Dünyanın Yuvarlak Oluşunun Ispatı

M.Ö. 500'lü yıllarda dünyanın yuvarlak olduğunu iddia eden Pisagor bunu öğrencilerine de öğretmiştir. Peki, resmi olarak dünyanın yuvarlak olduğunu kim buldu, nasıl bir süreç sonunda bu bilgi kanıtlandı sizler için var olan tüm bilgileri bir araya topladık.

Dünyanın Yuvarlak Olduğunu İlk Kim Söyledi?

Dünyanın yuvarlak olduğunu ilk söyleyen isimler arasında öne çıkan isimlere bakıldığında "Sayıların babası" lakabıyla anılan İyonyalı filozof Pisagor'u görebiliriz. M.Ö. 570 ile 495 yılları arasında yaşayan ve matematik öncülerinden kabul edilen Pisagor'a göre dünya düz bir tepsi şeklinde değil daha çok küreyi andıran bir şekle sahipti. Asıl ilgi alanı her ne kadar matematik olsa da doğadan da kopamayan ünlü matematikçi Pisagor dünyanın küre şeklinde olduğunu ve döndüğünü düşünüyordu.

Matematik ve geometri kullanarak yaptığı çoğu hesaplama sonucunda Pisagor dünyanın sabit bir merkez olduğunu ve güneşle ayın dünya etrafında döndüğünü düşünmekteydi. Bunu öğrencilerine de aşılayan Pisagor araştırmalarını ilerletip dönenin güneş ve ay olduğunu değil dünya olduğunu da hesaplamıştı. Bu çalışmalar Pisagor'u dünyanın yuvarlak olduğunu söylenen ilk kişi yapıyor ancak sağlam kanıtlara dayandıramadığı için dünyanın yuvarlak olduğu keşfi maalesef kendisine ait değil.

Dünyanın Yuvarlak Olduğunu Kim Keşfetti? Yuvarlak Olduğu Nasıl Bulundu?

Farklı görüşler ve çalışmalarla tarih boyunca birbirini etkileyen önemli kişiler hep var olmuştur. Pisagor'un "dünya yuvarlaktır" düşüncesiyle ateşlenmeye başlayan bu kıvılcım Portekizli kâşif Ferdinand Macellan sayesinde ispatlanmış oldu. Yaşadığı dönem boyunca sürekli keşifler yapan Portekizli Macellan 1505 yılında yani henüz 25 yaşında iken denizlerde keşif yapmaya başladı. Tarihler 1512'yi gösterdiğinde ise bu sefer dünyanın yuvarlak oluşunu kanıtlamak üzere bir sefere başladı.

Dünyanın yuvarlak olduğu nasıl bulundu sorusu işte bu deniz seferi ile başlamış oldu. Kilisenin ısrarla "dünya düzdür" söylemine inanmayan ünlü kâşif seyahati boyunca gün ve saatleri not alarak hesaplamalar yaptı. Çıkmış olduğu bu seyahat aynı zamanda "ilk dünya gezisi" olarak tarihe de geçti. Seferini tamamlayan ve başlangıç noktasına geri dönen Ferdinand Macellan aldığı notlarda saat farklılıkları ele alarak uzun hesaplamalar yaptı ve sonunda haklı mücadelesini "dünya yuvarlaktır" ispatı ile tüm insanlığı göstermiş oldu.

Düz dünya teorisine inananlar bir yerde haklı: Uzayda ışık hızına yakın hızda Dünya’ya yaklaşan bir elektron, Dünyamızı yuvarlak değil de sadece 17 m kalınlığındaki yassı bir disk olarak görür. Ancak görelilik teorisi bir yana, sokakta yürüdüğümüz hızda Dünyamız tabii ki yuvarlak. 12 kanıtla görelim.

Ortaçağda Kilise biliyordu

Genel kanının tersine, Dünya’nın yuvarlak olduğunu Amerika’yı keşfeden Kristof Kolomb bulmadı. Ortaçağ’da Kilise de Dünya’nın yuvarlak olduğunu biliyordu. Aslında günümüzden 2200 yıl önce yaşamış olan matematikçi ve coğrafyacı Eratosthenes Dünya’nın yuvarlak olduğunu bulmuştu.

Bunun için de Mısır’da İskenderiye ile Siyene şehirlerine birer çubuk dikti. Siyene’deki (bugünkü Aswan barajı) asistanından yardım alarak öğle vaktinde çubukların gölge uzunluğunu ölçtü. Gölge boyu arasındaki fark, Nil ırmağı üzerindeki iki şehrin enlem farkını verdi. Böylece Eratosthenes yerkabuğunun eğriliğini ölçerek Dünya’nın yuvarlak olduğunu kanıtladı.

Eratosthenes geometriden yararlanarak Dünya’nın çevresini 46 bin 100 km olarak hesapladı. Bugün Dünya’nın çevresinin ekvatorda yaklaşık 40 bin km olduğunu biliyoruz; yani İlk Çağ’da yaşamış olan Yunan matematikçi, Yeryüzünün çevresini sadece yüzde 15’lik hata payıyla ölçmüştü. Büyük başarı!

İlgili yazı: Samanyolu Galaksisi Saniyede 630 km hızla Nereye Gidiyor?

Dünya neden yuvarlak?

Çünkü Dünya dönüyor. Evet, bunda sihirli bir şey yok. Dünyamız kendi çevresinde döndüğü için yuvarlak ve yine bu yüzden kusursuz bir küre değil: Ekvatorda biraz şişkin ve kutuplarda biraz basık.

Neden dönüyor?

Düz dünya teorisini savunanların ilk sorması gereken soru bu: Dünya kendi çevresinde neden dönüyor? Bunun sebebi, Güneş Sistemi’nin kendi çevresinde dönen dev bir gaz ve toz bulutundan oluşmuş olması.

Gaz bulutu kendi çevresinde döndüğü için pizza hamuru gibi yassılaşarak disk şeklini aldı. Diskin üzerinde kendi çevresinde daha yavaş dönen gaz topakları oluştu. Bunlar yassı bir disk şeklini alamayacak kadar yavaş dönüyordu.

