Karaciğeri Koruyan Vitaminler

Karaciğer yağlanmasına dikkat!

Ayrı görevleri olan organlarımız, bizim için çalışırken, bizim de onları korumamız gerekir. Karaciğer gibi bazı organlarımızın daha çok korunmaya ihtiyacı var. Çünkü karaciğer; vitaminleri, şekeri ve demiri depolar, kandaki amonyak gibi zararlı atıkları, ilaçları ve diğer zehirli maddeleri metabolize eder. Bu nedenle karaciğerimize özen göstermemiz yaşamsal öneme sahip. Aksi takdirde karaciğerin iltihaplanması anlamına gelen ‘hepatit’ hastalığı ortaya çıkar. İltihabın kronikleşmesi sonucunda da kalıcı hasar, yani ‘siroz’ gelişir. Daha da kötüsü, hasarlanmış karaciğer dokusunda kanser gelişme riski yüksektir. Aslında yaşam tarzımızda yapacağımız değişiklikler ve düzenli takip ile karaciğerinizi korumamız hiç de zor değil! İşte sağlıklı bir karaciğer için almamız gereken önlemler…

1. Karaciğer yağlanmasının tek nedeni alkol değil

Alkol, karaciğer yağlanmasının tek sorumlusu değildir. İster tek başına, isterse iltihapla birlikte gelişmiş olsun, en sık görülen neden, günümüzün önemli sağlık sorunu olan; obezite! Toplumda herhangi bir sebeple ultrason yapılan her hastadan birinde, yağlı karaciğer görülür. Yüzde 10 kilo verilmesi halinde riskin azaldığı belirtilir. Karaciğer yağlanmasından korunmak için; alkol kullanımını kesmek, sigarayı bırakmak, kilo vermek, egzersiz yapmak ve kan şekerini kontrol altında tutmak çok önemli.

2. Alkol sirozun sebebi

Alkol karaciğere en çok zarar veren etmenlerden biri. Erkeklerde günde 80 ml’den, kadınlarda da günde 20 ml’den fazla ve 10 yılın üzerinde alınan alkol, siroz riskini artırır. Bu nedenle alkolü bırakmanız ya da oldukça az tüketmeniz çok önemli.

3. Akdeniz tipi beslenme neden önemli?

Akdeniz tipi beslenme karaciğer yağlanmasını önler. Bu nedenle Akdeniz tipi beslenmeye özen gösterin, hayvansal yağlar, işlenmiş et ürünleri, sakatatlar, fazla miktarda karbonhidrat ve şeker tüketiminden ise kaçının. Günlük taze meyve ile sebze yemeye dikkat etmeniz ve trans yağlardan uzak durmanız çok önemli. Karaciğerden toksik maddelerin atımına yardımcı olduğu için mevsiminde daha sık enginar ve tüm sarı ile yeşil sebzeleri tüketmenizde de fayda var. Omega 3 ile antioksidanlar da yağlanmayı azaltır. Antioksidanlar zararlı toksinlere karşı koruma sağlar, toksinlerin vücuttan atılma sürecini hızlandırır, karaciğerin normal fonksiyonlarını yerine getirmesine yardımcı olurlar. Antioksidanlar için en iyi doğal besin kaynakları ise meyve ve sebzelerdir.

4. Hızlı kilo vermek de yağlandırır

Yapılan araştırmalara göre; diyet ve egzersiz birlikte yapıldığında karaciğer yağlanmasının azalmasında daha etkili olur. Ancak hızlı şekilde kilo vermek de karaciğeri yağlandırabilir. En ideali haftada ortalama gram vermeniz. Bu nedenle egzersizi dengeli ve zamana yayarak yapın. Örneğin haftada gün, her biri dakika süren orta derecede aerobik egzersizleri yapabilirsiniz.

5. Karaciğerin kabusu: Hepatit

Türkiye’de kronik hepatit ve siroza en sık hepatit B ile C virüsü neden olur. En sık kan yolu ile bulaşsalar da, cinsel yolla veya anneden bebeğe de geçebilirler. Hepatit B aşısı koruma sağlar. Ancak hepatit C için şu ana kadar bir aşı yok. Korunmak için; kan ve kan ürünlerinin kontrolünün iyi yapılması, diş fırçası, tıraş bıçağı gibi kişisel eşyanın ortak kullanılmaması, manikür, pedikür, dövme ile piercing yaptırırken sterilizasyona dikkat edilmesi ve bulaşma riski yüksek kişilerin aşılanması önerilir.

