastaya Yaklaşım Ronny M. Otero, H. Bryant Nguyen, Emanuel P. Rivers Çeviri: Cem Ertan26 Sıvı ve Kan Resusitasyonu José G. Cabañas, James E. Manning, Charles B. Cairns Çeviri: Cüneyt Ayrık, Ulaş Karaaslan, Evren Uygungül27 Anafilaksi, Akut Alerjik Reaksiyonlar ve Anjiyoödem Brian H. Rowe, Theodore J. Gaeta Çeviri: Cüneyt Ayrık, Erhan Zöhre
KISIM 4 Resusitatif Girişimler İnvaziv Olmayan Havayolu Yönetimi A. Michael Roman Çeviri: Erkan Göksu29 Pediatrik Havayolu Yönetimi. Robert J. Vissers Çeviri: Erkan Göksu30 Trakeal Entübasyon ve Mekanik Ventilasyon Robert J. Vissers, Daniel F. Danzl Çeviri: Seçgin Söyüncü31 Cerrahi Havayolu Yönetimi Michael D. Smith Çeviri: Seçgin Söyüncü32 Yeni Doğan ve Pediatrik Kemik İçi ve Santral Venöz Girişimi Benjamin W. Leacock, Truman J. Milling, Alison Murphy, Eric A. Higginbotham Çeviri: Muhammet Gökhan Turtay33 Erişkinlerde Venöz ve Kemik İçi Yol Christopher R. Wyatt Çeviri: Ayhan Özhasenekler34 Hemodinamik İzlem H. Bryant Nguyen, David T. Huang, Michael R. Pinsky Çeviri: İsmet Parlak35 Kalp Pili Uygulaması Swee Han Lim, Anantharaman Venkataraman, Wee Siong Teo Çeviri: Latif Duran
Yazarlar xvÖnsöz xxxix
KISIM 1 Hastane Öncesi Bakım Acil Sağlık Hizmetleri C. Crawford Mechem Çeviri: Betül Akbuğa Özel2 Hastane Öncesi Ekipmanlar ve Donanımlar Daniel G. Hankins, Andy Boggust Çeviri: Gürkan Özel3 Havadan Hasta Transportu C. Keith Stone, Stephen H. Thomas Çeviri: Gürkan Özel4 Yenidoğan ve Çocuk Nakli Karen S. Wood, Phillip V. Gordon Çeviri: Betül Akbuğa Özel5 Kitlesel Toplanma Michael G. Millin, Benjamin Bonnes Çeviri: Özgür Karcıoğlu
KISIM 2 Afetlere Hazırlık Afetlere Hazırlık ve Müdahale Robert G. Hendrickson, B. Zane Horowitz Çeviri: Murat Ersel7 Doğal Afetler Lisa D. Mills, Jennifer Avegno Çeviri: Murat Ersel8 Bomba, Patlama ve Ezilme Yaralanmaları Pinchas Halpern Çeviri: Emine Barış9 Kimyasal Ajanlar ve Kitlesel Yaralanmalı Olaylar B. Zane Horowitz, Robert G. Hendrickson Çeviri: Emine Barış10 Biyoterörizmi Tanıma ve Müdahale: Acil Servis Hekimi Üzerindeki Etkileri. Anthony G. Macintyre, Joseph A. Barbera Çeviri: Hasan Odabaşıoğlu11 Radyasyon Yaralanmaları Christina L. Catlett, Janna E. Baker Rogers Çeviri: Hasan Odabaşıoğlu
KISIM 3 Resusitasyon Ani Kardiyak Ölüm Joseph P. Ornato Çeviri: Özlem Yiğit13 Yetişkinlerde Kardiyopulmoner Resusitasyon Adam D. Friedlander, Jon Mark Hirshon Çeviri: Özlem Yiğit14 Yenidoğan Resusitasyonu Marc F. Collin Çeviri: Ahmet Baydın, Ali Kemal Erenler15 Çocukların Resusitasyonu William E. Hauda II Çeviri: Ayşegül Bayır16 Gebelikte Resusitasyon Sorunları Elizabeth M. Datner, Susan B. Promes Çeviri: Ahmet Ak
viii İçindekiler
54 Kardiyojenik Şok Jim Edward Weber, W. Frank Peacock Çeviri: Cuma Yıldırım55 Düşük Olasılıklı Koroner Sendromlar Chadwick D. Miller Çeviri: Cem Ertan56 Senkop James Quinn Çeviri: Türker Yardan, Arif Onur Eden57 Konjestif Kalp Yetmezliği ve Akut Pulmoner Ödem W. Frank Peacock Çeviri: Yusuf Yürümez58 Valvüler Aciller (Kapakçık Acilleri) Simon A. Mahler Çeviri: Murat Pekdemir59 Kardiyomiyopatiler, Miyokard, Perikardiyal Hastalık James T. Niemann Çeviri: Elif Yaka60 Tromboemboli Jeffrey A. Kline Çeviri: Erol Armağan, Ayşe Ceren Akay61 Sistemik ve Pulmoner Hipertansiyon David M. Cline, Alberto J. Machado Çeviri: Mehtap Bulut62 Aort Diseksiyonu ve Beraberindeki Aort Sendromları Gary A. Johnson, Louise A. Prince Çeviri: İbrahim İkizceli, Yonca Senem Akdeniz63 Aorta ve Büyük Arterlerin Anevrizmaları Louise A. Prince, Gary A. Johnson Çeviri: Özlem Köksal64 Tıkayıcı Arter Hastalıklar Anil Chopra, David Carr Çeviri: Fatma Özdemir
KISIM 8 Pulmoner Aciller Respiratuvar Distres John Sarko, J. Stephan Stapczynski Çeviri: Ataman Köse66 Hemoptizi William Franklin Young, Jr. Çeviri: Fatma Sarı Doğan67 Akut Bronşit ve Üst Solunum Yolu Enfeksiyonları Thomas A. Tallman Çeviri: Halil Doğan68 Toplumda Gelişen Pnömoniler, Aspirasyon Pnömonisi ve Enfeksiyöz Olmayan Pulmoner İnfiltrasyonlar Charles L. Emerman, Eric Anderson, David M. Cline Çeviri: Doğaç Niyazi Özüçelik69 Ampiyem ve Akciğer Absesi Eric Anderson, Sharon E. Mace Çeviri: Akkan Avcı70 Tuberküloz Vu D. Phan, Janet M. Poponick Çeviri: İsmail Taşkent, Arzu Denizbaşı71 Spontan ve İyatrojenik Pnömotoraks Roger L. Humphries, William Franklin Young, Jr. Çeviri: Şebnem Bozkurt72 Erişkinlerde Akut Astım Rita K. Cydulka Çeviri: Akkan Avcı, Necip Kahraman
36 Defibrilasyon ve Kardiyoversiyon Marcus E. H. Ong, Swee Han Lim, Anantharaman Venkataraman Çeviri: Türker Yardan37 Perikardiyosentez Carolyn K. Synovitz, Eric J. Brown Çeviri: Celal Katı
KISIM 5 Analjezi, Anestezi ve Girişimsel Sedasyon Yetişkinlerde Akut Ağrı Yönetimi James Ducharme Çeviri: Hakan Oğuztürk39 Bebek ve Çocuklarda Ağrı Yönetimi William M. Lennarz Çeviri: Behçet Al40 Lokal ve Rejyonel Anestezi Douglas C. Dillon, Michael A. Gibbs Çeviri: Cahfer Güloğlu, Hasan Mansur Durgun41 Girişimsel Sedasyon ve Analjezi James R. Miner Çeviri: Tanzer Korkmaz42 Erişkinlerde Kronik Ağrı David M. Cline Çeviri: Lale Karaman
KISIM 6 Acil Yara Yönetimi Yaraların Değerlendirilmesi Judd E. Hollander, Adam J. Singer Çeviri: Fırat Bektaş44 Yaraların Hazırlanması Shoma Desai, Susan C. Stone, Wallace A. Carter Çeviri: Fırat Bektaş45 Yara Kapatma Teknikleri Adam J. Singer, Judd E. Hollander Çeviri: Yeliz Şimşek46 Yüz ve Skalp Laserasyonları Wendy C. Coates Çeviri: İsmail Adadıoğlu47 Kol, El, Parmak Ucu ve Tırnak Yaralanmaları Moira Davenport Çeviri: Serkan Şener48 Bacak ve Ayak Laserasyonları Timothy F. Platts-Mills Çeviri: Serkan Şener49 Yumuşak Doku Yabancı Cisimleri Richard L. Lammers Çeviri: Egemen Küçük50 Delici Yaralar ve Isırıklar Robert A. Schwab, Robert D. Powers Çeviri: Ayça Açıkalın Akpınar51 Onarım Sonrası Yara Bakımı Adam J. Singer, Judd E. Hollander Çeviri: Bedia Gülen
KISIM 7 Kardiyovasküler Hastalıklar Göğüs Ağrısı: Kardiyak mı, değil mi? Gary B. Green, Peter M. Hill Çeviri: Özgür Karcıoğlu53 Akut Koroner Sendromlar: Akut Miyokard İnfarktüsü ve Kararsız Anjina Judd E. Hollander, Deborah B. Diercks Çeviri: Mutlu Kartal
ixİçindekiler
92 Rabdomiyoliz Francis L. Counselman, Bruce M. Lo Çeviri: Sezgin Sarıkaya93 Böbrek Yetmezliği Acilleri ve Diyaliz Hastaları Mark Spektor, Richard Sinert Çeviri: Can Aktaş94 İdrar Yolu Enfeksiyonları ve Hematüri David S. Howes, Mark P. Bogner Çeviri: Didem Ay95 Akut İdrar Retansiyonu David Hung-Tsang Yen, Chen-Hsen Lee Çeviri: Aslı Çetin96 Erkek Genital Problemleri Bret A. Nicks, David E. Manthey Çeviri: Can Aktaş97 Ürolojik Taş Hastalığı David E. Manthey, Bret A. Nicks Çeviri: Didem Ay98 Ürolojik Prosedürler ve Aletlerin Komplikasyonları Elaine B. Josephson, Moira McCarty Çeviri: Sezgin Sarıkaya
KISIM 11 Obstetrik ve Jinekoloji Hamile Olmayan Kadınlarda Vajinal Kanama Laurie J. Morrison, Julie M. Spence Çeviri: Fatma Sarı Doğan Hamile Olmayan Kadınlarda Karın ve Pelvik Ağrı Thomas W. Lukens Çeviri: Onur İncealtın Ektopik Gebelik ve Gebeliğin İlk 20 Haftasındaki Aciller Richard S. Krause, David M. Janicke, Rita K. Cydulka Çeviri: Ayhan Sarıtaş, M. Melik Çandar Gebelikte Komorbid Hastalıklar Pamela L. Dyne, Matthew A. Waxman Çeviri: Ayhan Aköz Normal Gebelik Christina E. Hantsch Bardsley Çeviri: Şahin Aslan Gebeliğin Haftasından Sonra ve Postpartum Dönemde Ortaya Çıkan Acil Durumlar Postpartum Period Michelle A. Echevarria, Gloria J. Kuhn Çeviri: Ayhan Aköz Acil Doğum Michael J. VanRooyen, Jennifer A. Scott Çeviri: Zeynep Gökcan Çakır Vulvovajinit Gloria J. Kuhn, Robert P. Wahl Çeviri: Mustafa Uzkeser Pelvik İnflamatuvar Hastalık Suzanne M. Shepherd, William H. Shoff, Amy J. Behrman Çeviri: Mustafa Uzkeser, Murat Sarıtemur Meme Bozuklukları Janet Simmons Young Çeviri: Mücahit Emet, Hülya Yalçın Jinekolojik Girişimlerin Komplikasyonları Michael A. Silverman Çeviri: Hayati Kandiş, M. Melik Çandar
KISIM 12 Pediatri Çocukların Acil Bakımı Ran D. Goldman, Garth D. Meckler Çeviri: Ebru Akoğlu
73 Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı Craig G. Bates, Rita K. Cydulka Çeviri: Şebnem Bozkurt
KISIM 9 Gastrointestinal Aciller Akut Karın Ağrısı Mary Claire O’Brien Çeviri: Hakan Topaçoğlu75 Bulantı ve Kusma Susan Bork, Jeffrey Ditkoff, Bophal Sarha Hang Çeviri: Mehmet Ediz Sarıhan76 İshal ile Seyreden Hastalıklar Nicholas E. Kman, Howard A. Werman Çeviri: Mustafa Örfi Erdede77 Akut ve Kronik Konstipasyon Vito Rocco, Paul Krivickas Çeviri: Sıla Şadıllıoğlu78 Üst Gastrointestinal Kanama David T. Overton Çeviri: Arzu Denizbaşı79 Alt Gastrointestinal Kanama Bruce M. Lo Çeviri: Özge Ecmel Onur80 Özofageal Aciller, Gastroözefageal Reflü Hastalığı ve Yabancı Cisim Yutulması Moss H. Mendelson Çeviri: Şahin Çolak, İsmail Tayfur81 Peptik Ülser Hastalığı ve Gastrit Matthew C. Gratton Çeviri: Abdullah İbrahim82 Akut Pankreatit Ridvan Atilla, Cem Oktay Çeviri: Mehmet Koşargelir83 Karaciğer Hastalıkları, Sarılık ve Karaciğer Yetmezliği Susan R. O’Mara, Kulleni Gebreyes Çeviri: Çiğdem Özpolat84 Akut Apandisit E. Paul DeKoning Çeviri: Yunus Karaca85 Divertikülit Autumn Graham Çeviri: Emre Salçın, Serkan Emre Eroğlu86 Barsak Obstrüksiyonu ve Volvulus Salvator J. Vicario, Timothy G. Price Çeviri: Kerem Ali Kabaroğlu87 Erişkinlerde Fıtıklar Donald Byars Çeviri: Hasan Demir88 Anorektal Hastalıklar Brian E. Burgess Çeviri: Haldun Akoğlu89 Gastrointestinal Girişimler ve Ekipmanlar Michael D. Witting, Edmond A. Hooker Çeviri: Serkan Emre Eroğlu90 Genel Cerrahi Girişim Komplikasyonları Edmond A. Hooker Çeviri: Tuba Cimilli Öztürk
KISIM 10 Renal ve Genitoüriner Hastalıklar Akut Böbrek Yetmezliği Richard Sinert, Peter R. Peacock, Jr. Çeviri: Refik Demirtunç
x İçindekiler
Çocuklarda Başağrıları Brian R. E. Schultz, Charles G. Macias Çeviri: Fatma Mutlu Kukul Güven Çocuklarda Bilinç Durum Değişikliği Jonathan I. Singer Çeviri: Süleyman Türedi İnfant ve Çocuklarda Minör Kafa Yaralanması Geoffrey R. Hung Çeviri: Sabiha Şahin Çocuklarda Kas-İskelet Hastalıkları Courtney Hopkins-Mann, Damilola Ogunnaike-Joseph, Donna Moro-Sutherland Çeviri: Yunsur Çevik İnfant ve Çocuklarda Döküntülü Durumlar Gary Bonfante, Alexander M. Rosenau Çeviri: Abdülkadir Gündüz Orak Hücre Hastalığı Ilene Claudius Çeviri: Türker Yıldırım Çocuklarda Hematolojik ve Onkolojik Aciller Rick Place, Anne Marie T. Lagoc, Thomas A. Mayer, Christopher J. Lawlor Çeviri: Süha Türkmen, Aynur Şahin, Ömer Fazlı Bebek ve Çocuklarda Hipoglisemi ve Metabolik Aciller Nadeemuddin Qureshi, Mohammed Al-Mogbil, Osama Y. Kentab Çeviri: Hüsamettin Akküçük Özel Sağlık Bakımı Gerektiren Çocuklar Donna Moro-Sutherland Çeviri: M. Evvah Karakılıç Diyabetli Çocuk Adam Vella Çeviri: Filiz Baloğlu Kaya, Arif Alper Çevik, Rümeysa Can Çocuklarda Bayılma ve Ani Ölüm William E. Hauda II, Maybelle Kou Çeviri: Figen Coşkun Çocuk ve İnfantlarda Davranışsal ve Psikiyatrik Bozukluklar Sharon E. Mace Çeviri: Nurettin Özgür Doğan Bebek ve Çocuklarda Sıvı ve Elektrolit Tedavisi Alan L. Nager Çeviri: Gül Pamukçu GünaydınA Pediatrik Prosedürler: Burunda ve Kulakta Yabancı Cisimler Julie C. Brown, Daniel P. Osincup Çeviri: Gülhan Kurtoğlu ÇelikB Pediatrik Prosedürler: Çocuklarda Lomber Ponksiyon Vincent J. Wang Çeviri: Arif Alper Çevik, Baran TokarC Pediatrik Girişimler: Dadı Dirseği Redüksiyonu Courtney Hopkins-Mann, Damilola Ogunnaike-Joseph, Donna Moro-Sutherland Çeviri: Ahmet DemircanD Pediatrik Girişimler: Elektrokardiyogram Yorumlanması Garth D. Meckler Çeviri: Ayfer Keleş
KISIM 13 İnfeksiyon Hastalıkları Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Flavia Nobay, Susan B. Promes Çeviri: Gül Pamukçu Günaydın Toksik Şok Sendromu ve Streptokokal Toksik Şok Sendromu Shawna J. Perry, Reneé D. Reid Çeviri: Fikret Bildik Septik Şok Jonathan Jui Çeviri: İsa Kılıçaslan
Neonatal Aciller ve Yaygın Neonatal Problemler Quynh H. Doan, Niranjan Kissoon Çeviri: Serkan Emre Eroğlu, Servan Kara Ani Bebek Ölümü Sendromu ve Belirgin Yaşamı Tehdit Eden Durumlar Carol D. Berkowitz, Ilene Claudius, Joel S. Tieder Çeviri: Serkan Yılmaz Ateş ve Ciddi Bakteriyel Hastalık Vincent J. Wang Çeviri: Oğuz Urgan, Özge Ecmel Onur Otitis Media David M. Spiro, Donald H. Arnold Çeviri: Çiğdem Özpolat Bebek ve Çocuklarda Göz Problemleri Thomas A. Mayer, Katherine Fullerton, Bill Bosley Çeviri: Onur Yeşil Burun ve Sinüsler Joanna S. Cohen, Dewesh Agrawal Çeviri: David Ojalvo, Arzu Denizbaşı Ağız ve Boğaz Derya Caglar, Richard Kwun Çeviri: Serkan Emre Eroğlu, Can Özen Çocuklardaki Boyun Kitleleri Osama Y. Kentab, Nadeemuddin Qureshi Çeviri: Selin Tezel, Serkan Emre Eroğlu Stridor ve Sekresyonların Akması Joseph D. Gunn III Çeviri: Burcu Genç, Kerem Ali Kabaroğlu Bebeklerde ve Çocuklarda Wheezing Donald H. Arnold, David M. Spiro, Melissa L. Langhan Çeviri: Can Özen, Kerem Ali Kabaroğlu Bebeklerde ve Çocuklarda Pnömoni Joseph E. Copeland Çeviri: Kerem Ali KabaroğluA Pediatrik Kalp Hastalıkları: Konjenital Kalp Defektleri Linton L. Yee, Garth D. Meckler Çeviri: Polat DurukanB Pediyatrik Kalp Hastalığı: Edinsel Kalp Hastalığı Linton L. Yee, Garth D. Meckler Çeviri: Müge Günalp Çocuklarda Kusma, Diyare ve Dehidratasyon Stephen B. Freedman, Jennifer D. Thull-Freedman Çeviri: Müge Günalp Çocuklarda Akut Karın Ağrısı Anupam B. Kharbanda, Rasha D. Sawaya Çeviri: Neşe Nur User Çocuklarda Gastrointestinal Kanamalar Robert W. Schafermeyer, Emily MacNeill Çeviri: Levent Avşaroğulları İnfantlar ve Çocuklarda İdrar Yolu Enfeksiyonu Julie S. Byerley, Michael J. Steiner Çeviri: Nurdan Acar Çocuklarda Ürolojik ve Jinekolojik Sorunlar ve Girişimler Deborah R. Liu Çeviri: Nurdan Acar Çocuklarda ve Bebeklerde Böbrek Acilleri Christine E. Koerner Çeviri: Engin Özakın Çocuklarda Nöbet ve Status Epileptikus Maija Holsti Çeviri: Engin Özakın
xiİçindekiler
Akut Periferik Nörolojik Lezyonlar Phillip Andrus, Andy Jagoda Çeviri: Havva Şahin Kronik Nörolojik Hastalıklar Edward P. Sloan, Daniel A. Handel, Sarah Andrus Gaines Çeviri: Alp Şener Santral Sinir Sistemi ve Spinal Enfeksiyonlar Keith E. Loring, Judith E. Tintinalli Çeviri: Havva Şahin Santral Sinir Sistemi Girişimleri ve Cihazları Jay G. Ladde Çeviri: Oya Durmuş
KISIM 15 Toksikoloji Zehirlenmiş Hastaya Genel Yaklaşım Jason B. Hack, Robert S. Hoffman Çeviri: Nurettin Özgür Doğan Siklik Antidepresanlar Kirk C. Mills Çeviri: Ayşe Ece Tavas, Arif Alper Çevik Atipik Antidepresanlar, Serotonin Gerialım İnhibitörleri ve Serotonin Sendromu Kirk C. Mills, Keenan M. Bora Çeviri: Şevki Hakan Eren Monoamin Oksidaz İnhibitörleri Kirk C. Mills Çeviri: Göknur Yıldız, Arif Alper Çevik Antipsikotikler Michael Levine, Frank LoVecchio Çeviri: İlhan Korkmaz Lityum Sandra M. Schneider, Daniel J. Cobaugh Çeviri: A. Tuğrul Zeytin Barbitüratlar Chip Gresham, Frank LoVecchio Çeviri: Turgut Deniz Benzodiazepinler Dan Quan Çeviri: Hamit Özçelik, Arif Alper Çevik Benzodiazepin Olmayan Sedatifler Michael Levine, Dan Quan Çeviri: Onur Zorbozan, Arif Alper Çevik Alkoller Jennifer C. Smith, Dan Quan Çeviri: S. Angelika Janitzky Akyol Opioidler Suzanne Doyon Çeviri: K. Can Akyol Kokain, Metamfetamin ve Diğer Amfetaminler Jane M. Prosser, Jeanmarie Perrone Çeviri: Mustafa Keşaplı, Dilek Soydam Halüsinojenler Katherine M. Prybys, Karen N. Hansen Çeviri: Mehmet Okumuş Aspirin ve Salisilatlar Luke Yip Çeviri: Orhan Çınar Asetaminofen Oliver L. Hung, Lewis S. Nelson Çeviri: Şervan Gökhan
Yumuşak Doku Enfeksiyonları Elizabeth W. Kelly, David Magilner Çeviri: Filiz Baloğlu Kaya Yaygın Viral Enfeksiyonlar Sukhjit S. Takhar, Gregory J. Moran Çeviri: Yavuz Katırcı İnsan İmmünyetmezlik Virüs Enfeksiyonu ve Kazanılmış İmmünyetmezlik Sendromu Richard E. Rothman, Catherine A. Marco, Samuel Yang Çeviri: Mehmet Aktif Karamercan İnfektif Endokardit Richard E. Rothman, Samuel Yang, Catherine A. Marco Çeviri: Davut Kaplan, Arif Alper Çevik Tetanoz Joel L. Moll, Donna L. Carden Çeviri: Elif Çalıdağ Ataman Kuduz David J. Weber, David A. Wohl, William A. Rutala Çeviri: Hikmet Duymaz Sıtma John J. Szela, Josiah J. Tayali, Jeffrey D. Band Çeviri: Hayri Ramadan Gıda ve Su Kaynaklı Hastalıklar Patrick L. McGauly, Simon A. Mahler Çeviri: Gökhan Ersunan, Özlem Bilir Zoonotik Enfeksiyonlar John T. Meredith Çeviri: Özlem Bilir, Gökhan Ersunan Dünya Gezginleri Michael J. VanRooyen, Raghu Venugopal Çeviri: Aytaç Bukıran Mesleki Maruziyet, Enfeksiyon Kontrolü ve Standart Önlemler David M. Cline Çeviri: Hüseyin Alper Vardar Antimikrobikler, Antifungaller ve Antivirallerin Farmakolojisi Ralph H. Raasch Çeviri: Oya Durmuş
