Kan Bağışı Ne Kadar Sıklıkla Yapılır
"Yılda 4 defa kan vermek vücudu yeniler"
Ordu Üniversitesi (ODÜ) Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Özgür Enginyurt, yılda dört sefer kan verildiği zaman hem daha sağlıklı olunacağı hem de vücudun kendisini yenileyeceğini söyledi.
Enginyurt, yaptığı açıklamada, kan vermenin önemine dikkati çekerek, 18 ile 65 yaş arasında, 50 kilogramın üzerinde sağlıklı herkesin kan verebileceğini belirtti.
Türkiye'de kan toplama işinin Türk Kızılayı tarafından yürütüldüğünü anımsatan Enginyurt, kan bağışının insani bir yardım olmasının yanı sıra kişinin kendi sağlığı için de çok faydalı olduğuna işaret etti.
Enginyurt, en sık iki ay arayla ve yılda 4 sefer kan verilebileceğini ifade ederek, "Sağlıklı herkes kan vermelidir. Çünkü kan veren sağlıklı bir insanın kan yapan hücreleri yenilenecektir. Dolayısıyla yılda dört sefer kan verildiği zaman hem daha sağlıklı olunacaktır hem de vücut kendisini yenileyecektir. Bağışıklık sistemi güçlenecektir. Kan bağışlayan kişi daha dinç ve canlı olacaktır. Ayrıca hasta olanlara yardım etmiş olma psikolojisiyle daha mutlu olacağız" diye konuştu.
Kan verilmesinin bir başka faydasının ise kanda bulaşıcı hastalık olup olmadığını öğrenilebilme şansı sağlaması olduğuna vurgu yapan Enginyurt, "Kan verenler AIDS, Hepatit B ve Hepatit C taramasından da geçmiş olur. Bu da kan verenler için ayrıca önemlidir. Kan vererek bir nevi küçük de olsa check-up'tan geçiyorsunuz" ifadesini kullandı.
YILDA 4 KEZ
Enginyurt, hemoglobin değeri yüksek olan hastalara yılda 4 sefer kan bağışı yapmalarını önerdiklerini kaydederek, şunları söyledi:
"Hemoglobin değeri yüksek olanların farklı sebepleri olabilir. Dolayısıyla bunun tedavilerinden bir tanesi de kan vermektir. Hemoglobin değeri 14'ün üzerine çıkan hastalarımıza mutlaka kan bağışında bulunmalarını öneriyoruz çünkü kan bağışında bulunduklarında bu hastalıktan daha hızlı kurtulabiliyorlar."
ENFEKSİYONLARA KARŞI DİRENÇ
Kan veren kişinin tüm kan hücreleri yeniden uyarılacağı için vücudun enfeksiyonlara karşı direnç halinde olacağına dikkati çeken Enginyurt, sağlıklı bireyleri, iki ayda bir kan bağışında bulunmaya davet seafoodplus.infourt, kanın çok değerli bir ilaç olduğunu, herkesin bu ilacı en doğru şekilde kullanmasında fayda olacağını sözlerine ekledi.
SIKÇA SORULAN SORULAR
yaş aralığında 50 kilogramın üzerindeki her sağlıklı birey kan bağışçısı adayı olabilir. (19 yaşından gün almak, 65’ini doldurmamak gerekir.)
İlk kez kan bağışında bulunacaklar için üst yaş sınırı: 61 yaşından gün almamış olmalı. Düzenli kan bağışçıları için üst yaş sınırı 65 yaşını doldurduktan, 70 yaşından gün alana kadar kan bağış merkezi doktorunun onayı olmak şartıyla yılda en fazla 1 kez olmak üzere kan bağışlayabilir.
.jpg)
Size en yakın kan bağışı merkezi, kan alma birimi ya da kan bağışı kampanyamızı görmek için lütfentıklayınız.
Kayıt, muayene, kan bağışı ve ikram işlemleri yaklaşık dk. sürmektedir.
Bağışçılar her kan bağışı işlemi öncesinde isim, soy isim, doğum tarihi (gün/ay/yıl), TC kimlik numarasını içeren nüfus cüzdanı, ehliyet veya pasaport ve kalıcı adres bilgilerini vererek kendilerini tanıtmalıdır. Kimlik ibrazı Sağlık Bakanlığı’nın hazırlanmış olduğu Ulusal Kan ve Kan Bileşeni Hazırlama, Kullanım ve Kalite Güvencesi Rehberi 'ya göre zorunludur.
Sorgulama formunun içeriği Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenmektedir.