Güneş Sistemi’nin merkezindeki en büyük topak Güneş’i oluşturdu. Diğer gaz topakları da gezegenlerle uyduları oluşturdular. Dünyamız 4,55 milyar yıl önce oluştu ve o zamandan beri dönüyor. İyi de uzaydaki asteroitler de kendi çevresinde dönüyor. Onlar neden yuvarlak değil?

İlgili yazı: İnternetinizi Uçuracak En İyi 10 Modem

Düz dünya ve asteroit kuşağı

Mars ile Jüpiter arasında içinde milyarlarca asteroit bulunan (uzay kayaları) Asteroit Kuşağı bulunuyor. Oysa bu asteroitlerin çoğu şekilsiz kaya parçaları ve genellikle çarpık patates ve yerfıstığına benziyorlar.

İçlerinden sadece Ceres yuvarlak. Asteroit Kuşağı’nın en büyük üyesi olan cüce gezegen Ceres’in yuvarlak olmasının önemli bir sebebi var: Ceres çok büyük ve ağır bir asteroit, bu yüzden de kendi ağırlığı altında çökerek eziliyor.

Öte yandan, Ceres Güneş Sistemi’nin doğumundan miras aldığı şekilde kendi çevresinde dönüyor. Momentumun korunumu yasası gereği, kendi çevresinde kütlesine göre minimum enerji harcayarak dönmek istiyor. Bunun için de yuvarlak olması gerekiyor.

İlgili yazı: Çoklu Evren: En Yakın Komşu Evren Nerede?

1. Düz dünya ve yerçekimi

Böylece düz dünya teorisine karşı Dünya’nın neden yuvarlak olduğunu gösteren ilk kanıta gelmiş oluyoruz: Dünya yuvarlak; çünkü ağır bir gökcismi ve kendi çevresinde istikrarlı bir şekilde dönüyor. Öyleyse Dünya’nın yuvarlak olduğunu gösteren en büyük kanıt Newton’ın yerçekimi yasaları ve Einstein’ın görelilik teorisidir.

Konuya damardan girdik

Dünya’nın yuvarlak olduğunu gösteren kanıtların arasında yerçekimini en başa almamın iki sebebi var. Birincisi Dünya’nın yuvarlak olmasının asıl nedeni yerçekimi. Yoksa dev bir uzaylı gezegenimizi eline alıp kil tablasında çanak-çömlek yapar gibi şekillendirmiş değil. 🙂

İkinci nedeni ise düz dünya teorisini kanıtlamak için önce Dünya’nın yuvarlak olduğunu gösteren görelilik teorisini çürütmemiz gerektiğini vurgulamak.

Yerçekimi ışıktan hızlı mı yazısında belirttiğim gibi, Einstein’ın görelilik teorisi, son 100 yılda nötron yıldızlarına varıncaya kadar binlerce kez test edildi ve her seferinde doğru olduğu anlaşıldı. Bu yüzden düz dünya teorisine bol şans dilerken size önemli bir noktayı da hatırlatmak istiyorum:

İlgili yazı: İnternette teknik takip ve gözetimi önleme rehberi

Her kanıt çürütülebilir

Düz dünya teorisini savunanların Dünya’nın yuvarlak olduğunu gösteren tüm kanıtları tek tek çürütebildiğini baştan söyleyelim. Buna rağmen, düz dünya teorisi yanlış ve bütün kanıtları çürütmelerine karşın Dünya’nın yuvarlak olduğu gerçeğini değiştiremiyorlar. Bunun bir sebebi var:

Düz dünya ve simetri kırılması

Zaman neden geleceğe akıyor yazısında değindiğimiz gibi, fizik yasaları uzay ve zamanda simetrik. Zaten fizik yasalarının en uzak galaksilerden uydumuz Ay’a kadar Evren’in her yerinde geçerli olması için uzay ve zamanda simetrik olması gerekiyor. Yoksa fizik yasaları her galakside farklı olurdu ve biz de bilim yapamazdık.

Bu nedenle düz dünya teorisini savunanların sadece Dünya’nın düz olduğunu kanıtlaması yeterli değil. Aynı zamanda Güneş’in, Ay’ın ve diğer gezegenlerle yıldızların neden yuvarlak olduğunu da kanıtlamak zorundalar.

Eğer diğer gezegenler ve yıldızların da düz olduğunu düşünüyorlarsa bunu kanıtlamak zorundalar; çünkü yerçekimine yol açan kütleçekim kuvvetini tanımlayan Einstein’ın görelilik teorisi böyle yapıyor: Sadece Dünya’nın değil, bütün gezegenlerin neden yuvarlak olduğunu gösteriyor.

İlgili yazı: Uzay Yolcuları Filmi Ne Kadar Gerçekçi?

Bilimsel düşüncenin temeli

İşte bu yüzden düz dünya gerçektir denildiği zaman yeni bir yerçekimi teorisi geliştirmek gerekiyor. Ayrıca bu teori ile görelilik kuramıyla açıklanamayan diğer fiziksel olguları da açıklayıp düz dünyayı kanıtlamak gerekiyor.

Buna karşın bir teorinin bilimsel olması için doğrulanabilir olması yeterli değil. Tersine, yanlışlanabilir olmak zorunda. Bilim sadece yanlışlanabilir önermelerle işliyor. Teorilerimizin deney ve gözlemlerle, örneğin teleskoplar ve laboratuar deneyleriyle test edilebilmesi gerek.

Dolayısıyla düz dünya teorisine inananlar, yuvarlak dünya kanıtlarını çürütmeye kalkınca onlara şu soruları yöneltebilirsiniz. Peki düz dünya teorisi, görelilik ile tanımlanan diğer olguları da açıklayabiliyor mu? Düz dünya teorisini test ettiniz mi?

İlgili yazı: Mobil İnternette Video İzleme Rehberi

Yoksa her şeye bahane bulunur

Örneğin, düz dünya teorisinde neden gece-gündüz olduğunu belirtirsiniz. Yuvarlak dünyamızda olduğu gibi saat dilimleri bulunduğunu açıklamak için Güneş’in aslında bir spot ışığı olduğunu söyleyebilirsiniz. Güneş’in Dünya üstünde tiyatro sahnesindeki spot ışıkları gibi vızır vızır döndüğünü öne sürebilirsiniz. Ancak, bu düz dünyayı kanıtlamak için yeterli olmaz.