KISIM 14 Nöroloji Baş Ağrısı ve Yüz Ağrısı Christopher J. Denny, Michael J. Schull Çeviri: Nurettin Özgür Doğan Spontan Subaraknoid ve İntraserebral Hemoraji Jeffrey L. Hackman, Melissa D. Johnson, O. John Ma Çeviri: Ayşe Ece Tavas, Şeyhmus Kaya, Arif Alper Çevik İnme, Geçici İskemik Atak, ve Servikal Arter Diseksiyonu Steven Go, Daniel J. Worman Çeviri: Özcan Özdemir Bilinç Değişikliği ve Koma J. Stephen Huff Çeviri: İsmet Eraydın Ataksi ve Yürüyüş Bozuklukları J. Stephen Huff Çeviri: Serhat Özkan Baş Dönmesi ve Sersemlik Hissi Brian Goldman Çeviri: Ferhat İçme Yetişkinlerde Nöbetler ve Status Epileptikus Derrick D. Lung, Christina L. Catlett, Judith E. Tintinalli Çeviri: Mükerrem Altuntaş, Arif Alper Çevik
xii İçindekiler
Isırıklar ve Sokmalar Aaron B. Schneir, Richard F. Clark Çeviri: Mehmet Ali Karaca, Fulya Karaca Sürüngen Isırıkları Richard C. Dart, Frank F. S. Daly Çeviri: Hüseyin Çebiçci Deniz Canlıları Kaynaklı Travma ve Zehirlenmeler Geoffrey K. Isbister Çeviri: Üner Beköz Disbarizm ve Dalışın Komplikasyonları Brian Snyder, Tom Neuman Çeviri: Alev Banu Beköz, Üner Beköz Boğulma Alan L. Causey, Mark A. Nichter Çeviri: Alev Banu Beköz Termal Yanıklar Lawrence R. Schwartz, Chenicheri Balakrishnan Çeviri: Nalan Metin Aksu Kimyasal Yanıklar Fred P. Harchelroad, Jr., David M. Rottinghaus Çeviri: Gökçe Akgül Karadana Elektrik Yaralanmaları Raymond M. Fish Çeviri: Derya Kömür Ataman Yıldırım Yaralanmaları Raymond M. Fish Çeviri: Derya Kömür Ataman Mantar Zehirlenmesi Anne F. Brayer, Sandra M. Schneider, Arif Alper Cevik Çeviri: Halil Kaya Zehirli Bitkiler Mark A. Hostetler, Sandra M. Schneider Çeviri: Mehmet Tahir Gökdemir Yüksek İrtifa ile İlişkili Tıbbi Sorunlar Peter H. Hackett, Jenny Hargrove Çeviri: Cem Ertan Karbon Monoksit Gerald Maloney Çeviri: Umut Cengiz Çakır
KISIM 17 Endokrin Aciller Tip 1 Diabetes Mellitus Nikhil Goyal, Adam B. Schlichting Çeviri: Aslıhan Yürüktümen Tip 2 Diabetes Mellitus Mohammad Jalili Çeviri: Okhan Akdur, Göksu Afacan Diyabetik Ketoasidoz Michael E. Chansky, Cary L. Lubkin Çeviri: Aslıhan Yürüktümen Alkolik Ketoasidoz William A. Woods, Debra G. Perina Çeviri: Özgür Söğüt Hiperozmolar Hiperglisemik Durum Charles S. Graffeo Çeviri: Önder Tomruk Tiroid Hastalıkları: Hipotiroidizm ve Miksödem Krizi Alzamani Mohammad Idrose Çeviri: N. Gökben Beceren Tiroid Hastalıkları: Hipertiroidizm ve Tiroid Fırtınası Alzamani Mohammad Idrose Çeviri: N. Gökben Beceren
Nonsteroid Anti-İnflamatuar İlaçlar Joseph G. Rella, Wallace A. Carter Çeviri: Sevilay Ünver Metilksantinler ve Nikotin Chip Gresham, Daniel E. Brooks Çeviri: Ahmet Baydın, Ali Kemal Erenler Dijital Glikozidler Jennifer S. Boyle, Mark A. Kirk Çeviri: Selcan Enver Dinç, Cem Oktay β-Blokerler Jennifer L. Englund, William P. Kerns II Çeviri: Murat Yücel Kalsiyum Kanal Blokerleri Alicia B. Minns, Christian Tomaszewski Çeviri: İnan Beydilli Antihipertansif Ajanlar Andrew Stolbach, Arjun Chanmugam Çeviri: Fevzi Yılmaz Antikonvülzanlar Frank LoVecchio, Jennifer C. Smith Çeviri: Hasan Mansur Durgun Demir Stephanie H. Hernandez, Lewis S. Nelson Çeviri: Asım Kalkan Hidrokarbonlar ve Uçucu Maddeler Paul M. Wax, Stella C. Wong Çeviri: Mahmut Taş Kostikler Nicole C. Bouchard, Wallace A. Carter Çeviri: Nurullah Günay Pestisidler Walter C. Robey III, William J. Meggs Çeviri: Müge Gülen Antikolinerjikler Paul M. Wax, Amy C. Young Çeviri: Murat Güzel Metaller ve Metaloitler Heather Long, Lewis S. Nelson Çeviri: Afşin İpekçi Endüstriyel Toksinler Chip Gresham, Frank LoVecchio Çeviri: Sevilay Ünver Vitaminler ve Bitkisel Ürünler G. Richard Braen, Prashant Joshi Çeviri: Faruk Güngör Antimikrobiyaller Joseph G. Rella, Wallace A. Carter Çeviri: Elif Bayçelebi Hemoglobinemi Bozuklukları Brenna M. Farmer, Lewis S. Nelson Çeviri: Arefe İmak
KISIM 16 Çevresel Yaralanmalar Donma ve Diğer Lokalize Soğuk Yaralanmaları Tiina M. Ikäheimo, Juhani Junila, Jorma Hirvonen, Juhani Hassi Çeviri: Cüneyt Ayrık, Filiz Demir Hipotermi Howard A. Bessen, Bryan Ngo Çeviri: Faruk Güngör, Asım Arı Sıcak Acilleri Thomas A. Waters, Majid A. Al-Salamah Çeviri: Hakan Hasman
xiiiİçindekiler
Deri Hastalıklarının Acil Serviste Tedavisi J. Jeremy Thomas, Andrew D. Perron, William J. Brady Çeviri: Gökçe Akgül Karadana Ağır Jeneralize Deri Hastalıkları J. Jeremy Thomas, Andrew D. Perron, William J. Brady Çeviri: Mehmet Özgür Erdoğan Yüz ve Skalp Rahatsızlıkları Dean S. Morrell, Emily J. Schwarz Çeviri: Azade Sarı Emerce El, Ayak ve Ekstremitelerin Hastalıkları Craig N. Burkhart, Dean S. Morrell Çeviri: Murat Özsaraç Kasık ve Cilt Katlantı Bozuklukları Dean S. Morrell, Kelly Nelson Çeviri: Rıdvan Atilla Gövdede Sık Görülen Deri Hastalıkları Mark R. Hess, Suzanne P. Hess Çeviri: Rıdvan Atilla, Sedat Yanturalı
KISIM 21 Travma Yetişkinlerde Travma Patrick H. Brunett, Peter A. Cameron Çeviri: Başak Bayram Çocuklarda Travma William E. Hauda II Çeviri: Yusuf Ali Altuncı Geriyatrik Travma O. John Ma, Jennifer H. Edwards, Stephen W. Meldon Çeviri: Sevilay Karaduman Gebelikte Travma Nicole M. DeIorio Çeviri: Sevilay Karaduman Erişkin ve Çocuklarda Kafa Travması David W. Wright, Lisa H. Merck Çeviri: Özge Duman Atilla Omurga ve Omurilik Travmaları Bonny J. Baron, Kevin J. McSherry, James L. Larson, Jr., Thomas M. Scalea Çeviri: Murat Yeşilaras Yüz Yaralanmaları John Bailitz Çeviri: Hüseyin Narcı Boyun Travması Bonny J. Baron Çeviri: Huriye Akay Pulmoner Travma Patrick H. Brunett, Lalena M. Yarris, Arif Alper Cevik Çeviri: İbrahim Türkçüer Kalp Travması Christopher Ross, Theresa M. Schwab Çeviri: Betül Gülalp Evren Abdominal Travma Thomas M. Scalea, Sharon A. Boswell, Bonny J. Baron, O. John Ma Çeviri: Sibel G. Gelecek, M. Mahir Özmen Kalça ve Belin Yanından Penetran Travmaları Alasdair K. T. Conn Çeviri: Deniz Oray Genitoüriner Travma John McManus, Matthew C. Gratton, Peter J. Cuenca Çeviri: Deniz Oray Ekstremitelerin Penetran Travması Roberta Capp, Richard D. Zane Çeviri: Neşe Çolak Oray
Adrenal Yetmezlik ve Adrenal Kriz Alzamani Mohammad Idrose Çeviri: Önder Tomruk
KISIM 18 Hematolojik ve Onkolojik Aciller Anemi Robin R. Hemphill Çeviri: Özgür Söğüt Hemostaz Tetkikleri Stephen John Cico, Robin R. Hemphill Çeviri: Hızır Ufuk Akdemir Edinsel Kanama Bozuklukları Sally A. Santen, Robin R. Hemphill Çeviri: Hayati Kandiş, Mehmet Çıkman Pıhtılaşma Bozuklukları Jessie G. Nelson, Robin R. Hemphill Çeviri: Ayhan Sarıtaş Hemofililer ve von Willebrand Hastalığı William Manson, Robin R. Hemphill, Christine L. Kempton Çeviri: Engin Deniz Arslan Orak Hücreli Anemi ve Diğer Kalıtımsal Hemolitik Anemiler Jean Williams-Johnson, Eric Williams Çeviri: Mustafa Murat Özgenç, Cem Oktay Edinsel Hemolitik Anemiler Patricia Chu Klap, Robin R. Hemphill Çeviri: Özlem Yiğit Transfüzyon Tedavisi Clinton J. Coil, Sally A. Santen Çeviri: Cem Oktay Antikoagülanlar, Antitrombosit Ajanlar ve Fibrinolitikler David E. Slattery, Charles V. Pollack, Jr. Çeviri: Vefa Sayraç, Cem Oktay Malignitelerin Acil Komplikasyonları Paul Blackburn Çeviri: Alp Giray Aydın, Cem Oktay
KISIM 19 Göz, Kulak, Burun, Boğaz ve Ağız Cerrahisi Göz Acilleri Richard A. Walker, Srikar Adhikari Çeviri: Mehmet Mahir Kunt, Bülent Erbil Dış, Orta ve İç Kulağın Yaygın Hastalıkları Mark Silverberg, Michael Lucchesi Çeviri: Şebnem Kılıç Yüz ve Çene Acilleri Corey R. Heitz Çeviri: Oktay Hakbilir, Bedriye Müge Sönmez Epistaksis, Nazal Kırıklar ve Rinosinüzit Shane M. Summers, Tareg Bey Çeviri: Mehmet Ali Ceyhan Ağız ve Diş Acilleri Ronald W. Beaudreau Çeviri: Meltem Akkaş Boyun ve Üst Havayolunun Enfeksiyonları ve Hastalıkları Rupali N. Shah, Trinitia Y. Cannon, Carol G. Shores Çeviri: Cemil Kavalcı Havayolu Cihazlarının Komplikasyonları Mihir R. Patel, Trinitia Y. Cannon, Carol G. Shores Çeviri: Taylan Kılıç, Cem Oktay
KISIM 20 Deri Hastalıkları Acil Serviste Deri Hastalıklarına Yaklaşım J. Jeremy Thomas, Andrew D. Perron, William J. Brady Çeviri: Nalan Metin Aksu
xiv İçindekiler
KISIM 24 Psikososyal Bozukluklar Davranış Bozuklukları ve Acil Yaklaşımı Gregory Luke Larkin, Annette L. Beautrais Çeviri: Feriyde Çalışkan Tür Davranış Bozuklukları: Tanı Kriterleri Leslie Zun Çeviri: Rıdvan Atilla, Sevcan Baki Baskın, Aslı Acerer, Hanife Çiftcioğlu Psikotropik İlaç Uygulamaları ve Hızlı Sakinleştirme Marc L. Martel, Michelle H. Biros Çeviri: Mustafa Sever Anoreksiya Nervoza ve Bulimiya Nervoza Jillian L. Schwaab, Terrill Bravender, Douglas A. Rund Çeviri: Betül Akbuğa Özel Panik Bozukluk Linda M. Nicholas, Elizabeth Shumann Çeviri: Atıf Bayramoğlu Konversiyon Rahatsızlığı Gregory P. Moore, Kenneth C. Jackimczyk Çeviri: Atıf Bayramoğlu Alkol ve Diğer Maddelerin Kötüye Kullanımı Edward Bernstein, Judith A. Bernstein, William G. Fernandez, Gail D’Onofrio Çeviri: Melek Sedef Güryay Yavaş
KISIM 25 İstismar ve Saldırı Çocuk İstismarı ve İhmali. Carol D. Berkowitz Çeviri: Rıdvan Atilla, Hasan Güneş, Ayhan Korkmaz Kadın ve Erkekte Cinsel Saldırı Sheryl L. Heron, Debra E. Houry Çeviri: Yalçın Gölcük, Erkan Günay Eş Şiddeti ve İstismarı Mary Hancock Çeviri: Şehnaz Akın, Seda Dağlar Yaşlı ve Engellinin İstismarı Fredric M. Hustey, Jonathan Glauser Çeviri: İlhan Uz, Özgür Çevrim
KISIM 26 Özel Durumlar İlaç Enjeksiyonu Kullanıcıları Brigitte M. Baumann, Suzanne M. Shepherd Çeviri: Arif Onur Eden Organ Nakli Hastası Raymond M. Fish, Malek G. Massad Çeviri: Barış Demiriz, M. Mahir Özmen Morbid Obez Hasta Timothy F. Platts-Mills, Dana Mathew Çeviri: Meltem Songür Kodik, Ayşe Ece Tavas Yas, Ölüm, Resüsitasyon Yapmama/Entübe Etmeme Talimatları: Acil Serviste Etkin Ölüm Bildirimleri Cherri Hobgood Çeviri: Ersin Fırıncıoğlu, Mehmet Oflaz, Rıdvan Atilla Acil Tıpta Yasal Konular Jonathan E. Siff Çeviri: Özgür Doylan, Mehmet Can Girgin, İpek Duygu
İndeks
KISIM 22 Kemik ve Eklem Yaralanmaları Ortopedik Yaralanmaların İlk Değerlendirmesi ve Yönetimi Jeffrey S. Menkes Çeviri: Mustafa Serinken, Emrah Uyanık El ve Parmak Yaralanmaları Moira Davenport, Dean G. Sotereanos Çeviri: Funda Karbek Akarca El Bileği Yaralanmaları Robert Escarza, Maurice F. Loeffel III, Dennis T. Uehara Çeviri: Bülent Erdur Dirsek ve Ön Kol Yaralanmaları Jason H. Bredenkamp, Brian P. Jokhy, Dennis T. Uehara Çeviri: Zeynep Temizyürek Omuz ve Humerus Yaralanmaları John P. Rudzinski, Laura M. Pittman, Dennis T. Uehara Çeviri: Güçlü Selahattin Kıyan Pelvis Yaralanmaları Mark T. Steele, Jeffrey G. Norvell Çeviri: Bamsı Tür Kalça ve Femur Yaralanmaları Mark T. Steele, Amy M. Stubbs Çeviri: Murat Ersel Diz Yaralanmaları Jeffrey N. Glaspy, Mark T. Steele Çeviri: Zeynep Kekeç Bacak Yaralanmaları Paul R. Haller Çeviri: Neşe Çolak Oray Ayak Bileği Yaralanmaları Daniel A. Handel, Sarah Andrus Gaines Çeviri: Serhat Akay Ayak Yaralanmaları Sarah Andrus Gaines, Daniel A. Handel, Peter N. Ramsey Çeviri: Şule Akköse Aydın Kompartman Sendromu Paul R. Haller Çeviri: Ersin Aksay
KISIM 23 Kas İskelet Rahatsızlıkları Boyun ve Sırt Ağrısı William J. Frohna, David Della-Giustina Çeviri: Ahmet Sebe Omuz Ağrısı David Della-Giustina, Benjamin Harrison Çeviri: Ethem Acar Kalça ve Diz Ağrısı Kelly P. O’Keefe, Tracy G. Sanson Çeviri: Rıdvan Atilla Sistemik Romatizmal Hastalıklarda Aciller Gemma C. Morabito, Bruno Tartaglino Çeviri: Özlem Şahbaz Karagün Elin Travmatik Olmayan Rahatsızlıkları Carl A. Germann, Mark W. Fourre Çeviri: Gülsüm Limon, Vehbi Özaydın, Rıdvan Atilla Eklem ve Bursaların Akut Hastalıkları John H. Burton Çeviri: Mustafa Burak Sayhan Ayağın Yumuşak Doku Problemleri Frantz R. Melio Çeviri: Murat Uğur
xxxix
Önsöz
’de Study Guide by American College of Emergency Physicians isimli ilk yayından 32 yıl sonra 7. baskımız hazırlanmıştır.
Kaynak kitaptaki değişiklikler acil tıbbın kompleks ve genişleyen haline ayna tutmaktadır. Acil tıp hekimleri zamanla travma, inme, şok ve kalp krizi gibi tedavilere odaklanmışlardır ve 7. baskı bu gibi akut du-rumlar için en yeni bilgileri sunmaktadır.
Acil Tıp topluma dayalı tek uzmanlık alanıdır ve aynı anda hastalık-ların, yaralanmaların, sosyoekonomik bariyerlerin ve bakım için gerek-li kaynakların mobilizasyonunu gerektiren durumların 7/24 idamesini sağlayan ağın güvenliğini sağlayan tek uzmanlıktır. Hastaları acil servi-se getiren tüm durumları temsil etmek ve ayaktan hasta ve yatan hasta hizmetlerine bakım önerilerini eklemek üzere kitabın spektrumunu ge-nişlettik. A’dan Z’ye kadar- Hava taşımacılığı ve Ksantinler dahil- pri-mer acil kaynaklarını ekledik.
Primer kaynak olarak, 7. baskı girişimsel işlem içeriğini artırmıştır ve bu yazıma ek olarak video işlemleri serisi de vardır. Bu videolar funduszeue.info sitesinde mevcuttur, bu koleksiyon geniş-lemeye devam edecektir. Bu yazımı da olan video koleksiyonunun ama-cı hem öğrenci hem de öğretmene her basamağı potansiyel hataları ile net olarak öğretmek ve öğrenmek için hizmet etmektir.
Acil tıp küresel bir uzmanlık alanıdır ve dünyada yaklaşık 50 ülkede resmi uzmanlık olarak kabul edilmektedir. Sorunlar, meydan okumalar ve uygulamalar acilde küresel olarak benzerdir. 7. baskıda dikkat çeken 17 ülkeden acil hekimlerinin katkısı olmasıdır.
7. baskının editörlerinin hemen hepsi acil tıpta bilfiil çalışmaktadır-lar ve onların rehberliği, içgörüsü ve dikkati bu hazırlık sürecinde çok değerli olmuştur. Teşekkürler Steve, John, David, Rita, ve Garth. Barba-ra Steckler, BS, EMT-P, Chapel Hill’ de baş editör olarak çalışmıştır ve bizim için yazıları derleyerek çok yardımcı olmuştur. Tıbbi çizimlerimi-zin pek çoğu Cinnamon Larson, PhD. Tarafından çizilmiştir.
McGraw-Hill Medical editörü olarak Anne Sydor, PhD, ile çalıştı-ğımız için çok şanslıyız. Anne proje organizasyonu ve idaresinde özel yetenekleri olan derin tıbbi bilgisi mevcut birisidir. Bu projeye Anne’ nin kendini adaması bir emsal yaratmaktadır ve dürüst olarak söyleme-liyim ki onun enerjisi ve kararlılığı şimdiye kadar ki en iyi baskıyı çıkar-mamızı sağlamıştır.
Judith E. Tintinalli, MD, MSBaş Editör
Chapel Hill, North Carolina
xli
Çeviri Editörlerinin Önsözü
Bu bir hayaldi…Acil Tıp, yirminci yüzyılın değişen şartlarından doğmuş bir klinik
daldır. Daha önceleri acil servisler ve acil sağlık hizmetleri hem ülke-mizde hem de dünyada sağlık sistemi içerisinde ihmal edilmiş ve ön-celik taşımayan bir konumdaydılar. Yüzyılın ikinci yarısından itibaren dünyadaki büyük ekonomik, kültürel, siyasal ve teknolojik değişimler, acil tıbbın ayrı bir uzmanlık dalı olarak doğmasına ve hızla büyüyüp ge-lişmesine olanak sağladı.
Ülkemizde Acil Tıp Uzmanlarının, acil sağlık hizmetleri içinde yeri-ni almaya başlaması ile acil tıbbi bakımın etkinliği ve kalitesi olağanüs-tü şekilde değişmiş, deyim yerinde ise acil servisler çağ atlamıştır. Artık, Türkiye’deki acil tıp hizmetleri, dünyadaki gelişmiş acil tıp sistemleri arasında sınıflandırılmaktadır.
Bugün onlarca Acil Tıp uzmanlık eğitim kurumundan mezun olup Acil Tıp Uzmanı sıfatını kazanmış büyük bir aileyiz.
Acil Tıp Uzmanlarımız, kapsamlı eğitimleri ve üstün kapasiteleri nedeniyle aranan ve tercih edilen kaliteli sağlık iş gücünün temsilcileri-dir; günümüzde acil tıbbi bakım, sağlık hizmetlerinin kalite göstergele-rinin önemli bir parçası haline gelmiştir.
İşte bu kaliteli acil tıp uzmanlarının eğitimlerinin bir köşe taşı da “Emergency Medicine: A Comprehensive Study Guide” çalışma kitabı-dır; Türkiye’de bu kitabı okumamış ya da en azından kaynak gösterme-miş bir acil tıp uzmanı bulmak zordur.
Baş editörlüğünü saygıdeğer Prof. Dr. Judith E. Tintinalli’nin yap-tığı ve ilk baskısı yılında Amerikan Acil Hekimleri Koleji’nce (ACEP) yapılan bu kitabın, yılında McGraw-Hill yayınevince ya-pılan yedinci baskısının Türkçeye çevrilmesinde görev almaktan mutlu-luk ve onur duymaktayız.
“Acil Tıp: Kapsamlı Bir Çalışma Kılavuzu” nun yedinci baskısının bu Türkçe çevirisi, Türkiye Acil Tıp Derneği’nin himayesinde azami dikkat ve özenle gerçekleştirilmiştir.