Kişi kan bağışı için başvurduğunda mutlaka sorgulama formundaki kişisel ve sağlıkla ilgili soruları eksiksiz cevaplandırmak ve bu formu bizzat onaylamak zorundadır. Sorulan sorular kan bağışımızın ve kanı alacak hasta sağlığı için büyük önem arz etmektedir.
Kan bağışının, bağışçı için en önemli yararı hiç tanımadığı üç kişinin hayatını kurtarmış olmaktır.
Tam kan bağışında;
Erkekler 90 günde bir
Kadınlar gün de bir
Aferez ve tam kan bağışı aralıkları hakkında detaylı bilgi için Ulusal Kan ve Kan Bileşenleri Hazırlama, Kullanım ve Kalite Güvencesi Rehberi (bkz. )
Türk Kızılay’a gönüllü olarak bağışlanmış olan kanlar laboratuvar testlerinden geçerler.
Eşzamanlı olarak 3 bileşene ayrılarak uygun koşullarda saklanırlar. Kullanıma hazır olan kan bileşenleri hastanelere transfer edilir.
Bu süreçte kesinlikle hasta ve hasta yakınından herhangi bir ücret talep edilmez.
Söz konusu süreçlerin maliyetlerinin ücret politikası Sağlık Bakanlığı ve SGK tarafından belirlenmektedir. Bu konudaki ayrıntılar Sağlık Bakanlığı ve SGK tarafından resmi gazetede yayınlanan “Sağlık Uygulama Tebliği’nde” de yer almaktadır.
Kan transfüzyonu sırasında hasta/hasta yakınından ücret talep edilmesi durumunda söz konusu hastanenin bağlı bulunduğu İl Sağlık Müdürlüklerine konu hakkında bildirimde bulunulması uygun olacaktır.
Türk Kızılay Ülke kan ihtiyacını %90 oranında karşılamaktadır. Sağlık Bakanlığı’na bağlı kan transfüzyonu yapan hastane vardır. Bu hastanelerin tanesinin tüm kan ihtiyacı Kızılay tarafından karşılanmakta olup kan bağışları hastane talepleri doğrultusunda ihtiyaç sahiplerine ulaştırılmaktadır.
Geriye kalan 14 hastanenin geçici kan alımı yetkisi bulunmaktadır. Türk Kızılay, ülke kan ihtiyacının tamamını karşılayana kadar 14 hastane kendi kan ihtiyaçlarını karşılamakla yükümlüdür. Bu nedenle, kan ihtiyacı olması halinde bu hastaneler tarafından kan bağışçısı davet edilmektedir.
Alınan bütün kanlara HIV, Hepatit B-C ve Sifiliz testleri uygulanmaktadır. Test sonuçlarının ve bağışçı bilgilerinin seafoodplus.infoşiler ile paylaşılması Kan Kanunu çerçevesinde yasak olup, güvenlik nedeni ile sms veya e-mail yolu ile bağışçılarımız ile paylaşamamaktayız.
Test sonuçlarınız ile ilgili olumsuz bir durum söz konusu olduğunda kişiye özel bilgilendirme yapılmaktadır.Eğer sonuçlar normal ise herhangi bir bilgilendirme yapılmamaktadır.
Yine de sonuçlarınızı görmek isterseniz ilgili kan merkezimize kimliğiniz ile bizzat başvurmanız gerekmektedir.
COVID aşısı olduktan sonra semptom gelişmemiş ise aşıdan 7 gün sonra, semptom gelişmiş ise semptomların düzelmesinden 7 gün sonra bağışçı olunabilmektedir.
Kan bağışı işlemi boyunca kullanılan tüm malzemeler tek kullanımlık ve sterildir. Sizler için kullanılan malzemeler işlem sonunda kalite standartlarına uygun şekilde imha edilirler. Bu süreç içerisinde herhangi bir hastalık bulaşının olması söz konusu değildir.
Kan bağışı gerçekleştiğinde ilgili kanın üzerinde bağışçı bilgileri ile eşleşen barkodlar yer almaktadır. Bağışçımızın kaydı yapılırken bu barkod numarası üzerinden yapılmaktadır. Bağışlanan kan bileşenlerine ayrılmakta, ihtiyaç durumuna göre hastanelere iletilmektedir. Hastaneye çıkış yapılmak üzere kan bileşeninin barkodu okutulduğunda bağışçımızın son bağışında ibraz ettiği cep telefonu numarasına bağışladıklarını kanın bir ihtiyaç sahibi tarafından kullanılmak üzere yola çıktığı bildiren bir SMS gönderilir. Ayrıca bağışçılarımızın doğum günlerinde de SMS gönderilmektedir. Bunun yanında gezici ekiplerde kan bağışında bulunan bağışçılarımıza aynı bölgeye tekrar kampanya düzenlendiğinde bilgilendirme amacıyla SMS gönderilmektedir.
