Fehmi Akar

Ayakkab&#; ithalat&#;na geçen yaz gelen ek vergi, imalatta bir canlanma yaratt&#;. “Evet, vergi gerçekten de etkili olmaya ba&#;lad&#;” diyor Fehim Akar. O, ayakkab&#; imalat&#;nda duayen isimlerden biri. ’lerde Laleli’de ayakkab&#; satarak ba&#;lad&#;&#;&#; i&#; hayat&#;nda, y&#;l&#;nda Rumeli Caddesi’ndeki ünlü Elle ma&#;azas&#;n&#; kurarak bir kö&#;e ta&#;&#; oldu. Daha sonra ise imalata ba&#;lad&#;. Bugün ma&#;azalar&#;nda satt&#;&#;&#; ayakkab&#;lar&#;n yüzde 15’ini kendisi üretiyor, geri kalan&#; modelleri kendileri vermek üzere seçtikleri atölyelerde yapt&#;r&#;yor. “&#;irketi benden bile daha büyük bir adanm&#;&#;l&#;kla yönetiyor” dedi&#;i o&#;lu, bugün genel müdür koltu&#;unda. Ona “Maliyetler belli, imalattan ç&#;kal&#;m” diyor ama Fehim Akar hep ayn&#; yan&#;t&#; veriyor: “Ben ya&#;ad&#;kça imalat&#; b&#;rakmam. Ayakkab&#;n&#;n ruhu vard&#;r ve bu ruhu en iyi kendi üretti&#;iniz ayakkab&#;da yakalars&#;n&#;z.” Sektörde yerli üreticinin sat&#;&#;lar&#;nda ciddi bir canlanma var. Elle’de y&#;l&#;n ilk çeyre&#;inde sat&#;&#;larda yüzde 40 art&#;&#; olmu&#;. Akar önümüzdeki aylardan da çok umutlu. 

Zenne mi merdane mi satacaks&#;n diye sordular 

Fehim Akar, Türkiye’ye çok küçük ya&#;ta Yugoslavya’dan göçmü&#; bir ailenin çocu&#;u. “Belki itfaiyeci olurum derdim ama ayakkab&#;c&#; asla. Hiç bilmedi&#;im bir i&#;ti ama hayat insanlar&#; bir yerlere getiriyor.” Gençli&#;inde ayakkab&#; satmaya karar vermi&#; ve yeni bir &#;ehri, yeni bir dili ve yeni bir i&#;i bir arada ö&#;renmi&#;. Hatta Laleli’ye ilk gitti&#;inde ve ayakkab&#; sataca&#;&#;n&#; söyledi&#;inde ona sorulan soruyu, ve o sorudan hiçbir &#;ey anlamad&#;&#;&#;n&#; bugünmü&#; gibi hat&#;rl&#;yor: “’Zenne mi merdane mi satacaks&#;n’ dediler, o an öyle kalakald&#;m hiç bilmiyorum ne demek” 

Ama daha sonra her geçen gün ayakkab&#;yla aras&#;nda farkl&#; bir ba&#; olu&#;mu&#;. 1 ay sonra &#;talya’ya gitmi&#;, o ülkede ne yap&#;l&#;yor, nas&#;l yap&#;l&#;yor incelemi&#;. Daha sonra s&#;k s&#;k ayakkab&#;n&#;n mabedi olan bu ülkeye seyahatler gerçekle&#;tirmi&#;. y&#;l&#;nda Elle markas&#;n&#; yaratan Fehim Akar, bugün sektörde sayg&#;n üreticilerden biri. “Bizi biz yapan ne oldu diye kendime sordu&#;umda ‘kendim gibi davrand&#;m, kendim ne istiyorum, ya&#;am biçimim nas&#;lsa, ne seviyorsam tüm insanlar bunu sevecekmi&#; gibi davrand&#;m ve bunda da çok ba&#;ar&#;l&#; oldum’ diyorum.”