6. Günde fincan kahve için

Karaciğer yağlanması karaciğer hücreleri içinde yağ damlacıklarının birikmesi sonucu oluşur. Zamanla yağlanmanın miktarı ile ilişkili şekilde karaciğerde yapısal ve fonksiyonel bozukluk ortaya çıkar. Yağlanmaya bağlı karaciğerde oluşan iltihaplanmaya da ‘steatohepatit’ adı verilir. Steatohepatitin yıllarca sürmesi, siroza neden olabilir. Özellikle son yıllarda yapılan çalışmalarda; mekanizması tam anlaşılmamış olmakla birlikte, günde fincan kahvenin karaciğerin yağlanma ve karaciğer kanseri gelişme riskini azalttığı belirtilmiş.

7. Gereksiz ilaç karaciğere zarar

Hekim tarafından önerilmeyen ilaçları ve bitkisel kökenli tedavi ürünlerini kullanmaktan kaçının. Ağrı kesici ve ateş düşürücüler, kortikosteroid türevi ilaçlar ile bazı antibiyotikleri, doktor tarafından önerilen doz ve sürede almanız çok önemli. Bu ilaçların aşırı dozları ya da gereksiz yere uzun süreli kullanılmaları karaciğer yapısının bozulmasına ya da karaciğer yetmezliğine yol açabilir.

Prof. Dr. Onur Yaprak, her 3 kişiden birini tehdit eden karaciğer yağlanmasına karşı etkili 11 besini açıkladı.

Prof. Dr. Yaprak, “Karaciğer vücudumuzdaki en büyük ve kanlanan organ olup ağırlığı ortalama olarak kişinin kilosunun yüzde 2’sine tekabül eder. Karaciğerin önemli görevlerinden başlıcaları; yediğimiz besinlerle alınan karbonhidrat, protein ve yağların birçok kimyasal işlemden geçirilip metabolizmasının sağlanması ve vücutta kullanılır hale getirilmesi, safra üretimi ve salgılanması, ağız yoluyla alınan ilaçların ve kimyasal maddelerin zararlı etkilerinin temizlenmesi, bağışıklık sisteminin desteklenmesi, kanın pıhtılaşmasına yardımcı olan pıhtılaşma faktörlerinin üretilmesidir. Karaciğer yağlanması her 3 kişiden 1’ini etkileyen ve sıklığı dünyada gün geçtikçe artan bir sorun haline gelmiştir” diye konuştu. 

BEL ÇEVRESİNE DİKKAT

Modern çağın hastalığı haline gelen karaciğer yağlanmasına ilişkin açıklamalarını sürdüren Prof. Dr. Yaprak, “İşlenmiş birçok katkı maddesini içeren hazır besinlerin, glukoz şurubunun, früktozun yaygın kullanımı, fastfood, hareketsizlik, obezite, diyabet, yüksek kolesterol modern çağın hastalığı olan karaciğerde yağlanmayı da beraberinde getirmiştir.

Türk halkı özelinde konuşacak olursak, erkeklerde santimetre bel çevresi, kadınlarda ise 85 santimetre üzerinde bel ve karın çevresi kişide bir karaciğer yağlanması olup olmadığını tahmin ettirir.

Karaciğerde yağlanma saptanan kişilerde vücut ağırlığının yüzde 10 kadarını verecek bir diyet ve egzersiz programı ile yağlanma giderilebilmektedir. Karbonhidrattan zengin gıdaları, fastfood ürünlerini, doymuş yağ içeren gıdaları azaltılıp Akdeniz tipi beslenmeye geçilmesi önerilir.

Akdeniz diyeti meyveler, sebzeler, kepekli tahıllar, bakliyat, fındık, zeytinyağı, balık ve az miktarda yüksek kaliteli süt ve etten oluşur. Karaciğere iyi gelen besinlerin ortak özelliği antioksidan içermesi, E vitamini ya da glutatyon depolarını artırıyor olmasıdır” ifadelerini kullandı. 