Bu sefer de “Güneş neden düz ve neden gezegenimizin üstünde spot ışıkları gibi hareket ediyor?” sorularını açıklamanız gerekir. Yoksa Gezegenler Güneş’in çevresinde nasıl dönüyor yazısında açıkladığımız gibi safsata yapmış olursunuz.

Bunun için Ortaçağa bakmamız yeterli: Hollywood filmlerine bakacak olursanız Ortaçağda Kilise alimleri Dünya’nın düz olduğunu düşünüyordu. Oysa yazının başında bunun yanlış olduğunu söyledik. Amerika’yı keşfeden Kolomb’un yuvarlak dünya haritası gökten zembille inmedi.

Dünya’nın yuvarlak olduğunu gösteren tarihi harita Eski Yunanlılar tarafından 1000 yıl önce çizilmiş ve haritanın kopyalarından biri Kolomb’un eline geçmişti. Öyleyse Ortaçağ’da insanların Dünya’nın düz olduğunu sandığı fikri nereden çıktı?

İlgili yazı: 5 Adımda Başka Yıldızlara Nasıl Gideriz?

Düz dünya Amerikan icadı

1870 doğumlu Wilbur Glenn Voliva, Illinois eyaletindeki Zion Hıristiyan Katolik Kilisesi’ne bağlı olarak çalışan tutucu bir din adamıydı ve Avustralya’ya göç etmeden önce Zion kasabasının lideri oldu.

Düz dünya teorisini Voliva ortaya attı; çünkü Dünya’nın yuvarlak olmasını Hıristiyanlığın bir yorumunda geçen “gökte cennet ve yeraltında cehennem” inancına aykırı buluyordu. Hatta Zion kasabasında düz dünya teorisini zorunlu ders yaptı.

Voliva hızını alamayarak düz dünyadaki gece-gündüz olgusunu açıklayan spot ışığı Güneş teorisini geliştirdi ve Güneş’in 53 km çapında yassı bir disk olduğunu öne sürdü. Sonuçta sadece 19. yy. gençlerini yanlış bilgilendirmekle kalmadı, aynı zamanda bizlerin de yanlış bilgilenmesine yol açtı. Ancak bu tarih yeter. Haydi Dünya’nın neden yuvarlak olduğunu kanıtlayalım!

İlgili yazı: 10 Adımda kara deliğe düşen astronota ne olur?

2. Güneş saati

Güneş saatlerini bilirsiniz. Hani yere bir çubuk dikeriz ve açık havalarda çubuğun gölgesinin uzunluğuna bakarak saati ölçeriz. Yunan coğrafyacı Eratosthenes, Dünya’nın yuvarlak olduğunu güneş saatinin çalışma prensibiyle, yani farklı enlemlerdeki gölgelerin boyunu ölçerek gösterdi.

3. Ay’ın görünmeyen yüzü                                                    

Dünya’dan bakınca Ay’ın arka yüzünü göremiyoruz; çünkü Ay’ın kendi çevresindeki dönme hızı gelgit kilidi nedeniyle Dünya çevresinde dönme hızına eşitlenmiş durumda. Bu yüzden Ay bize hep aynı yüzünü gösteriyor. Oysa Dünya düz olsaydı Amerikalılar Ay’ın ön yüzünü görürken, Çinliler arka yüzünü görebileceklerdi.

İlgili yazı: Sansüre Karşı TOR ve Orbot Rehberi

3. Ay tutulması

Son 2000 yıllık kayıtlara baktığımızda, Ay tutulması sırasında hem Güneş’in hem de Ay’ın aynı anda göründüğü 50 ayrı gözlem kaydı olduğunu biliyor muydunuz? Nitekim bu 50 kayıt düz dünya için en büyük kanıtlardan biri olarak gösteriliyor.

Düz dünyacılar sormakta haklı: Nasıl olur da tam Ay tutulması sırasında Güneş’i de görebiliriz? Sonuçta Dünya’nın gölgesi üstüne düştüğü için, yani Dünya gezegeni Güneş’le Ay arasına girdiğini için Ay tutulmuyor mu? Bu durumda Dünya’nın Ay’a bakan yüzünde olanlar Güneş’i nasıl görebilir?

İlgili yazı: Morötesi Işıkla 80 Kez Yazılan Optik Kağıt

Serap etkisi

Sahra Çölü’nde geçen filmlerden bilirsiniz: Çöl sıcağındaki sıcak hava dalgaları atmosferin ışığı büken dev bir mercek gibi davranmasına neden olur ve Dünya yuvarlak olduğu için ufkun ötesinde kalan ağaçların görüntüsünü gözümüze yansıtır.

Biz de çölde susuz kalınca vaha gördüm sanıp ağaçlara koşarız; ama bunun bir serap olduğunu anlayınca hayal kırıklığına uğrarız. Aslında sahilden denize bakarken Güneş’in batışını gördüğünüz her akşam serap görüyorsunuz. Sonuçta Güneş’in batışı da Dünya’nın yuvarlak oluşuna bağlı bir olay:

Güneş’i denizde, tam ufuk çizgisinin üzerinde görüyorsunuz. Oysa Güneş çoktan batmış oluyor ama atmosfer arkada kalan Güneş’in ışığını kırıp önümüze getirdiği için biz hâlâ Güneş’in ufkun üstünde olduğunu sanıyoruz. Peki çölde serap varsa tam Ay tutulması sırasında neden olmasın? 🙂

Atmosferik mercek etkisi her gün gündüz süresini birkaç dakika uzatıyor. İşte bu sırada tam Ay tutulması olursa Güneş’i de gökyüzünde kısmen görebiliyorsunuz.

İlgili yazı: VPN Engelleme Türkiye’de Nasıl Aşılır?

4. Ay’ın evreleri

Düz dünyayı çürüten diğer kanıt dolunay, yarımay, kanlı ay, mavi ay ve süper ay gibi Ay’ın evreleridir. Nitekim Dünya yuvarlak olmasaydı Ay’ın evreleri de olmayacaktı. Bu o kadar bariz ki düz dünya savunucuları bu gerçeği çürütemedikleri için Ay’ın evrelerini yansıtan uyduruk bir şema çiziyorlar.