Yüksek topuklu ayakkab&#; sat&#;l&#;rken ‘neden olmas&#;n’ dedim 

Fehim Akar’&#;n hikayesinde, pek çok ba&#;ar&#; hikayesinde sat&#;r aras&#;ndan kendini gösteren ‘kal&#;plar&#; k&#;ran farkl&#; bak&#;&#; aç&#;s&#;’ var ’ler kad&#;nlarda çok yüksek topuklu ayakkab&#;lar&#;n üretildi&#;i ve giyildi&#;i bir dönem. Alçak topuklu ayakkab&#; ne yap&#;l&#;yor ne de giyiliyor. Oysa Akar, daha tempolu hayata uyan alçak topuklu kad&#;n ayakkab&#;lar&#;n&#;n da çok &#;&#;k olabilece&#;ine inan&#;yor: “Neden olmas&#;n dedim ve fantazi denilen ayakkab&#;n&#;n topuklar&#;n&#; giderek dü&#;ürdüm ve dü&#;ürdükçe de sat&#;&#;lar artt&#;.” 

Fehim Akar ma&#;azac&#;l&#;ktan elde etti&#;i gelirle imalata da girmi&#; ve i&#;ler geli&#;tikçe ayakkab&#;ya kar&#;&#; bir tutku ya&#;amaya ba&#;lam&#;&#;. Bunu da &#;talyanlardan ö&#;renmi&#;: “Bir &#;talyan markas&#;n&#;n patronu ile oturuyoruz, ustas&#; bir model getirdi, bakt&#; ve ‘i&#;e yaramaz’ diye att&#; Bakt&#;m ayakkab&#; çok güzel. Peki niye böyle yapt&#;? Cevap verdi: “Ruh yok bu ayakkab&#;da” Sonras&#;nda ben hep ayakkab&#;da ruh aramaya ba&#;lad&#;m. O ruhu bulup i&#;inise katamad&#;&#;&#;n&#;z zaman, hangi i&#;i yap&#;yorsan&#;z yap&#;n, o i&#; güzel olmaz” 

Sektörün en önemli sorunu kay&#;td&#;&#;&#; üretim ve kârs&#;zl&#;k 

Fehim Akar, ayakkab&#;ya a&#;kla ba&#;l&#; ama i&#; hayat&#;n&#;n zorlu gerçeklerini görmeyecek kadar de&#;il. Nas&#;l olsun ki, yüksek vergiler, i&#;gücü maliyetleri ve yükümlülükler toplam maliyetleri rekabet edemez noktaya getiriyor, bundan kay&#;td&#;&#;&#;na kaçarak kurtulan pek çok rakip i&#;leri içinden ç&#;k&#;lmaz boyuta ta&#;&#;yor. Bu ortam&#;n imalattan ç&#;kmaya zorlad&#;&#;&#;n&#; ama bunu yapmamaya kararl&#; oldu&#;unu söyleyen Akar &#;öyle anlat&#;yor: “Sektörün büyük bölümü kay&#;t d&#;&#;&#;. Biz kesinlikle sigortas&#;z i&#;çi çal&#;&#;t&#;rmay&#;z, kay&#;ts&#;z faturas&#;z tek bir ürün girmez buraya. &#;imdi o&#;lum bana imalattan ç&#;kmam&#;z&#; söylüyor ama ben ya&#;ad&#;&#;&#;m sürece imalattan ç&#;kmayacak Elle. Günlük çift üretme kapasitesi var üretim tesisimizin ama tam kapasite çal&#;&#;am&#;yoruz çünkü üretimimiz ekonomik de&#;il. Verilmesi gereken tüm haklar&#; verdi&#;imiz için Sektör ciddi bir kars&#;zl&#;k sorunu ya&#;&#;yor.” 

Fehim Akar, kendilerinin zaten çok titiz olduklar&#; denetimde bakanl&#;&#;&#;n son zehirli ayakkab&#; olay&#; sonras&#; denetimleri daha da artt&#;rd&#;&#;&#;n&#; vurguluyor. Vatanda&#;&#;n bu noktada güvendi&#;i markalardan al&#;&#;veri&#; yaparak kendini koruyabilece&#;ini belirten Akar, &#;öyle devam ediyor: 
“Bir dönem Çin ayakkab&#;s&#; tüm dünyay&#; fethetti. Tüm kap&#;lar aç&#;ld&#; ve &#;talya dahil bütün ülkeleri istila ettiler. &#;imdi son bir iki y&#;lda biraz dikkat edilmeye ba&#;land&#;. Bakanl&#;k son dönemde çok ciddi bak&#;yor olaya ve denetimler inan&#;lmaz s&#;k&#;la&#;t&#;. Bizim firmam&#;za giren her bir ayakkab&#; çok ciddi testlerden geçiyor. Ciddi bir s&#;k&#;nt&#; yaratt&#; çünkü ayakkab&#;n&#;n denetimi çok zor, 18 ayr&#; malzeme giriyor içine”