"KAHVE, BROKOLİ, ISPANAK, FINDIK VE BALIK TÜKETİN"

Prof. Dr. Yaprak, karaciğere en iyi gelen besinleri şu şekilde sıraladı: “Günde fincan içilmesi tavsiye edilen kahve iltihaplanmayı azaltırken karaciğerdeki antioksidan seviyelerini arttırır. Karaciğerde sertleşmeyi azaltır. Ayrıca karaciğer hastalığı, kanser ve yağlı karaciğer geliştirme riskini azaltmaya yardımcı olur.

Brokoli, lahana, karnabahar, turp, şalgam gibi turpgiller ise karotenoid (beta-karoten, lutein), vitamin C, E, K, folat ve mineraller gibi besin bileşenleri açısından zengin olup iyi bir posa kaynağıdır. Buna ek olarak glukozinolatlar olarak bilenen kükürt içeren kimyasalları içermektedir. Bu kimyasallar acı tat ve aromadan sorumludur.

Ispanak, tere, roka gibi yeşil yapraklılarda yine acı aromadaki sebzelerdir. E vitamini açısından zengindirler ayrıca glutatyon depolarını artırarak detoksa yardımcı olurlar. Her gün gram tüketilmesi tavsiye edilen fındık omega 9, çiğ badem ise E vitamini yönünden zengindir. Antioksidan görevi gören fındık ve çiğ badem karaciğere de iyi gelir. Omega-3 açısından zengin yağlı balık yemenin ise karaciğer için birçok faydası vardır.” 

ZEYTİNYAĞI, SARIMSAK, ZERDEÇAL, ENGİNAR VE YULAF EZMESİ

Prof. Dr. Yaprak, şöyle devam etti: “Araştırmalar zeytinyağı tüketiminin karaciğerdeki yağ seviyelerini düşürmeye, kan akışını artırmaya ve karaciğer enzim seviyelerini iyileştirmeye yardımcı olduğunu gösteriyor.

Sarımsak ise antioksidandır. Kükürt içerir ve glutatyon depolarını yükseltir.

Zerdeçaldaki aktif bileşen olan kurkumin, güçlü antioksidan ve anti-inflamatuar etkilere sahiptir ve karaciğer sağlığı için faydaları olduğu gösterilmiştir. Çalışmalar zerdeçalın sadece 8 hafta sonra karaciğer enzimlerinin kan seviyelerini ve karaciğerdeki yağ miktarını azalttığını bulmuştur. Birçok faydası olan enginar da karaciğerinizden zararlı toksinlerin atılmasına yardımcı olan safra üretimini artırır.

Bilim adamları, enginarda bulunan antioksidanların (sinarin ve silimarin, quercetin, kolin ve C vitamini) bu faydalardan sorumlu olduğunu düşünüyorlar. Kolin çok kuvvetli bir antioksidan olan klorojenik asid öncüsüdür. Yağlı karaciğer hastalığı olan 90 kişide yapılan bir deneme, iki ay boyunca günde mg enginar özü tüketmenin karaciğer fonksiyonunu iyileştirdiğini ortaya koydu.

Yaban mersini, ahududu ve kızılcık, avokado, üzüm dahil olmak üzere pek çok koyu renkli meyve de karaciğeri hasardan korumaya yardımcı olabilecek polifenol adı verilen antioksidanlar içerir. Son olarak zengin lif kaynağı olan yulaf beta glukan içerir. Beta glukan deneysel çalışmalarda karaciğere faydalı bulunmuş aynı zamanda LDL kolesterol ve kilo verme üzerine de yulaf ezmesinin faydaları olduğu belirtiliyor.” 

funduszeue.info ekibi olarak Türkiye’de ve dünyada yaşanan ve haber değeri taşıyan her türlü gelişmeyi sizlere en hızlı, en objektif ve en doyurucu şekilde ulaştırmak için çalışıyoruz. Yoğun gündem içerisinde sunduğumuz haberlerimizle ve olaylarla ilgili eleştiri, görüş, yorumlarınız bizler için çok önemli. Fakat karşılıklı saygı ve yasalara uygunluk çerçevesinde oluşturduğumuz yorum platformlarında daha sağlıklı bir tartışma ortamını temin etmek amacıyla ortaya koyduğumuz bazı yorum ve moderasyon kurallarımıza dikkatinizi çekmek istiyoruz.