Yukarıdaki düz dünyada Ay evreleri resmine dikkatle bakalım: Ay’ın Güneş’e bakan yüzünün gölgede kaldığını göreceğiz! Bu ışığın vurduğu yer aydınlık değil, karanlık olur demek ve açıkça yanlış olan bu resmi daha fazla çürütmeye gerek görmüyoruz.

İlgili yazı: Güneş Yelkeni ile 3 Günde Mars’a Gidelim

5. Yıldız çizgileri

Madem dünya düz, öyleyse neden kameranın deklanşörünü geceleyin saatlerce açık bırakıp uzun pozlu fotoğraf çektiğimiz zaman gökte çember şekilli yıldız çizgileri görüyoruz? Dünya düz olsaydı ve kendi çevresinde dönmeseydi, bunun yerine Güneş Dünya’nın üstünde dönseydi yıldız çemberlerini göremezdik.

Buna karşın Dünya düz olsa ve kendi çevresinde dönseydi, bu kez de güney yarımkürede yaşayan insanlarla kuzey yarımkürede yaşayanların aynı yıldızları görmesi gerekirdi! Üstelik güney yarımkürede yaşayanlar da yıldızların saatin ters yönünde döndüğünü görürlerdi.

Düz dünya teorisine inananlar görüşlerini Eski Yunan filozoflarının kristal küreler tasarımından alıyorlar. Özellikle de Aristoteles’in kristal küreler teorisini seviyorlar. Böylece yıldız çizgilerini açıklayabiliyorlar; ama aslında Kopernik’ten bu yana gelişen modern astronomiyi çöpe atıyorlar.

İlgili yazı: Renk Körlüğünü Düzelten Gözlük

Dünya saatin ters yönünde dönüyor

Yuvarlak Dünyamız kuzey kutbundan bakınca saatin ters yönünde dönüyor. Doğal olarak güney kutbundan bakınca da saat yönünde dönüyor. Yıldız çizgilerinin bu gerçeği yansıtması gerekiyor. Oysa düz dünyada güney yarımküre yok ve bu yüzden Dünya düz olsaydı Brezilyalıların da yıldızların saatin ters yönünde döndüğünü görmesi gerekirdi.

Ayrıca güney yarımkürede yaşayanlar Kutup Yıldızı, Koltuk Takımyıldızı, Büyükayı ve Küçük Ayı Takımyıldızlarını görmüyor; çünkü bunlar kuzey göğünde yer alıyor. Bizler de Güneyhaçı, Erboğa ve Karina takımyıldızlarını göremiyoruz. Bunlar da güney göğünde bulunuyor ve Dünyamızın yuvarlak olduğunu ortaya koyuyor.

İlgili yazı: Google Brain ile Robot Dedektif Çağı Başladı

5. Ufuk çizgisi

Dünya yuvarlak olduğu için yerkabuğu eğimlidir. Dünya’nın yarıçapı 6630 km ve çevresi de yaklaşık 40 bin km olduğu için ilk bakışta insan gözü Dünya’yı düz görüyor.

İlgili yazı: Hint Okyanusu’nda 200 Milyon Yıllık Kayıp Kıta Bulundu

Verrazano Boğaz Köprüsü

İstanbul’un 1074 metre uzunluğundaki Boğaz Köprüsü varsa New York’un da Staten Adası ile Brooklyn’i birbirine bağlayan Verrazano Köprüsü var. Boğaz Köprüsü, inşaatında Dünya’nın yuvarlaklığı dikkate alınacak kadar uzun olmasa da Verrazano yeteri kadar uzun.

Bu köprünün uzunluğu 4176 metre ve mühendisler köprü çok uzun olduğu için Dünya’nın yuvarlaklığını hesaba katmak zorunda kaldılar. Yoksa köprü ilk depremde veya rüzgarda ikiye bölünürdü. Öyle ki köprünün kulelerinin arası, köprünün ayaklarının arasından 4 santim daha geniş.

İlgili yazı: AIDS’e Kesin Çare >> Amerikalı doktorlar HIV virüsünü insan DNA’sından sildi

4 santim mi?

Şimdi diyeceksiniz ki “Boğaz Köprüsü’nden 4 kat uzun olan bir köprünün eğiklik farkı 4 santimetre ise biz 1000 metrelik Boğaz Köprüsü’nden bakınca Dünya’nın yuvarlak olduğunu nasıl görebiliriz?” Güzel bir soru. Bunun için internetteki ufuk mesafesini hesaplama sitelerini ziyaret etmenizi öneririm; çünkü Boğaz Köprüsü söz konusu olduğunda mesele uzunluk değil, yükseklik.

Örneğin, 64 metre yüksekten baktığınız zaman 28,6 km uzağı görebiliyorsunuz. Gerçi 64 metre yükseklik de Dünya’nın yuvarlaklığını görmemize yeterli değil. Ne de olsa 28,6 km uzaklık için yerkabuğunun bakış açınıza göre yanal eğriliği sadece 28 santimetredir.

Bu açıdan haklısınız. Dünya’nın yuvarlak olduğunu görmek için uçakla veya balonla en az 25 km irtifaya çıkıp ufka bakmanız gerekiyor (25 km yükseklikte yuvarlaklığı görmek içinse çok hassas bir kamera ve video analiz yazılımı kullanmalısınız). Yine de Dünya’nın yuvarlak olduğunu deniz seviyesinde bile görebilirsiniz! Bu ifadenin neden çelişkili olmadığını gösterelim.

İlgili yazı: Roket Şirketi Elektrikli Uçan Araba Üretiyor

Gemi direği

Şimdi Caddebostan veya Marmaris sahiline inin ve denizdeki yelkenli yatlarla balıkçı teknelerinin direklerine bakın.

Gözünüzü ufka kaydırdığınız zaman size uzak olan teknelerin sadece direklerini gördüğünüzü fark edeceksiniz; çünkü bu teknelerin gövdesi yuvarlak yerkabuğu yüzünden sizin bulunduğunuz noktanın altında kalacak (Mesela benim boyum 1,72 metre ve deniz seviyesinden bakınca 4,6 km uzağı görebiliyorum).