Kitap, içerik ve konuların işlenişi açısından öncelikli olarak acil tıp uzmanlık alanına yöneliktir; bu kitabın gerek uzmanlık eğitimi süresin-ce gerekse mezuniyet sonrasında tüm acil tıp camiasının bir başucu ki-tabı olacağını umuyoruz.
Kitabın kapsamlı içeriğinin özellikle acil olgularda hizmet veren di-ğer uzmanlık dallarındaki hekimler, acil tıp hizmetlerinde çalışan hem-şireler, paramedikler, acil tıp teknikerleri ve acil tıp teknisyenleri için de önemli bir kaynak ve yol gösterici olacağını düşünüyoruz.
Bu seçkin kitabın çevirisinde emek veren tüm çevirmenlere, çeviriyi titizlikle koordine eden Nobel Tıp Kitabevleri Çalışanlarından Sayın Ha-kan Özbek’e, kitabın çevirisini himaye eden Türkiye Acil Tıp Derneği’ne, Türk acil tıbbına yaptığı katkılarından dolayı ve gerçek bir Türk dostu olan saygıdeğer Prof. Dr. Judith E. Tintinalli’ye, tüm bu zahmetli zaman-larda yanımızda olan ailelerimize ve bu büyük hayalimizin gerçekleşme-sinde bize inanan ve destekleyen herkese sonsuz teşekkürlerimizi sunarız.
xliii
Çeviri Kurulu
Uzm. Dr. Ethem AcarErzurum Bölge Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Erzurum
Yrd. Doç. Dr. Nurdan AcarEskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Eskişehir
Dr. Aslı AcererDokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İzmir
Uzm. Dr. İsmail AdadıoğluSakarya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Sakarya
Dr. Göksu AfacanÇanakkale 18 Mart Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Çanakkale
Doç. Dr. Ahmet AkSelçuk Üniversitesi Selçuklu Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Konya
Uzm. Dr. Funda Karbek AkarcaEge Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İzmir
Uzm. Dr. Huriye Akayİzmir Bozyaka Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, İzmir
Uzm. Dr. Serhat Akayİzmir Bozyaka Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, İzmir
Dr. Ayşe Ceren AkayUludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Bursa
Yrd. Doç. Dr. Hızır Ufuk AkdemirOndokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Samsun
Dr. Yonca Senem Akdenizİstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İstanbul
Doç. Dr. Okhan AkdurÇanakkale 18 Mart Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Çanakkale
Uzm. Dr. Gökçe Akgül KaradanaHaseki Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, İstanbul
Uzm. Dr. Şehnaz AkınÇanakkale Devlet Hastanesi Acil Servisi, Çanakkale
Uzm. Dr. Meltem AkkaşHacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Ankara
Uzm. Dr. Hüsamettin AkküçükAntalya Atatürk Devlet Hastanesi Acil Servisi, Antalya
Uzm. Dr. Haldun AkoğluDr. Lütfi Kırdar Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, İstanbul
Uzm. Dr. Ebru AkoğluMarmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İstanbul
Doç. Dr. Ayhan AközAtatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Erzurum
Doç. Dr. Ayça Açıkalın AkpınarÇukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Adana
Doç. Dr. Ersin AksayTepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, İzmir
Uzm. Dr. Nalan Metin AksuHacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Ankara
Yrd. Doç. Dr. Can AktaşYeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İstanbul
Uzm. Dr. K. Can AkyolAntalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Antalya
Doç. Dr. Behçet AlGaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Gaziantep
Uzm. Dr. Yusuf Ali AltuncıEge Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İzmir
Dr. Mükerrem AltuntaşEskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Eskişehir
Dr. Asım ArıAntalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Antalya
Doç. Dr. Erol ArmağanUludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Bursa
Uzm. Dr. Engin Deniz ArslanAnkara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Ankara
Doç. Dr. Şahin AslanAtatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Erzurum
Dr. Elif Çalıdağ AtamanKeçiören Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Ankara
Çeviri Editörleri
Prof. Dr. Yıldıray ÇeteAkdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı - Antalya
Prof. Dr. Arzu DenizbaşıMarmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı - İstanbul
Doç. Dr. Arif Alper ÇevikEskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı - Eskişehir
Doç. Dr. Cem Oktay Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı - Antalya
Yrd. Doç. Dr. Rıdvan AtillaDokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı - İzmir
xliv Çeviri Kurulu
Yrd. Doç. Dr. Rıdvan AtillaDokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İzmir
Uzm. Dr. Özge Duman AtillaTepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, İzmir
Uzm. Dr. Akkan AvcıBakırköy Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, İstanbul
Prof. Dr. Levent AvşaroğullarıErciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Kayseri
Yrd. Doç. Dr. Didem AyYeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İstanbul
Uzm. Dr. Alp Giray AydınHaseki Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, İstanbul
Doç. Dr. Şule Akköse AydınUludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Bursa
Doç. Dr. Cüneyt AyrıkMersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Mersin
Dr. Emine Barışİstanbul İl Sağlık Müdürlüğü Ortaköy Beltaş Aile Sağlığı Merkezi, İstanbul
Dr. Sevcan Baki BaskınDokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İstanbul
Uzm. Dr. Elif BayçelebiSamsun Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Samsun
Doç. Dr. Ahmet BaydınOndokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Samsun
Doç. Dr. Ayşegül BayırSelçuk Üniversitesi Selçuklu Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Konya
Uzm. Dr. Başak BayramDokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İzmir
Yrd. Doç. Dr. Atıf BayramoğluAtatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Erzurum
Yrd. Doç. Dr. N. Gökben BecerenSüleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Isparta
PhD. Üner BeközAntalya
Uzm. Dr. Alev Banu BeközAntalya Atatürk Devlet Hastanesi Acil Servisi, Antalya
Doç. Dr. Fırat BektaşAkdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Antalya
Uzm. Dr. İnan BeydilliAntalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Antalya
Doç. Dr. Fikret BildikGazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Ankara
Yrd. Doç. Dr. Özlem BilirRecep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Rize
Uzm. Dr. Şebnem Bozkurtİstanbul Fatih Sultan Mehmet Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, İstanbul
Uzm. Dr. Aytaç BukıranTrabzon Kanuni Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Trabzon
Doç. Dr. Mehtap BulutBursa Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Bursa
Dr. Rümeysa CanEskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Eskişehir
Uzm. Dr. Umut Cengiz ÇakırAntalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Antalya
Uzm. Dr. Mehmet Ali CeyhanAnkara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Ankara
Doç. Dr. Figen CoşkunAnkara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Ankara
Doç. Dr. Zeynep Gökcan ÇakırAtatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Erzurum
Dr. M. Melik ÇandarAtatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Erzurum
Uzm. Dr. Hüseyin ÇebiçciKayseri Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Kayseri
Uzm. Dr. Gülhan Kurtoğlu ÇelikAnkara Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Ankara
Yrd. Doç. Dr. Aslı ÇetinYeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İstanbul
Doç. Dr. Yunsur ÇevikAnkara Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Ankara
Doç. Dr. Arif Alper ÇevikEskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Eskişehir
Uzm. Dr. Özgür ÇevrimŞişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, İstanbul
Dr. Mehmet ÇıkmanDüzce Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Düzce
Yrd. Doç. Dr. Orhan ÇınarGülhane Askeri Tıp Akademisi Acil Tıp Anabilim Dalı, Ankara
Uzm. Dr. Hanife ÇiftcioğluMersin Devlet Hastanesi Acil Servisi, Mersin
Uzm. Dr. Şahin ÇolakHaydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, İstanbul
Dr. Seda DağlarTepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, İzmir
Uzm. Dr. Hasan Demirİstanbul Fatih Sultan Mehmet Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, İstanbul
Dr. Filiz DemirMersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Mersin
Doç. Dr. Ahmet DemircanGazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Ankara
Op. Dr. Barış DemirizAnkara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Genel Cerrahi Kliniği, Ankara
Prof. Dr. Refik DemirtunçHaydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, İstanbul
Doç. Dr. Turgut DenizKırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Kırıkkale
Prof. Dr. Arzu DenizbaşıMarmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İstanbul
Uzm. Dr. Nurettin Özgür DoğanAnkara Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Ankara
Uzm. Dr. Halil DoğanBakırköy Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, İstanbul
Uzm. Dr. Fatma Sarı Doğanİstanbul Medeniyet Üniversitesi Göztepe Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İstanbul
Uzm. Dr. Özgür DoylanBağcılar Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, İstanbul
Yrd. Doç. Dr. Latif DuranOndokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Samsun
xlvÇeviri Kurulu
Yrd. Doç. Dr. Hasan Mansur DurgunDicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Diyarbakır
Uzm. Dr. Oya DurmuşTrabzon Kanuni Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Trabzon
Doç. Dr. Polat DurukanErciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Kayseri
Dr. İpek DuyguDokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İstanbul
Uzm. Dr. Hikmet DuymazAnkara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Ankara
Yrd. Doç. Dr. Arif Onur EdenErzincan Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Erzincan
Doç. Dr. Cenker EkenAkdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Antalya
Uzm. Dr. Azade Sarı EmerceÇukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Adana
Doç. Dr. Mücahit EmetAtatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Erzurum
Dr. Selcan Enver DinçAkdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Antalya
Uzm. Dr. İsmet EraydınTrabzon Kanuni Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Trabzon
Uzm. Dr. Bülent ErbilHacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Ankara
Uzm. Dr. Mustafa Örfi Erdedeİstanbul Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, İstanbul
Uzm. Dr. Mehmet Özgür ErdoğanHaydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, İstanbul
Doç. Dr. Bülent ErdurPamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Denizli
Doç. Dr. Şevki Hakan ErenCumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Sivas
Uzm. Dr. Ali Kemal ErenlerHitit Üniversitesi Çorum Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Çorum
Uzm. Dr. Serkan Emre EroğluMarmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İstanbul
Doç. Dr. Murat ErselEge Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İzmir
Yrd. Doç. Dr. Gökhan ErsunanRecep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Rize
Yrd. Doç. Dr. Cem Ertanİnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Malatya
Yrd. Doç. Dr. Betül Gülalp EvrenAdana Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Adana
Dr. Ömer FazlıKaradeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Trabzon
Dr. Ersin FırıncıoğluEge Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İzmir
Uzm. Dr. Sibel G. GelecekAnkara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi 7. Cerrahi Kliniği, Ankara
Dr. Burcu GençMarmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İstanbul
Uzm. Dr. Mehmet Can GirginBingöl Devlet Hastanesi Acil Servisi, Bingöl
Yrd. Doç. Dr. Mehmet Tahir GökdemirHarran Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Şanlıurfa
Uzm. Dr. Şervan GökhanDiyarbakır Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Diyarbakır
Doç. Dr. Erkan GöksuAkdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Antalya
Uzm. Dr. Yalçın GölcükBitlis Devlet Hastanesi Acil Servisi, Bitlis
Dr. Müge GülenAdana Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Adana
Uzm. Dr. Bedia GülenBezmialem Vakıf Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İstanbul
Prof. Dr. Cahfer Güloğlu Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Diyarbakır
Uzm. Dr. Müge GünalpAnkara Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Ankara
Doç. Dr. Nurullah GünayKayseri Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Kayseri
Uzm. Dr. Erkan GünayŞişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, İstanbul
Uzm. Dr. Gül Pamukçu GünaydınAnkara Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Ankara
Doç. Dr. Abdülkadir GündüzKaradeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Trabzon
Uzm. Dr. Hasan GüneşGaziantep Dr. Ersin Arslan Devlet Hastanesi Acil Servisi, Gaziantep
Uzm. Dr. Faruk GüngörAntalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Antalya
Yrd. Doç. Dr. Fatma Mutlu Kukul GüvenCumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Sivas
Uzm. Dr. Murat GüzelSamsun Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Samsun
Uzm. Dr. Oktay HakbilirHaymana Devlet Hastanesi, Ankara
Uzm. Dr. Hakan HasmanGülhane Askeri Tıp Akademisi Acil Tıp Anabilim Dalı, Ankara
Uzm. Dr. Abdullah İbrahimHaydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, İstanbul
Uzm. Dr. Ferhat İçmeAnkara Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Ankara
Doç. Dr. İbrahim İkizceliİstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İstanbul
Uzm. Dr. Arefe İmakAntalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Antalya
Dr. Onur İncealtınİstanbul Medeniyet Üniversitesi Göztepe Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İstanbul
Uzm. Dr. Afşin İpekçiOkmeydanı Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, İstanbul
Uzm. Dr. S. Angelika Janitzky AkyolAntalya Atatürk Devlet Hastanesi Acil Servisi, Antalya
Uzm. Dr. Kerem Ali KabaroğluMarmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İstanbul
Uzm. Dr. Necip KahramanBakırköy Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, İstanbul
Uzm. Dr. Asım KalkanDiyarbakır Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Diyarbakır
xlvi Çeviri Kurulu
Doç. Dr. Hayati KandişDüzce Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Düzce
Dr. Davut KaplanEskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Eskişehir
Dr. Servan KaraMarmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İstanbul
Uzm. Dr. Ulaş KaraaslanMersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Mersin
Uzm. Dr. Mehmet Ali KaracaHacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Ankara
Uzm. Dr. Fulya KaracaHalil Şıvgın Çubuk Devlet Hastanesi, Ankara
Uzm. Dr. Yunus KaracaMarmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İstanbul
Uzm. Dr. Özlem Şahbaz KaragünAdana Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Adana
Uzm. Dr. M. Evvah KarakılıçAnkara Numume Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Ankara
Uzm. Dr. Lale KaramanDiyarbakır Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Diyarbakır
Yrd. Doç. Dr. Mehmet Aktif KaramercanGazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Ankara
Prof. Dr. Özgür KarcıoğluAcıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İstanbul
Doç. Dr. Mutlu KartalAkdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Antalya
Yrd. Doç. Dr. Celal KatıOndokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Samsun
Uzm. Dr. Yavuz KatırcıAnkara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Ankara
Doç. Dr. Cemil KavalcıAnkara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Ankara
Öğr. Gör. Dr. Filiz Baloğlu KayaEskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Eskişehir
Uzm. Dr. Şeyhmus KayaEskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Eskişehir
Yrd. Doç. Dr. Halil KayaHarran Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Şanlıurfa
Doç. Dr. Zeynep KekeçÇukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Adana
Doç. Dr. Ayfer KeleşGazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Ankara
Uzm. Dr. Mustafa KeşaplıAntalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Antalya
Dr. Taylan KılıçAkdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Antalya
Uzm. Dr. Şebnem KılıçSakarya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Sakarya
Uzm. Dr. İsa KılıçaslanGazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Ankara
Doç. Dr. Güçlü Selahattin KıyanEge Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İzmir
Uzm. Dr. Meltem Songür KodikErzurum Palandöken Devlet Hastanesi Acil Servisi, Erzurum
Yrd. Doç. Dr. Tanzer KorkmazAbant İzzet Baysal Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Bolu
Yrd. Doç. Dr. İlhan KorkmazCumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Sivas
Dr. Ayhan KorkmazDokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İstanbul
Uzm. Dr. Mehmet KoşargelirHaydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, İstanbul
Doç. Dr. Özlem KöksalUludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Bursa
Uzm. Dr. Derya Kömür AtamanMuş Devlet Hastanesi Acil Servisi, Muş
Uzm. Dr. Ataman KöseUludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Bursa
Uzm. Dr. Mehmet Mahir KuntHacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Ankara
Uzm. Dr. Egemen KüçükSakarya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Sakarya
Uzm. Dr. Gülsüm LimonErzincan Devlet Hastanesi Acil Servisi, Erzincan
Uzm. Dr. Hüseyin NarcıKonya Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Konya
Dr. Hasan Odabaşıoğlu İzmir İl Sağlık Müdürlüğü Acil ve Afetlerde Sağlık Hizmet İşleri Şube Müdürlüğü Afet Birim Sorumlusu, İzmir
Dr. Mehmet OflazEge Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İzmir
Doç. Dr. Hakan Oğuztürkİnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Malatya
Dr. David OjalvoMarmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İstanbul
Doç. Dr. Cem OktayAkdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Antalya
Yrd. Doç. Dr. Mehmet OkumuşKahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Kahramanmaraş
Doç. Dr. Özge Ecmel OnurMarmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İstanbul
Doç. Dr. Murat OrakDicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Diyarbakır
Yrd. Doç. Dr. Neşe Çolak OrayDokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İzmir
Yrd. Doç. Dr. Deniz Orayİzmir Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İzmir
Yrd. Doç. Dr. Engin ÖzakınEskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Eskişehir
Uzm. Dr. Vehbi Özaydınİstanbul Medeniyet Üniversitesi Göztepe Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İstanbul
Uzm. Dr. Hamit ÖzçelikEskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Eskişehir
Doç. Dr. Özcan ÖzdemirEskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı, Eskişehir
Uzm. Dr. Fatma ÖzdemirUludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Bursa
Paramedik Gürkan ÖzelAnkara İl Ambulans Servisi Başhekimliği, Ankara
xlviiÇeviri Kurulu
Uzm. Dr. Betül Akbuğa ÖzelAnkara Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Ankara
Dr. Can ÖzenMarmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İstanbul
Dr. Mustafa Murat ÖzgençAkdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Antalya
Yrd. Doç. Dr. Ayhan ÖzhaseneklerDicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Diyarbakır
Doç. Dr. Serhat ÖzkanEskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı, Eskişehir
Prof. Dr. M. Mahir ÖzmenHacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Ankara
Uzm. Dr. Çiğdem ÖzpolatMarmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İstanbul
Uzm. Dr. Murat ÖzsaraçEge Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İzmir
Uzm. Dr. Tuba Cimilli ÖztürkÜmraniye Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, İstanbul
Doç. Dr. Doğaç Niyazi ÖzüçelikBakırköy Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, İstanbul
Uzm. Dr. İsmet Parlakİzmir Bozyaka Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, İzmir
Doç. Dr. Murat PekdemirKocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Kocaeli
Uzm. Dr. Hayri RamadanAnkara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Ankara
Dr. Emre SalçınMarmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İstanbul
Yrd. Doç. Dr. Mehmet Ediz Sarıhanİnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Malatya
Doç. Dr. Sezgin SarıkayaYeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İstanbul
Doç. Dr. Ayhan SarıtaşDüzce Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Düzce
Yrd. Doç. Dr. Murat SarıtemurAtatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Erzurum
Yrd. Doç. Dr. Mustafa Burak SayhanTrakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Edirne
Uzm. Dr. Vefa SayraçAntalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Antalya
Doç. Dr. Ahmet SebeÇukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Adana
Doç. Dr. Mustafa SerinkenPamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Denizli
Uzm. Dr. Mustafa SeverTepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, İzmir
Dr. Dilek SoydamAntalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Antalya
Yrd. Doç. Dr. Özgür SöğütHarran Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Şanlıurfa
Uzm. Dr. Bedriye Müge SönmezAnkara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Ankara
Doç. Dr. Seçgin SöyüncüAkdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Antalya
Uzm. Dr. Sıla ŞadıllıoğluBakırköy Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, İstanbul
Doç. Dr. Havva ŞahinAnkara Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Ankara
Yrd. Doç. Dr. Sabiha ŞahinEskişehir Osmangazi Üniversitesi, Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Eskişehir
Uzm. Dr. Aynur ŞahinKaradeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Trabzon
Yrd. Doç. Dr. Serkan ŞenerAcıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İstanbul
Uzm. Dr. Alp ŞenerAnkara Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Ankara
Uzm. Dr. Yeliz ŞimşekAdana Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Adana
Uzm. Dr. Mahmut TaşDiyarbakır Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Diyarbakır
Dr. İsmail TaşkentMarmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İstanbul
Dr. Ayşe Ece TavasEge Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İzmir
Uzm. Dr. İsmail TayfurHaydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, İstanbul
Uzm. Dr. Zeynep TemizyürekTepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, İzmir
Dr. Selin TezelMarmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İstanbul
Prof. Dr. Baran TokarEskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Cerrahisi Anabilim Dalı, Eskişehir
Yrd. Doç. Dr. Önder TomrukSüleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Isparta
Doç. Dr. Hakan Topaçoğluİstanbul Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, İstanbul
Doç. Dr. Muhammet Gökhan Turtayİnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Malatya
Dr. Bamsı TürDokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu, İzmir
Uzm. Dr. Feriyde Çalışkan TürTepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, İzmir
Doç. Dr. Süleyman TürediKaradeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Trabzon
Doç. Dr. İbrahim TürkçüerPamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dal, Denizliı
Yrd. Doç. Dr. Süha TürkmenKaradeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Trabzon
Uzm. Dr. Murat UğurKonya Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Konya
Dr. Oğuz UrganMarmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İstanbul
Yrd. Doç. Dr. Neşe Nur UserAfyon Kocatepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Afyon
Dr. Emrah UyanıkPamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Denizli
Uzm. Dr. Evren UygungülMersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Mersin
xlviii Çeviri Kurulu
Uzm. Dr. İlhan UzKarşıyaka Devlet Hastanesi Acil Servisi, İzmir
Yrd. Doç. Dr. Mustafa UzkeserAtatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Erzurum
Uzm. Dr. Sevilay ÜnverOkmeydanı Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, İstanbul
Doç. Dr. Mehmet ÜstündağDicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Diyarbakır
Uzm. Dr. Hüseyin Alper VardarTrabzon Kanuni Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Trabzon
Yrd. Doç. Dr. Elif YakaKocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Kocaeli
Dr. Hülya YalçınAtatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Erzurum
Doç. Dr. Sedat YanturalıDokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İzmir
Doç. Dr. Türker YardanOndokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Samsun
Uzm. Dr. Melek Sedef Güryay YavaşÖzel Kent Hastanesi Acil Servisi, İzmir
Uzm. Dr. Onur YeşilÜmraniye Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, İstanbul
Uzm. Dr. Murat YeşilarasTepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, İzmir
Prof. Dr. Cuma YıldırımGaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Gaziantep
Uzm. Dr. Türker YıldırımKayseri Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Kayseri
Dr. Göknur YıldızEskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Eskişehir
Doç. Dr. Serkan YılmazKocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Kocaeli
Uzm. Dr. Fevzi YılmazAnkara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği, Ankara
Doç. Dr. Özlem YiğitAkdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Antalya
Yrd. Doç. Dr. Neslihan Yücelİnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Malatya
Yrd. Doç. Dr. Murat YücelSakarya Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Sakarya
Uzm. Dr. Aslıhan YürüktümenAkdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Antalya
Doç. Dr. Yusuf YürümezSakarya Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Sakarya
Uzm. Dr. A. Tuğrul ZeytinEskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Eskişehir
Dr. Onur ZorbozanEskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Eskişehir
Dr. Erhan ZöhreMersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Mersin
KISIM
3Resusitasyon
63
Parkinson-White sendromu gibi preeksitasyon durumları, eğer atri-al fibrilasyon gelişir ve ventriküllere iletim ventriküler fibrilasyonu te-tikleyecek kadar hızlı olursa ani kardiyak ölüme yol açabilirler. Bru-gada sendromu (tipik EKG bulguları ile beraber polimorfik ventrikü-ler taşikardinin neden olduğu ani kardiyak ölümle sonuçlanan veya sonuçlanmayan senkop) gibi diğer elektrofizyolojik mekanizmalar da ani kardiyak ölüme yol açabilir. Brugada sendromu, sodyum kanalla-rının fonksiyonunu tamamen kaybetmesine veya akselerasyon fazın-daki sodyum kanal düzenlemesinin bozulmasına yol açan otozomal dominant bir genetik bozukluk sonucu ortaya çıkar. En sık erkekleri etkiler ve karakteristik (patognomonik) EKG bulguları ile tanınabilir (V’de downsloping şeklinde ST segment yükselmesine sıklıkla eşlik eden sağ dal bloğu; Şekil ). Sağ prekordiyal downsloping şeklin-de ST segment yükselmesi ve T dalga negatifl iği ile benign erken repo-larizasyondan (genellikle V derivasyonlarında yukarı doğru kon-kav şekilli ST segment yükselmesi, J-noktasında çentiklenme ve pozi-tif T dalgası görülür) ayrılabilir. Amerika’daki prevelansı kesin bilin-memekle birlikte, bazı güney Asya ülkelerindeki idiyopatik ventrikü-ler fibrilasyon olgularının %’sinden Brugada sendromu sorum-ludur. Acil tıp hekimleri için bu durumun tanınması çok önemlidir, çünkü eğer tanı atlanırsa ani kardiyak ölüm riski yüksektir ve tanı ko-nan olgular için kardiyak defibrilatör implantasyonu ile etkin teda-vi mümkündür
Düzeltilmiş QT (QTc) süresinin patolojik olarak uzamış bulundu-ğu uzun QT sendromu da ani kardiyak ölümle ilişkilidir QTc uza-ması ventriküler repolarizasyondaki bozulmanın sonucudur ve doğum-sal (sinirsel kökenli sağırlık eşlik edebilir ya da etmeyebilir) ya da ka-zanılmış (hipokalemi, hipomagnezemi, hipokalsemi, anoreksi, iskemi, santral sinir sistemi patolojileri, terfenadin-ketokonazol kombinasyon-ları ya da çeşitli antipsikotik veya antiaritmik ilaçların yol açtığı) olabi-lir. QTc Bazett formülü ile hesaplanır: saniye olarak ölçülen QT, saniye olarak takip eden iki R dalgasının arasındaki R-R mesafesi kullanılarak QTc saniye cinsinden bulunur.