Sayfamızda Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına ve evrensel insan haklarına aykırı yorumlar onaylanmaz ve silinir. Okurlarımız tarafından yapılan yorumların, (yorum yapan diğer okurlarımıza yönelik yorumlar da dahil olmak üzere) kişilere, ülkelere, topluluklara, sosyal sınıflara ırk, cinsiyet, din, dil başta olmak üzere ayrımcılık unsurları taşıması durumunda yorum editörlerimiz yorumları onaylamayacaktır ve yorumlar silinecektir. Onaylanmayacak ve silinecek yorumlar kategorisinde aşağılama, nefret söylemi, küfür, hakaret, kadın ve çocuk istismarı, hayvanlara yönelik şiddet söylemi içeren yorumlar da yer almaktadır. Suçu ve suçluyu övmek, Türkiye Cumhuriyeti yasalarına göre suçtur. Bu nedenle bu tarz okur yorumları da doğal olarak funduszeue.info yorum sayfalarında yer almayacaktır.

Ayrıca funduszeue.info yorum sayfalarında Türkiye Cumhuriyeti mahkemelerinde doğruluğu ispat edilemeyecek iddia, itham ve karalama içeren, halkın tamamını veya bir bölümünü kin ve düşmanlığa tahrik eden, provokatif yorumlar da yapılamaz.

Yorumlarda markaların ticari itibarını zedeleyici, karalayıcı ve herhangi bir şekilde ticari zarara yol açabilecek yorumlar onaylanmayacak ve silinecektir. Aynı şekilde bir markaya yönelik promosyon veya reklam amaçlı yorumlar da onaylanmayacak ve silinecek yorumlar kategorisindedir. Başka hiçbir siteden alınan linkler funduszeue.info yorum sayfalarında paylaşılamaz.

funduszeue.info yorum sayfalarında paylaşılan tüm yorumların yasal sorumluluğu yorumu yapan okura aittir ve funduszeue.info bunlardan sorumlu tutulamaz.

funduszeue.info yorum sayfalarında yorum yapan her okur, yukarıda belirtilen kuralları, sitemizde yayınlanan Kullanım Koşulları’nı ve Gizlilik Sözleşmesi’ni peşinen okumuş ve kabul etmiş sayılır.

Bizlerle ve diğer okurlarımızla yorum kurallarına uygun yorumlarınızı, görüşlerinizi yasalar, saygı, nezaket, birlikte yaşama kuralları ve insan haklarına uygun şekilde paylaştığınız için teşekkür ederiz.

Karaciğer kandaki toksinlerin çoğuyla başa çıkabiliyor olsa da, bazı toksinler karaciğerdeki hücrelerin yağ kısmında kalır ve bazıları da vücuda zarar veren oksitlenmeye yol açan serbest radikallere neden olabilir. Bu serbest radikaller karaciğer üzerinde olumsuz etkilere yol açar. Bu nedenle, vücudunuzun doğal antioksidanları ilk başta savunma mekanizması olarak gereklidir.

Ayrıca folik asit, B12, B6, C, E gibi vitaminler de karaciğer sağlığınız için gereklidir. Bu besinler olmadan detoks sistemimizin aksama riski çoğalır ve kansere neden olan veya damar sertliğine yol açan iltihaplanmanın oluşma olasılığı artar. Birçok yiyecek ve besin doğal antioksidanlarınızın artmasına ve detoks işleminin sorunsuz bir şekilde çalışmasına yardımcı olur. Bu nedenle karaciğer sağlığımız için beslenme çok önemlidir.

Hangi besinler karaciğer sağlığı için yararlıdır?

Aşağıdaki besinlerin karaciğer sağlığı için yararlı oldukları biliniyor.

1. Lesitin: İnsan vücudunda yaşayan her hücrenin ihtiyacı olan bir yağdır ve karaciğerin işlediği yağları vücutta taşımaya yarayan çok düşük yoğunluklu lipo proteinlerin önemli bileşenlerindendir. Soya fasulyesinin sağlıklı yaşama doğal bir hediyesidir. Ayrıca, ihtiyaca göre besin takviyesi olarak da alınabilir.