Kampanya ve diğer gönderilen SMS’lerimizi almak istemeyen bağışçılarımızın başvuruları hangi kanal ile yaptıklarına bakılmaksızın isteği teyit edilerek Bilgi İşlem Birimi tarafından gerçekleştirilmektedir.
Hepatit A enfeksiyonu geçirenler tedavi sürecini tamamladıktan 12 ay sonra kan bağışında bulunabilirler.
Hepatit B ve C geçirenler ise tedavilerini tamamlamış olsalar dahi hiçbir zaman kan bağışında bulunamazlar.
Web sitemizde en iyi deneyimi yaşamanızı sağlamak için çerezleri kullanıyoruz. Detaylı Bilgi
• Kimler kan bağışlayabilir?
65 Yaş arasında, ağırlığı en az 50 kg ve üzerinde olan her sağlıklı birey kan bağışında bulunabilir.
• Kan bağışı ne kadar sürer?
Kayıt, muayene, kan verme ve ikram işlemlerinin tamamı yaklaşık olarak 35 dakika sürmektedir. Bir hayat kurtarılması için bu süreyi gözden çıkarmaya değmez mi?
• Kimliğimi bildirmem şart mı?
Bağışçılar her kan bağışı işlemi öncesinde isim-soy isim, doğum tarihi (gün/ay/yıl), TC kimlik numarasını içeren fotoğraflı bir kimlik kartı ve kalıcı adres bilgilerini vererek kendilerini tanıtmalıdır. Aksi takdirde bağış için kabul edilmezler.
• Kan bağışından önce cinsel hayatımla ilgili çok özel bilgilerin de sorulduğu uzun bir form doldurmam gerekiyor. Böylesine özel bilgilerin istendiği bir formun doldurulması zorunlu mudur?
Kişilerin cinsel hayatlarını yargılamak gibi bir amaç kesinlikle söz konusu olmadığı gibi, cinsel hayatın yargılanması tıp etiğine aykırıdır. Kan bağışçısı sorgulama formunun içeriği Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenmekte olup, her kan bağışı işlemi öncesinde bağışçı tarafından doldurulması gerekmektedir. Bu form yasal bir zorunluluk olup, kayıtlarınız sayılı Kan ve Kan Ürünleri Yasası ve ilgili yönetmelik gereğince gizli tutulmaktadır. Hem sizin sağlığınızın hem de bağışladığınız kanı alacak olan hastanın sağlığı açısından formu okuyarak doldurmanız gerekmektedir. Ancak burada bilinmesi gereken en önemli nokta şudur; bu formun eksiksiz ve doğru olarak doldurulması hayati önem taşımaktadır. Bu sorulara vereceğiniz samimi cevaplar yapılacak tüm tarama testlerinden daha değerlidir. Çünkü ne yazık ki; günümüzde % tanı kesinliği olan tarama testi yoktur. Kendinizde herhangi bir bulaşıcı hastalığın olduğundan kuşkulanıyorsanız lütfen test sonucunuzu öğrenmek için kan bağışlamayınız! Bu amaçla bir Enfeksiyon Hastalıkları polikliniğine başvurarak test yaptırmanız daha doğru olacaktır.
• Kan bağışına uygun olup olmadığım neye göre değerlendirilir?
Muayene sonucunda doktorumuz; bağışlanacak kanın size veya kanı alacak hastaya zarar verebileceği kararına varmış ise sebebini size açıklayarak kan bağışınızı bir süre erteleyebilir. Bazı durumlar (taşıyıcı hastalık v.b.) ise yaşamınız boyunca kan bağışına engel oluşturabilir.
• Canım çok yanar mı?
Kullanılan iğnenin kalınlığı uluslararası standartlarda bu işlem için uygulanan kalınlıktadır. Hayat kurtarmak için alınan kanın içindeki hücrelere zarar verilmemesi açısından iğnenin kalın olması gerekmektedir. İğnenin kalın olması kan alımı sırasında iğne içinden geçen kan hücrelerinin parçalanmasını engeller, oluşabilecek hasarı azaltır. Acının az hissedilmesi için iğne ucu özel bir işlemle lazerle kesilmiş, silikon ile kaplanmıştır. Personelimiz kan alımı konusunda özel eğitim almış uzmanlardır. Hissettiğiniz acı çok azdır.