ölçülen QT QTc = √ R-R
QT mesafesi kalp hızına bağımlı olduğu için, formül ölçülen QT süresi-ni, R-R mesafesinin 1 sn’ye eşit olduğu 60 atım/dakika kalp hızına dü-zeltir. 1’in karekökü 1’e eşit olduğu için 60 atım/dakika kalp hızında QTc ölçülen QT’ye eşittir. (bu hızda normal QT mesafesi sa-niye arasındadır).
Ani kardiyak ölüm kurbanlarının birçoğunda, otopside kardiyak anormallikler bulunmuştur. En sık rastlanılanlar, koroner ateroskle-roz ve komplikasyonları, sol ventrikül hipertrofisi ve kardiyomegalidir. Yakın dönemdeki bir çalışmada, ani kardiyak ölüm sonrası otopsi yapı-lan erkeklerin %41’inde tıkayıcı koroner trombüs bulunmuştur Ventriküler Aritmiler: Sonuçlar Hastane dışı ventriküler fibrilasyon-da sağ kalımı etkileyen faktörler, tanıklı kollaps, hızlı CPR başlanması, erken defibrilasyon, genç yaş ve ev dışında gelişen arresttir Ani kar-diyak ölümün akut tetikleyicileri, elektrolit bozuklukları, kalp yetmezli-ği ve geçici iskemidir Konjestif kalp yetmezliği öyküsü gibi eşlik eden hastalıklar, başarılı resusitasyondan sonraki hastane içi mortaliteyi artı-rır, fakat ani kardiyak ölümden sonra sağ kalımı etkileyen varyasyonla-rın sadece dörtte birini oluşturur.
Resusitasyonun sonuçları hastanın ilk ritminden çok etkilenir. Eğer ilk ritim ventriküler taşikardi veya ventriküler fibrilasyon ise (özellikle
Ani kardiyak ölüm, beklenmedik kardiyak arrestlerin bir sonucu olarak her yıl ’den fazla Amerikalının canını almakta ve tüm kardiyo-vasküler kaynaklı ölümlerin yaklaşık %63’ünü oluşturmaktadır1. Resu-sitasyondaki ve acil tıbbi hizmetlerdeki (EMS: Emergency Medical Ser-vices) gelişmelere rağmen, tüm kardiyak arrest kurbanlarının sadece %6’sı hastaneden nörolojik sağlam olarak taburcu olmaktadır. Bunun-la beraber, değişik coğrafi bölgelerde sağ kalım olasılıkları önemli fark-lılıklar göstermektedir ve hastaların tüm ilk ritimler için yayınlanmış sağ kalım ve hastane taburculuğu oranları %1-%25 arasında değişmek-tedir Bu bölümde, yetişkinlerde ani kardiyak ölümün epidemiyoloji-si, patofizyolojisi ile problemi önleme ve tedavi etme stratejileri gözden geçirilecektir. Ani bebek ölümü sendromu ve çocuklarda kardiyak ar-rest, sırasıyla, Bölüm 14, Yenidoğan Resusitasyonu; Bölüm , Ani Be-bek Ölümü Sendromu ve Hayatı Tehdit Eden Olaylar; Bölüm 15, Çocuk Resusitasyonu kısımlarında tartışılmıştır.
ANİ KARDİYAK ÖLÜMÜN NEDENLERİ
VENTRİKÜLER TAŞİARİTMİLERAni kardiyak ölüm genellikle, yapısal kalp anormalliklerinin etkileşi-miyle ve geçici fonksiyonel elektrofizyolojik bozukluklarla tetiklenen rastlantısal aritmik olayların bir sonucudur. Olguların büyük çoğun-luğunda başlatıcı olay, hızla ventriküler fibrilasyona dönüşen nabız-sız ventriküler taşikardi ya da ‘birincil’ ventriküler fibrilasyon şeklin-de bir ventriküler taşiaritmidir Halk sağlığı noktasından bakıldığın-da, toplumda ani kardiyak ölümü önlemeye ve tedavi etmeye yönelik stratejiler, birincil olarak ventriküler taşikardi ve ventriküler fibrilasyon üzerine odaklanmalıdır, çünkü bu ritimler sadece en sık görülen değil, aynı zamanda hali hazırda tanımlanmış, potansiyel olarak en tedavi edi-lebilir başlatıcı olaylardır.
Ölümcül ventriküler ritim bozukluklarını tetikleyen mekanizma-lar sadece kısmen anlaşılmıştır. Tek başına sık ventriküler ektopi, eşlik eden belirgin yapısal kalp hastalığı yoksa genellikle kardiyak arrestle so-nuçlanmaz. Ancak ventriküler ekstrasistoller, geçici miyokard iskemisi, sol ventrikül disfonksiyonu, ve/veya kardiyomegali varlığında, nabızsız ventriküler taşikardi ya da ventriküler fibrilasyona dönüşebilen ventri-küler taşikardi ataklarını tetikleyebilirler. Ventriküler Aritmilerin Nedenleri: Yapısal Kalp Hastalığı Yapısal kalp hastalıklarının birçoğu ani kardiyak ölüme yatkınlık yaratır (Tab-lo ). Sık rastlanılan ortak payda, ventriküler dokuda farklı hızlar-da depolarize ve repolarize olan ‘adacıklar’ oluşmasına yol açan ventri-kül depolarizasyonu ve/veya repolarizasyonunun ayrılmasıdır. Elektrik-sel aktivitedeki homojenitenin bozulması, ventriküler taşiaritmileri te-tikleyen ve devam ettiren reentry halkaları oluşmasını kolaylaştırır. Mi-yokardiyal iskemi ve/veya enfarktüs de geçici olarak, sol ventrikülün de-polarizasyon ve repolarizasyon homojenitesini azaltır.
Sol ventrikül hipertrofisi (sıklıkla hipertansiyon ve/veya kapak hastalıkları sonucu gelişir) veya ileti bozuklukları (sol veya sağ dal blokları veya spesifik olmayan ventrikül içi ileti bozuklukları) ben-zer fonksiyonel değişiklikleri daha kronik bir süreçte yaratırlar. Wolf-
12BÖLÜM Ani Kardiyak Ölüm
Joseph P. OrnatoÇeviri: Özlem Yiğit
69BÖLÜM Yetişkinlerde Kardiyopulmoner Resusitasyon
nuna izin verilir, ardından işlen ikinci kez tekrarlanır. Yüz örtüsü gibi koruyucular, enfeksiyöz hastalıkların uygulayıcıya bulaşma riskini azal-tırlar ve medikal malzeme satan yerlerden temin edilebilirler. Ağızdan buruna solunum Ciddi maksillofasiyal travma gibi bazı ol-gularda ağızdan buruna solunum etkili olabilir. Havayolu açıldıktan sonra, hastanın çenesi kaldırılarak hastanın ağzı kapatılır. Derin bir ne-fes aldıktan sonra, dudaklar hastanın burnunun çevresine sıkıca kapatı-lır. Yavaşça hava üflenir.Ağızdan stomaya veya trakeostomiye solunum Larenjektomi veya trakeostomiden sonra, stoma (açıklık) veya trakeostomi girişi hastanın havayolunu oluşturur. Diğer tekniklerde olduğu gibi stoma veya trake-ostomi tüpü çevresi sıkıca kapatılarak yavaşça hava üflenir. Ağızdan maskeye solunum İster Balon-valf-maske veya ağız ile mas-ke solunumu yapılırken, maskenin hastanın yüzüne uygun ve güvenli bir şekilde yerleştirilmesi önemlidir. Maske hastanın burun kemerinin üzerine ve ağzının çevresine yerleştirilir. Başparmak maskenin buruna oturan kısmının üzerine, aynı elin işaret parmağı maskenin hastanın çe-nesine oturan kısmının üzerine yerleştirilir (Şekil ). Aynı elin diğer üç parmağı çenenin kemik kenarına doğru yerleştirilir. Ardından mas-
VENTİLASYON TEKNİKLERİKardiyak arrest sırasında kurtarıcı solukların verilmesi ile ilgili öneri-ler Tablo ’te gösterilmiştir2. İki kurtarıcının uyguladığı KPR sıra-sında, ileri bir havayolu cihazı (endotrakeal tüp, kombitüp ya da laren-geal maske gibi) yerleştirildiğinde, göğüs basısı ile eşleme yapılmaksı-zın dakikada kez solutulur. Soluk vermek için göğüs basısına ara verilmemelidir2.
Normal perfüzyonu olan bir yetişkinde, yeterli oksijenasyon ve ven-tilasyon için ml/kg soluk hacmi gereklidir. Ancak, kardiyak debi-nin normalin sadece %%33’ü kadar olduğu KPR sırasında, daha dü-şük bir dakika ventilasyonu ve dolayısıyla soluk hacmi yeterlidir. Yakla-şık ml/kg yeterli olacaktır. Balon-valf-maske solunumu için uygun boyutta balonlar kullanılmalıdır. Pediatrik boy balon-valf-maske yetiş-kinler için yetersiz kalacaktır.
Bir kişiyi solutmak için değişik teknikler bulunmaktadır, ağızdan ağza, ağızdan buruna, ağızdan stomaya ve ağızdan maskeye solutma yapılabilir. Kurtarıcı soluklar, her biri 1 saniyelik inspirasyonla, da-kijkada hızda olacak şekilde, göğüs kafesini görülebilir şekilde yükseltmeye yetecek hacimde (yaklaşık ml/kg; yetişkinlerde ml) verilmelidir. Oksijen desteği mümkün olur olmaz başlan-malıdır. Ekspirasyon havasında %%17 oranında oksijen bulunur. Çok fazla hacimde ya da çok hızlı bir inspirasyonla hava verilmesi gast-rik distansiyona yol açarak, regürjitasyon ve aspirasyona neden olabi-lir. Eğer üçüncü bir kurtarıcı varsa, gastrik havalanma ve distansiyonu azaltmak için krikoid bası uygulanabilir. Bunun için, tiroid kıkırdağın hemen altında yerleşmiş olan krikoid kıkırdak üzerine orta yoğunlukta bir bası uygulanır. Krikoid bası sadece öksürük ve gag refleksleri olma-yan bilinci kapalı hastalarda uygulanmalıdır2.Ağızdan ağza solunum Havayolu açıldıktan sonra, başparmak ve işa-ret parmağı ile hastanın burnu kapatılır (Şekil ). Bu hava kaçışını önler. Derin bir nefes aldıktan sonra, dudaklar hastanın ağzının çevre-sine hava sızdırmayacak şekilde sıkıca kapatılır. Yavaşça hava üflenir. Hastanın ağzından ve burnundan çekilerek kurbanın pasif ekspirasyo-
Şekil Solunum varlığını değerlendir. (Rita K. Cydulka, MD, MS, Metro-Health Tıp Merkezi izniyle).
Şekil Ağızdan ağza kurtarıcı soluk. (Rita K. Cydulka, MD, MS, Metro-Health Tıp Mer-kezi izniyle)
Şekil Uygun maske yerleştirilmesi ve ağızdan maskeye kurtarıcı soluk. (Rita K. Cydulka, MD, MS, Metro-Health Tıp Merkezi izniyle)
TABLO KPR Sırasında Kurtarıcı Soluk Verilmesi1. Her soluğu bir sn üzerinde ver (Sınıf IIa öneri)2. Göğse görülebilir yükselme yapacak yeterli tidal hacim ver (Ağızdan ağza/maskeye
veya balon-valf-maske ile; oksijenli veya oksijensiz)3. Hızlı veya zorlu soluklardan kaçın4. Hiperventilasyondan kaçın
70 KISIM 3: Resusitasyon
ksifoide değdirilmeden hastanın sternumu üzerine konulur. Yumruk diğer elle kavranarak, hastanın göğsüne hızlıca arkaya doğru bastırılır. Cisim çıkana kadar ya da hastanın bilinci kapanana kadar devam edilir. Bilinci kapalı hasta için, hasta sert bir zemine sırt üstü yatırılır, hastanın yanında diz çökülür. Eller göğüs basısı yapar gibi yerleştirilerek (alt ster-numa) ve hızlı basılar yapılır.
ke hastanın yüzüne sıkıca kapatılır. Eğer ikinci bir kurtarıcı varsa, mas-keyi yerleştirmek için iki el kullanılabilir. Ardından maskeden solutma yapılır. Bazı maskelere ayrıca oksijen desteği eklenebilir.
YABANCI CİSİM TIKANIKLIĞIYabancı cisme bağlı havayolu tıkanıklığı olan bir kişiyi tanımak ve ona yardım edebilmek önemlidir3. Havayolu tıkanıklığı nedeniyle sıkıntıda olan bir kişi, her iki eli ile boğazını tutmak şeklinde olan havayolu tıka-nıklığının evrensel işaretini kullanmak eğilimindedir. Yabancı cisimler tam veya kısmi tıkanıklık yapabilir. Kısmi tıkanıklıkta hava geçişi yeterli ya da yetersiz olabilir. Eğer kurban konuşabiliyor, öksürebiliyor ve hava alabiliyorsa, kendi spontan solunum çabasına devam etmesi teşvik edil-melidir. Bu durumda, yardım için bölgesel acil tıbbi bakım hizmetlerini aranır. Hastanın öksürme ve cismi çıkarma çabalarına müdahale etme-mek ve yabancı cismi körlemesine parmakla çıkarmaya çalışmamak gerekir. Hava geçişi yetersiz hale gelirse, hasta konuşamaz, solunum sı-kıntısı artar, öksürüğü zayıf ve etkisiz hale gelir, artan siyanoz ve stridor gelişirse, hızla tıbbi girişim gerekir (aşağıdaki tıkanıklığı giderme ma-nevralarına bakınız). Kısmi veya tam havayolu tıkanıklığına bağlı ye-tersiz hava geçişi durumu aynı şekilde tedavi edilir. Bilinci kapalı hasta-da, havayolu tıkanıklığının varlığı, solunum desteği yapmaya çalışırken göğsün yeterli yükselmemesi ve yetersiz hava akımı olmasıyla anlaşılır. Tıkanıklığı giderme manevraları Yabacı cisim tıkanıklığını gider-mek için kullanılan manevralar, Heimlich manevrası (subdiyafragma-tik abdominal vurma), göğse vurma ve parmakla temizleme yöntemle-rinin içermektedir. Bilinci açık yetişkin hastada, katı bir cisme bağlı ha-vayolu tıkanıklığını gidermek için en çok önerilen manevra tıkalı hava-yolu (Heimlich) manevrasıdır. Bu manevra sıvılar için kullanışlı değil-dir. Bilinci kapalı bir hastada, yabancı cisim aspirasyonundan şüphele-niliyor ve bakıldığında yabancı cismi görülebiliyorsa, önerilen ilk adım parmakla temizlemedir. Körlemesine parmakla çıkarma çalışmak, cismi daha ileri bir seviyeye iterek havayolu tıkanıklığını daha da kötüleştire-bileceği için artık önerilmemektedir. Bunun yerine, bilinci kapalı has-tada uygulanacak işlem sırası, tıkalı havayolu manevrasını 5 kez yap-mak, ağzı açıp bakarak yabancı cisim görünür hale gelmişse parmak-la çıkarmak, ardından solutmaya çalışmak şeklindedir. Bu işlem sıra-laması hasta dönene kadar ya da ek yardım gelene kadar gerektiği ka-dar tekrarlanır. Tıkalı havayolu (Heimlich) manevrası Heimlich manevrası, diyaframı kuvvetlice kaldırıp havanın akciğerden çıkışını zorlayarak yapay bir ök-sürük yaratır (4). Birçok defa tekrarlanabilir. Her girişim kuvvetlice tek-rarlanarak tıkanıklık giderilmeye çalışılmalıdır. Manevra hasta ayak-tayken, otururken ya da yatarken uygulanabilir ya da kişi kendi ken-dine yapılabilir (Şekil ). Hasta ayaktayken veya otururken manev-rayı uygulamak için, hastanın arkasında ayakta durulur, bir el yumruk yapılarak yumruğun başparmak kısmı hastanın karnına gelecek şekil-de, umbilikusun hemen üzerine, ksifoidin hemen altına orta hatta yer-leştirilir (Şekil ). Yumruk diğer elle kavranarak, kurbanın karnı-na kuvvetlice, yukarı doğru hızlı bir vuruş yapılır. Cisim çıkana kadar ya da hastanın bilinci kapanana kadar devam edilir. Bilinci kapalı hasta için, hasta sert bir zemine sırt üstü yatırılır, hastanın üzerine uyluk se-viyesinde ata biner gibi oturulur (Şekil ). Dominant elin ayası, orta hatta hemen umbilikusun üzerine ve diğer el de onun üzerine yerleştiri-lir. Sonra hızlı yukarı doğru basınç uygulanır. Kendi kendine bası yapa-bilmek için, kişi kendi yumruğunu kullanarak vurma yapabilir veya bal-kon korkuluğu ya da sandalye arkası gibi sert bir cismin üzerine kuvvet-lice eğilebilir. Heimlich manevrasının potansiyel komplikasyonları, ka-rın ya da göğüs içi organların yaralanmaları ve mide içeriğinin regürji-tasyonudur. Göğse vurma Göğse vurma manevrası, birincil olarak hasta morbid obezse ya da gebeliğin son dönemlerinde ise ve kurtarıcı abdominal yumruk uygulamak için hastanın karnının etrafına yetişemiyorsa uygu-lanır (Şekil ). Hasta ayaktayken veya otururken göğse vurma ma-nevrasını uygulayabilmek için, hastanın arkasında ayakta durulur, bir el yumruk yapılarak yumruğun başparmak kısmı kostal kenarlardan ve
Şekil Yabancı cisimle havayolu tıkanıklığı olan bilinci açık hastada ayakta Heimlich manevrası uygulanması. (Rita K. Cydulka, MD, MS, Metro-Health Tıp Merkezi izniyle)
Şekil Yabancı cisimle havayolu tıkanıklığı olan bilinci kapalı hastada yatarken He-imlich manevrası uygulanması. (Rita K. Cydulka, MD, MS, Metro-Health Tıp Merkezi izniyle)
71BÖLÜM Yetişkinlerde Kardiyopulmoner Resusitasyon
trakea ile sternokleidomastoid kas arasındaki oluğa kaydırılır. Her iki karotid arter aynı anda palpe edilmemelidir, çünkü düşük kan basınç-lı durumlarda serebral kan akımını azaltır ve nabız varlığının hisse-dilmesini bozabilir. Femoral arter alternatif bir bölge olarak kullanı-labilir. Bu arter hemen inguinal ligamentin altında, anterior superi-or iliyak çıkıntı ile pubik tüberkül arasındaki mesafenin yaklaşık ola-rak tam ortasındadır. Eğer 10 saniye içinde nabız hissedilemezse gö-ğüs basısı başlanmalıdır.
KAPALI GÖĞÜS BASISININ FİZYOLOJİSİ’larda ortaya çıktığından beri, kapalı göğüs basısı tekniğinde kan akımını sağlayan kesin mekanizmanın ne olduğu konusunda süregelen bir tartışma bulunmaktadır5,6. Kapalı bir sistemde, basınç eğrisi oluştu-ğunda sıvı akar. Kapalı göğüs basısı ile basıncın nasıl artırılıp akımın sağlandığı ile ilgili 3 temel teori bulunmaktadır7,8. Basılar sırasındaki kan akımı ile ilgili geleneksel teori, kardiyak pompa teorisi olarak adlan-dırılır. Bu teori, kalbin omurga ve sternum arasında sıkıştırılmasının, ventriküller içindeki basıncın artmasına yol açtığını varsayar. Bu artış, mitral ve triküspit kapakların kapanmasına ve kanın aort ve pulmoner arterlere akmasına yol açar. Torasik pompa teorisi, basıların göğüs boş-luğundaki basıncı artırarak intratorasik arterlerden ekstratorasik arter-lere doğru bir basınç eğrisi oluşturduğunu varsayar. Üçüncü mekaniz-ma hem arteriyel hem venöz bileşenleri bulunan abdominal pompa te-orisidir. Arteriyel bileşen, kanı abdominal aortadan kapalı aort kapağı-na doğru zorlayan abdominal basıların yarattığı arteriyel basıncın, kanı periferik arteriyel sisteme gönderen güç olduğunu varsayar. Venöz bi-leşen, abdominal basınçla inferior vena kava’dan olan kan dönüşünden oluşur. Ancak mekanizmadan bağımsız olarak, geleneksel göğüs bası-sı, fizyolojik kardiyak debinin üçte biri ile dörtte biri arasında debi oluş-turabilir. Basıya başlamada gecikme olura daha düşük oranlar görül-mesi beklenir. Kapalı göğüs basısı teknikleri tablo ’de detaylandı-rılmıştır.
