Eski Yunanlılar Dünyanın Şeklini Nasıl Olduğunu Düşünüyormuş
Örneğin, Eratosthenes (MÖ ) meşhur deneyiyle Dünya’nın çevresini stadion yani km olarak bulmuştur (1 Olimpik stadion= m.). Bu, günümüzdeki km’lik hesaba göre %16’lık bir hata payına sahiptir. Erken kilise babaları arasında Lactantius (–), Ioannes Khrysostomos () gibi düz dünya görüşüne sahip olanlar vardı. Bunlar argümanlarını genellikle kutsal metinlere dayandırıyorlardı. Örneğin, Kosmas Indikopleustes (ca. 6. yy) düz Dünya tasvirini Eski Ahit’teki ahit sandığına dayandırıyordu. Bu tarz görüşler pek etkili olmamış ve kabul görmemiştir. Augustinus (), Hieronymus () gibi kilise babaları ise Dünya’nın küresel olduğunu savunuyordu. ’da Batı Roma’nın yıkılması Avrupa’yı klasik kaynakların birçoğundan kopardı. Doğu Roma ve İslam uygarlıkları bu kaynaklardan mahrum değillerdi.
Zira yüzyılda ortaya çıkan Ortaçağ düz Dünyacılığı mitinin odak noktası da Avrupa’ydı. Karanlık Çağ olarak adlandırılan Erken Ortaçağ’da Bede () bir yıl içindeki gün süresi farkından yola çıkarak dünyanın küre şeklinde olduğunu öne sürmüştür.
Eski Yunan ve İslam kaynaklarının yüzyıl itibariyle Avrupa’ya tekrar girişiyle dünyanın küre olduğu görüşü daha fazla bahsedilir oldu. Bacon (), Aquinas () gibi büyük isimler de dünyanın küre olduğunu söylüyordu. Hatta Dante’nin () Inferno’su ve Mandeville’in Seyahatnamesi gibi daha genele hitap eden edebi eserlerde de bundan bahsediliyordu. yüzyılda yazılmış ve üniversitelerin müfredatında yer alan “De Sphaera Mundi” yine küresel bir Dünya’dan bahsediyordu. Berthold von Regensburg’un () Almanca verdiği vaazlarında küresel Dünya betimini kullanması bu bilginin halk tarafından da bilindiğini gösterir. Deniz yolculuğuyla dünyanın etrafının dolaşılabileceği ve yine aynı noktaya gelinebileceği biliniyordu.
Nitekim Columbus’a yapılan eleştiriler Dünya’nın düzlüğüyle ilgili değil Avrupa ve Asya arasındaki mesafenin uzunluğuyla ilgiliydi. Özetle, Ortaçağ’a atfedilen düz Dünyacılık yüzyılda şekillenmiş romantik bir görüştü. Günümüzdeki düz Dünyacılık ise yüzyılda ortaya çıkmış bir maskaralıktır.
3. Sınıf Fen Bilimleri D&#;nya'nın Şekli (D&#;nya'nın Şekli Nasıldır?) konu anlatımı
Günümüzde astronominin gelişmesi ile birlikte dünyanın geoit şeklinde olduğunu kanıtlayan birçok yeni kanıt elde edilmiştir. Güneş sistemi içerisinde yer alan gezegenimizin küre şeklinde olması, birçok doğa olayının gerçekleşmesine etki eder.
Dünya'nın Şekli
1- Dünya'nın Şekli Nasıldır?
Dünya'nın şeklini tanımlamak için küre, yuvarlak, geoit, küresel gibi birçok kelime kullanılır. Bilim adamlarının birçoğu dünyanın biçimini tanımlarken ''geoit'' kelimesini kullanır. Dünya'nın alt ve üst kısımları hem merkezkaç kuvveti hem de kütle-çekiminin etkisiyle basıktır. Orta kısmı ise kutup bölgelerine göre daha şişkindir. Geometrik bir şekil olan Geoit'in bilimsel adı ''Jeoit'tir.''