• Kan bağışlamaktan korkuyorum. Yine de kan bağışlayabilir miyim?
Eğer korkunuz ve endişeniz çok ise kan vermeniz uygun değildir. Belki de bir yaşam kurtarma düşüncesi, bütün korkularınızı yener.
• Kansız kalır mıyım?
Bağışlanan kan ml (bir kutu kola, ml'dir.) kadardır. Vücudumuzda ortalama ml kan bulunur. Alınan kan vücudumuzdaki kanın yaklaşık 1/13'ü kadarı olup, size zarar vermez. Ayrıca kan bağışı öncesinde kan sayımınız yapılır, doktor tarafından değerlendirilirsiniz. Kan bağışından önce yapılan muayenede, kan düzeyi düşük (anemi) olduğu saptanan insanlardan kan bağışı alınamaz. Kan seviyesi normal olan sağlıklı bireyler kan bağışında bulunduklarında eksilen kan hücreleri, kemik iliğinin çalışmasıyla hızla yenilenir. Zaten vücut, bu hücrelerin yapım ve yıkım faaliyetlerini sürekli olarak gerçekleştirmektedir. Alınan kan miktarı ise sağlığı olumsuz etkileyecek düzeyde olmadığı için kansız kalmak gibi bir durum söz konusu değildir.
• Kan bağışlamak sağlığa yararlı ya da zararlı mıdır?
Kan bağışlamanın sağlığa herhangi bir zararı olmadığı gibi faydası da tıbbi olarak kanıtlanmış değildir. Kan bağışçısına manevi olarak doyum sağlar, tanımadığı bir kişinin hayatını kurtarmak bağışçıyı mutlu eder. Sadece kana ihtiyacı olan hastalara faydası vardır. Hayat kurtarıcıdır.
• Kilo alır mıyım? Kilo verir miyim?
Kan bağışının tıbbi olarak kanıtlanmış kilo aldırıcı veya verdirici özelliği yoktur. Genellikle kan bağışı sonrasında yeni kan hücrelerinin üretilmesi sonucu iştah açtığı söylenir. Ancak bu durum psikolojiktir. Bağışlanan kanın yerine konulması düşüncesiyle çok gıda alınmakta ve bu durum kilo alınmasına sebep olmaktadır.
• Hangi sıklıkta kan bağışlayabilirim?
Sağlıklı bireyler için; Erkeklerde; Bağış aralığı 90 günde birdir. Kadınlarda; Bağış aralığı günde birdir.
• Kan bağışçılarına neden ücret ödenmiyor?
Dünya Sağlık Örgütü'nün raporuna göre karşılık beklenerek bağışlanan kanın güvenilirliği düşüktür. Kişi elde edeceği maddi çıkarı düşüneceği için kan bağışına engel teşkil edebilecek durumları (form doldurma ve muayene aşamasında) gizleyebilir. Kanın güvenilirliği açısından gönüllü ve karşılık beklemeksizin kan bağışı gerekmektedir.
• Kan neden para karşılığında satılıyor?
Alınan ücret kana uygulanan testlerin ve işlemlerin ücretidir. Bu ücretler sosyal güvenlik kurumlardan tahsil edilir. Sağlık sisteminde her hizmetin bir bedeli vardır. Bu ücretlerin belirleyicisi ise Maliye Bakanlığı olup, ücretler resmi gazetede yayınlanmaktadır. Bu ücretler ülkenin her yerindeki sağlık kuruluşlarında aynıdır. Sağlık sistemindeki sıkıntılarını çözmüş ülkelerde bu ücretler hasta veya hasta yakınlarına yansımamaktadır. Hastaneler ile sosyal güvenlik kurumları arasında çözülmektedir.
• Kan bağışı bağımlılık yapar mı?
"Bir kez kan verdikten sonra hep kan vermek zorunda kalır mıyım ?" Bu tür inanışlar halk arasında oldukça yaygın olmakla birlikte bilimsel bir dayanağı yoktur. Genellikle, kandaki hemoglobin düzeyinin yüksek olan kişilerde, bu duruma bağlı olarak gelişen bazı şikayetlerin kan bağışı sonrasında hafiflediği görülür. Ancak, kan seviyesi yükseldiğinde aynı süreç yinelenir ve bu kişiler kan verme gereksinimi duyarlar; bu durum halk arasında kan vermenin bağımlılık yaptığı inancına yol açmış olabilir. Kan seviyesi normal olan kişilerde bu tür şikayetler oluşmaz.
• Kan bağışlarken bana AIDS bulaşır mı?