Nabzın olmadığı doğrulandıktan sonra, seri ritmik göğüs basılarına başlanır. Hasta sert bir zemine supin pozisyonda yatırılır, kurtarıcı kur-banın yan tarafında durur. Bir elin topuğu, orta hatta sternumun alt ya-rısına, ksifoidin yaklaşık cm yukarısına yerleştirilir (Şekil ). Elin topuğu vücudun uzun ekseni ile paralel olmalıdır. Ardından diğer el ilk elin üzerine yerleştirilir, böylece eller de birbirine paralel olur. İstenirse her iki elin parmakları birbirine kenetlenebilir, ancak parmaklar göğüs kafesine değmemelidir. Kollar düz ve dirsekler dik olarak tutulur. Ba-sınç gücünün yönü, kurtarıcının omuzlarından başlamalı ve direkt aşa-ğıya yönlenmelidir. Lateral basınç kuvvetleri, basıların etkinliğini azal-tacak, komplikasyon olasılığını artıracaktır. Yetişkinde sternum cm içe çökertilir, dakikada olacak hızda bası uygulanır. Bundan daha düşük hızlar yetersiz kalacaktır. Kompresyon- gevşeme fazları yaklaşık olarak eşit uzunlukta olmalıdır. Bir veya iki kurtarıcı varken, hasta entü-be edilmemişse, her 30 basıdan sonra iki solunum uygulanır. İki kurta-rıcı, entübe edilmiş bir hastaya müdahale ediyorsa, göğüs basılarını kes-meden, dakikada olacak şekilde solutma yapılır. Not olarak, her ne kadar solunum desteği önemliyse de, infeksiyöz hastalıkların geçebile-ceği endişesiyle herkes ağızdan-ağza solunum desteği uygulamak iste-meyebilir. Tek başına göğüs basısı etkili bir uygulamadır ve kurtarıcı soluk verilmese bile yapılmalıdır9,
AÇIK KALP BASISI Göğüs açıkken kardiyak masaj yapmak, standart KPR’nin bir alterna-tifidir ve hayvan modellerinde kan akımını artırdığı gösterilmiştir. Her ne kadar, açık kalp masajının kullanılması ile kapalı göğüs basısına göre klinik sonuçların iyileştiğini gösteren bir çalışma bilgisi yoksa da, bazı özel durumlarda bu tekniğin kullanılması düşünülebilir. Bu durumlar: (1) penetran göğüs travması; (2) kardiyotorasik cerrahiden önce veya sonraki perioperatif dönem; (3) hipotermi, pulmoner emboli veya karın içi kanamanın yol açtığı kardiyak arrest; (4) kapalı göğüs basısının etki-
Parmakla temizleme Bu manevra sadece bilinci kapalı hastada kullanı-lır (Şekil ). Bir elin baş ve işaret parmakları kullanılarak dil ve man-dibula yakalanır ve kaldırılır. Bu dili boğazın gerisinden ayırarak tıka-nıklığı kısmen açabilir. Diğer elin işaret parmağı boğazın arkasına soku-larak kanca şekline getirilip yabancı cisim ağız içine çekilmeye çalışılır. Yabancı cismi boğazın derinine itmemeye dikkat edilmelidir.
BASAMAK 6 VE BASAMAK 7Karotid arter, nabzı palpe etmek için en güvenilir ve ulaşılabilir yerdir. Arterin yerini belirlemek için iki parmak trakeaya konur, ardından
Şekil Yabancı cisimle havayolu tıkanıklığı olan bilinci açık hastada ayakta göğse vur-ma manevrası uygulanması
Şekil Yabancı cisimle havayolu tıkanıklığı olan bilinci kapalı hastada parmakla te-mizleme manevrasının uygulanması. (Rita K. Cydulka, MD, MS, Metro-Health Tıp Merkezi izniyle)
72 KISIM 3: Resusitasyon
A
Üst bası seviyesi
Dayanak noktası(Kalça eklemi)
1½ – 2"
Alt bası seviyesi
B
Şekil Göğüs basısı için uygun el (A) ve kurtarıcı (B) pozisyonu. (Rita K. Cydulka, MD, MS, Metro-Health Tıp Merkezi izniyle)
73BÖLÜM Yenidoğan Resusitasyonu
lıdır Aile fertleri resusitasyon sırasında içerde olmak isteyebilirler Sosyal servis ve dini görevli desteği erken dönemde istenebilir (Bölüm 17, Resusitasyonun Etik İlkeleri, bölümüne bakınız).
Tüm doğumların yaklaşık %10’unda bir dereceye kadar yenidoğan re-susitasyonuna ihtiyaç duyulmaktadır. Bunların %1’inde ise geniş kap-samlı resusitasyon ihtiyacı doğmaktadır. Yüksek risk popülasyonundaki çok düşük doğum ağırlıklı yenidoğanların ( gramın altı) %50’sin-den fazlasında doğum odası resusitasyonu gerekmektedir. Doğum ön-cesi ve doğum sırası uygun tarama ve izlem ile olası bir aktif resüsitas-yon ihtiyacı doğumdan önce öngörülebilir. Ne var ki, acil servise bir ye-nidoğanın gelişi asla planlanamaz. Bu bölümde yenidoğanların acil re-susitasyon prensipleri gözden geçirilmiştir.
İNTRAUTERİN ORTAMDAN EKSTRAUTERİN HAYATA GEÇİŞİntrauterin hayattan extrauterin hayata geçiş tehlikeli bir andır. Nor-mal doğum süreci bile plasental-fetal birim üzerine belirgin stres yük-ler. Uterin kasılmalar sırasında kan akımı dolayısıyla da oksijen sunu-mu geçici olarak bozulur. Göbek kordonuna bası meydana gelirse kan akımı daha da bozulur. Her ne kadar doğum öncesi/doğum sırası ultra-sonografi (USG) incelemesi fetal kalp tonusu takibiyle beraber fetusun genel durumunun takibine olanak sağlasa da doğum anında fetal du-rumun öngörülmesi mümkün olamamaktadır. Preterm eylem ve/veya uzamış membran rüptürü, ters ya da transvers fetal pozisyon ve plasen-tal ayrılma gibi doğum komplikasyonları ve kordonun boynun etrafına dolanması veya kordonun düğümlenmesi gibi umblikal kord problem-leri fetusun riskini belirgin olarak arttırabilmektedir. Detaylı tartışma için konuya (Acil Doğuma) bakınız.
Doğum gerçekleştiğinde, ekstrauterin hayata geçişle birlikte yeni-doğan bir takım risklerle karşılaşır. Bu geçiş için gerekenler solunumun başlaması, akciğerlerdeki sıvının emilimi, pulmoner vasküler dolaşı-ma akıma izin vermek için pulmoner vasküler direncin düşürülmesi ve duktus arteriozusun kapanmasıdır. Steril intrauterin ortamdan, bakte-riden bol extrauterin dünyaya geçiş de yenidoğana ayrı bir yük bindirir.
TIBBİ ÖYKÜAnneden, son adet tarihini/gestasyonel yaş tahminini, önceki hamile-liklerinin sayısını, yaşayan çocuk sayısını, diyabet öyküsünü, hipertan-siyon, gebeliğe bağlı problem öyküsünü, prenetal bakım alıp almadığı-nı, uzamış membran rüptürü, ateş ve mekonyumla boyanmış sıvı öykü-sü olup olmadığını kapsayacak şekilde kısa bir tıbbi öykü alınır.
RESUSİTASYONUN İLKELERİ
ISI DÜZENLENEMSİ Resusitasyonun ABC’sine bile başlamadan, yenidoğan önceden ısıtılmış radyan ısı kaynağı ile kullanarak sağlanmış nötral sıcaklıktaki bir ortama yerleştirilir. Yenidoğanın sırtı ısıtıcıya dönük olacak şekilde konumlan-dırılır. Sonra resusitasyona hazırlanırken yenidoğan dikkatli şekilde ılık havlu ile kurulanır. Bu amaçla geliştirilen polietilen torbaların yerleşti-
siz olduğu göğüs deformiteleri olan olgular; (5) kardiyak arrest olan ge-lişen penetran karın travması; (6) kardiyak arrest olan künt travmalar Ancak, bu tekniğin kullanılması, iyi koordinasyonu olan multi disipli-ner bir ekip gerektirir (Bölüm , Kardiyak Travmaya bakınız).
BASAMAK 8Defibrilasyon, Bölüm 36, Defibrilasyon ve Kardiyoversiyon bölümün-de tartışılmıştır.
KPR’NİN KOMPLİKASYONLARIVentilasyonlar midenin şişmesine, regürjitasyon ve aspirasyona hatta gastrik rüptüre yol açabilir. Kapalı göğüs basısı, sternum ve kaburga kı-rıklarına, kaburgaların sternumdan ayrılmasına, pulmoner kontüzyon, pnömotoraks, miyokardiyal kontüzyon, hemorajik perikardiyal efüz-yon, splenik laserasyon veya karaciğer laserasyonuna yol açabilir. Uy-gun teknikler bu komplikasyonları oldukça azaltır, ancak tamamen ön-leyemez. Geç komplikasyonlar, pulmoner ödem, gastrointestinal kana-ma, pnömoni ve tekrarlayan kardiyopulmoner arrest olabilir. Uzamış hipoksi olan resüsite edilmiş kişilerde anoksik beyin hasarı gelişebilir; bu resüsitasyon uygulanmış hastalardaki en sık ölüm nedenidir.
DENEYSEL TEKNİKLER VE YENİ ÖNERİLERKapalı göğüs basısının etkinliğini artırmak için birçok alet ve deneysel teknik bulunmaktadır. Bu güne kadar, bunların hiçbirinin manuel KPR ve defibrilatör kullanılmasına göre bir üstünlüğü gösterilememiştir2, Kurtarıcılara gerçek zamanlı sözel ve görsel geri bildirim yapan aletler KPR performansını artırmak için faydalı olabilir Resüsitasyon sırasın-da hipotermi, ekstrakorporal dolaşım ve KPR gibi çalışmalar halen de-vam etmektedir
En son yeni öneri ‘sadece göğüs basısı ile KPR’dir (Hands-only CPR). Yeni sonuçlar sedece göğüs basısı ile KPR uygulanan hastalarla, klasik KPR uygulanan hastaların 30 günlük ve 1 yıllık nörolojik sonuçlarının aynı olduğunu göstermiştir. Bu sonuçlar, olay anında hastanın yanında olan kişilerin KPR’nin ağızdan ağza solunum bileşenini yapma konusun-daki dirençleri ile birleştirildiğinde, ’de Amerikan Kalp birliği tara-fından bazı kesin senaryolar için ‘hareket için ara (call to action)’ durumu (kesin bir öneriden farklı) ve ‘sadece göğüs basısı ile KPR’ uygulanmasıy-la sonuçlanmıştır. Bu öneri sadece, AHA kılavuzlarındaki klasik KPR konusunda eğitimsiz ya da bu konuda rahat olmayan durumdakileri kap-sar Hayvan çalışmaları ve klinik bilgilerin değerlendirilmesinden elde edilen kanıtlar, ani kardiyak ölüm veya ventriküler fibrilasyon için uygula-nan KPR’nin ilk 5 dakikasında kurtarıcı solukların gerekmediğini öne sür-mektedir. Öneri, normal ventilasyon-perfüzyon oranlarından daha düşük düzeylerde dakika ventilasyonuna gereksinim duyulan bir durumda, gö-ğüsteki geri çekilmelerin ve nadir iç çeker ’gasping’ tarzdaki solukların ye-terli ventilasyonu sağlayacağı yönündedir2. Ancak, çalışmada da söylendi-ği gibi ‘hareket için ara’ durumunun, ‘’tanıklı olmayan kardiyak arrestler-de, çocuklardaki kardiyak arrestlerde veya kardiyak kökenli olmadığı dü-şünülen arrestlerde uygulanmaması’’ gerektiği vurgulanmalıdır.
RESUSİTASYONUN SONLANDIRILMASIResusitasyon çabaları, hasta dönüp spontan solunum ve kardiyak debi-sini geri kazanana, kurtarıcı yorulup tükenene veya hasta ölü kabul edi-lene kadar devam etmelidir. Tarvmatik olmayan bir kişi, spontan solu-num ve dolaşım geri döndükten sonra yan döndürülerek, iyileşme po-zisyonuna alınmalıdır. Kardiyak arrestten dönüş, KPR zamanına ve rit-me özel uygulanan girişimlere bağlıdır. Arrest zamanları 20 dakikadan uzun normotermik hastalarda, başarılı resusitasyon ve uzun dönem iyi sonuç olasılıkları çok düşüktür.
RESUSİTASYONUN ETİK İLKELERİ Resusitasyon girişimlerini başlatırken, kurbanın KPR uygulanması-nı yasaklayan kesin direktifleri olup olmadığı öğrenilmeye çalışılma-
14BÖLÜM Yenidoğan
ResusitasyonuMarc F. CollinÇeviri: Ahmet Baydın, Ali Kemal Erenler
74 KISIM 3: Resusitasyon
%’sinde mekonyum varlığı saptansa da, mekonyumlu sıvının as-pirasyonu göreceli olarak nadirdir. Ne var ki, mekonyum aspirasyonu ciddi solunum sıkıntısına ve persistan pulmoner hipertansiyona neden olabilir.
Doğum sırasında gevşek ve cevabı az olan mekonyumlu yenidoğan-larda trakeal aspirasyonla beraber endotrakeal entübasyon uygulaması endikedir (endotrakeal entübasyon bölümüne bakınız). Endotrakeal en-
rilmesi özellikle çok düşük doğum ağırlıklı bebeklerin normotermik du-rumunun korunmasında faydalı olabilir. Hipertermiden de kaçınılmalı-dır çünkü apneyi tetikleyebilir ve hipoksik iskemik hasarı kötüleştirebilir.
HAVAYOLUNUN TEMİZLENMESİKafa koklama pozisyonunda tutularak havayolu açıklığının sağlanma-sına yardım edilmelidir. Enjektörle ya da 8F kateter ile mekanik olarak ağız ve burun aspire edilir. Daha sonra Apgar skoru hesaplanmalıdır. Eğer bebek ağlıyor ise, pembe ise, spontan solunumu varsa ve kalp hızı dakikada vurudan hızlı ise daha ileri tedavi gerekmez.
GENİŞLETİLMİŞ APGAR SKORLAMA SİSTEMİApgar skorlama sistemi, yenidoğanın kendisini ve resusitasyona yanıtı-nı değerlendirmek amacıyla tıbbi personele yardımcı olmak için nesil-ler boyu kullanılagelmiştir. Yenidoğan 1. ve 5. dakikalarda kalp hızı, so-lunum çabası, kas tonusu, refleks uyarılabilirlik ve renk açısından de-ğerlendirilir. Eğer 5. dakikada Apgar skoru 7’nin altındaysa, 7 veya daha fazla skor elde edilinceye kadar 5 dakikada bir değerlendirmeye devam edilir. Genişletilmiş Apgar skorlama sisteminde resusitatif girişimleri değerlendiren bir bölüm de bulunmaktadır (Tablo 14–1).1
MALZEMEYenidoğanın uygun resusitasyonu, el altında bulunan uygun malzeme gerektirir (Tablo 14–2).
ABCYenidoğan resusitasyonu neredeyse bütünüyle primer solunumsal teh-likelerin giderilmesine odaklanmıştır. Doğum esnasında, sekresyon-lar ağız ve burundan enjektörle ya da 8F’lik kateter aracılığı ile aspi-ratörle temizlenir. Eğer yenidoğan apneik ya da bradikardik ise (kalp hızı/dk’nın altında) ve solunum desteğine gereksinim duyuyor-sa balon-maske ventilasyonu sorunu başarılı bir şekilde çözebilir. Eğer balon-maske ventilasyonu yeterli olmazsa, endotrakeal entübasyon ya-pılır. Eğer endotrakeal entübasyon süratle yapılamazsa, başarılı entü-basyona kadar balon-maske ventilasyonu zaman kazandırır.
HAVAYOLU VE SOLUNUMYenidoğan ilk nefesini almadan önce amniyotik sıvıda mekonyum olup olmadığı mutlaka funduszeue.infoum Doğum esnasında amniyon sıvısında mekonyum var-lığı aspirasyon için bir risk teşkil edebilir. Her ne kadar doğumların
TABLO Genişletilmiş Apgar Skorlama SistemiBulgu 0 1 2 1 dakika 5 dakika 10 dakikaCilt rengi Mor ya da soluk Kollar ve bacaklar mor, diğer
bölgeler pembeTüm vücut pembe
Kalp atım sayısı Atım yok </dakika >/dakikaUyaranlara cevap Cevap yok Yüzünü buruşturma (zayıf cevap) Ağlama ya da uyaranı elle itmeKas tonusu Gevşek Kollar ve bacaklar fleksiyonda Aktif hareketli Solunum Yok Zayıf/hipoventilasyon İyi, ağlıyor
TotalYorumlar Resüsitasyon*
Dakika 1 5 10OksijenPPV/NCPAPEndotrakeal tüb
Kısaltma: PPV/NCPAP=positif basınçlı ventilasyon/nazal sürekli positif havayolu basıncı.
*Her bir zaman aralığında yapılan resusitasyon ölçümleri uygun kutuya işaretlenmelidir.
American Academy of Pediatrics/American College of Obstetricians and Gynecologists izni ile alınmıştır: Apgar Skoru. Pediatrics ,
TABLO Yenidoğan Resusitasyonunda Kullanılan MalzemelerIsıya duyarlı otomatik kontrollü radyan ısıtıcıÖnceden ılıtılmış havlu/koruyucu örtülerDuvar tipi aspiratör, aspirasyon kateterleri, aspirasyon enjektörleriIsıtılmış, nemlendirilmiş oksijen kaynağıKardiyopulmoner monitör/monitör kablolarıPulse oksimetre Ambu (akım şişmeli ya da kendiliğinden şişen)Maske (numara 1, 2, 3, 4)ManometreLaringoskop (0, 1 blade)Endotrakeal tüpler (, , , )Mekonyum aspiratorüCO
2 detektörü
Nazogastrik tüpler (5F, 8F)İV infüzyon malzemeleri İV sıvılar (%10 Dekstroz, % Serum fizyolojik)Umbilikal kateter tepsisi
Eğimli hemostat İki gözlü eğimli forceps, dişsiz Bistüri sapı/bistüri İğne tutucu Makas Enjektörler 2x2 gazlı bez F, 5F umbilical katater Üç yollu musluk Dikiş malzemeleri Umbilikal kurdele Povidine-iodine solüsyonu
75BÖLÜM Yenidoğan Resusitasyonu
mide içeriğinin izlenmesini engeller. Konik uçlu sivri tüpler vokal kord-lara zarar verebilirler ve tüpün aspirasyonunu güçleştirebilirler. Eğer zaman elverirse, endotrakeal tüp proksimal kısmından, 13 cm işareti olan yerden kesilir. Böylece, yenidoğan entübe edildikten sonra bu iş-lemi yapmaya gerek kalmaz. Kesilmeyen tüpler çok fazla ölü boşluk bı-rakırlar ve kıvrılmaya eğilimlidirler. Stile kullanımı zorunlu değildir an-cak hem sertlik sağlayarak hem de yumuşak endotrakeal tübün konkav kıvrımını arttırarak daha kolay bir entübasyon gerçekleşmesini sağlaya-bilirler. Trakeal perforasyonu engellemek için stilenin ucunun endotra-keal tüpten çıkmadığından emin olmak funduszeue.infoırlık ve Pozisyon Verme Yenidoğanda başarılı bir entübasyonun anahtarı tüp sokulmadan önce vokal kordların görülmesidir. Endotra-keal entübasyona başlamadan önce, % oksijen kullanılarak balon-maske ile yenidoğan oksijenlendirilmeli ve bebeğin kafası, boynu hafif-çe ekstansiyona alınarak koklama pozisyonuna alınmalıdır. Teknik Girişim esnasında sürekli akımlı oksijen sağlanmalıdır. Larin-goskop sol elde başparmak, işaret parmağı ve orta parmaklarla tutulma-lı ve böylece vokal kordların açılmasına yardımcı olan krikoid bası kü-çük parmakla yapılmalıdır. Yenidoğanın ağzı sağ elin işaret ve orta par-maklarıyla açılır. Alveolar çıkıntılara travma riskinden dolayı ağzı aç-mak amacı ile laringoskop ağzını kullanmaktan kaçınılmalıdır.
Ardından, laringoskop ağzı nazikçe dilin sağ yanından orofarenk-se yerleştirilir ve epiglotun hemen önündeki vallekula seviyesine ka-dar ilerletilir. Bu noktada, laringoskobun tutma yerinin gösterdiği is-tikamette tüm laringoskop ağzı yukarı doğru kaldırılır (Şekil 14–1 ve 14–2).4
Laringoskop’un tutma yerini kendimize doğru çekmemeliyiz çünkü bu işlem görüş alanını bozmakla kalmayıp alveolar çıkıntılara da zarar verir. Sol elin beşinci parmağıyla ya da yardımcı vasıtasıyla uygulanacak krikoid basıyla vokal kordlar tam görülmeli ve açılmalıdır. Sonra endot-rakeal tüp vokal kordlara doğru yerleştirilmeli ve vokal kordlar çizgisi (endotrakeal tübün sonunda 2–3 cm’lik koyu işaret) vokal kordlar sevi-yesine gelene kadar ilerletilmelidir. Bu seviyede, tüpün ucu düzgün bir şekilde vokal kordlarla karina arasına yerleşecektir. Tüpün Yerinin Doğrulanması Endotrakeal tüpün trakea içine yerleşip yerleşmediği soluk buharı akışının olmasıyla, eşit göğüs hareketlerinin varlığıyla, eşit solunum seslerinin oskültasyonu ile ve CO2 detektörü-nün renk değişimiyle anlaşılabilir.
Düzgün tüp yerleşimi göz kararı ile şöyle hesaplanır: Yenidoğanın kilosuna 6 eklenir ve yenidoğanın dudaklarından itibaren santimetre olarak tüp yerleştirilir. Örneğin 1 kilogramlık yenidoğan için doğru yer-leşim dudaklardan itibaren 7 cm’dir (6+1). Kesin doğrulama X-ray gra-fi ile funduszeue.infokasyonlar Sağ ana bronş entübasyonu özellikle tecrübesiz ellerde sıktır. Sağ ana bronş entübasyonunda eşit olmayan solunum sesleri (sağda
tübasyondan sonra, trakea aspire edilmeli ve serbest akımlı % oksijen verilmelidir. Sonra, endotrakeal tüpe plastik mekonyum aspiratörü takı-lır ve havayolundan endotrakeal tüp yavaşça çekilirken 80– mmHg’lık aspirasyon uygulanır. Bu uygulama mekonyum gelmeyene kadar tekrar edilir. Eğer mekonyum aspiratörü yoksa havayolu mekonyumdan temiz-lenene kadar geniş bir kateter yardımı ile havayolunun direk aspirasyo-nu yapılır. Tüm mekonyum uzaklaştırıldıktan sonra hala yenidoğan kötü durumda ise aspirasyon bırakılmalı ve aktif resusitasyona başlanılmalıdır. Balon-Maske Ventilasyonu Apneik ve/veya bradikardik (dakikada vuru’nun altında) yenidoğana öncelikle dokunma uyaranı ve oksi-jen uygulanmalıdır. Eğer 30 saniye içinde bu manevralar başarılı olmaz-sa, balon-maske ventilasyonla pozitif basınçlı ventilasyon başlanmalı-dır. Yüze sıkıca oturan maske kullanılmalı ve solunum sayısı dakikada 40–60 arasında tutulmalıdır.
Oksijen toksisitesinin gelişmemiş akciğerlerde ve retinalarda oksi-dan hasara yol açabileceği preterm yenidoğanlarda (32 haftanın altı), balon-maske ventilasyonuna oda havası, harmanlanmış oksijen ya da % oksijen kullanılarak başlanır. Eğer başlangıçta oda havası resu-sitasyonu denenir ve başarısız olunursa, destek oksijen eklenir. Apne-ik yenidoğanda oda havasıyla balon-maske resusitasyonu % oksi-jen kullanımına benzer başarı sağlayabilir.2,3 Kısa süreli % oksijen maruziyetinin preterm bebekte oksijen toksisitesine bağlı geri dönüş-süz hasar yaptığına dair ikna edici veri halihazırda bulunmamaktadır. Bununla beraber, preterm bebeklerin resusitasyonu sırasında % ok-sijen kullanımı hala tartışmalıdır. Term yenidoğanda oksijen toksisitesi-nin potansiyel bir problem olma olasılığı daha az olduğu için, term yeni-doğanların başlangıç resusitasyonlarında % oksijen kullanılmalıdır.