2. Kolin: Bir çeşit B vitaminidir. Yağların vücutta işlenmesini, yakılmasını böylelikle de karaciğerin yağlanmasını engelleyen bir faktördür. Yiyeceklerde bol miktarda olmasına karşın suya karşı dirençsizdir. Besinlerin pişirilmesi, işlenmesi ve saklanması esnasında kolaylıkla bozulabilir. Kolin ve fosfatidil kolin almanın iki yolu vardır: Besin takviyesi veya beslenme yoluyla. Çeşitlendirilmiş bir beslenme programı yeteri kadar kolinin sağlanmasına yardımcı olacaktır. Erkekler günde mg, kadınlar ise mg almalıdırlar. Büyük bir yumurta yaklaşık mg ve 1 kase kızarmış buğday tohumu mg kolin içerir.

3. Çinko: Çinko vücudu alkolden arındırmaya yardımcı olur. En uygun miktar (özellikle alkol kullanan herkes için) günde 15 mg’dır.

Karaciğere zarar verebilecek besin ve takviyelere dikkat!

A vitamini, karaciğere zarar verebilecek besinler arasında başlarda sayılabilir. Aşırıya kaçıldığında (genellikle takviyeler yüzünden) karaciğerde yağlanmaya, kronik hepatite ve siroza neden olabilir. Kronik karaciğer rahatsızlığı olan kişiler günde hap formunda IU’dan (uluslararası birim) daha az A vitamini tüketmelidir. Ancak A vitaminini yiyeceklerden almak bir sorun oluşturmaz.

Karaciğer üzerinde toksik etkilere neden olmuş besin maddesi ve takviyelerin listesi:

1. Demir 2. Sinameki 3. Valerian-Kediotu 4. Niasin 5. İngiliz nanesi yağı.

Tat alma algınızın sağlığınız üzerine etkisi var mıdır?

Tat almanızla ilgili genleriniz, fazla kilolu veya diğer hastalıklara karşı daha fazla risk altında olmanızda büyük bir rol oynuyor olabilir. Araştırmacılar, yüzde 25’imizin tat alma duyularının çok gelişmiş, yüzde 25’imizin ise gelişmemiş olduğunu söylüyor. Geriye kalanlar mı? Onların da, normal tat duyusuna sahip olduklarını ekliyorlar tabii

Eğer tat alma duyularınız gelişmişse meyve ve sebze yememeye eğilim gösterirsiniz çünkü tatları çok ekşi gelebilir. Bu da sizi belirli hastalıklara karşı daha fazla risk altına ve meyve-sebzelerden yeteri kadar besin almadığınızdan dolayı daha çok polip riskine sokar. Bu demektir ki, doğru besinleri aldığınızdan emin olmak için beslenmenize takviye olarak multivitamin kullanmanız gerekir.

Ayrıca bu durum, meyve ve sebzeleri mümkün olduğu kadar salata ve tatlılarınızda kullanmanız, ekmeğin üzerine sürdüklerinizde (domates sosunu deneyin) yaratıcı olmanız gerektiği anlamına geliyor. Eğer tat alma duyularınız çok gelişmemişse, şekerli gıdalar yemeğe eğilim gösteriyor olabilirsiniz. Çünkü tatmin olmak için daha çok yemek ihtiyacı duyarsınız.

Çocuk aşıları güvenli mi?

Aşıların güvenli olduğunu düşünsem de bu onların tamamen risksiz oldukları anlamına gelmiyor. Genel nüfus için güvenli diyebiliriz. Çocuk aşılarının normal bir çocuğa yararlı olma ihtimali, ciddi bir hastalık ihtimalinden 20 kat fazla. Yani genellikle aşılar hayat kurtarır ve hastalıkları önler ciddi riskler de taşıyabilir. Aşılar bir yandan enfeksiyonların çoğalmasını azaltarak hayat kurtarırken, daha geniş kapsamlı araştırmalar çocukları aşı olduktan sonra sağlıklarında olumsuzluklar gözleyen ailelerin hikayelerini göz ardı ediyor.

Aşıya karşı olan kişiler çocuğun bütün paneli alırsa 6 yıl boyunca 32 aşı (17 aşı, ama bazıları tam koruma sağlamak için bir kereden fazla veriliyor) olduklarını ve aşı antijeni enjekte edildiğini tartışıyor. Bu da, bir çocuğun vücuduna koymak için fazla miktarda gereksiz kimyasal demek oluyor ve 20 yıl önce önerilenin 3 katı daha fazla.