Kan bağışlarken size herhangi bir hastalığın bulaşması mümkün değildir. İğneler steril olup, size kullanıldıktan sonra torbadan özel bir cihazla ayrılıp imhaya gönderilir. Bu iğneler torbaya birleşik üretilmektedir. İğnenin kapağı açıldıktan sonra tekrar takılması ve iğnenin başka bir kişiye kullanılması mümkün değildir. Sadece bağışçıdan hastaya hastalık bulaşabilir.
• Bağışlanan kanlara hangi testler yapılıyor?
Bağış olarak alınan her kan aşağıdaki testlere tabi tutulur:
- Anti-HIV Testi (AIDS)
- Anti-HCV Testi (C sarılığı)
- HBsAg Testi (B sarılığı)
- Sifiliz (Frengi) Testi
- Kan grubu testi
• Test sonuçları bana bildirilecek mi?
Eğer sonuçlarınız negatif bulunmuşsa size herhangi bir bildirimde bulunulmayacaktır. Ancak isteyen bağışçılar test sonuçlarını kan merkezinden öğrenebilirler. Bağışladığınız kana uygulanan tarama testlerinden herhangi birinin pozitif çıkması durumunda ise size haber verilerek doğrulama testleriniz yapılacaktır. Böyle bir durumda endişelenmek ve paniğe kapılmamak gerekir; tarama testlerinin çok duyarlı olması nedeniyle yanlış pozitiflikler olabilmektedir. Kan merkezine çekinmeden geliniz, uzmanlarımız gerekli bilgilendirmeyi yapacaklardır.
• Sarılık geçirdim, kan bağışlayabilir miyim?
B ve C tipi sarılık geçirenler hiçbir zaman kan bağışı yapamazlar.
• İlaç kullanıyorum, kan bağışlayabilir miyim?
Bazı ilaçlar veya bunların kullanılmasını gerektiren hastalıklar kan bağışı için engel oluşturabilir. Lütfen kullandığınız bütün ilaçları kan bağışı öncesinde muayenenizi yapan kan merkezi doktoruna bildiriniz.
• Kan bağışladıktan sonra nelere dikkat etmeliyim?
Kan bağışı günlük yaşantınızın akışında önemli bir değişikliğe yol açmayacaktır. Ancak yine de dikkat edilmesi gereken bazı konular vardır. Kan bağışında bulunulan günde bol sıvı alınmalı, bağışı izleyen 2 saat boyunca sigara kullanılmamalıdır. Araç kullanılacak ise kan bağışı sonrası 30 dakika içerisinde araç kullanılmamalıdır. Kan bağışını takip eden 1 saat boyunca, kan dolaşımı reaksiyonlarının önlenmesi amacıyla uzun süreli ayakta durulmamalıdır. Kan vermiş olduğunuz kolunuza yapıştırılmış olan koruyucu bant 2 saatten önce çıkarılmamalıdır. Kan bağışı yapılan günde aşırı uğraşılarda bulunulmamalıdır. Örneğin; planörcülük, paraşüt sporları, araba ve motosiklet yarışı, dağcılık, dalgıçlık vs. Bağış günü, vücudu aşırı yoran ve sıvı kaybına yol açan aktivitelerden (sauna, spor vb) kaçınılmalıdır. Kan verilmiş olan kolla ilk birkaç saat ağır eşyalar taşınmamalıdır. Bu durum kanamaya yol açabilir. Kan bağışından sonra baş dönmesi, baygınlık hissi olursa yere uzanılmalı veya baş iki dizinizin arasına alınacak şekilde oturulmalıdır. Alkol, ikinci yemek öğününden önce kullanılmamalıdır. Tren makinistleri, ağır yük şoförleri, otobüs şoförleri, ağır iş makinesi operatörleri, vinç operatörleri, pilotlar, işleri gereği portatif merdiven veya şantiye iskelesine tırmanmak zorunda olan kişiler, yer altında çalışan madenciler gibi uzun süre bitkinlik ve yorgunluğa neden olan mesleklere sahip olan kişiler kan bağışında bulunduktan 24 saat sonra bu işleri yapabilirler.
Ülkemizde ne yazık ki yeterli sayıda düzenli ve gönüllü kan bağışı yapılmadığından hastalarımızın kan ihtiyacının karşılanması konusunda ciddi zorluklar yaşanmaktadır. Sizler sadece 30 dakikanızı ayırarak önemli bir sorunun çözülmesine katkıda bulunabilirsiniz.
Her zaman bekleriz.
Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi
Dr. Raşit DURUSOY Kan Merkezi