Zamanında doğan bazı yenidoğanlarda, başlangıçta balon-maske uygulanırken kısa süreli 30–35 cmH2O şişme basıncı kullanılarak ak-ciğerleri genişletmek gerekebilir. Pek çok erken doğan bebek için 20–25 cmH2O’luk başlangıç ventilasyon basıncı yeterli olmaktadır. 20 cmH2O’luk idame şişme basıncı genellikle yeterli olup aşırı şişmeyi en-geller. Aşırı şişme basıncı pnömotoraksa neden olarak resusitasyonu ciddi şekilde aksatır.
Yeterli balon-maske ventilayonu varlığı açısından göğsün yeterli kalkıp kalkmadığı görsel olarak kontrol edilir. Balon-maske ventilasyo-nu ile yapılan başarılı resusitasyon sonucunda kalp hızı dakikada vurunun üzerine çıkar, renk ve kas tonusu düzelir ve nabız oksimetre ve/veya kan gazı analizi ile ölçülen oksijen satürasyonu normale döner.
Yeterli ventilasyon sağlanması için akım-şişme balonları, kendi kendine şişen torbalar veya T-parça resusitatör gibi çeşitli araçlar bu-lunmaktadır. Genellikle, daha iyi şişme basıncı kontrolü sağladıkların-dan akım-şişme torbaları tercih edilmektedir. Destek hava ya da oksi-jen bulunmadığında kendi kendine şişen torbalar daha üstündür. Kendi kendine şişen torbalar kullanıldığında dikkatli olunmalıdır çünkü aşırı basınç uygulandığında ambunun basınç tahliye vanası zarar görebilir. T-parça resusitatörlerinin her bir yapay solunum esnasında sabit basınç verme avantajları bulunmaktadır.
Laringeal girişe oturan laringeal maskeler sıklıkla daha büyük has-talarda kullanılmaktadırlar ve büyük yenidoğanlarda da etkili olurlar. Ne var ki, yenidoğanda pek endike olmazlar ve preterm yenidoğanlarda kullanımlarına dair bilgilerimiz çok azdır. Endotrakeal Entübasyon • Girişimin Amacı: Balon-maske ventilasyo-nu ile düzelme sağlanamadığı durumlarda endotrakeal entübasyon ve ventilasyon endikedir. Yenidoğanda endotrakeal entübasyon için ola-sı diğer endikasyonlar; (1) mekonyumun trakeal aspirasyonu (yukarı-da Mekonyum bölümünde tartışıldığı gibi), (2) eş zamanlı göğüs bası-sı ihtiyacı, (3) endotrakeal ilaç uygulaması, (4) bilinen ya da şüpheli do-ğumsal diyafragma fıtığı (göğse yerleşmiş mide/bağırsakların şişmesini engellemek için) ve (5) aşırı düşük doğum ağırlığı ( gramın altı).4
Malzeme Yenidoğanın öngörülen gebelik yaşı ve/veya fetal ağırlığı-na göre iki farklı ebatta endotrakeal tüp hazırlanır (Tablolar 14–3 ve 14–4). Opak ve konik uçlu endotrakeal tüpler kullanılmamalıdır. Opak tüpler, tüpün trakeaya doğru yerleştirildiğinin göstergesi olan soluk bu-harının görülmesini ve özefagusa yanlış yerleştirildiğinde gelecek olan
TABLO Endotrakeal Tüp Boyutunun Seçimi
TABLO Laringoskop Malzemelerinin Seçimi
Tüpün Boyutu (mm) Ağırlık (gram) Gebelik yaşı (hafta) < < – 28– – 34– > >38
Tüp Büyüklüğü/Gebelik Yaşı (hafta)
Laringoskop Blade Numarası
Aspirasyon Kateteri Büyüklüğü
/<28 Miller 0 5F ya da 6F
/28–34 Miller 0 6F ya da 8F
/34–38 Miller 0 8F
–/>38 Miller 0–1 8F ya da 10F
77BÖLÜM Yenidoğan Resusitasyonu
Seçilecek volüm genişletici sıvı normal serum fizyolojiktir. Çoğu durumda, başlangıç tedavisi olarak 5–10 dakika içinde 10 mL/kg yavaş puşe önerilir. Eğer belirgin kan kaybından şüpheleniliyorsa (aşırı kana-manın gözlendiği abrupsiyo plasenta gibi durumlarda) 20 ml/kg verile-bilir. Eğer akut kan kaybından şüpheleniliyorsa, hacim genişletmek için en mükemmel seçim 0 Rh (-) kandır. Preterm yenidoğanlarda hızlı ha-cim genişletmekten kaçınılmalıdır çünkü büyük bir intrakraniyal kana-ma gelişme olasılığını arttırabilir.
İLAÇLARBakınız Tablo 14–5.
EPİNEFRİNAsistoli durumunda ya da 30 saniyenin üzerinde etkili % oksi-jen destekli ventilasyona ve göğüs basısına rağmen kalp hızı dakikada 60’ın altında ise endikedir. Epinefrinin önerilen dozu IV püse olarak ’lik solüsyondan – mg/kg’dır (– mL/kg). İlacın dolaşıma katıldığından emin olmak için İV epinefrin uygulamasından sonra normal serum fizyolojik gönderilir. Gerekli görülürse her 5 daki-kada bir epinefrin tekrar edilebilir. Standart dozdan daha etkili olmadı-ğından, kalp ve beyinde hasar yaratabileceğinden ötürü yüksek doz epi-nefrin önerilmemektedir.
Endotrakeal epinefrin ancak damar yolu açılana kadar iyi bir se-çenek olarak kullanılabilir. Endotrakeal epinefrinin önerilen dozu ’lik solüsyondan – mg/kg’dır (– mL/kg). Daha iyi sistemik emilim sağlamak için endotrakeal epinefrin uygulamasın-dan sonra birkaç pozitif basınçlı solunum yaptırılmalıdır.
SODYUM BİKARBONATResusitasyon esnasında çok erkenden sodyum bikarbonat uygulanması özellikle yetersiz bir şekilde ventile olan yenidoğanlarda tartışmalıdır.6 Yeterli ventilasyon sağlandıktan sonra, 2–4 mL/kg denk gelecek şekilde %’lik solüsyondan 1–2 mEq/kg verilebilir. Böylece, pulmoner vas-küler konstriksiyon ve asidozun yarattığı negatif kronotropik etki en-gellenir. İyileşme ile ilgili karar hem klinik kanaat hem de kan gazı ana-lizi ile verilir.
Yenidoğanın akciğerleri yeterli ventile olmadığı durumda sodyum bikarbonat uygulanırsa daha ileri CO2 retansiyonuna neden olunabilir. Yeterli ventilasyon sağlandığında CO2 başarılı bir şekilde akciğerlerden uzaklaştırılabilir.
NALOKSONBir opioid antagonisti olan nalokson şu iki durumu birden karşılayan ye-nidoğanlarda solunum depresyonunu tersine çevirmek için endikedir: (1)
ferior vena cava içindedir (Şekil 14–3). Bu pozisyonu alabilmek için, ksifoidden umbilikusa kadar olan mesafe ölçülüp 1–2 cm eklenir ya da tüm vücut uzunluğu ölçülür, 6’ya bölünür ve 1–2 cm eklenir. Hasta re-susite edildikten sonra kateterin yeri X-ray grafi ile doğrulanabilir.
Eğer monitörizasyon amaçlı umbilikal katater yerleştirilmiş ise, ka-taterin son yeri ya T6-T10 (üst çizgi) arasında ya da L2-L4 (alt çizgi) ara-sında olmalıdır. Üst çizgiye yerleştirmek için tüm vücut uzunluğu öl-çülür, 3’e bölünür ve 1–2 cm eklenir ya da omuzdan umbilikusa kadar olan mesafe ölçülür ve 1–2 cm eklenir. Volüm Genişletilmesi Doğumda hipovolemi ve/veya anemi; plasen-ta previa, abrupsiyo plasenta, fetomaternal transfüzyon ya da umbilikal kan akımının obstrüksiyonuna (örn. tıkanma ya da kordun çok erken kesilmesi) bağlı normal plasental transfüzyonun olmaması neticesinde ortaya çıkabilir. Nadir de olsa, yenidoğanda iç kanamaya bağlı ciddi kan kaybı da görülebilir. Yenidoğanda hipoperfüzyonun klinik göstergele-ri yavaş kapiller geri dolum (normali 1–2 saniyedir), zayıf nabızlar, so-luk renk, solunum zorluğu ve hipotonidir. Hipotansiyon erken dönem-de çok bariz olmayabilir.
Şekil A. Bir umblikal kateter yerleştirmek. B. Umblikal venöz kateterin yerinin doğ-rulanması. Röntgen sonuçları biliniyorsa gerekli ise kateter tekrar yerleştirilmelidir.
Ven Arter
A
B
TABLO Resusitasyon İlaçları/Sıvılarıİlaç/Sıvı Doz Konsantrasyon Uygulama yolu Volüm genişletme (%’luk Serum Fizyolojik/O Rh (-) tam kan)
10–20 mL/kg %’luk Serum Fizyolojik
İV/İO
Epinefrin (iv) – mg/kg (=– mL/kg)
, İV (tercih edilen); İO
Epinefrin (en-dotrakeal)
– mg/kg (=–1 mL/kg)
, Endotrakeal; İO
Sodyum bikarbonat 1–2 mEq/kg % solüsyon (= mEq/mL)
İV /İO
Nalokson mg/kg miligram/mL İV /İM/İOGlikoz infüzyonu 2 mL/kg %10 Dekstroz İV puşe/İO
Note: IV drug administration is preferred when possible. Abbreviation: NS= normal saline.
Tintinalli Acil Tıp
Kapsamlı Bir Çalışma Kılavuzu
Dokuzuncu Baskı
Baş Editör
Judith E. Tintinalli, MD, MS
Professor
Department of Emergency Medicine
Adjunct Professor, Department of Health Policy and Administration
Adjunct Professor, Medical Journalism, School of Journalism and Mass Communications
University of North Carolina
Chapel Hill, North Carolina
Clinical Professor
Department of Osteopathic Medical Specialties
Michigan State University
College of Osteopathic Emergency Medicine
East Lansing, Michigan
Yardımcı Editörler
O. John Ma, MD
Professor
Department of Emergency Medicine
Oregon Health & Science University
Portland, Oregon
Joseph Stephan Stapczynski, MD
Professor, Department of Emergency Medicine
Scholarly Projects Advisor
University of Arizona College of Medicine – Phoenix
Professor, Affiliate Faculty
Department of Emergency Medicine
Creighton University School of Medicine
Phoenix, Arizona
Serkan Emre Eroğlu (Baş Editör)
Donald M. Yealy, MD
Chair, Department of Emergency Medicine
University of Pittsburgh/University of Pittsburgh Physicians
Senior Medical Director, Health Services Division, UPMC
Professor of Emergency Medicine, Medicine, and Clinical and
Translational Sciences
University of Pittsburgh School of Medicine
Pittsburgh, Pennsylvania
David M. Cline, MD
Professor and Director of Departmental Research
Department of Emergency Medicine
Wake Forest School of Medicine
Winston-Salem, North Carolina
Çeviri Editörleri
Garth D. Meckler, MD, MSHS
Associate Professor and Division Head
Pediatric Emergency Medicine
University of British Columbia/BC Children’s Hospital
Vancouver, British Columbia
Stephen H. Thomas, MD, MPH
Senior Lecturer in Emergency Medicine
Barts and The London School of Medicine and Dentistry
Queen Mary University of London
London, United Kingdom
Professor and Chairman of Emergency Medicine
Hamad General Hospital and Weill Cornell
Medical College in Qatar Doha, Qatar
Ayhan Özhasenekler (Baş Editör)
Mehmet Ali Aslaner Murat Çetin Neşe Çolak
Mehmet Ali Karaca Filiz Baloğlu Kaya Erkman Sanrı
İçindekiler
Yazarlar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Farmakoloji Eleştirmenleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Önsöz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xlv
Çeviri Editörlerinin Önsözü. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Çevirenler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
xvii
xliii
xlvii
xlix
KISIM 1 Hastane Öncesi Bakım 1
1 Acil Sağlık Hizmetleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
C. Crawford Mechem
Çeviri: Betül Akbuğa Özel
2 Hastane Öncesi Ekipman. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
Brett Boggust, Andy Boggust
Çeviri: Burak Bekgöz
3 Havadan Tıbbi Nakil. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Keith C. Stone, Stephen H. Thomas
Çeviri: Çağdaş Yıldırım
4 Kitlesel Toplantılar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Asa M. Margolis, Michael G. Millin
Çeviri: Fatih Tanrıverdi
KISIM 2 Afet Yönetimi 19
5 Afetlere Hazırlık. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
Robert G. Hendrickson, B. Zane Horowitz
Çeviri: Murat Ersel
6 Doğal Afetler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
Lisa D. Mills, Trevor J. Mills
Çeviri: Fatih Ahmet Kahraman
7 Bombalama, Patlama ve Ezilme Yaralanmaları. . . . . . . . . . . . . 30
Michael J. Bono, Pinchas (Pinny) Halpern
Çeviri: Mehmet Ergin
8 Kimyasal Afetler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
B. Zane Horowitz, Robert G. Hendrickson
Çeviri: Afşin Emre Kayıpmaz, Uğur Bilgay Kaya
9 Biyoterörizm. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
Joe Suyama
Çeviri: Nazlı Görmeli Kurt
10 Radyasyon Yaralanmaları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
Annette M. Lopez, Jennifer A. Stephani
Çeviri: Agit Akgül
KISIM 3 Resusitasyon 53
11 Ani Kardiyak Ölüm. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
Joseph P. Ornato
Çeviri: Özlem Yiğit
12 Travma Dışı Şokta Yaklaşım. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
Bret A. Nicks, John P. Gaillard
Çeviri: Cem Ertan
13 Travmatik Şoka Yaklaşım. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
David M. Somand, Kevin R. Ward
Çeviri: İshak Şan, Burak Bekgöz
14 Allerji ve Anafilaksi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
Brian H. Rowe, Brian Grunau
Çeviri: Cüneyt Ayrık, Oktay Usluer
15 Asit Baz Bozuklukları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
Gabor D. Kelen, David M. Cline
Çeviri: Pınar Yeşim Akyol
16 Kan Gazları, Pulse Oksimetre ve Kapnografi. . . . . . . . . . . . . . 78
Casey M. Glass
Çeviri: Neslihan Yücel, Ömer Faruk Solgun
17 Sıvılar ve Elektrolitler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
Roberta Petrino, Roberta Marino
Çeviri: Murat Orak, Abdullah Şen
18 Kardiyak Ritim Bozuklukları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
William J. Brady, George F. Glass III
Çeviri: Seda Dağar
19 Antiaritmikler ve Antihipertansiflerin Farmakolojisi. . . . . . . . .
Sara Haney Shields, Rachel M. Holland, Benjamin Small
Çeviri: Mehmet Üstündağ, Abdullah Şen
20 Vazopressörler ve İnotropların Farmakolojisi. . . . . . . . . . . . .
Sara Haney Shields, Rachel M. Holland
Çeviri: Ayhan Özhasenekler, Murat Genç
21 Hiperbarik Oksijen Tedavisi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tracy Leigh LeGros, Heather Murphy-Lavoie
Çeviri: Sinan Genç
KISIM 4 Resüsitatif Girişimler
22 Temel Kardiyopulmoner Resüsitasyon. . . . . . . . . . . . . . . .
Maite Anna Huis in’t Veld, Jon Mark Hirshon
Çeviri: Ahmet Burak Oğuz
23 Defibrilasyon ve Elektriksel Kardiyoversiyon. . . . . . . . . . . . .
Marcus E.H. Ong, Benjamin S.H. Leong, Yih Yng Ng
Çeviri: Selçuk Coşkun
vii
viii
İçindekiler
24 Kardiyak Resüsitasyon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Brit Long, Alex Koyfman, Venkataraman Anantharaman, Swee Han Lim,
Marcus E. H. Ong, Tan Boon Kiat Kenneth, James E. Manning
Çeviri: Önder Limon
25 Gebelikte Resüsitasyon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Boyd D. Burns, Emily C.S. Fisher
Çeviri: Ahmet Ak
26 Post Kardiyak Arrest Sendrom. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Benjamin S. Abella, Bentley J. Bobrow
Çeviri: Ayça Koca
27 Resusitasyonun Etik Konuları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Catherine A. Marco
Çeviri: M. Ferudun Çelikmen
28 Non-invaziv Havayolu Yönetimi ve Supraglottik Havayolları. . . . .
Jestin N. Carlson, Henry E. Wang
Çeviri: Erkan Göksu
29A Trakeal Entübasyon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Henry E. Wang, Jestin N. Carlson
Çeviri: Melih Çamcı
29B Mekanik Ventilasyon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Skyler Lentz, Patricia Ruth Atchinson, Matthew A. Roginski
Çeviri: İsmail Erkan Aydın
30 Cerrahi Havayolu Yönetimi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Keith Murray, Alanna C. Peterson, Donald M. Yealy
Çeviri: Bülent Erbil
31 Vasküler Girişim. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Chris Wyatt
Çeviri: Gültekin Kadı
32 Hemodinamik İzlem. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bachar Hamade, David T. Huang
Çeviri: Hüseyin Mutlu, İsmet Parlak
33 Kalp Pili ve İmplante Edilebilir Defibrilasyon. . . . . . . . . . . . .
Swee Han Lim, Wee Siong Teo, Venkataraman Anantharaman
Çeviri: Latif Duran
34 Perikardiyosentez. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Carolyn K. Synovitz, Eric J. Brown
Çeviri: Celal Katı
KISIM 5 Analjezi, Anestezi ve Prosedürel Sedasyon
35 Akut Ağrı Yönetimi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
James Ducharme
Çeviri: Muhiddin Serkan Yılmaz, Hakan Oğuztürk
36 Lokal ve Bölgesel Anestezi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Michael A. Gibbs, Teresa Wu
Çeviri: Cahfer Güloğlu, Hasan Mansur Durgun
37 Yetişkinlerde Prosedürel Sedasyon ve Analjezi. . . . . . . . . . . .
Justin G. Myers, Jennifer Kelly
Çeviri: Tanzer Korkmaz
38 Kronik Ağrı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
David M. Cline
Çeviri: Tuğba Atmaca Temrel
KISIM 6 Yara Yönetimi
39 Yara Değerlendirilmesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Adam J. Singer, Judd E. Hollander
Çeviri: Cem Şimşek
40 Yara Hazırlığı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Adam J. Singer, Judd E. Hollander
Çeviri: Mustafa Sabak
41 Yara Kapama. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Adam J. Singer, Judd E. Hollander
Çeviri: Emin Gökhan Gencer
42 Yüz ve Saçlı Deri Laserasyonları. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wendy C. Coates
Çeviri: Beliz Öztok Tekten
43 Kol, Önkol ve El Laserasyonları. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Moira Davenport
Çeviri: Serkan Bilgin
44 Uyluk, Bacak ve Ayak Lesarasyonları. . . . . . . . . . . . . . . .
Moira Davenport
Çeviri: Kaan Çelik
45 Yumuşak Dokuda Yabancı Cisimler. . . . . . . . . . . . . . . . .
Richard Lammers, Joshua Mastenbrook
Çeviri: Hüseyin Şahin
46 Delici Yaralanmalar ve Isırıklar. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
James Quinn
Çeviri: Ayça Açıkalın Akpınar
47 Onarım Sonrası Yara Bakımı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Adam J. Singer, Judd E. Hollander, Joseph Stephan Stapczynski
Çeviri: Bedia Gülen, Eren Göktuğ Yönetci
KISIM 7 Kardiyovasküler Hastalık
48 Göğüs Ağrısı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lane M. Smith, Simon A. Mahler
Çeviri: Özgür Karcıoğlu
49 Akut Koroner Sendromlar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Deborah B. Diercks, Judd E. Hollander
Çeviri: Mutlu Kartal
50 Kardiyojenik Şok. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
David E. Manthey, Bret A. Nicks
Çeviri: Cuma Yıldırım
51 Düşük Olasılıklı Akut Koroner Sendrom. . . . . . . . . . . . . . .
Kathleen Hosmer, Chadwick D. Miller
Çeviri: Vahide Aslıhan Durak
52 Senkop. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Venkatesh Thiruganasambandamoorthy, James Quinn
Çeviri: Arif Onur Eden
53 Akut Kalp Yetmezliği. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Alan B. Storrow, Brian Bales, Sean P. Collins
Çeviri: Yusuf Yürümez, Necip Gökhan Güner
54 Valvüler Aciller. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
William D. Alley
Çeviri: Murat Pekdemir
55 Kardiyomiyopatiler ve Perikardiyal Hastalık. . . . . . . . . . . .
Manpreet Singh, James T. Niemann
Çeviri: Elif Yaka
İçindekiler
ix
56 Pulmoner Emboliyi Kapsayan Venöz Tromboemboliler. . . . . . .
Jeffrey A. Kline
Çeviri: Muhammet Fatih Beşer
57 Sistemik Hipertansiyon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Brigitte M. Baumann
Çeviri: Suna Eraybar Atmaca, Mehtap Bulut
58 Pulmoner Hipertansiyon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
John C. Greenwood, Michael Winters
Çeviri: Elif Öztürk İnce
59 Aort Diseksiyonu ve İlişkili Aort Sendromları. . . . . . . . . . . .
Gary A. Johnson, Louise A. Prince
Çeviri: İbrahim İkizceli, Yonca Senem Akdeniz
60 Anevrizmal Hastalık. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Louise A. Prince, Gary A. Johnson
Çeviri: Özlem Köksal
61 Arteryel Tıkanıklık. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
David Carr, Anna K. Nowacki
Çeviri: Fatma Özdemir
KISIM 8 Pulmoner Hastalıklar
62 Solunum Sıkıntısı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Joseph Stephan Stapczynski
Çeviri: Ataman Köse
63 Hemoptizi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Troy Christian Sims
Çeviri: Fatma Sarı Doğan
64 Akut Bronşit ve Üst Solunum Yolu Enfeksiyonları. . . . . . . . . .
Cedric W. Lefebvre
Çeviri: Halil Doğan
65 Toplum Kökenli Pnömoni, Aspirasyon Pnömonisi ve Enfeksiyöz
Olmayan Pulmoner İnfiltrasyonlar. . . . . . . . . . . . . . . . .
Eric Anderson, Simone French, Gerald E. Maloney
Çeviri: Doğaç Niyazi Özüçelik
66 Akciğer Ampiyemi ve Apsesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sharon E. Mace, Eric Anderson
Çeviri: Akkan Avcı
67 Tüberküloz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Brit Long, Alex Koyfman
Çeviri: Begüm Üzer
68 Pnömotoraks. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bret A. Nicks, David E. Manthey
Çeviri: Zerrin Defne Dündar
69 Akut Astım ve Status Astmatikus. . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tadahiro Goto, Kohei Hasegawa
Çeviri: Mustafa Emin Çanakçı
70 Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı. . . . . . . . . . . . . . . . .