Şimdi Kadıköy meydanından sahildeki vapurlara bakın. Sarayburnu yönünden size gelen vapurların önce direğini, sonra bacasını ve sonra da beyaz teknesini göreceksiniz; çünkü Dünya yuvarlak ve önce vapurların en yüksek kısmını göreceksiniz.

Kısacası ne kadar yüksekten bakarsanız o kadar uzağı görürsünüz ve bu da Dünya’nın yuvarlak olduğunu kanıtlar.

İlgili yazı: İspanyollar Görünmezlik Pelerini Geliştiriyor

İzmir’in tarihi asansörü

Başka bir deney daha yapalım: Bu kez sahilden Güneş’in batışını izleyin ve Güneş batar batmaz ayağa kalkın, hatta bankın üstüne çıkıp tekrar bakın. Daha yüksekten baktığınız izin Güneş’in ikinci kez battığını göreceksiniz.

Ardından İzmir’deki tarihi asansöre binin ve Güneş batarken yukarı çıkın. Güneş’in batmadan önce daha uzun süre ufuk çizgisinin üstünde kalacağını fark edeceksiniz. Bütün bunlar Dünya yuvarlak olduğu için mümkün.

İlgili yazı: Metalik Hidrojen ile Uçan Araba Çağı

Şimdi karşı saldırıyı püskürtebiliriz

Düz dünya teorisini savunanlar, Hawaii Adalarından biri olan Oahu’nun, Kauai’daki Lihue Havalimanından görülebildiğini söylüyorlar. Diyorlar ki madem deniz seviyesinden bakınca ufuk 4-5 km ötede, öyleyse Kauai’dan 144 km uzaktaki Oahu’yu nasıl görürüyoruz? Demek ki Dünya düzdür.

Oysa yanılıyorlar! Ne demiştik? Ne kadar yüksekten bakarsanız o kadar uzağı görürsünüz ve baktığınız dağ ne kadar yüksekse o dağı o kadar uzaktan görürsünüz. Nitekim Lihue havalimanın yüksekliği 47 metre ve Oahu’nun en yüksek noktası da 1220 metre.

Hesabı yapınca ne çıkıyor? 149 km! Hatta atmosferde ışığın kırılması yüzünden (serap) görebileceğiniz mesafe 172 km’ye ulaşıyor. Kauai-Oahu uzaklığı neydi? 144 km. Tabii ki Lihue havalimanından bakınca Oahu’nun en yüksek dağını görebilirsiniz. 🙂

İlgili yazı: 10 Bin Galaksinin Katili Karanlık Madde

5. Düz dünya haritası yanlış

Dünyamız yuvarlak. Bu yüzden lise atlaslarında bulunan ve dünyamız düzmüş gibi çizilen klasik haritalar, kıtaların ve ülkelerin büyüklüğünü yanlış gösteriyor. Örneğin yukarıdaki haritaya bakın: Dünya’nın merkezini Kahire olarak aldığımız için Amerika ve Rusya haritada dev gibi görünüyor.

Oysa hemen aşağıda Rusya devletini Afrika ile karşılaştıran resimde ülkenin gerçek büyüklüğünü görebilirsiniz. Daha aşağıda ise en gerçekçi Dünya projeksiyon haritasını görebilirsiniz. Özetle Dünya düz olsaydı Rusya’nın boyu aynı olurdu.

İlgili yazı: Sentetik DNA İle Çelikten Güçlü İpek Üretiyoruz

6. Uçak rotaları ve uçuş süreleri

Dünya düz olsaydı uçaklar New York’tan İstanbul’a uçmak için dümdüz bir yol izlerdi. Oysa yakıt tasarrufu yapmak ve daha kısa sürede uçmak için eğri yol izliyorlar; çünkü Dünya yuvarlak ve yuvarlak yüzeyde eğri uçarsanız yolunuzu kısaltırsınız.

Örneğin, Güney Afrika’daki Johannesburg’tan Avustralya’daki Sydney’e Güney Kutup dairesinden uçarak sadece 11 saat 45 dakikada erişebilirsiniz.

İlgili yazı: Nötron Yıldızları Hakkında 5 Şaşırtıcı Gerçek

7. Koriyolis Etkisi

Fizikte Koriyolis kuvveti kendi çevresinde dönen cisimlerde görülen bir yalancı kuvvet. Örneğin, yuvarlak bir tepsi saat yönünde döndüğü zaman, tepsinin üstündeki şekerler önce hareket etmeye direnirler (eylemsizlik ilkesi) ve sonra soldan sağa doğru hareket ederler.

Bu noktada Dünyamızın kuzey kutbundan bakınca saatin ters yönünde döndüğünü hatırlayalım. Bu yüzden, kuzey yarımkürede lavabo giderinden su dökerseniz ideal şartlar altında su sağdan sola doğru girdap yaparak boşalacaktır.

Öte yandan, güney yarımkürede su dökerseniz soldan sağa doğru girdap yapacaktır (Rahmetli Barış Manço Yediden Yetmiş Yediye programında bunu çok güzel göstermişti. Ancak, normalde koriyolis etkisi lavaboda çok zayıf olduğu için, giderin şekline bağlı olarak suyun her iki yönde de döndüğünü görebilirsiniz).

Buna karşın okyanus akıntıları ile rüzgarlarda koriyolis etkisi çok belirgin ve dolayısıyla okyanus akıntılarıyla kasırgalar kuzey yarımkürede sağdan sola ve güney yarımkürede soldan sağa dönüyor. Aynı şeyin rüzgarlar için de geçerli olduğunu belirtelim ve dünya düz olsaydı Koriyolis etkisini göremeyeceğimizi ekleyelim.

Barış Manço gösteriyor

Donamanın topları

Savaş gemileri bile düşmana top ateşi açarken, bulundukları enleme ve yarımküreye göre Dünya’nın dönme hızını hesaba katmak zorunda kalıyorlar. Sonuçta hem ateş edeceğiniz düşman gemisi hem de sizin geminiz seyir halinde oluyor ve sürekli yer değiştiriyor.

Bu yüzden düşmana ateş ederken, aslında 10 km uzaktaki düşmanın o an olduğu yere değil, top mermisi 10 km uzağa erişince düşmanın olacağı yere nişan almanız gerekiyor!

Üstelik Dünya’nın dönme yönünde top mermisi ve füze ateşlerseniz bunlar daha hızlı gidecektir. Biz de uzaya uydu fırlatan roketleri az yakıtla daha hızlı gitsinler diye Dünya’nın dönme yönünde fırlatıyoruz. Jüpiter ve Plüton’a giden uzay araçları da hızlanmak için önce diğer gezegenlerin çevresinde dönüyor. 😉

İlgili yazı: Lazer ışınları ile Göğe Açılan Pencere

8. Tanrı’nın parmakları

Hiç bulutların arasından sızan güneş ışınlarına dikkat ettiniz mi? Batılılar bunlara Tanrı’nın parmakları diyor ve düz dünya savunucuları da bunu bir kanıt olarak kullanıyor. Diyorlar ki “Dünya ortalama 150 milyon km uzaklıktan çapı 1 milyon 391 bin km olan Güneş’in çevresinde dönseydi güneş ışınları gökte tek noktadan aşağıya doğru inmezdi.”

Oysa bu hata insan gözünün bakış açısını ve perspektifi anlamamaktan kaynaklanıyor: Konya ovasında otoyola bakarsanız yolun uzaklarda birleştiğini görürsünüz; çünkü uzak cisimler gözümüze küçük görünüyor ve yolun paralel kenarları sanki birleşiyor.

Aynı şey Güneş için de geçerli: 150 milyon km uzaktan gelen Güneş ışınları biz yerden bakınca sanki gökteki küçücük bir noktadan geliyor. Bu olgu Güneş’in gökte küçücük bir nokta olduğunu göstermiyor ve düz dünya için kanıt oluşturmuyor.

Meteor yağmurları

Resimde göreceğiniz gibi, aynı etkiye meteor yağmurlarında tanık olabilirsiniz. Meteor yağmurları, hatta sıradan yağmur damlaları sanki gökteki küçük bir noktadan yağıyor gibi görünüyor. Oysa bu tamamıyla uzaklığa ve derinlik algısına bağlı bir yanılsama.

İlgili yazı: NASA’nın 10 Bin Katrilyon Dolarlık Asteroit Seferi

9. Uzay yolculukları

Burada uzun uzun anlatılacak bir detay yok. 1957 yılından beri uzaya uydu gönderiyoruz ve uzaydan Dünya’nın sayısız fotoğrafını çektik. Hepsinde Dünya’nın yuvarlak olduğunu görüyoruz. Ona bakarsanız Güneş’in, uydumuz Ay ve gezegenlerin de fotoğraflarını çektik. Onlar da yuvarlak.

10. Tarihi belgeler

Ferdinand Macellan ve Kaptan Cook’un Dünya çevresindeki yolculuklarını hatırlarsınız. Macellan yolda öldü; ama kaptanları 1522’de Dünya’nın çevresindeki ilk yolculuğu tamamladılar.

İngiliz kaşif James Cook da 1773 yılında gerçekleştirdiği ilk seferinde Dünya çevresinde başarıyla tur attı. İki kaptan da Dünya çevresinde aynı yönde ilerleyerek başladıkları yere geri döndüler; çünkü Dünya yuvarlaktı. 🙂

Üstelik Dünya yuvarlak olduğu için sürekli Batıya giderseniz Dünya’nın çevresini tamamlayana kadar hep yerinde duran arkadaşlarınıza göre tam bir şafak eksik görürsünüz, yani yılda bir gün kazanırsınız. Sonuçta sürekli Güneş’in battığı yöne gittiniz ve bunun bir benzerini süpersonik uçaklarda görebilirsiniz.

Sadece uçağın 24 saat boyunca ekvatorda saatte 1600 km’den hızlı gitmesi gerekiyor. O zaman Güneş hiç batmadan ufuk çizgisinin üstünde kalıyor ve bunda şaşıracak bir şey yok: Uluslararası Uzay İstasyonu yerden 410 km yüksekte dönüyor ve Dünya çevresindeki bir turunu 90 dakikada tamamlıyor. Bu yüzden günde 16 kez Güneş’in doğuşu ve batışını görüyor.

11. Dev komplo teorisi

Kısacası düz dünya teorisini savunmak insanların en az 2200 yıl önceki Eratosthenes zamanından beri Dünya’nın yuvarlak olduğuna dair yalan söylediğini öne sürmek anlamına geliyor.

Bu bağlamda sıra dışı iddiaların sıra dışı kanıtlar da gerektirdiğini söyleyelim. Örneğin, uzaydan çekilen ve Dünya’nın yuvarlak olduğunu gösteren fotoğrafların sahte olduğunu söyleyenlerin, uzaya kendi roketlerini gönderip Dünya’nın düz olduğunu gösteren fotoğrafları basına sunması gerekiyor.

Ayrıca son 60 yılda 50’den fazla uzay ajansı tarafından çekilen milyonlarca fotoğrafın sahte olduğunu tek tek kanıtlamaları gerek. Elon Musk’ın SpaceX şirketi gibi yörüngeye uydu gönderen firmaların, sırf insanları kandırmak için neden bu işe milyarlarca dolar para yatırdığını da açıklamaları lazım.

İlgili yazı: Laptop Boyunda Optik Kuantum Bilgisayar

Düz dünya komplosu neden imkansız?

Uzaydaki telekom ve küresel konumlandırma (GPS) uydularının düz dünyada nasıl çalıştığını açıklamaları ve Dünya’da milyonlarca kişiyi istihdam eden şirketlerin neden yuvarlak dünya komplo teorisini desteklediğini göstermeleri de şart.

Ancak 2200 yılda yüz milyonlarca kişinin katılması gereken bu dev komplonun, sırf çok sayıda insan işin içine girdiği için 1 saniyede ortaya çıkması gerektiğini de ekleyelim. Ay’a gitmedik komplo teorilerini çürüten 10 kanıt yazısında belirttiğimiz gibi matematiksel olarak bu böyle. Bir komploya ne kadar çok kişi karışırsa o komplo o kadar çabuk ortaya çıkmak zorunda.

İlgili yazı: Yoksa Evren Topaç Gibi Dönüyor mu?

Düz dünya ve sahte fotoğraflar

Şimdi uzaydan çekilen fotoğrafların sahte olduğu iddialarına cevap verebiliriz: Elbette ki Dünya’yı uzaydan gösteren fotoğrafların büyük kısmı Photoshop’la düzenlenmiş olan görseller.

Bu görsellerin büyük kısmı tek bir Dünya resmi halinde birleştirilmiş binlerce fotoğraftan oluşuyor; çünkü yüksek çözünürlüklü fotoğraflar yalnızca alçak irtifadan çekilebiliyor. Bu yüzden tek bir fotoğraf bütün Dünya’yı göstermiyor.

Bununla birlikte fotoğrafların kolaj olması bunların sahte olduğu anlamına gelmiyor! Ben de Instagram’a filtre eklenmiş pek çok fotoğraf koyuyorum. Hatta renk ve parlaklık ayarlarına ek olarak Prisma filtreleri de ekleyebiliyorum. Şimdi kim çıkıp benim fotoğrafımın bana ait olmadığını söyleyebilir?

İlgili yazı: Her Kara Delikte Başka Evren Var

12. Yerçekimi sabit

Dünyamız düz olsaydı yerçekimi Dünya’nın kenarlarında daha güçlü olurdu. Neden derseniz: Dünya düz olsaydı ağırlık merkezi diskin tam ortasında yer alacaktı.

Bu yüzden, diskin merkezinden Dünya’nın kenarına doğru giderken yerçekiminin şiddeti artacaktı ve siz de kendinizi gittikçe dikleşen bir yokuş çıkar hissedecektiniz. Ancak, tam Dünya diskinin kenarına geldiğinizde standart yerçekiminde yürümeye başlayacaktınız.

İlgili yazı: Nötron Yıldızları Hakkında 5 Şaşırtıcı Gerçek

Düz dünya yok elbette

Gerçek Dünya’da yerçekimi her yerde aynı ve Amerika ile Türkiye arasında hiçbir fark yok. Bunun ikinci sebebi ise Dünya’nın kendi çevresinde dönmesi. Öyle ki Dünya dönmeseydi okyanus suları kutuplar basık olduğu için kutuplarda toplanacaktı. Bu nedenle Kanada, Rusya ve Antarktika 10 km su altında kalacaktı!

Nefes almak için gereken hava da okyanus akıntılarını izleyip kuzey ve güney enlemlerinde toplanacağı için biz de ekvatorda nefes alamayacaktık. Özetle düz dünya teorisinin dünyadaki rüzgarları ve okyanus akıntılarını da açıklaması gerekiyor. Özellikle havanın ve suyun nasıl eşit dağıldığını açıklamak zorunda.

Yalnız düz dünyacılar bir konuda haklılar: Düz dünyanın kenarında yerçekiminin şiddeti artacağı için okyanuslar Dünya’nın kenarından asla uzaya dökülmezdi.

İlgili yazı: CERN Evren Yok Olmalı Demedi

Bonus: Düz dünya gerçekse

Dünya’nın altında ne var? Dünya’nın düz olduğunu kabul edersek Dünya’nın altında ne var diye sormamız gerekiyor. Denizler ve karalar Dünya’nın bir yüzünde yer alıyor. Peki Dünya’nın arka yüzünde ne var?

Diyelim ki düz dünya teorisinde yerçekiminin her yerde aynı olduğunu göstermek için Dünya’nın uzayda saniyede 9 metre ile yukarı doğru yol aldığını kabul ettik. Peki neden Dünyamız uzayda tek bir yönde saniyede 9 metre hızla yol alıyor? Sonuçta uzayda yukarı-aşağı ve sağ-sol gibi yönler yok ki!

İlgili yazı: Işınla Beni Scotty! >> İnsan ışınlama ne zaman?

Düz dünya için son karar

Toparlayacak olursak düz dünya teorisinin yukarıda belirttiğimiz tüm noktaları ve daha fazlasını kapsamlı bir yerçekimi teorisiyle birlikte açıklaması, ardından da Dünya’nın düz olduğunu deney ve gözlemlerle kanıtlaması gerekiyor.

Bilimsel okuryazarlık düzeyi

Son olarak konuya eğitim ve iletişim psikolojisi açısından bakalım: İnternette yanlış bilgilerin hızla yayılmasını açıklayan Poe yasasına göre, düz dünya gibi sözde bilim teorileriyle alay eden entelektüeller ile bu teorilere gönülden inananların kullandığı dil arasında hiçbir fark bulunmuyor.

Kısacası sözde bilimcilerle dalga geçmek için internette onların ağzından konuşan entelektüeller topluma bilimsel gerçekleri öğretmiş olmuyorlar. Sadece düz dünya teorisini savunarak zihinsel egzersiz yapıyorlar. Güya kendilerini eğlendirmek isterken sözde bilimin yayılmasına hizmet ediyorlar.

Doğrusu ise düz dünyayı göstermek için eğlence amaçlı teorik kanıtlar uydurmak yerine Dünya’nın neden yuvarlak olduğunu göstermektir.

İlgili yazı: Ay’a Gitmedik Komplo Teorilerini Çürüten 10 Kanıt

Yine de düz dünya doğru

Einstein’ın görelilik teorisine göre, Dünya’ya ışık hızının Yüzde 99,9999999999991’i hızla yaklaşan bir elektronunun, 12 bin 742 km çapındaki yuvarlak Dünyamızı sadece 17 metre kalınlığındaki yassı bir disk olarak göreceğini anımsatalım.

Görelilik teorisinde bunu Lorentz dönüşümleri denilen matematik formülleriyle gösteriyoruz ve ışık hızına yaklaşan bir cisimden hareket yönünde (ileriye doğru) baktığımız zaman, üç boyutlu uzayın gittikçe yassılaşarak iki boyutlu uzaya dönüştüğünü ispat edebiliyoruz.

Hatta Evren’in içi boş bir hologram sayılabileceğini gösteren holografik evren ilkesi de üç boyutlu uzayın yüksek hızlarda yassılaşmasından çıkıyor.

İlgili yazı: Hiperküp: Evren Neden Üç Boyutlu?

Bazen düz dünya oluyor

Görelilik teorisindeki yassılaşma olayını muon parçacıklarında gözlemledik. Kozmik ışınların atmosferin üst katmanlarına çarpmasıyla ortaya çıkan muon parçacıkları uzayda ışık hızına yakın bir hızda ilerliyor. Bizden bakınca onlar için zaman yavaş geçiyor ve aynı zamanda Dünyamız onlar için yassılaşıyor.

Normalde muonların atmosferin üst katmanlarında yok olması gerekiyor. Ancak hem zaman yavaşladığı için hem de yassılaşan Dünya’da izledikleri yol kısaldığı için Muonlar yeryüzüne ulaşabiliyorlar!

Tabii görelilik teorisi gereği, biz de neredeyse ışık hızıyla üstümüze gelen muonları yassı olarak görüyoruz. Kısacası Dünyamız bazı şartlar altında yassı olabiliyor. 😮

İlgili yazı: Evren’deki En Şaşırtıcı Gerçek Nedir? >> Hayatın fiziksel anlamına dair 3 bilimsel cevap

Yine de yuvarlak

Görelilik açısından bakarsak düz dünya savunucuları kısmen haklı çıkıyor. Dünya’ya ışık hızında yaklaşan fotonlar için gezegenimiz tümüyle yassı ve iki boyutludur. Fotonlar açısından bakarsak sadece Dünyamız değil, biz insanlar da yassı ve 2B canlılar olmak zorundayız. Bu da düz dünya teorisinden çok farklı bir durum.

Her halükarda Dünyamız sokakta yürüme hızımızda ve normal şartlar altında yuvarlak. Sadece ışık hızına yaklaşmaya başladığımız zaman yassılaşmaya başlıyor; o da yüksek hızda giden cisimlerden bakıldığı zaman.

Yine de bu gerçeği düz dünya teorisiyle değil, yerçekimini tanımlayan görelilik teorisi ortaya koyuyor. Bu da bilimsel ve eleştirel düşünce ile sözde bilim arasındaki farkı görmek ve mantıksal safsatalardan kaçınmak için iyi bir örnek oluşturuyor:

İlgili yazı: Evren İçi Boş Bir Hologram mı?

Düz dünya karşında bilimin gücü

Bugüne dek binlerce deneyle ispatlanmış olan görelilik teorisi hem düz dünyada öne sürülen noktaları Dünya’nın yuvarlak olmasıyla açıklıyor hem de düz dünya teorisinin açıklayamadığı zaman yavaşlaması gibi diğer noktalara açıklık getiriyor.

Öyleyse bizim de safsatadan uzak durup bilimin ışığına sarılmamız gerekiyor; çünkü bağnaz yaklaşımların tersine, bilim kendi hatalarını düzeltme kapasitesine sahip bulunuyor. Tıpkı holografik evren ilkesine göre, bırakın düz Dünya’yı, bizzat Evren’in iki boyutlu yassı bir hologram olarak doğup sonradan üç boyutlu olması gibi. 😉

Düz dünya olsa yerçekimi nasıl olurdu?

¹Saturday’s Lunar Eclipse Will Include ‘Impossible’ Sight

İlgili

İçindekiler:

1. Dünyanın yuvarlak olduğunu ispatlayan örnekler nelerdir 3 sınıf?
2. Dünyanın Şekli hangi şekildedir?
3. Dünya nasıl oluyor?
4. Eskiden dünyanın şekli ile ilgili öne sürülen fikirler nelerdir 3 sınıf?
5. Dünyanın yuvarlak olduğunu nasıl ispat edebiliriz?
6. Dünyamız küre şeklinde midir?
7. Dünyanın küre şeklinde olduğu kesin olarak nasıl kanıtlanmıştır?
8. Dünya nasıl oluştu 4 sınıf?
9. Dünyamızın neye benzer?
10. Dünyanın şekli ile ilgili geçmişte ileri sürülen görüşler nelerdir?
11. 3 sınıf dünyanın şekli neye benzer?
12. Dünyanın yuvarlak olduğunu ispatlayan ilk bilim insanı kimdir?
13. Dünyanın küre şeklinde olduğunu düşünüyordu çizdiği Dünya Haritası o güne kadar bilinen en iyi Dünya haritası örneğidir bu kimdir?
14. Dünyanın yuvarlak olduğunun kanıtı nedir?
15. Dünyamız neden küre şeklinde?
16. Dünyanın küre olduğunun kanıtları nelerdir?
17. Dünya Nasıl Oluştu uzun?
18. Dünyamız nasıl bir küreye benzer?

Dünyanın yuvarlak olduğunu ispatlayan örnekler nelerdir 3 sınıf?

• 1) Ay. ...
• 2) Gemiler ve Ufuk Çizgisi. ...
• 3) Takımyıldızlarının Görüntüsü ...
• 4) Gölgeler ve Çubuklar. ...
• 5) Yükseklere Çıktıkça Daha Uzağı Görmek. ...
• 8) Zaman Dilimlerinin Varlığı ...
• 9) Yer Çekimi.

Dünyanın Şekli hangi şekildedir?

Dünya nasıl oluyor?

Eskiden dünyanın şekli ile ilgili öne sürülen fikirler nelerdir 3 sınıf?

Dünyanın yuvarlak olduğunu nasıl ispat edebiliriz?

Dünyamız küre şeklinde midir?

Dünyanın küre şeklinde olduğu kesin olarak nasıl kanıtlanmıştır?

Dünya nasıl oluştu 4 sınıf?

Dünyamızın neye benzer?

Dünyanın şekli ile ilgili geçmişte ileri sürülen görüşler nelerdir?

3 sınıf dünyanın şekli neye benzer?

Dünyanın yuvarlak olduğunu ispatlayan ilk bilim insanı kimdir?

Dünyanın küre şeklinde olduğunu düşünüyordu çizdiği Dünya Haritası o güne kadar bilinen en iyi Dünya haritası örneğidir bu kimdir?

Dünyanın yuvarlak olduğunun kanıtı nedir?

Dünyamız neden küre şeklinde?

Dünyanın küre olduğunun kanıtları nelerdir?

Dünya Nasıl Oluştu uzun?

Dünyamız nasıl bir küreye benzer?