2- Dünya'nın Küre Biçiminde Olduğunu Gösteren Kanıtlar
1.A. Fotoğraflar: Teknolojinin bilimsel araştırmalarda kullanılması ile birlikte dünyanın küre biçiminde olduğunu gösteren birçok yeni kanıt bulundu. En büyük görsel kanıtlardan biri uydu fotoğraflarıdır. Uzaya gönderilen hava araçlarının düzenli aralıklarla çektiği fotoğraflar, dünyada bulunan araştırma merkezlerine gönderilmektedir. yılından sonra elde edilen 3D görüntüler de internette paylaşılmaya başladı.
1.B. Dünya'nın Gölgesi: Teknolojik gelişmeler sadece Dünya'nın değil Ay'ın da fotoğraflarının çekilmesini sağladı. Gezegenimizin Ay'ın üstüne vuran gölgesi de küre biçimindedir. Bu da Dünya'nın yuvarlak olduğunu kanıtlayan görsel kanıtlardan biridir.
1.C. Takım Yıldızları: Takım yıldızlarının bazı belli başlı yerlerde görünüp bazı bölgelerde görünmemesi de dünyanın geoit biçiminde olduğunu kanıtlar. Eğer Dünya düz olsaydı takım yıldızlarının aynı anda ve her yerde görünmesi gerekirdi.
1.D. Çubuk Deneyi: Milattan Önce Erastosthenes tarafından gerçekleştirilen çubuk deneyi, dünyanın biçiminin yuvarlak olduğunu kanıtlayan ilk deneylerden biridir. Coğrafya biliminin öncüleri arasında yer alan Erastosthenes farklı bölgelere çubuklar dikmiş ve gölge hareketlerini izlemiştir. Aynı zaman diliminde çubukların etrafındaki gölgelerin uzunluklarının farklı olduğunu tespit etmiştir. Günümüzde bu deney daha kapsamlı bir şekilde tekrar yapılmıştır.
Ek olarak saman yolunda yer alan diğer gezegenlerin de fotoğrafları çekildi. Bu fotoğraflar sadece dünyanın değil diğer gezegenlerin de küre biçiminde olduğunu kanıtlamıştır.
3- Dünya'nın Geoit Olmasının Nedenleri
Farklı yoğunluklara sahip birçok gaz tabakası dünyanın oluşum sürecine doğrudan etki etmiştir. Hem gazların etkisi hem de dünyanın dönüşü kutup bölgelerinin orta kısımlara oranla çukurlaşmasına neden olmuştur. Dünyanın geoit biçiminde olmasının bir diğer nedeni ise yer çekimi kuvvetidir.
4- Dünyanın Geoit Olmasının Sonuçları:
Dünyanın geoit olması, yeryüzü şekillerinin oluşumuna ve gezegenimizde görülen iklim çeşitlerine doğrudan etki eder. Örneğin ekvatordan kutuplara gidildikçe sıcaklık kademeli olarak düşer. Sıcaklığın kutuplarda düşmesi, bu bölgelerde canlı çeşitliğinin az olmasına neden olmuştur. Bu zamana kadar kutuplarda ölçülen en soğuk derece 'dir. Gece - gündüz oluşumu dünyanın geoit şeklinde olmasının bir diğer sonucudur. Kuzey Yarım Kürede gece iken Güney Yarım Kürede gündüz yaşanır. 23 Eylül ve 21 Mart'ta ise gece gündüz eşitliği yaşanır. Buna ''Sonbahar Ekinoksu'' ve ''İlkbahar Ekinoksu'' adı verilir.
Dünyanın küre biçiminde olması, aynı zaman diliminde farklı bölgelerde farklı mevsimlerin yaşanmasına neden olur. Bir yarım kürede kış mevsimi, diğer yarım kürede yaz mevsimi yaşanır. Ekvatorun çevresi kilometre iken, kutupların çevresi kilometredir. Bununla birlikte ekvatorun yarıçapı km., kutupların yarı çapı km. olarak hesaplanmıştır. İki bölgenin yarı çaplarının ve çevresinin arasındaki fark, Dünya'nın geoit olmasının bir sonucudur.