Craig G. Bates
Çeviri: Mustafa Yılmaz
KISIM 9 Gastrointestinal Rahatsızlıklar
71 Akut Karın Ağrısı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
David A. Masneri, Mary Claire O’Brien
Çeviri: Hakan Topaçoğlu
72 Bulantı ve Kusma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bophal Sarha Hang, Jeffrey S. Ditkoff, Alex Koyfman, Brit Long
Çeviri: Seyran Bozkurt Babuş
73 İshal ile Seyreden Hastalıklar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nicholas E. Kman, Howard A. Werman, Sarah M. Greenberger
Çeviri: Nezihat Rana Dişel
74 Kabızlık. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Shawn R. Wassmuth, Elizabeth C. Oehler
Çeviri: Sıla Şadıllıoğlu
75 Üst Gastrointestinal Kanama. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Christopher M. Ziebell, Andrew D. Kitlowski,
Janna Welch, Phillip Friesen
Çeviri: Musa Adanç
76 Alt Gastrointestinal Kanama. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bruce Lo
Çeviri: Özge Ecmel Onur
77 Özefageal Aciller. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Michael J. Bono
Çeviri: Süleyman Gökhan Kara
78 Peptik Ülser Hastalığı ve Gastrit. . . . . . . . . . . . . . . . . .
Angela M. Bogle, Matthew C. Gratton
Çeviri: İsmail Tayfur, Hande Akbal Kahraman
79 Pankreatit ve Kolesistit. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bart Besinger, Christine R. Stehman
Çeviri: Şükrü Gürbüz, Ömer Faruk Solgun
80 Karaciğer Hastalıkları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Susan R. O’Mara, Lauren Wiesner
Çeviri: Çiğdem Özpolat
81 Akut Apandisit. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
E. Paul DeKoning
Çeviri: Yunus Karaca
82 Divertikülit. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Autumn Graham
Çeviri: Emre Salçın
83 Barsak Obstrüksiyonu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Timothy G. Price
Çeviri: Kerem Ali Kabaroğlu
84 Herniler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Don Byars, Turan Kayagil
Çeviri: Atakan Savrun
85 Anorektal Hastalıklar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Jeremy G. Berberian, Brian E. Burgess
Çeviri: Haldun Akoğlu
86 Gastrointestinal Girişimler ve Ekipmanlar. . . . . . . . . . . . .
Michael D. Witting
Çeviri: Serkan Emre Eroğlu
87 Genel Cerrahi Girişimlerin Komplikasyonları. . . . . . . . . . . .
Edmond A. Hooker
Çeviri: Tuba Cimilli Öztürk
x
İçindekiler
KISIM 10 Renal ve Genitoüriner Rahatsızlıklar
88 Akut Böbrek Hasarı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Richard Sinert, Peter R. Peacock, Jr.
Çeviri: Abdullah Şen
89 Rabdomiyoliz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Francis L. Counselman
Çeviri: Sezgin Sarıkaya
90 Son Dönem Böbrek Hastalığı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
J. Hayes Calvert, David M. Cline
Çeviri: Can Aktaş, Elifnur Erdem
91 İdrar Yolu Enfeksiyonları ve Hematüri. . . . . . . . . . . . . . .
Kim L. Askew
Çeviri: Mahmut Yaman
92 Akut İdrar Retansiyonu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
David E. Manthey, David J. Story
Çeviri: Gülhan Kurtoğlu Çelik, Safa Dönmez
93 Erkek Genital Problemleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Jonathan E. Davis
Çeviri: İsmail Ağı
94 Ürolojik Taş Hastalıkları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
David E. Manthey, Bret A. Nicks
Çeviri: Volkan Arslan
95 Ürolojik Prosedürler ve Cihazların Komplikasyonları. . . . . . . .
Elaine B. Josephson, Benjamin Azan
Çeviri: Evrim Gül
KISIM 11 Obstetrik ve Jinekoloji
96 Anormal Uterin Kanama. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bophal Sarha Hang
Çeviri: Özgür Tatlı
97 Hamile Olmayan Kadınlarda Karın ve Pelvik Ağrı. . . . . . . . . .
Melanie Heniff, Heather R.B. Fleming
Çeviri: Onur İncealtın
98 Ektopik Gebelik ve Gebeliğin İlk 20 Haftasındaki Aciller. . . . . .
Heather A. Heaton
Çeviri: Ayhan Sarıtaş, Ekrem Taha Sert
99 Gebelikte Komorbid Hastalıklar. . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lori J. Whelan
Çeviri: Damla Anbarlı Metin
Gebeliğin Haftasından Sonra ve Peripartum Dönemde
Maternal Aciller. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Janet S. Young
Çeviri: Ayhan Aköz
Acil Doğum. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sarah Elisabeth Frasure, Kathleen Kerrigan
Çeviri: Zeynep Çakır
Vulvovajinit. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ciara J. Barclay-Buchanan, Melissa A. Barton
Çeviri: Emir Ünal
Pelvik İnflamatuar Hastalık. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Brian Weiss, Suzanne M. Shepherd
Çeviri: Selda Kıdak Özkaya
Meme Hastalıkları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bophal Sarha Hang
Çeviri: Aysel Begüm Yılmaz
Jinekolojik Girişimlerin Komplikasyonları. . . . . . . . . . . . .
Nikki M. Binz
Çeviri: Şebnem Şakar Halaç
KISIM 12 Pediatri
Çocukların Acil Bakımı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Garth D. Meckler
Çeviri: Ebru Akoğlu
Yenidoğan ve Çocuk Nakli. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Daniel G. Ostermayer
Çeviri: Uğur Özkula
Yenidoğan Resüsitasyonu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Marc F. Collin
Çeviri: Ahmet Baydın, Ali Kemal Erenler
Çocukların Resüsitasyonu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
William E. Hauda, II
Çeviri: Ayşegül Bayır
Pediatrik Travma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Genevieve Ernst
Çeviri: Yusuf Ali Altuncı, Büşra Sapmaz
Çocuklarda Minör Kafa Travması ve Beyin Sarsıntısı. . . . . . . .
Paul M.A. Korn, Franz Babl
Çeviri: Özge Duman Atilla
Bebeklerde ve Çocuklarda Servikal Omurga Yaralanması. . . . . .
Julie C. Leonard
Çeviri: Togay Evrin
Bebeklerin ve Çocukların Entübasyonu ve Ventilasyonu. . . . . .
Matthew L. Hansen, Carl Eriksson
Çeviri: Yenal Karakoç
Bebeklerde ve Çocuklarda Vasküler Erişim. . . . . . . . . . . . .
Matthew L. Hansen
Çeviri: Songül Araç
Bebekler ve Çocuklarda Ağrı Yönetimi ve Girişimsel Sedasyon. . .
Samina Ali, Naveen Poonai
Çeviri: Selcan Enver Dinç
Yenidoğan Acilleri ve Yaygın Yenidoğan Sorunları. . . . . . . . .
Quynh H. Doan, Deepak S. Manhas
Çeviri: Servan Kara
Kısa Sürede Düzelen Açıklanamayan Olaylar ve Belirgin
Yaşamı Tehdit Eden Durumlar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ilene Claudius, Joel Tieder
Çeviri: Serkan Yılmaz
Ani Bebek Ölümü Sendromu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Erik Akopian, Ilene Claudius, Joel Tieder
Çeviri: Derya Abuşka
Bebeklerde ve Çocuklarda Ateş ve Ciddi Bakteriyel Hastalık. . . .
David M. Rodriguez, Jo-Ann O. Nesiama, Vincent J. Wang
Çeviri: Pakize Gözde Gök
İçindekiler
xi
Bebeklerde ve Çocuklarda Menenjit. . . . . . . . . . . . . . . .
Amy Levine
Çeviri: Çağlar Kuas
Bebeklerde ve Çocuklarda Kulak ve Mastoid Hastalıkları. . . . . .
Carmen M. Coombs
Çeviri: Ezgi Şeker Eren
Bebeklerde ve Çocuklarda Göz Acilleri. . . . . . . . . . . . . . .
Janeva Kircher, Andrew Dixon
Çeviri: Serkan Şahin
Bebeklerde ve Çocuklarda Burun ve Sinüs Hastalıkları. . . . . . .
Joanna S. Cohen, Dewesh Agrawal
Çeviri: Yunus Emre Arık, Neva Öztürker
Bebeklerin ve Çocukların Ağız ve Boğaz Hastalıkları. . . . . . . .
Derya Caglar, Richard Kwun
Çeviri: Can Özen
Bebeklerde ve Çocuklarda Boyun Kitleleri. . . . . . . . . . . . .
Charles E.A. Stringer, Vikram Sabhaney
Çeviri: Selin Tezel
Bebekler ve Çocuklarda Stridor ve Salya Akması. . . . . . . . . .
Rushi R. Parikh, Craig J. Huang
Çeviri: Suat Zengin
Bebeklerde ve Çocuklarda Hırıltı. . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gabrielle Freire, Allan Evan Shefrin, Roger Zemek
Çeviri: Ali Batur
Bebeklerlerde ve Çocuklarda Pnömoni. . . . . . . . . . . . . . .
Kevin M. Overmann, Todd A. Florin
Çeviri: Çağrı Serdar Elgörmüş
Konjenital ve Kazanılmış Pediatrik Kalp Hastalıkları. . . . . . . .
Esther L. Yue, Garth D. Meckler
Çeviri: Müge Günalp, Emre Öner
Çocuklarda Senkop, Disritmi ve EKG Yorumlanması. . . . . . . . .
Andrew Dixon
Çeviri: Ayfer Keleş
Bebeklerde ve Çocuklarda Kusma, İshal ve Dehidratasyon. . . . .
Stephen B. Freedman, Jennifer Thull-Freedman
Çeviri: Süveyda Yeşilaras
Bebeklerde ve Çocuklarda Sıvı ve Elektrolit Tedavisi. . . . . . . .
Melissa Chan, Paul Enarson
Çeviri: Gül Pamukçu Günaydın
Bebeklerde ve Çocuklarda Akut Karın Ağrısı. . . . . . . . . . . .
Ross J. Fleischman
Çeviri: Neşe Nur User
Bebeklerde ve Çocuklarda Gastrointestinal Kanamalar. . . . . . .
Sarah M. Reid
Çeviri: Ömer Levent Avşaroğulları
Bebeklerde ve Çocuklarda İdrar Yolu Enfeksiyonu. . . . . . . . .
Benetta Chin, Sim Grewal
Çeviri: Nurdan Acar
Çocuklarda Ürolojik ve Jinekolojik Rahatsızlıklar. . . . . . . . . .
Deborah R. Liu
Çeviri: Ramazan Sabırlı
Çocuklarda Böbrek Acilleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Andrew Dixon, Brandy Stauffer
Çeviri: Engin Özakın
Bebeklerde ve Çocuklarda Nöbetler. . . . . . . . . . . . . . . .
Maija Holsti
Çeviri: Emre Karslı
Çocuklarda Baş Ağrısı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
David Sheridan, Garth D. Meckler
Çeviri: Ömer Salt
Çocuklarda Bilinç Durum Değişikliği. . . . . . . . . . . . . . . .
Melisa S. Tanverdi, Sarah A. Mellion
Çeviri: Süleyman Türedi, Sinan Paslı
Pediatrik Ortopedik Aciller. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kathy Boutis
Çeviri: Bengü Şero
Bebeklerde ve Çocuklarda Döküntüler. . . . . . . . . . . . . . .
Michael Nguyen, Amy L. Dunn
Çeviri: Alten Oskay
Çocuklarda Orak Hücre Hastalığı. . . . . . . . . . . . . . . . . .
John P. Marshall
Çeviri: Emine Yüzbaşıoğlu
Bebeklerde ve Çocuklarda Hematolojik Aciller. . . . . . . . . . .
Jessica A. Bailey, Megan Mickley
Çeviri: Süha Türkmen
Bebeklerde ve Çocuklarda Onkolojik Aciller. . . . . . . . . . . . .
Jessica A. Bailey, Megan Mickley
Çeviri: Aynur Şahin, Vildan Özer
Bebeklerde ve Çocuklarda Metabolik Aciller. . . . . . . . . . . .
Nadeem Qureshi, Irene A. Oriaifo
Çeviri: Nurşah Başol
Çocuklarda Diyabet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Adam E. Vella
Çeviri: Filiz Baloğlu Kaya
Özel Sağlık Hizmeti İhtiyacı Olan Çocuklar. . . . . . . . . . . . .
Thomas Abramo, Nicholas W. Porter, Samuel T. Selby
Çeviri: M. Evvah Karakılıç
Çocuklarda Davranışsal Bozukluklar. . . . . . . . . . . . . . . .
Quynh H. Doan, Tyler R. Black
Çeviri: Nurettin Özgür Doğan
Çocuk İstismarı ve İhmali. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Margaret Colbourne, Michelle Clarke
Çeviri: Ahmet Demircan, Secdegül Coşkun Yaş
KISIM 13 Enfeksiyon Hastalıkları
Sepsis. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Michael A. Puskarich, Alan E. Jones
Çeviri: İsa Kılıçaslan
Yumuşak Doku Enfeksiyonları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Elizabeth W. Kelly
Çeviri: Fikret Bildik
xii
İçindekiler
Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar. . . . . . . . . . . . . . . . .
Karen D. Serrano
Çeviri: Melih İmamoğlu
Ciddi Viral Enfeksiyonlar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sukhjit S. Takhar, Greg Moran
Çeviri: Yavuz Katırcı
İnsan İmmün Yetmezlik Virüs Enfeksiyonu. . . . . . . . . . . . .
Catherine A. Marco, Kamna S. Balhara, Richard E. Rothman
Çeviri: Mehmet Akif Karamercan
Endokardit. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Daniel Saul Brenner, Catherine A. Marco, Richard E. Rothman
Çeviri: Davut Kaplan
Tetanoz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Alan X. You, Donna L. Carden, Joel Moll
Çeviri: M. Murat Yazıcı
Kuduz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zachary I. Willis, David J. Weber
Çeviri: Nalan Gökçe Çelebi Yamanoğlu, Adnan Yamanoğlu
Sıtma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Malcolm E. Molyneux
Çeviri: Hayri Ramadan
Gıda ve Su Kaynaklı Hastalıklar. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lane M. Smith, Simon A. Mahler
Çeviri: Özlem Bilir
Zoonotik Enfeksiyonlar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bryan B. Kitch, John T. Meredith
Çeviri: Gökhan Ersunan
Küresel Gezginler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Shawn M. D’Andrea, Annelies De Wulf
Çeviri: Salahi Engin
Mesleki Maruziyetler, Enfeksiyon Kontrolü ve Standart Önlemler.
Charissa B. Pacella
Çeviri: Recep Dursun
KISIM 14 Nöroloji
Nörolojik Muayene. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
J. Stephen Huff, Andrew D. Perron
Çeviri: Hüseyin Avni Demir
Baş Ağrısı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Alex Koyfman, Brit Long
Çeviri: Cem Ayan
Spontan Subaraknoid ve İntraserebral Kanama. . . . . . . . . .
Anna M. Nelson, Caitlin A. Mase, O. John Ma
Çeviri: Şeyhmus Kaya
İnme Sendromları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Steven Go
Çeviri: Burcu Azapoğlu Kaymak
Bilinç Değişikliği ve Koma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
M. Kathryn Mutter, J. Stephen Huff
Çeviri: Semih Korkut, Şükrü Yorulmaz
Ataksi ve Yürüyüş Bozuklukları. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
J. Stephen Huff
Çeviri: Halil Emre Bilgiç, Kurtuluş Açıksarı
Baş Dönmesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Brian Goldman, Peter Johns
Çeviri: Tuğba Mamak
Erişkinlerde Nöbet ve Status Epileptikus. . . . . . . . . . . . . .
Josh Kornegay
Çeviri: Mustafa Ahmet Afacan, Bilge Kağan Sektioğlu
Akut Periferik Nörolojik Rahatsızlıklar. . . . . . . . . . . . . . .
Nachi Gupta, Phillip Andrus
Çeviri: Havva Şahin Kavaklı
Kronik Nörolojik Hastalıklar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tarina L. Kang, Tiffany M. Abramson
Çeviri: Alp Şener
Santral Sinir Sistemi ve Spinal Enfeksiyonlar. . . . . . . . . . . .
Mary E. Tanski, O. John Ma
Çeviri: Mehmet Koşargelir, Umut Özder
Santral Sinir Sistemi Girişimleri ve Cihazları. . . . . . . . . . . .
Jay G. Ladde
Çeviri: Serdar Özdemir
KISIM 15 Toksikoloji
Zehirlenen Hastaların Genel Yönetimi. . . . . . . . . . . . . . .
Shaun Greene
Çeviri: Abdullah Algın, Kaan Yusufoğlu
Siklik Antidepresanlar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Frank LoVecchio
Çeviri: Mehmet Ali Aslaner
Atipik ve Serotonerjik Antidepresanlar. . . . . . . . . . . . . . .
Frank LoVecchio, Erik G. Mattison
Çeviri: Şevki Hakan Eren
Monoamin Oksidaz İnhibitörleri. . . . . . . . . . . . . . . . . .
Frank LoVecchio
Çeviri: Mehmet Muzaffer İslam
Antipsikotikler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Michael Levine, Frank LoVecchio
Çeviri: Tanju Taşyürek
Lityum. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Anita Mudan, David H. Jang
Çeviri: A. Tuğrul Zeytin
Barbütiratlar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Chip Gresham, Frank LoVecchio
Çeviri: Oğuz Eroğlu, Turgut Deniz
Benzodiazepinler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dan Quan
Çeviri: Eşref Genç
Benzodiazepin Dışı Sedatifler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Frank LoVecchio
Çeviri: Onur Zorbozan
Alkoller. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Jennifer P. Cohen, Dan Quan
Çeviri: Ertuğrul Altınbilek
Opioidler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Jennifer S. Love, Jeanmarie Perrone
Çeviri: Özgür Çevrim, Abdullah Avlaç
İçindekiler
xiii
Kokain ve Amfetaminler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rachel S. Wightman, Jeanmarie Perrone
Çeviri: İrem Olcay Yılmaz
Halüsinojenler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Utsha Khatri, David H. Jang
Çeviri: Mehmet Okumuş
Salisilatlar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rachel Levitan, Frank LoVecchio
Çeviri: Mert Deringöz
Asetaminofen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rachel S. Wightman, Lewis S. Nelson
Çeviri: Şervan Gökhan, Anıl Burak Tülü
Nonsteroidal Anti-İnflamatuar İlaçlar. . . . . . . . . . . . . . .
Jonathan de Olano, Rana Biary
Çeviri: Sevilay Ünver
Metilksantinler ve Nikotin. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Chip Gresham, Daniel E. Brooks
Çeviri: Erdem Çevik, Aydın Cenk Güngör
Dijital Glikozitler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Michael Levine, Aaron Skolnik
Çeviri: Cem Oktay
Beta-Blokerler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Matthew K. Riddle, Christian Tomaszewski
Çeviri: Murat Yücel
Kalsiyum Kanal Blokerleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Clifford P. Masom, Christian Tomaszewski
Çeviri: İnan Beydilli, Mehmet Akif Karadaş
Antihipertansif Ajanlar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Frank LoVecchio, Dan Quan
Çeviri: Fevzi Yılmaz, Tayfun Anıl Demir
Antikonvülzanlar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Frank LoVecchio
Çeviri: Hasan Mansur Durgun
Demir. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Stephanie H. Hernandez, Lewis S. Nelson
Çeviri: Sinem Avcı
Hidrokarbonlar ve Uçucu Maddeler. . . . . . . . . . . . . . . . .
C. William Heise, Frank LoVecchio
Çeviri: Mahmut Taş
Kostik Alımlar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nicholas J. Connors, Wallace A. Carter
Çeviri: Nurullah Günay
Pestisidler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Shaun Greene
Çeviri: Müge Gülen
Antikolinerjikler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Frank LoVecchio
Çeviri: Murat Güzel
Metaller ve Metaloitler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Eddie Charles Michael Garcia, Lewis S. Nelson
Çeviri: Afşin İpekçi
Endüstriyel Toksinler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Chip Gresham, Frank LoVecchio
Çeviri: Kenan Ahmet Türkdoğan
Vitaminler ve Bitkisel Ürünler. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Michael Levine
Çeviri: Serkan Doğan
Antimikrobiyaller. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nicholas J. Connors, Wallace A. Carter
Çeviri: Sefer Özgür
Dishemoglobinemiler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Brenna M. Farmer, Lewis S. Nelson
Çeviri: Ramazan Köylü
KISIM 16 Çevresel Yaralanmalar
Soğuk Yaralanmaları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Michael T. Paddock
Çeviri: Burak Katipoğlu
Hipotermi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Douglas J.A. Brown
Çeviri: Buğra İlhan
Sıcak Acilleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Frank LoVecchio
Çeviri: Adil Emre Gezer
Isırıklar ve Sokmalar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Aaron Schneir, Richard F. Clark
Çeviri: Mehmet Ali Karaca
Yılan Isırığı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Richard C. Dart, Julian White
Çeviri: Şenol Ardıç
Deniz Canlıları Kaynaklı Travma ve Zehirlenmeler. . . . . . . . .
John J. Devlin, Kevin J. Knoop
Çeviri: Fatih Selvi
Dalış Rahatsızlıkları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Charlotte A. Sadler, Brian K. Snyder
Çeviri: Onur Karakayalı
Boğulma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Stephen John Cico, Linda Quan
Çeviri: Mevlüt Okan Aydın
Yüksek İrtifa Bozuklukları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Chris Davis, Kurt Power Eifling
Çeviri: Mehmet Oğuzhan Ay
Termal Yanıklar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
E. Paul DeKoning
Çeviri: Nalan Metin Aksu
Kimyasal Yanıklar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Anthony F. Pizon, Michael Lynch
Çeviri: Canan Akman
xiv
İçindekiler
Elektrik ve Şimşek Çarpması Yaralanmaları. . . . . . . . . . . . .
Caitlin Bailey
Çeviri: Avni Uygar Seyhan
Mantar Zehirlenmesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Anne F. Brayer
Çeviri: Halil Kaya
Zehirli Bitkiler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Betty Chen, Lewis S. Nelson
Çeviri: Gürkan Altuntaş
Karbon Monoksit. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gerald E. Maloney
Çeviri: Murat Çetin
KISIM 17 Endokrin Aciller
Tip 1 Diyabetes Mellitus. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nikhil Goyal, Adam Schlichting
Çeviri: Suphi Bahadırlı
Tip 2 Diyabetes Mellitus. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mohammad Jalili, Mahtab Niroomand
Çeviri: Gökhan Akdur, Okhan Akdur
Diyabetik Ketoasidoz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Andrew Nyce, Richard Byrne, Cary L. Lubkin, Michael E. Chansky
Çeviri: Ertuğ Günsoy, Aslıhan Yürüktümen
Ketoasidik Sendromlar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Debra Perina, William A. Woods
Çeviri: Özgür Bayar
Hiperozmolar Hiperglisemik Durum. . . . . . . . . . . . . . . .
Charles S. Graffeo
Çeviri: Önder Tomruk
Hipotiroidizm ve Miksödem Krizi. . . . . . . . . . . . . . . . . .
Alzamani Mohammad Idrose
Çeviri: Meltem Songür Kodik
Hipertirodizm ve Tiroid Fırtınası. . . . . . . . . . . . . . . . . .
Alzamani Mohammad Idrose
Çeviri: Adnan Bilge, Tevfik Güneş
Adrenal Yetmezlik. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Alzamani Mohammad Idrose
Çeviri: Gülçim Saraçoğlu
KISIM 18 Hematolojik ve Onkolojik Aciller
Anemi ve Polisitemi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Michael Billet, Robin R. Hemphill
Çeviri: Turgay Yılmaz Kılıç
Hemostaz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Stephen John Cico
Çeviri: Hızır Ufuk Akdemir
Edinsel Kanama Bozuklukları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Robert W. Shaffer, Sally A. Santen
Çeviri: Nesrin Gökben Beceren
Pıhtılaşma Bozuklukları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Jessie G. Nelson
Çeviri: Birdal Yıldırım, Kemal Gökçek
Hemofililer ve Von Willebrand Hastalığı. . . . . . . . . . . . . .