Ancak aşıyı destekleyenler çocukların (hatta yetişkinlerin) yeni bir çevrede (hayvanat bahçesi veya müze gibi) antijenden çok daha fazlasına maruz kaldığını söylüyor. Ayrıca aşının içindeki maddelerin güvenliğinin geliştirildiği de göz ardı edilmemeli.

Menopoz belirtileri ve doğal yardımcılar

Hormonal değişikliklerin çoğu menopoza işaret eder. Doğurgan olma durumu azaldıkça (bu sinyallerin beyindeki yumurtalık kontrolü mü yoksa endokrin kontrol yerlerinden mi gönderilmiş olduğu hala tartışılıyor) kadınlar düzenli östrojen ve progesteron hormonu salgılama kabiliyetlerini sonunda hiç adet görmemeye başlayana kadar yavaş yavaş kaybeder. Menopoz, vajinada kuruluk, ateş basması ve uykusuzluğa neden olabilir. Hormon Replasman Tedavisi’nin (HRT) yanı sıra soya, kızıl yonca bitkisi ve karayılan otunun, kadınların yüzde 35’inde görülen menopoz belirtilerini azalttığı biliniyor.

İltihaplanma; yaşlanma ve obeziteye yol açar mı?

Sürekli faal olan bağışıklık sisteminin enflamasyon (iltihaplanma) olarak bilinen tepkisi oksidatif stres, yaşlanma ve obeziteye yol açar. Oksidatif stres, bildiğimiz stresten farklıdır ve oluşan serbest radikaller, canlı dokuda ciddi hasarlar oluşturarak, erken yaşlanmaya neden olmaktadırlar. Eğer serbest radikaller aşırı miktarda üretilirse, DNA gibi temel hücre yapılarına zarar vererek, hızlı yaşlanmayla birlikte hastalıkların ortaya çıkmasına neden olurlar.

Bağışıklık sistemindeki enflamasyonun bütün bunlara nasıl yol açtığını tam anlamıyla anlamak için kötü adam (nfkappa B) ve iyi adam (PPAR) kimyasalları arasındaki ilişkiyi anlamanız gerekiyor. Karaciğeriniz, o sırada metabolize ettiği veya metabolize etmeye çalıştığı yiyecek ve toksinlere bağlı olarak bu kimyasalların salınımını tetikler.

Karaciğerinizi kötü adamların salınımı için harekete geçiren yiyecekler yerseniz, bu salınım vücudunuzda enflamasyona neden olan bir olaylar zincirini tetikleyerek glukozun (şeker) hücrelere taşınmasını önler. Bu da açlığı tetikler. Çünkü, hücrelerin içindeki glukoz beynin doyma noktasını etkileyerek açlığı durdurur. Ama enflamasyonu durduran yiyecekler tüketir veya antienflamatuar etkisi yaratan iyi huylu maddelerin üretilmesine yarayan besinler yerseniz, iyi adamları devreye sokarsınız.

Bu iyi adamların bu kadar güçlü olmalarının nedeni: Aktif hale geldiklerinde glukoz, insulin seviyelerini, kolesterol ve enflamasyonu düşürmeleridir. Hepimizin PPAR seviyesi için genetik yapısı farklı olmasına rağmen otomatik olarak çalışmazlar, çalışmak için yiyecekler tarafından aktif hale getirilmeleri gerekir. Ve son olarak, bu değişim, oksitlenme ve enflamasyonu nasıl durdururuz? Antioksidan ve anti-enflamatuar özelliği olan yiyecekler tüketerek. Bu yiyecekler özelikle yaşlanan ve egzersiz yapamayan ya da stresle başa çıkamayan kişiler için yararlıdır.

Kazanmak istediğiniz başlıca savaşlar: Enflamasyonu yatıştırmak ve bu iki kimyasal ve müttefiklerinin düzenlenmesi yoluyla yağ depolanmasını azaltmak olmalıdır.

Dr. Öz Show Digitürk Home TV’de hafta içi her gün ve ’da.

( tarihli Pazar Postası'ndan alınmıştır.)