"Bu AVM'ye giremezsen istedi&#;in AVM'de yer vermeyiz" diyorlar

“Biz ihracattan çok iç pazarda büyüyoruz. 30’u a&#;t&#; ma&#;aza say&#;m&#;z. Ancak perakendecili&#;in gelece&#;ine bakt&#;&#;&#;mda baz&#; kayg&#;lar&#;m da yok de&#;il. AVM’lere bakt&#;&#;&#;m&#;zda biraz fazla, biraz kontrolsüz, aç&#;kças&#; endi&#;eliyim. Her kö&#;ede bir AVM olmas&#; Ayakkab&#;da bu kadar yat&#;r&#;m yapacak kar da yok. Y&#;lda ma&#;aza açmak Borçla büyüyerek olabiliyor ancak bu. Biz ’lere kadar en öndeki markayken ben hep ‘Aman’ dedi&#;im için geride kalm&#;&#; gibi olduk. Ama hala da diyorum, ‘Aman, kendi gücümüzü bilerek gidelim.’ Bir de sorun ya&#;anmaya ba&#;lad&#;, bir AVM’ye girmek istiyorsan o bünyedeki ba&#;ka bir AVM’ye de girmek zorundas&#;n. Biz çok seçici oldu&#;umuz için istedi&#;imiz AVM’lere girememeye ba&#;lad&#;k. ‘Bu AVM’ye girmezsen sana istedi&#;in AVM’de yer vermeyiz denilecek noktaya geldik. Bir iki yere çok istedi&#;imiz halde giremedik.”

&#;talya'da gece yar&#;s&#; dünya çap&#;nda modelistlerle çok kar&#;&#;la&#;t&#;m

“Vitrinlerden çok kovuldu&#;um oldu. &#;talya’da k&#;z&#;yorlar ama yeni model gördüm mü çekiyorum. Sonra Nice’e gittim han&#;mla. Ben &#;talya’da al&#;&#;m&#;&#;&#;m, gene bir ayakkab&#;n&#;n foto&#;raf&#;n&#; çekerken vitrinden, iki sat&#;c&#; k&#;z “Polis, polis” diye ba&#;&#;rmaya ba&#;lad&#;. Han&#;m beni b&#;rakt&#; nas&#;l kaç&#;yor Rahmetli Vitali Hakko ile Paris vitrinlerinde çok kar&#;&#;la&#;t&#;k. &#;talya’da fuar sonras&#; han&#;m&#; otele b&#;rak&#;p sabaha kadar vitrin gezerdim. Bir bak&#;yorum gece yar&#;s&#; dünya çap&#;nda modelistler ellerinde foto&#;raf makinesi, çok kar&#;&#;la&#;t&#;m &#;imdi internet çok kolayla&#;t&#;rd&#; bu i&#;i ama foto&#;raf, elinde tutmak gibi olmuyor.

&#;talyanlar, "Bu Türkler fazla olmaya ba&#;lad&#;" diyor

"Ayakkab&#; üreiminde son dönemde çok h&#;zl&#; bir ç&#;k&#;&#; ya&#;&#;yor Türkiye. Böyle giderse çok ciddi bir ayakkab&#; ihracatç&#;s&#; ülke olma yolunday&#;z. 68 y&#;l&#;ndan beri &#;talya’ya gidiyorum. Bütün fuarlar&#; gezerim. Eskiden almazlard&#; bizi fuarlara. &#;talya’daki son fuara 45 Türk marka kat&#;ld&#;. Çok ciddi bir ihracat art&#;&#;&#; var. &#;talyanlar ‘bu Türkler fazla olmaya ba&#;lad&#;’ demeye ba&#;lad&#;. &#;zmir’deki erkek ayakkab&#; üreticileri dev ayakkab&#; markalar&#;na üretim yapmaya ba&#;lad&#;. &#;talyanlar Çin rekabeti nedeniyle üretim tesislerini kapatmak zorunda kald&#;lar. &#;imdi &#;talya’ya göre daha uygun maliyetlerin oldu&#;u Türkiye’nin bu yolda h&#;zla ilerlemesi laz&#;m. Ama eskiden &#;talyan vitrinlerine bakarken imrenen ben, art&#;k hiç böyle bir eksiklik hissetmiyorum. Güzel ayakkab&#; yap&#;lmaya ba&#;lad&#; Türkiye’de. Peki bunu nas&#;l ucuzlataca&#;&#;z? Bunun üzerinde çal&#;&#;mam&#;z gerekiyor. Burada kay&#;tl&#; üreticilerin maliyetlerini dü&#;ürecek devlet deste&#;i gerekiyor. &#;malat&#;n&#; &#;stanbul’dan te&#;vikli bölgelere kayd&#;rabilenler daha karl&#; olacak. Otomasyona girebilen bir i&#; de&#;il ayakkab&#;, ba&#;&#;nda olmal&#;s&#;n&#;z. Biz de &#;stanbul’u b&#;rakam&#;yoruz.”

Dünya zincirleri kap&#;m&#;z&#; çal&#;yor ama öyle fiyat veriyorlar ki

“&#;hracat&#;m&#;z çok yüksek de&#;il. &#;ngiltere, Rusya gibi pazarlara ürünlerimizi gönderiyoruz. &#;hracat&#;m&#;z&#; art&#;rmak istiyoruz ama o kadar dü&#;ük fiyat veriyorlar ki Geçen dünya devi bir zincirin yöneticileri kap&#;m&#;z&#; çald&#;, iki modelimizi çok be&#;enmi&#;ler. Bir fiyat verdi, çok dü&#;ük. Diyorlar ki siz böyle bir dünya markas&#;na mal vermeyi nas&#;l kabul etmezsiniz. Ama de&#;miyor Türkiye’de her geçen gün büyür, iyi sat&#;&#; yaparken ben niye &#;talyan’a ayakkab&#; sataca&#;&#;m diye ezilip büzülece&#;im? euroya sataca&#;&#; ayakkab&#;y&#; 20 dolara satmak istiyorlar. Geçen bir fuarda ayakkab&#;m&#;z&#; be&#;endi iki Amerikal&#;, fiyat&#;n&#; söyledik, sonra aralar&#;nda konu&#;maya ba&#;lad&#;lar ‘Hem Türk mal&#; hem de bu kadar pahal&#;’ diye. Ama o kadar be&#;endiler ki Türk mal&#; dedi&#;inizde ucuz bir &#;ey istiyor. Ülkenizin de&#;eri neredeyse onu a&#;man&#;z mümkün de&#;il. Zamanla de&#;eri art&#;yor bunu görüyoruz ama mucize yaratam&#;yorsunuz. Ama ihracat&#;m&#;z giderek art&#;yor.”

Koruma ve yasakla bir yere gidilmez, sektör bu f&#;rsat&#; kullanmal&#;

“Yasak ve korumalarla bir yere kadar gidersiniz. Sektör rekabet edecek noktada olmal&#;. Rekabet edebildi&#;iniz zaman o mal&#;n gelmesini zaten önlersiniz. Evet Çin hep bir fiyat rekabeti yarat&#;yor ve biz üretim maliyetleri aç&#;s&#;ndan Çin’le rekabet etmeye yak&#;n bile de&#;iliz. 1 dolara 2 dolara ayakkab&#; veriyorlar Vergilerin artmas&#; bu ortamda ayakkab&#; sektörüne çok fayda sa&#;lad&#;, nefes alma imkan&#; yaratt&#;. Ama bizim de kendimize çeki düzen vermemiz gerek, olabildi&#;ince ekonomik ve kaliteli bir mal üretmeliyiz ki aya&#;&#;m&#;za gelen bu f&#;rsat&#; pozitif &#;ekilde de&#;erlendirebilelim.”