Jonathan A. “Drew” Clare, Robin R. Hemphill
Çeviri: Engin Deniz Arslan, Elif Çelikel
Orak Hücre Hastalığı ve Diğer Kalıtımsal Hemolitik Anemiler. . .
Brit Long, Alex Koyfman
Çeviri: Mücahit Avcıl
Edinilmiş Hemolitik Anemi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Laurie Ann Dixon, Robin R. Hemphill
Çeviri: Banu Arslan, Mücahit Kapçı
Transfüzyon Tedavisi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Clinton J. Coil, Sally A. Santen
Çeviri: Ali Duman
Trombotikler ve Antitrombotikler. . . . . . . . . . . . . . . . .
David E. Slattery, Charles V. Pollack, Jr
Çeviri: Nurseli Bayram
Malignitelerin Acil Komplikasyonları. . . . . . . . . . . . . . . .
Patricia Brock, Maria T. Cruz-Carreras
Çeviri: Yunus Emre Özlüer
KISIM 19 Göz, Kulak, Burun, Boğaz ve Ağız Acilleri
Göz Acilleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Richard A. Walker, Srikar Adhikari
Çeviri: Mehmet Mahir Kunt
Kulak Hastalıkları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kathleen Hosmer
Çeviri: Faruk Danış
Yüz ve Çene Acilleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Stephanie A. Lareau, Corey R. Heitz
Çeviri: Özge Can
Burun ve Sinüsler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Henderson D. McGinnis
Çeviri: Mehmet Ali Ceyhan
Ağız ve Diş Acilleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ronald W. Beaudreau
Çeviri: Ahmet Aksan, Meltem Akkaş
Boyun ve Üst Havayolu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nicholas D. Hartman
Çeviri: Cemil Kavalcı
Havayolu Cihazlarının Komplikasyonları. . . . . . . . . . . . . .
Casey D. Bryant
Çeviri: Yıldıray Çete, Beyza Dağ
KISIM 20 Dermatoloji
Deri Rahatsızlıklarının İlk Değerlendirilmesi ve Yönetimi. . . . .
William Rushton, William J. Brady
Çeviri: Emre Şancı
Yaygın Deri Rahatsızlıkları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
William J. Brady, Amit Anil Kumar Pandit, Mark R. Sochor
Çeviri: Sercan Yalçınlı
Deri Rahatsızlıkları : Yüz ve Skalp. . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sam Wu, Diana B. McShane, Dean S. Morrell
Çeviri: Erkman Sanrı
İçindekiler
xv
Deri Rahatsızlıkları: Gövde. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Katharine Kenyon, Dean S. Morrell, Diana B. McShane
Çeviri: Sinan Karacabey
Deri Rahatsızlıkları: Kasık ve Deri Katlantıları. . . . . . . . . . .
Alexandra E. Zeitany, Diana B. McShane, Dean S. Morrell
Çeviri: Rıdvan Atilla
Deri Rahatsızlıkları: Ekstremiteler. . . . . . . . . . . . . . . . .
Heather Holahan, Dean S. Morrell, Diana B. McShane
Çeviri: Melis Efeoğlu Saçak
KISIM 21 Travma
Yetişkinlerde Travma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Peter A. Cameron, Barry J. Knapp, William Teeter
Çeviri: Başak Bayram
Yaşlılarda Travma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ross J. Fleischman, O. John Ma
Çeviri: Sevilay Karaduman
Gebelikte Travma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ciara J. Barclay-Buchanan, Melissa A. Barton
Çeviri: İbrahim Sarbay
Kafa Travması. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
David W. Wright, Lisa H. Merck
Çeviri: Süleyman İbze
Omurga Travmaları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Steven Go
Çeviri: İlker Şallı
Yüz Travmaları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tarlan Hedayati, Dhara P. Amin
Çeviri: Hüseyin Narcı
Boyun Travmaları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ashley S. Bean
Çeviri: Özlem Bayrak Başakçi
Pulmoner Travma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Yvonne L. Wang, David Jones
Çeviri: İbrahim Türkçüer
Kardiyak Travma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Brit Long, Alex Koyfman
Çeviri: Özlem Karagün, Betül Gülalp
Abdominal Travma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Anthony A. Ferroggiaro, O. John Ma
Çeviri: Ali Kaan Ataman
Böğür ve Kalça Travması. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Amy M. Stubbs
Çeviri: Deniz Oray
Genitoüriner Travma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Regina C. Mysliwiec
Çeviri: Göksu Bozdereli Berikol
Ekstremitelerin Travması. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
James Heilman
Çeviri: Neşe Çolak
KISIM 22 Ortopedi
Ortopedik Yaralanmaların İlk Değerlendirmesi ve Yönetimi. . . .
Ryanne J. Mayersak
Çeviri: Vermi Değerli
El ve Parmak Yaralanmaları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Brit Long, Alex Koyfman
Çeviri: Funda Karbek Akarca, Ece Yılmaz
El Bilek Yaralanmaları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Brit Long, Alex Koyfman
Çeviri: Bülent Erdur
Dirsek ve Ön Kol Yaralanmaları. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Yvonne C. Chow, Stewart W. Lee
Çeviri: Berkant Öztürk
Omuz ve Humerus Yaralanmaları. . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lars Bjoernsen, Alexander Ebinger
Çeviri: Nurfer Zehra Gören
Pelvis Yaralanmaları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ciara J. Barclay-Buchanan, Melissa A. Barton
Çeviri: Özcan Yavaşi
Kalça ve Femur Yaralanmaları. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Chris Courtney
Çeviri: Emre Kudu
Diz Yaralanmaları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rachel Bengtzen
Çeviri: Ali Kemal Erenler, Zeynep Kekeç
Bacak Yaralanmaları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Andrea K. Weiers, Paul Haller
Çeviri: Sinan Görgülü
Ayak Bileği Yaralanmaları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Talib Omer, Margarita Santiago-Martinez
Çeviri: Emel Altıntaş
Ayak Yaralanmaları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Talib Omer, Margarita Santiago-Martinez
Çeviri: Şule Akköse Aydın
Kompartman Sendromu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Maxwell A. Beck, Paul Haller
Çeviri: Ersin Aksay
KISIM 23 Kas ve İskelet Hastalıkları
Boyun ve Sırt Ağrısı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
David Della-Giustina, Jeffrey Dubin
Çeviri: Ahmet Sebe
Omuz Ağrısı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
David Della-Giustina, David Hile
Çeviri: Aslı Bilge İpek
Kalça ve Diz Ağrısı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kelly P. O’Keefe
Çeviri: Özgür Dikme
Sistemik Romatolojik Hastalıklar. . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rachel M. Wolfe, Andrew C. Seymore, R. Darrell Nelson
Çeviri: Özlem Dikme
xvi
İçindekiler
Elin Travmatik Olmayan Bozuklukları. . . . . . . . . . . . . . . .
Carl A. Germann
Çeviri: Gülsüm Limon
Eklemler ve Bursalar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
John H. Burton, Timothy J. Fortuna
Çeviri: Umut Payza
Ayağın Yumuşak Doku Problemleri. . . . . . . . . . . . . . . . .
Mitchell C. Sokolosky
Çeviri: Barış Murat Ayvacı
KISIM 24 Psikososyal Bozukluklar
Akıl Sağlığı Rahatsızlıkları: Acil Servis Değerlendirmesi
ve Taburculuk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Veronica Tucci, Nidal Moukaddam
Çeviri: Gökçe Özbay Yenice
Akut Ajitasyon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Michael Wilson
Çeviri: Atıf Bayramoğlu
Yaşlılarda Akıl Sağlığı Bozuklukları. . . . . . . . . . . . . . . . .
Christina L. Shenvi
Çeviri: Sercan Bıçakçı
Duygudurum ve Anksiyete Bozuklukları. . . . . . . . . . . . . .
Tracy M. DeSelm
Çeviri: Nurcan Bıçakçı
Psikozlar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Adam Z. Tobias
Çeviri: Mustafa Sever
Yeme Bozuklukları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gemma C.L. Bornick
Çeviri: Merve Ekşioğlu
Madde Kullanım Bozuklukları. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kathryn Hawk, Elizabeth A. Samuels,
Scott G. Weiner, Gail D’Onofrio, Edward Bernstein
Çeviri: Melek Sedef Yavaş
KISIM 25 İstismar ve Saldırı
Kadın ve Erkekte Cinsel Saldırı. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lisa A. Moreno-Walton
Çeviri: Erkan Günay
Yakın Partner Şiddeti ve İstismarı. . . . . . . . . . . . . . . . . .
Cameron Crandall, Sylvia Gonzalez Alden
Çeviri: Enver Özçete
Yaşlı ve Engellinin İstismarı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Jonathan Glauser, Fredric M. Hustey
Çeviri: İlhan Uz
KISIM 26 Özel Durumlar
Enjeksiyon Uyuşturucu Kullanıcıları. . . . . . . . . . . . . . . .
Suzanne M. Shepherd
Çeviri: İbrahim Ulaş Özturan
Organ Nakli Hastası. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Brit Long, Alex Koyfman
Çeviri: Osman Avşar Gül
Morbid Obez Hastası. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Joanne Williams
Çeviri: Selin Bulut
Trans (Gender) Hasta. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Monica L. Gaddis, Frances W. Grimstad
Çeviri: Özgen Gönenç Çekiç
Palyatif Bakım. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Justin K. Brooten
Çeviri: Metin Yadigaroğlu
Ölüm Bildirimi ve İleri Dönük Talimatlar. . . . . . . . . . . . . .
Lindsay M. Weaver, Cherri D. Hobgood
Çeviri: Elif Dilek Çakal
Askeri Tıp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
D. Aaron Baker, Alex P. Keller, IV,
Ryan M. Knight, Sarah Goss, Jared A. Sutton,
Nicholas D. Drakos, Michael A. Bellamy
Çeviri: Umut Akar, Yahya Ayhan Acar
Acil Serviste Medikolegal Konular. . . . . . . . . . . . . . . . .
Jonathan E. Siff, Bryan E. Baskin
Çeviri: Vehbi Özaydın
İndeks. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Önsöz
Amerika Acil Tıp Hekimleri Koleji (ACEP) ve Amerika Acil Tıp
Yeterlilik Kurulu (ABEM) üyeleri tarafından Acil Tıp Yeterlilik Kurulu
Sertifikasyon Sınavı için geliştirilmiş muazzam bir soru setine “cevaplar”
derlemesi olarak başlayan ders kitabımızın yayınlanmasının
yılındayız. İlk ACEP baskısı ’de “Çalışma Kılavuzu” olarak geliştirildi
ve ’de 34 yıllık McGraw-Hill baskılarının ilkinde olgunlaştı.
Dokuzuncu baskı 41 yıl önce öngöremeyeceğimiz bir kapsam ve derinlikte
genişleyerek devam ediyor. Öğrencilerden asistan hekimlere, acil
tıp hekimlerine, ileri uygulama sağlayıcılarına, acil tıp teknisyenlerine ve
paramediklere kadar bütün acil tıp öğrenicileri ve uygulayıcıları için klinik
odaklı bilgi sunmaya devam ediyoruz. Arkadan gelen her baskının
gerek tek tek hastalar gerek kamu sağlığı için acil tıp bakımının hayati
güncel değerini gösterdiğine inanıyoruz.
Bu, acil tıp içerikli bir kitaptan çok daha fazlasıdır. Bu, yıllar içinde
acil tıp eğitimi ve uygulamalarını vazife edinmiş ’den fazla yazarın
katkılarının sonucudur. Howard Werman, MD, Ohio State Üniversitesi
Acil Tıp Profesörü, James Niemann, MD, David Geffen Tıp Fakültesi Acil
Tıp Profesörü ve Joseph Stephen Stapczynski, MD, Arizona Üniversitesi
(Phoenix) Acil Tıp Profesörü’ne 41 yıllık tarihi boyunca McGraw-Hill
baskılarının hepsine katkıda bulunan yegane yazarlar olarak özel teşekkürlerimi
sunuyorum!
Dokuzuncu baskı, Tintinalli Acil Tıp’ın dokuzuncu baskısının
web versiyonun avantajlarını, Ma & Mateer’s Emergency Ultrasoun,
Shah & Lucchesi’s Atlas of Pediatric Emergency Medicine, Goldfrank’s
Toxicologic Emergencies, Iserson’s Improvised Medicine ve Knoop,
Stack, and Storrow’s Atlas of Emergency Medicine’ı içine alan öncü
web-tabanlı klinik metinlerle harmanlayan daha büyük bir çalışmanın,
funduszeue.info’un bir parçası. Her bölümün sesli kayıtları
TNT (Tintinalli’s Necessary Takeaways, E. Paul DeKoning, Christina
Shenvi, Timothy Buff, and Collyn Murray) olarak erişimde ve aylık
bloglar da BoB (Best of the Blogs, by Alex Koyfman and Brit Long) olarak
erişimde. Geleneksel ve ultrason tekniklerinin kullanıldığı prosedür
videolarına Multimedia kanalıyla ulaşılmaktadır. Videolar dokuzuncu
baskının web versiyonunda hipermetin bağlacı ile eklenmiştir ve acil tıp
akademik sitelerinde devamlı geliştirilmektedir. Hedefimiz bugünün ve
yarının acil hekimlerinin ihtiyaçlarını karşılayacak örnek eğitim gereçleri
geliştirmeye devam etmektir.
Judith E. Tintinalli, MD, MS
Başeditör
Chapel Hill, North Carolina
xlv
Çeviri Editörlerinin Önsözü
“Bilim ve fen nerede ise oradan alacağız ve her ulus kişisinin kafasına koyacağız.
Bilim ve fen için kayıt ve şart yoktur.”
Gazi Mustafa Kemal Atatürk
Değerli Acil Tıp Ailesi,
Acil Tıp ile bütünleşmiş hayatların ve onların ideallerinin yansıması olarak; çalışmayı, üretmeyi hedefleyen Türkiye Acil
Tıp Derneği Yönetim Kurulu’nun verdiği görev doğrultusunda, büyük ve çok önemli bir başucu kitabı ile karşınızdayız.
Öyle ki, Acil Tıp alanına ait “Tintinalli’s Emergency Medicine: A Comprehensive Study Guide’’ kitabının çevirisinde
desteklerini esirgemeyen ve her biri ayrı bir “değer” olan yazarlarımızın dakikliği ve editöryal kurulumuzun özverisi
sayesinde; rekor sayılabilecek bir sürede, iki ciltlik bu kaynak kitabın çevirisini bitirmiş olmanın gururunu da ayrıca
yaşamaktayız.
Tüm dünyada haklı bir yer edinen, ülkemizde de el üstünde tutulan bu başucu kitabının Türkçe çevirisinde; doğru
ve etkin bir acil tıp yönetimi için bilgi edinecek, klinik uygulamalarınızda rehber olarak kullanabileceksiniz.
Projeyi oluşturan Türkiye Acil Tıp Derneği Yönetim Kurulu ve Nobel Tıp Kitabevleri’ne, çeviri süreci boyunca
desteğini esirgemeyen Sayın Judith E. Tintinalli’ye, bölümlerin çevirisinde emeği geçen değerli yazarlarımıza ve başta
Covid19 pandemisi sırasında olmak üzere her dönemde, her şartta insanlığa sağlık hizmeti sunmak için ter döken tüm
Acil Tıp camiasına teşekkür ediyoruz.
Bulunduğumuz kurumlarda, birbirinden farklı ve yoğun görevleri yerine getirirken, kendilerine ayırdığımız zamanı
dahi kısıtlayarak bitirdiğimiz bu projeyi; sevgili ailelerimize, çocuklarımıza adıyor, varlıklarına şükrediyoruz. Ayrıca
Covid 19 pandemisi boyunca yaşamlarını kaybeden tüm sağlık çalışanlarımızı, meslek şehitlerimizi saygı ve hürmetle
anıyoruz.
Ayhan - Erkman - Filiz - Mehmet Ali A.- Mehmet Ali K. - Murat - Neşe - Serkan
TATD, Ankara,
xlvii
Tintinalli Acil TıpKapsamlı Bir Çalışma KılavuzuDokuzuncu BaskıBaş EditörJudith E. Tintinalli, MD, MSProfessorDepartment of Emergency MedicineAdjunct Professor, Department of Health Policy and AdministrationAdjunct Professor, Medical Journalism, School of Journalism and Mass CommunicationsUniversity of North CarolinaChapel Hill, North CarolinaClinical ProfessorDepartment of Osteopathic Medical SpecialtiesMichigan State UniversityCollege of Osteopathic Emergency MedicineEast Lansing, MichiganYardımcı EditörlerO. John Ma, MDProfessorDepartment of Emergency MedicineOregon Health & Science UniversityPortland, OregonJoseph Stephan Stapczynski, MDProfessor, Department of Emergency MedicineScholarly Projects AdvisorUniversity of Arizona College of Medicine – PhoenixProfessor, Affiliate FacultyDepartment of Emergency MedicineCreighton University School of MedicinePhoenix, ArizonaSerkan Emre Eroğlu (Baş Editör)Donald M. Yealy, MDChair, Department of Emergency MedicineUniversity of Pittsburgh/University of Pittsburgh PhysiciansSenior Medical Director, Health Services Division, UPMCProfessor of Emergency Medicine, Medicine, and Clinical andTranslational SciencesUniversity of Pittsburgh School of MedicinePittsburgh, PennsylvaniaDavid M. Cline, MDProfessor and Director of Departmental ResearchDepartment of Emergency MedicineWake Forest School of MedicineWinston-Salem, North CarolinaÇeviri EditörleriGarth D. Meckler, MD, MSHSAssociate Professor and Division HeadPediatric Emergency MedicineUniversity of British Columbia/BC Children’s HospitalVancouver, British ColumbiaStephen H. Thomas, MD, MPHSenior Lecturer in Emergency MedicineBarts and The London School of Medicine and DentistryQueen Mary University of LondonLondon, United KingdomProfessor and Chairman of Emergency MedicineHamad General Hospital and Weill CornellMedical College in Qatar Doha, QatarAyhan Özhasenekler (Baş Editör)Mehmet Ali Aslaner Murat Çetin Neşe ÇolakMehmet Ali Karaca Filiz Baloğlu Kaya Erkman Sanrı
You have already flagged this document.
Thank you, for helping us keep this platform clean.
The editors will have a look at it as soon as possible.
Loading
Are you sure you want to delete your template?
Magazine: Tintinalli Acil Tıp JEN
KARGO BEDAVA
Kurumsal Fatura
Satıcı : Rokkom
Peşin Fiyatına 6 Taksit!
Koleksiyona Ekle
Tahmini Kargoya Teslim: 9 gün içinde
favori
ÜRÜNÜN TÜM ÖZELLİKLERİ
Ürünün Diğer Satıcıları (1)
NOBEL TIP KİTABEVLERİ
Tahmini Kargoya Teslim: 9 gün içinde
Henüz Yorum Yazılmamış.
Dünyanın en çok kullanılan ve saygın ders kitabının uzun zamandır beklenen yeni baskısı ve acil tıp referansı
Tintinalli’nin Acil Tıp, acil tıp alanında çalışan ve öğreten herkes için temel kaynaktır. Dokuzuncu Baskı, günümüzün hızlı tempolu ortamlarında acil durum tıbbını uygulamak için gereken karmaşıklığı ve uzmanlığı yansıtan derinlik ve genişlik sağlar. Bu kapsamlı metin, hekimler, bölge sakinleri ve öğrenciler, ileri uygulama sağlayıcıları, acil hemşireler, EMT'ler ve sağlık görevlileri için önemli bir klinik kaynaktır. Eğitim içi ve kurul sınavları ve yeniden sertifikalandırma için gerekli bir kaynaktır.
Tintinalli’nin Acil Tıp, hastane öncesi bakım, afete hazırlık ve temel ve ileri resüsitasyon tekniklerinden yetişkinlerde, çocuklarda ve yenidoğanlarda acil tedavi gerektiren tüm önemli tıbbi, travmatik ve çevresel koşullara kadar her şeyi kapsar.
Dokuzuncu Baskı'nın Önemli Özellikleri:
• Temel bilgileri kısa sürede sunmak için her zamankinden daha fazla tablo içeren tam renkli tasarım
• En son klinik ve kanıta dayalı bilgileri içeren tüm bölümlerde kapsamlı güncellemeler
• Çok çeşitli tanı ve tedavi prosedürlerini kapsayan 'den fazla videoya ve obstetrik / jinekolojik, pediatrik, kas-iskelet sistemi ve vasküler durumlar için POCUS'a çevrimiçi erişim
• Yenidoğan, bebek ve çocuk bakımı konusunda birinci sınıf pediatrik bölüm
• Jinekolojik ve obstetrik durumların ve acil durumların yönetimi ile ilgili geniş bölümler
• Toksikolojik ve çevresel acil durumlar hakkında güncellenmiş bilgiler
• ED'nin tanımlanması ve opioid kullanım bozukluklarının tedavisi ile ilgili çağdaş, özlü tartışma
• Prosedürel sedasyon hakkında güncellenmiş bilgiler
Trans bireylerin yönetimi ve bakımı konusunda uzman tavsiyesi
• Nörolojik ve kardiyak acil durumlar hakkında en son bilgiler
Bu uygulama çok sezgisel ve gezinmek kolaydır, içeriklere göz atmanızı veya konuları aramanızı sağlar. Güçlü arama aracı, yazarken metinde görünen kelime önerileri verir, bu yüzden hızlı bir şekilde yıldırım ve bu uzun tıbbi terimleri hecelemeye yardımcı olur. Arama aracı ayrıca geçmiş arama terimlerinin yakın geçmişini saklar, böylece önceki bir arama sonucuna kolayca geri dönebilirsiniz. Öğrenmenizi geliştirmek için metin, resimler ve tablolar için ayrı ayrı notlar ve yer imleri oluşturma olanağına sahipsiniz. Daha kolay okumak için metin boyutunu da değiştirebilirsiniz.
Uygulama indirildikten sonra, uygulamanın içeriğini almak için internet bağlantısı gerekmez. Tüm metin ve görüntüler cihazınızda her zaman, her yerde ve şimşek hızında kullanılabilir. Bu uygulama aynı zamanda şu anda kullandığınız boyutta cihaz, telefon veya tablet için otomatik olarak optimize edilir.
Bu interaktif uygulama Tintinalli Acil Tıp tam içeriğini içerir: Kapsamlı Bir Çalışma Kılavuzu, McGraw-Hill Eğitim tarafından 9. baskı.
ISBN
ISBN
Editörler:
Judith funduszeue.infoalli, MD, MS
O. John Ma, MD
Donald M. Yealy, MD
Garth funduszeue.infor, MD, MSHS
Joseph Stephan Stapczynski, MD
David M. Cline
Stephen funduszeue.info, MD, MPH
Yasal Uyarı: Bu uygulama genel nüfus için bir tanı ve tedavi referans olarak değil, sağlık profesyonellerinin eğitimi için tasarlanmıştır.
Usatine Media tarafından geliştirildi
Richard P. Usatine, MD, Eş Başkan, Aile ve Toplum Tıbbı Profesörü, Dermatoloji ve Kutanöz Cerrahi Profesörü, Teksas Üniversitesi Sağlık San Antonio
Peter Erickson, Eş Başkan, Baş Yazılım Geliştirici
Güncellenme tarihi
5 Nis
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası