konut kredisi yüzde kaçını veriyor / GAMA BÜLTEN EKİM-KASIM-ARALIK SAYI: 87 SAHİBİ GAMA HOLDİNG - PDF Ücretsiz indirin

Konut Kredisi Yüzde Kaçını Veriyor

konut kredisi yüzde kaçını veriyor

An Analytical Evaluation of the Interaction between Nationalism and Language Policies in Turkey’ p.

Problem Durumu Sosyalleşme, bireyin ait olduğu toplumsal grubun bir parçası haline gelmeyi öğrendiği ve o toplumsal grubun uyguladığı ve kabul ettiği davranışları göz önüne alarak, kendi tutum ve davranışlarını ortaya çıkardığı süreci tanımlayan bir kavramdır. Birey bu süreç esnasındaki tutum ve davranışlarını, diğer bireylerle etkileşim yoluyla yapılandırır (Craig, ; Kağıtçıbaşı, ). Yazın alanına baktığımızda, sosyal davranışlar çeşitli değişkinlerle ilişkilendirilmiştir. Bu değişkenler arasında, bağlanma stili, sosyal yeterlilik (arkadaşlık becerisi ve akran ilişkileri), cinsiyet ve anne-babanın çocuklarıyla ilişkileri yer almaktadır (Kapıkıran, İvrendi, Adak, ). Sosyalleşmenin gerçekleşmesi sürecinde sosyal uyum kavramı önemli bir yer tutmaktadır. Sosyal uyum, kişinin kendisi ve sosyal çevresi ile tutarlı, dengeli ve sürdürülebilir bir etkileşim kurabilmesidir. Birey sosyal uyum sahibiyse, sosyal açıdan yeterli olduğu düşünülmekte ve sosyal becerilerin etkili kullanıldığı kabul edilmektedir. Başka bir ifade ile sosyal uyum, sosyal becerilerin kazanılmasına bağlıdır (Çifci ve Sucuoğlu, ; Avcıoğlu, ; Yavuzer, ; Bacanlı, ). Sosyal uyum, bireyin diğer insanlarla uyum gösterebilme başarısı, grupta özgün bir biçimde var olmasıdır (Akıncı, ). Sosyal uyum, bireyin diğer bireylerle ilişkilerinde uyumlu olma başarısı gösterme ve çevresi içinde kendi bireyselliğini özgün bir biçimde tanıtabilme çabasıdır. Sosyal uyumdaki başarının bazı ölçütleri vardır. Bunlar;  Farklı gruplara uyum gösterme: Farklı gruplara uygun biçimde davranan, ilişki kuran, yaşıtları ile olduğu kadar yetişkinlere de uyum gösteren birey sosyal açıdan uyumlu bir birey olarak kabul edilmektedir.  Sosyal tutumlar: Toplumca istenen tutum ve tavırları diğer insanlara yönelten, sosyal yaşama bu özellikle katılan kişiler sosyal bakımdan uyumlu sayılmaktadırlar.  Kişisel doyum: Toplumsal ortamda aldığı rolle, kurduğu ilişkiden yeterince doyum sağlayan birey sosyal bakımdan uyumlu olarak kabul edilmektedir (Yavuzer, ; Allsopp ve Santos, ). Sosyal uyum kavramı irdelendiğinde aslında her alanda kişinin hayatına nüfuz eden ve tek bir disiplinin konusu olmanın dışında, disiplinler arası ağda kendine yer bulan bir ifade olduğu sonucuna ulaşılır. Türkiye’de sosyal uyum alanında yapılan çalışmaların yılında artış gösterdiği görülmektedir. Yapılan çalışmalar farklı değişkenler açısından analiz edilmeli ve sosyal uyum konusunda en çok çalışılan başlıklar tespit edilmelidir. Çalışmaların bakış açılarının ve yöntemlerinin tespit edilmesi alanda çalışacak araştırmacılar için önem arz etmektedir. Farklı bakış açıları konunun disiplinlerarası ele alınmasını kolaylaştıfunduszeue.info bağlamda sosyal uyum kavramının literatürde kullanımıyla ilgili ve disiplinler arası karşılıkları ile ilgili çalışmaların incelenmesinin ve sonuçlarının değerlendirilmesinin önem taşıdığı düşünülmektedir. Bu öneme istinaden Türkçe literatürde yapılan tez çalışmalarında ilgili kavramın ele alınışı ve çalışma alanlarının sınıflandırılması, içeriklerin incelenmesi amacıyla Türkiye ölçeğinde yayınlanmış olan tez çalışmaları incelenerek bir içerik analizi çalışması yapılmıştır ve aşağıdaki sorulara yanıtlar aranmıştır; 1. Mezuniyet tezlerinin mezuniyet derecesine göre dağılımı nedir? 2. Mezuniyet tezlerinin üniversitelere göre dağılımı nedir? 3. Mezuniyet tezlerinin başlıklarına göre dağılımı nedir? 4. Mezuniyet tezlerinin bölümlere göre dağılımı nedir? 5. Mezuniyet tezlerinin araştırma desenine (modeline) göre dağılımı nedir? 6. Mezuniyet tezlerinin araştırma metodolojisine göre dağılımı nedir? 7. Mezuniyet tezlerinin veri toplama araçlarına göre dağılımı nedir? 8. Mezuniyet tezlerinin örneklem stratejilerine göre dağılımı nedir? 9. Mezuniyet tezlerinin veri analiz tekniklerine göre dağılımı nedir? Araştırma Yöntemi Araştırmada bilimsel araştırma tekniklerinden nitel araştırma yöntemi olan “doküman analizi” kullanılmıştır. Veri olarak doküman kullanımı görüşme ya da gözlemden farklı değildir ve araştırmalarda sıklıkla kullanılmaktadır. Her tür doküman, anlamın ortaya çıkması, belirsizliklerin ortadan kalkması ve problem sorusu ile ilgili içgörünün keşfedilmesinde araştırmacıya Bildiri Özetleri Kitabı yardımcı olur (Merriam, ).Bu araştırmada “sosyal uyum“ anahtar sözcüğü temel alınarak yayınlanan tüm tezler taranmıştır. Ulaşılan tezler; araştırmacılar tarafından belirlenen ölçütler temel alınarak; araştırmanın teması, araştırmanın yılı, araştırmanın yapıldığı bölüm, araştırmanın yapıldığı üniversite, araştırma modeli, araştırmanın veri toplama aracı, araştırmanın örneklem kitlesi, araştırmanın örneklem tekniği, araştırmanın analiz tekniği alt başlıklarında toplanarak içerik analizi ile bulgulara ulaşılmıştır. İçerik analizi metinlerin ya da eldeki materyallerin içerisinde gizli kalmış anlamların, verilmek istenen mesajların, belirlenmiş bir sistematik içinde gruplandırılarak incelenmesine olanak tanıyan bilimsel bir yaklaşımdır (Güler & Halıcıoğlu &Taşğın, ). İçerik analizinin temel amacı, toplanan verileri açıklayabilecek kavramlara ve ilişkilere ulaşmaktır. Mesajın ne olduğunu anlamaya yönelik verileri tümevarım yoluyla analiz eden bir yöntemdir (Güler & Halıcıoğlu &Taşğın, ). Örneklem seçiminde amaçlı örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Örneklem belirlenirken doküman olarak, yıllarında Türkiye’de yazılan ve YÖK’te yayınlanan tezler kullanılmıştır. Tezlere Yüksek Öğretim Kurulu’nun internet sitesi (funduszeue.info) üzerinden ulaşılmıştır. Çalışmada; 4 doktora 2 tıpta uzmanlık 47 yüksek lisans tezi olmak üzere toplam 53 tez kullanılmıştır. Geçerlik ve güvenirliği sağlamada örneklem seçiminin önemli olduğu düşünülerek mevcut örneklem sayısı korunmuştur. Anahtar Kelimeler Sosyal Uyum, İçerik Analizi, Tez İncelemesi. Kaynakça Akıncı, G. (). Engelli Çocuğa Sahip Olan ve Olmayan Babaların Aile İşlevlerini Algılamaları ile Sosyal Uyum Düzeylerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Allsopp, T. & Santos, D. H. (). Coloborating To Teach Prosocial Skills. Intervention in School and Clinic, 35 (3); Avcıoğlu, H. (). Etkinliklerle Sosyal Beceri Öğretimi. Ankara: Kök Yayıncılık. Bacanlı, H. (). Sosyal Beceri Eğitimi. Ankara: Asal Yayınları. Craig, W. (). Childhood Social Development. London: Blackwell Publisher. Çifci, İ. & Sucuoğlu, B. (). Bilişsel Süreç Yaklaşımıyla Sosyal Beceri Öğretimi. Ankara: Kök Yayıncılık. Güler, A., Halıcoğlu, M.B. ve Taşğın, S. (). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma, 2. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık. Kağıtçıbaşı, Ç. (b). Kültürel Psikoloji. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Kapıkıran, A.N., İvrendi, A. B., Adak, A. (). Okul Öncesi Çocuklarında Sosyal Beceri: Durum Saptaması, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Sayı 19, Merriam, B.S. (). Nitel Araştırma (Çeviren: Prof. Dr. Selahattin TURAN), 3. Baskı, Ankara: Nobel Akademi. Şimşek, H., & Yıldırım, A. (). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık: Ankara. Yavuzer, H. (). Çocuk Psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.

1

2 GAMA BÜLTEN EKİM-KASIM-ARALIK SAYI: 87 SAHİBİ GAMA HOLDİNG YAYIN KURULU S. Yücel Özden Reyhan Saygın Hakan Egel Ayşen Bektaş Duygu Can Eren Demir YAZIŞMA ADRESİ GAMA Binası Beştepeler Mh. Nergis Sokak No: Söğütözü - ANKARA Tel: () Faks: () GRAFİK TASARIM İsmet Filizfidanoğlu [email protected] KAPAK TASARIM Ayşen Bektaş

3 EDİTÖRDENw GAMA Ailesi nin Değerli Üyeleri, yılının son çeyrek dönemine ait haber ve bilgileri içeren bu sayımızı hazırlarken, yılını karşılamaya dönük duygu ve düşüncelerimiz, doğal olarak, zihnimizde ön plâna çıktı Takvimlerde yıl rakamı değişiyordu ama, hayat akışına devam ediyordu. Yeni yıl için belirtilen tüm iyi dileklerin, geçen yılın olaylarının etkilerini gidermeye yetip yetmediği zamanla belli olacak, ancak, yine de geleceğe umutla bakmak durumundayız ne yazık ki, dünya ve de ülkemiz için daha çok pek iyi anılmayacak olaylarla dolu geçti. Özellikle terör olayları, dünyada genel olarak bir istikrarsızlık, küresel olarak bir endişe ve huzursuzluk ortamı oluşturdular. Bu açıdan, olumsuzlukta en büyük payı da ülkemiz aldı. Uluslararası ilişkiler yönünden bakıldığında, içinde bulunduğumuz Orta Doğu Bölgesi ülkelerinin genel olarak karmaşık durumu, Suriye deki savaş, Irak, ABD ve AB ile olan ilişkilerimizdeki sorunlar, Ülkemiz için olumsuzluklar listesindeki olayların sayılarını arttırdı. Sadece Rusya ile ilişkilerin daha olumlu bir çizgiye yönelmesi konuların ağırlığını biraz hafifletti ama, bu defa da içerdeki 15 Temmuz ve onu izleyen terör olayları halkımızı endişe ve üzüntüye sürükledi. Askerlerimiz, polislerimiz ve tüm güvenlik güçlerimiz büyük bir özveri ve fedekârlıkla görevlerini yapmaya çalıştılar ve halen de öyle devam ediyorlar Bu olaylarda şehitlerimiz oldu, onların tümünü minnet, şükran, saygı ve rahmetle anıyor, ailelerine ve milletimize başsağlığı diliyoruz. Şu günlerde, güvenlik güçlerimizin böylesine kahramanca davranışları, ülkemizdeki huzur ortamının devamının sağlanmasında çok büyük önem taşımaktadır. ABD deki başkanlık seçimleri uzun bir süre dünya kamuoyunu meşgul etti. Sonuçta Donald Trump ın seçimin galibi olarak ortaya çıkması birçok ilgili basın ve çevre tarafından sürpriz şeklinde karşılandı. Bu konu, ülkemiz ile ABD arasındaki ilişkilerin belki de yeni bir güzergâha yönlenmesi bakımından önemli olmaktadır. Ülke ekonomisi, genel görünüm itibariyle, olumlu izlenim vermektedir. Ancak, daha yakın bir analizde, cari açık, ABD doları ile avro kuru, GSMH büyüme hedefi, enflasyon, faiz tartışmaları, turizm sektörü ve ihracat pazarlarımızdaki durumlar gibi konularda daha yoğun çalışmalar gerektiği ilgililer tarafından belirtilen konular arasındadır. Yetkililerimiz, cari açığımızı azaltıp, tasarrufları arttırmak yönünde açıklamalar yapmaktadırlar. Ülkemiz ihtiyaç duyulan yatırımlara kaynak sağlayacak ölçüde tasarruf yapmak zorundadır, ancak bu zorunluluk tam olarak yerine getirilememektedir. Gerek uluslararası alanda, gerekse de yurt içi durumlardaki hızlı değişim ve gelişmeleri dikkate aldığımızda, GAMA Ailesi Şirketleri olarak, devam eden işlerimizi başarıyla tamamlamak, yeni anlaşma ve sözleşmelerle yeni işler almak bakımından, tüm olayları ve gelişmeleri yakından ve çok dikkatle izlememiz gerektiğini görüyor ve ona göre çalışıyoruz. Sayın Cumhurbaşkanımızın makamlarında yapılan bir törenle İç Anadolu Santralımızın ticari işletmeye açılmış olması da bizim için özel bir kıvanç vesilesi olmuştur. Dünya ve ülkemizdeki koşulları yakından izlemekte ve çalışmalarımızı başarılı sonuçlar alacak şekilde düzenlemekteyiz. Her zaman olduğu gibi GAMA Değerleriyle çalışarak başarıya ulaşacağımız konusunda inancımız tamdır. Gelecek sayımızda buluşabilmek umudu ve saygılarımızla. GAMA Bülten EKİM - KASIM - ARALIK

4 siçindekiler 01 Editörden HABERLER 04 Lale Ersü 05 Atamızı her 10 Kasım da olduğu gibi bu yıl da şükran ve saygı ile andık. 19 Aramızdan biri Erimtan Arkeoloji ve Sanat Müzesi 21 Reyhan Saygın ın ilk romanı Zamansız Mevsimler yayınlandı. 22 Uyum Yönetimi ÖZEL DOSYA 24 Değerli Söyleşiler YAPIMI DEVAM EDEN PROJELER 36 İzmir Bayraklı Entegre Sağlık Kampüsü Projesi 38 Kocaeli Entegre Sağlık Kampüsü Projesi 06 İzmir ve Kocaeli Şehir Hastaneleri Proje Finansman Töreni 40 Khurais Satellite GOSP Projesi 42 Yamal LNG Projesi, CWP3B Paketi 07 İç Anadolu Doğal Gaz Elektrik Üretim Santralı 08 Türk Eğitiminde Bir Başarı Öyküsü Kuruluşunun Yılında Ankara Atatürk Lisesi Eğitim Vakfı Enerji Zirvesi 12 Eurasian Talks 13 GAMA Güç Sistemleri Hukuk Müşavirliği The Legal tarafından yayınlanan GC Powerlist: Turkey Teams listesine seçildi MW PP13 Güç Santralları Elektro- Mekanik Montaj Projesi 14 GAMA Enerji A.Ş. itibarını en çok arttıran markalar arasında yerini aldı. 15 GATES Enerji den Eczacılara İndirimli Elektrik 16 Güç Sistemleri ve Enerjide Yeni Teknolojiler 17 GAMA Güç Sistemleri, Kazakhstan Electric Energy Current State and Prospects of Sustainable Development a katıldı. 17 GAMA Güç Sistemleri, Iran Power Investment Summit ya sponsor olarak katıldı. 18 Meral Hanım MW İç Anadolu Doğal Gaz Kombine Çevrim Güç Santralı ticari işletmeye alındı. 2 GAMA BÜLTEN 87

5 50 Hartha Ünite - 4 Termal Güç İstasyonu nun Yenilenmesi Projesi 54 Hamitabat MW Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı MW ALBA PS5 Santralı 66 4x MW Al-Khalij Enerji Santralı 67 Eurostar MW Doğal Gaz Kombine Çevrim Elektrik Santralı 67 Dervish MW Güneş ve Rüzgar Enerjisi Entegre Kombine Çevrim Elektrik Santralı TİCARİ FAALİYETLER 70 GAMA Ticaret ve Turizm A.Ş. Yetkili Servis Ağı 56 Kazanskaya MW Doğalgaz Isı Güç Kombine Çevrim Santralı 70 Kamyona Monte Beton Pompası Tanıtım Etkinlikleri 71 Zoomlion Kule Vinç Mast Üretimi MW Boufarik Basit Çevrim Elektrik Santralı DİĞER 72 Hayat Futbolu Taklit Eder 74 İmmuniteyi arttırmanın 10 kolay yolu 76 GAMA Endüstri Eğitimleri 77 GAMA Güç Sistemleri Eğitimleri 79 GAMA Enerji A.Ş. Tek Pota Ligi ne katıldı. 62 Khabat Termik Santralı Projesi Ünite 1 & 2 64 Kazakistan daki Future Growth Project kapsamındaki projeler MW Zakho Basit Çevrim Elektrik Santralı Projesi ÖZETLER 82 English Summary 94 Obzor Proektov Na êusskom Qzyke EKİM - KASIM - ARALIK

6 shaber Lale Ersü GAMA nın kuruluşundan bu yana kat ettiği yolda, yöneticilerin etkisi ve öneminin yanında şüphesiz onlara destek olan ailelerinin de büyük rolü vardır. Sevgili Lale Ersü nün eşine olan desteği gibi Yönetim Kurulu Başkanımız Ergil Ersü nün değerli eşi Lale Ersü, GAMA da her seviyeden çalışanın gönlünde çok önemli bir yer edinmiştir. GAMA nın ilk zamanlarından beri, birçok çalışan sevinç ve üzüntülerini Lale Hanım ile paylaşmış ve her defasında onun sımsıcacık gülüşü, desteği ve yakınlığı ile karşılaşmışlardır. Sevgi dolu, iyi niyetli, tevazu sahibi, hep güler yüzüyle hatırlayacağımız Sevgili Lale Ersü yü kaybetmenin derin üzüntüsünü GAMA Ailesi olarak yaşıyoruz. Onu her zaman özlem ve rahmetle anacağız 4 GAMA BÜLTEN 87

7 HABERw Atamızı her 10 Kasım da olduğu gibi bu yıl da şükran ve saygı ile andık. EKİM - KASIM - ARALIK

8 shaber İzmir ve Kocaeli Şehir Hastaneleri Proje Finansman Töreni Cumhurbaşkanlığı Külliyesi nde 20 Ekim tarihinde düzenlenen İzmir ve Kocaeli Şehir Hastaneleri Proje Finansman Törenine Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ın yanı sıra Sağlık Bakanı Recep Akdağ, Kalkınma Bakanı Lütfi Elvan, Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci, Yapımcı-Yatırımcı Firmaların Yöneticileri ile birlikte Finansman sağlayacak Şirketlerin Temsilcileri katıldılar. Törende Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan; İzmir ve Kocaeli gibi iki önemli şehrimizin şehir hastanelerinin 1,1 milyar dolarlık dış finansmanının milyon dolarlık bölümüne ilişkin anlaşmanın imzalanmasına şahitlik ediyoruz. Projenin yüzde 5 ortağı olan firmanın yetkilileri ile Mart ayında ve geçtiğimiz ay Amerika da yaptığımız görüşmelerde verdikleri sözleri tuttukları için teşekkür ediyorum. Yatırım bedeli 1,4 milyar dolar olan projenin finansmanının 1,1 milyar doları dış kredi ile kalanı öz kaynak ile karşılanıyor. Kocaeli Şehir Hastanesi bin yatağa sahip olacak. 6 ayrı hastaneden teşekkül edecek. İzmir Bayraklı Şehir Hastanesi ise 2 bin 60 yatağa sahip, 6 ayrı hastaneden oluşacak. Bu projeler de yılı bitmeden tamamlanıp hizmete girecek. Şimdiden şehirlerimize ve ülkemize hayırlı olmasını diliyorum diye konuştu. 6 GAMA BÜLTEN 87

9 HABERw İç Anadolu Doğal Gaz Elektrik Üretim Santralı Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Başbakan Binali Yıldırım ve Enerji Bakanı Berat Albayrak ın katılımı ile yılında devreye giren 5 milyar dolar yatırım bedeline sahip enerji santralının açılışı 07 Kasım tarihinde gerçekleştirildi. Beştepe Kültür ve Kongre Merkezi nde düzenlenen Elektrik Santralleri Toplu Açılış Töreni nde açılışı yapılan santraller arasında GAMA Enerji A.Ş. yatırımlarından MW kurulu güce sahip İç Anadolu Doğal Gaz Kombine Çevrim Santralı da vardı. Devreye giren İç Anadolu Doğal Gaz Kombine Çevrim Santralı açılışı Türkiye genelindeki elektrik santraliyle birlikte yapıldı. Beştepe den Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ın canlı yayınla bağlandığı açılışa Kırıkkale Valisi M. İlker Haktankaçmaz ile GAMA Enerji A.Ş. üst yönetimi ve santral yetkilileri katıldı. Canlı bağlantıda Vali funduszeue.info Haktankaçmaz ile konuşan ve Kırıkkale ye mesaj veren Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan İç Anadolu Doğal Gaz Elektrik Üretim Santralı Kırıkkale ye ve ülkemize hayırlı olsun. Yatırımlarıyla ülkelerine güvendiklerini gösteren işadamlarımıza teşekkürlerimizi sunuyorum. dedi. Daha sonra açılış kurdelesi Kırıkkale protokolü tarafından kesildi. Türkiye deki mevcut doğal gaz santrallarına göre daha az karbon salımı gerçekleştirecek olan santralımız, kurulu güç ve verimlilik açısından da önemli bir yere sahip olacaktır. EKİM - KASIM - ARALIK

10 shaber Türk Eğitiminde Bir Başarı Öyküsü Kuruluşunun Yılında Ankara Atatürk Lisesi Eğitim Vakfı 8 GAMA BÜLTEN 87

11 Başkanlığını GAMA Holding Onursal Başkanı Erol Üçer in üstlendiği Ankara Atatürk Lisesi Eğitim Vakfı, yılında çeşitli devrelerden 92 Atatürk Lisesi mezunu tarafından kuruldu. Bugün yaşını kutlayan vakfın gelecek nesillere örnek teşkil edecek çalışmaları bir kitap olarak derlendi. Vakfın tarihi, eski ve yeni mezunlarla, yönetimde emeği geçenler, öğrenciler ve öğretmenler ile yapılan söyleşilerle anlatıldı. 30 yıllık gençliğe sahip çıkma, yol gösterme, destek olma ideali Lise, Atatürk ün adının ilk kez verildiği okul, yıllık bir eğitim ocağı. İlk önce Ankara İdadisi, Ankara Sultanisi, Ankara Erkek Lisesi ve günümüzde Ankara Atatürk Lisesi olarak varlığını sürdürmekte yılı bulan geçmişe sahip Atatürk Lisesi nin yanında Alev Vakfı 30 yıllık tarihiyle genç görünse bile, aslında koca bir çınar. Bugün Alev Vakfı nın öncülüğünde okulda yabancı dil öğrenimine özel ağırlık veriliyor. Hazırlık sınıfından başlayarak temel yabancı dil İngilizcenin yanı sıra Almanca, Fransızca, İspanyolca, Rusça ve Çince dilleri de 5 yıl boyunca ikinci yabancı dil olarak okutuluyor. Alev Vakfı nın, öğrencilerin gelişimi ve eğitim konusundaki çalışmaları birçok okula ilham verecek düzeyde. Alev Vakfı öğrencilere, burs, başarı teşvik ödülü, yurt dışında dil eğitimi, üniversite hazırlık destek kursları vermekte. Hazırlık sınıfı sonunda vakıf tarafından özel olarak getirtilen yabancı öğretmenlerce verilen dil kursları da öğrenilen dilin pekişmesinde en büyük yardımcılarından. Bunların yanı sıra öğrencilere maddi desteklerin sağlanması da vakfın düzenli olarak yaptığı çalışmalardan. Öğrencilerin projelerine teknik destek sağlanması, kültür, sanat, spor dallarında profesyonel eğitmenlerin getirilmesi, üniversitelerle ilişkilerin kurulması Vakfın çalışmaları arasında. Bu çalışmaların meyvesi; Atatürk Lisesi üniversiteye öğrenci yerleştirmede Türkiye deki ilk 20 Anadolu Lisesi içinde yer alıyor. Mezunları ODTÜ, Boğaziçi, İTÜ gibi önemli üniversiteleri en çok kazanan okul unvanını taşımak, okulun köklü geçmişine sahip çıkan ve onu daha da ileriye taşımaya çalışan Alev Vakfı nın katkısıyla gerçekleşmekte. Alev Vakfı da işte tam bu noktada köklü geçmişten aldığı bayrağı daha ileriye taşımaya, gelecek kuşaklara ulaştırmaya kararlılığını sürdürüyor. Bu yolda yaşı, yüreği gençleri ve geleceği aydınlık gören, umut, güven taşıyan herkesi yanında görmek istiyor, bu ideale destek vermeye çağırıyor. EKİM - KASIM - ARALIK

12 shaber 7. Enerji Zirvesi GAMA Enerji nin ana sponsoru olduğu, Kasım tarihlerinde Adana da gerçekleştirilen 7. Türkiye Enerji Zirvesi, her yıl olduğu gibi bu yıl da büyük bir katılım ile gerçekleşti. GATES Enerji Ticaret A.Ş. nin de diğer sponsorlar arasında bulunduğu, Türkiye enerji piyasalarındaki tüm aktörlerin bir araya geldiği zirvede önemli konu başlıkları tartışıldı. Binin üzerinde delegenin katıldığı zirvede, düzenlenen 19 oturumla 2 gün boyunca e yakın konuşmacı ve moderatör tarafından Türkiye Enerji Piyasalarından Doğu Akdeniz gazına, küresel petrol ve doğalgaz piyasalarından güneş enerjisine kadar birçok kritik konu farklı bakış açıları ile konu uzmanları tarafından irdelendi. 10 GAMA BÜLTEN 87

13 Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak ın enerji sektörü ile ilgili yöneltilen çeşitli sorulara verdiği cevaplarla değerlendirmelerini paylaştı ve bu zirvenin enerji piyasası için çok önemli bir organizasyon olduğunun altını çizdi. Sektörün ilk ve en önemli önceliğinin Serbest Piyasa Modeli olduğu vurgulanan zirvede, yenilenebilir enerji kaynakları, petrol ve gaz dengeleri konularında görüşler paylaşıldı. Birinci gün açılış konuşmasını GAMA Holding A.Ş. Başkan Yardımcısı ve COO Arif Özozan gerçekleştirdi. Konuşmasında dünya üzerinde den fazla projeye imza atan GAMA Holding A.Ş. grup şirketlerinin Türkiye ye ve gelişmeye devam eden piyasalara duyduğu güven doğrultusunda başta enerji projeleri olmak üzere şehir hastaneleri ve diğer yatırmalarına kesmeden devam ettiğini vurgulayarak, yurt dışından ülkemize getirilen yatırımların korunması ve arttırılması için, sürdürülebilir politikalar izlenerek atılan adımların hız kesmeden devam etmesi gerektiğini söyledi. İkinci gün açılış konuşmasını GAMA Enerji A.Ş. Yönetim Kurulu Üyesi ve Genel Müdür Sıtkı Şerifeken gerçekleştirdi. Konuşmasında GAMA Enerji olarak sonu itibarı ile Türkiye deki kurulu gücümüzü MW seviyelerine çıktığını, yatırımlara devam edileceğini ancak burada önemli konunun Türkiye nin de bir enerji merkezi haline gelebilmesi için tüm zincirin halkalarının tamamlanması gerektiğini, mevcut yatırım ve yatırımcıların korunması amaç edinilerek şeffaflık ve eşitlik ilkelerinden ödün verilmemesi gerektiğini söyledi. Yenilenebilir enerji yatırımlarında yeni teşvik, yatırım ve ticaret modeli oturumunda GAMA Enerji Genel Müdür Yardımcısı Ahmet Ligvani, Enerji yatırımlarında finansman sorunları oturumunda Genel Müdür Yardımcısı Anıl Ecevit, Enerji Sektörü ve Kariyer oturumunda İnsan Kaynakları Yöneticisi N. Bahar Uygur konuşmacı olarak yer aldı. Gecede düzenlenen gala yemeğinde 7.Türkiye Enerji Zirvesi ödülleri de dağıtıldı. Altın Vana, Altın Voltaj, Altın Varil ve Altın Tüp olarak 4 farklı kategoride dağıtılan ödüller sahiplerini buldu. Elektrik sektöründe faaliyet gösteren şirketlere verilen Altın Voltaj ödüllerini almaya hak kazanan 9 firma arasında GAMA Enerji A.Ş. ve GATES Enerji Ticaret A.Ş. de yer aldı. EPDK Başkanı Mustafa Yılmaz tarafından verilen ödülü GAMA Enerji adına funduszeue.info Özozan, GATES Enerji adına da Sıtkı Şerifeken teslim aldı. EKİM - KASIM - ARALIK

14 shaber Eurasian Talks Eurasian House tarafından organize edilen, Eurasian Talks dizisinin ikincisi olan panel, 13 Aralık da Moskova da Marriott Grand Otel inde gerçekleştirildi. Toplantıya Türkiye nin Moskova Büyükelçisi Hüseyin Diriöz, Moskova Devlet Üniversitesi Asya ve Afrika Ülkeleri Enstitüsü Onursal Başkanı Prof. Dr. Mihail Meyer, eski Türkiye Moskova Büyükelçisi Halil Akıncı, Eurasian House Genel Direktörü ve Guru Medya Yayın Grubu Başkanı Hayreddin Aydınbaş ile diğer yetkili ve uzmanlar katıldı. Panel moderatörlüğünü eski Büyükelçi Akıncı nın yaptığı etkinlikte; enerji oturumunda Akkuyu Nükleer A.Ş. CEO su Oleg Titov, inşaat oturumunda GAMA Güç Sistemleri Yönetim Kurulu Başkan Vekili ve CEO su Özgür Umut Eroğlu ve finans & ticaret oturumunda Credit Europe Bank Başkanı Haluk Behçet Aydınoğlu na konuşmacı olarak yer aldılar. Panelde geçmişten günümüze Türk-Rus ilişkilerinin enerji, inşaat ve finansman alanlarında geldiği noktalar ele alınırken, önümüzdeki süreçte ikili ilişkilerin nasıl geliştirileceği konusunda fikir alışverişinde bulunuldu. GAMA Güç Sistemleri Yönetim Kurulu Başkan Vekili ve CEO su Özgür Umut Eroğlu, normalleşme sürecindeki gecikmelerin en çok Türk Özel Sektörünü etkilediğini belirtti. Eroğlu Rusya dan beklentimiz, Kasım öncesi durumu sağlamak için adımlar atılmasıdır dedi. Eroğlu ayrıca 29 Aralık kararnamesinin kaldırılmasını ve Rusya nın vize serbestleştirme sürecini eski haline geri döndürmesini bekliyoruz. Türk ve Rus İş Çevrelerinin şu anda üzerinde yoğunlaştığı üç ana konu; Akkuyu Nükleer SantralI Projesi, Türk Akımı Doğalgaz Boru Hattı Projesi ve Rusya nın Dünya Kupası projeleridir. Bir diğer ve önemli beklentimiz ise Türkiye den Rusya ya kredi imkanlarının genişletilmesidir. diye ekledi. 12 GAMA BÜLTEN 87

15 HABERw GAMA Güç Sistemleri Hukuk Müşavirliği The Legal tarafından yayınlanan GC Powerlist: Turkey Teams listesine seçildi. GC Powerlist: Turkey Teams, Türkiye deki en ilham verici ve yenilikçi hukuk müşavirliklerini belirlemektedir. Bu liste günümüzde, çalıştığı şirket veya sektörde, karar alınmasında veya bunların değiştirilmesinde etkin rol oynayan, karmaşık konular karşısında parlak teknik çözümler sunabilen, işlerin daha da ileriye taşınmasında hukuk müşavirliğinin işlevini güçlendirecek yenilikçi yapılar oluşturan ve/veya diğer hukuk müşavirliklerine de yol gösterecek bir çalışma modeli geliştirmiş olan hukuk müşavirliklerini tespit etmektedir. Bu listeyi belirlerken, The Legal ekibinin deneyimli araştırmacıları, adayları değerlendirmekte ve her bölgedeki listeyi son haline getirebilmek için uzun listedeki tüm hukuk müşavirleriyle ve aday gösteren avukatlarla mülakatlar yapmaktadır. Araştırmacılar ayrıca, en güçlü hukuk müşavirliklerini belirlerken tüm dünyadaki lider hukuk bürolarının ortakları ve diğer hukuk müşavirleriyle de görüşmektedirler. The Legal tarafından, bu listeyi ve seçilmiş hukuk müşavirliklerini tanıtmak amacıyla, 24 Kasım da Çırağan Sarayı nda verilen davete GAMA Güç Sistemleri Hukuk Müşavirliği de katıldı. EKİM - KASIM - ARALIK

16 shaber GAMA Enerji itibarını en çok arttıran markalar arasında yerini aldı. Pazarlama sektörünün önemli dergilerinden Marketing Türkiye nin Akadametre tarafından yapılan yılı İtibar ve Marka Değer Performans Ölçümü araştırmasını baz alarak gerçekleştirdiği The ONE Awards Ödülleri sahiplerini buldu. 40 kategori üzerinden değerlendirilen İtibar ve Marka Değer Performans Ölçümü nün saha çalışması yüz yüze görüşmelerle tamamlandı. GAMA Enerji A.Ş. enerji firmaları sektöründe yılında itibarını en çok arttıran markalar kapsamında yılın en başarılı ilk 3 firması arasına girdi. 14 GAMA BÜLTEN 87

17 HABERw GATES Enerji den Eczacılara İndirimli Elektrik Türk Eczacılar Birliği nin üyeleri için geliştirilen Eczacıkart Projesinin önemli basamakları arasında olan enerji alanındaki iş birliği düzenlenen basın toplantısı ile kamuoyuna duyuruldu. Türk Eczacılar Birliği ile GAMA Enerji iştiraki olan GATES Enerji arsında imzalanan protokol ile hayata geçen proje ile eczaneler indirimli elektrik kullanma imkânına sahip olacak. Ankara da düzenlenen basın toplantısı ile kamuoyuna tanıtılan proje kapsamında Eczacıkart a sahip olan eczaneler için avantajlı projeler geliştirdiklerini anlatan Türk Eczacılar Birliği Başkanı Erdoğan Çolak, GATES Enerji şirketi ile işbirliğinin, bugünden başlayarak önümüzdeki süreçte çok daha anlamlı olacağına inanıyoruz. diye konuştu. Uygulamanın detayları hakkında açıklamalarda bulunan GAMA Holding Başkan Yardımcısı ve COO, aynı zamanda da GAMA Enerji Yönetim Kurulu Başkan Vekili Arif Özozan, GATES Enerji nin Türk Eczacılar Birliği ile yaptığı anlaşmadan dolayı duydukları memnuniyeti dile getirdi, hayata geçirilecek proje ile eczacılara yılda yaklaşık bir, bir buçuk elektrik faturası tutarında bir indirim yansıyacağını vurguladı. GAMA Enerji Yönetim Kurulu Üyesi ve Genel Müdürü Sıtkı Şerifeken de GATES Enerji nin hali hazırda sayısı binin üzerinde olan serbest tüketiciye sahip olduğunu söyledi. İmzalanan protokol ile 25 bin eczanenin serbest tüketici limitini geçen 8 bini ile indirimli elektrik anlaşması yapılacağını öngördüklerini dile getiren Şerifeken, Bir sonraki aşamada limitin düşmesiyle serbest tüketici hakkı kazanacak yeni eczanelerle ve eczacıların kendi evlerinde, yakınlarının evlerinde aynı uygulama ile elektrik kullanımını sağlayacağız. Sağlığın önemi bizim için tartışılmaz. Bu imkânı bizim ayağımıza getiren eczacılarımız için de böyle bir projeyi hayata geçirmek bizim için gurur kaynağıdır diye konuştu. EKİM - KASIM - ARALIK

18 shaber Güç Sistemleri ve Enerjide Yeni Teknolojiler Ankara Ato Congresium da, Kasım tarihlerinde düzenlenen 9. Uluslararası Enerji Kongresi ve Fuarı nda Güç Sistemleri ve Enerjide Yeni Teknolojiler başlıklı oturuma GAMA Güç Sistemleri adına Teklif Mühendislik Müdürü Gökmen Demirkaya katıldı. 16 GAMA BÜLTEN 87

19 HABERw GAMA Güç Sistemleri, Kazakhstan Electric Energy Current State and Prospects of Sustainable Development a katıldı. Kazakistan Enerji Bakanlığı ve Kazakhstan Electricity Association (KEA) tarafından düzenlenen Kazakhstan Electric Energy Current State and Prospects of Sustainable Development enerji forumu 10 Kasım tarihinde Astana şehrinde gerçekleşti. Bakanlıktan, Kazakistan ın en büyük elektrik üreticisi firmalarından ve enerji sektöründen bir çok önemli ismin katıldığı forumda, GAMA Güç Sistemleri, İş Geliştirme Ekibi de firma sunumu ile yer aldı. GAMA Güç Sistemleri, Iran Power Investment Summit ya sponsor olarak katıldı. İran Enerji Bakanlığı ndan ve özel sektörden bir çok firmanın katılım gösterdiği forum, en çok umut vadeden pazarlardan biri olarak görülen İran ın ekonomik gelişmeleri hakkında önemli kaynaklardan bilgi edinilmesi ve ilişkiler kurulması açısından bir fırsat sundu. Ambargonun kaldırılmasının ardından, İran da ekonomide ve enerji sektöründe yatırımcı ve taahhüt firmalarını hangi fırsat ve risklerin beklediğinin tartışıldığı Iran Power Investment Summit Kasım tarihlerinde Tahran da gerçekleşti. GAMA Güç Sistemleri İş Geliştirme Ekibi tarafından yapılan firma sunumu da oldukça ilgi gördü ve sponsorluk kapsamında sağlanan GAMA standında birçok misafir ağırlandı. EKİM - KASIM - ARALIK

20 shaber Meral Hanım GAMA da meslek hayatının 30 yılını tamamlayan Meral Dedekargınoğlu nun yeni hayatına ilk adımını hep birlikte kutladık. Onursal Başkanımız Erol Üçer in asistanlığını 30 yıldır sürdüren Sevgili Meral Hanım kendisi için düzenlenen kutlamada dünyaya gelecek torunu ile ilgili heyecanını dile getirirken bu kadar uzun zamandır aynı şirkette çalıştığı artık ailesi gibi olan yakın çalışma arkadaşları ve yöneticilerinden ayrılmanın da üzüntüsünü hissettiğini söyledi. Deneyimi, hitabet yeteneği, saygı, sevgi ve dikkatli çalışma tarzı ile örnek teşkil etmiş, GAMA Ailesi ve kendisi ile çalışan, deneyimlerinden yararlananlar için oldukça önemli bir çalışma disiplinine sahip Meral Dedekargınoğlu na emeklilik hayatında keyifle, sağlıkla geçireceği mutlu yıllar dileriz. GAMA ya kattığı değer, emekleri ve varlığı için kendisine teşekkür ederiz. 18 GAMA BÜLTEN 87

21 HABERw Aramızdan biri Meltem Şahin, GAMA Güç Sistemleri nde proje mühendisi ve bir gönüllü. Ankara da gönüllülerden oluşan bir topluluk olan Ankara Çorba Gönüllüleri ile birlikte, her Salı-Cuma-Pazar saat da AŞTİ de çorba dağıtıyor. Onlar, öğrenci ve çalışanlardan oluşan yaklaşık 30 kişilik bir gönüllü topluluğu. İstanbul da Çorbada Tuzun Olsun ekibinden ilham olarak yola çıktılar ve daha birkaç ay içinde ihtiyacı olan yüzlerce insana ulaştılar. Önce Kızılay, Kurtuluş, Sıhhiye çevresindeki evsizlere 1 termos ile geze geze ulaştılar. Havalar soğuyunca onların AŞTİ ye geçtiğini öğrendiler. Ankara çorba gönüllüleri haftada 3 gün, AŞTİ de yaklaşık kişiye çorba, nohut, fasulye, börek gibi yemekleri kendi evlerinde hazırlayarak dağıtıyorlar. Ankara Çorba Gönüllüleri ile birlikte atkı bere ören bir ekip de evsizlere yardım ediyor. Sizler de bu ekibe katılmak, yardım etmek ya da destek vermek için Ankara Çorba Gönüllüleri nin sosyal medya hesapları üzerinden ihtiyaç listelerini takip edebilirsiniz. Belki bizlerden de dağıtıma çıkacak, ihtiyaç karşılayabilecek daha nice gönüllüler çıkar. EKİM - KASIM - ARALIK

22 shaber Erimtan Arkeoloji ve Sanat Müzesi Arkeolojinin Büyülü Dünyası Eğitim Programı: Erimtan Arkeoloji ve Sanat Müzesi nde, çocukların farklı yaş gruplarına yönelik Arkeolojinin Büyülü Dünyası etkinlikleri düzenleniyor. Müze koleksiyonunda bulunan, tarihi M.Ö. 3 bin yılına kadar uzanan Anadolu uygarlıklarına ait eserlerden yola çıkarak hazırlanan etkinlik, uzman eşliğinde müze gezisi ile başlıyor. Arkeolojinin Büyülü Dünyası eğitim programında çocuklar mitolojik karakterlerle tanışıyor, ihtişamlı Roma uygarlığının günlük yaşam öykülerinin parçası oluyor, Roma alfabesini öğreniyor, sikkeler ve adak yazıtları tasarlayıp üretiyorlar. Arkeolojinin Büyülü Dünyası eğitim programı müzenin kapalı olduğu pazartesi günleri hariç hafta içi her gün okul grupları için saat ve te gerçekleştiriliyor. Programlara katılım için rezervasyon gerekiyor. Rezervasyon için () numaralı telefondan veya education@erimtanmuseum. org e-posta adresinden ulaşabilirsiniz. Hafta Sonu Pazar Atölyeleri: FANTASTİK KAHRAMANLAR ( yaş grubu, süre: 60 dk.) Atölye çalışması çocukların en sevdiği masal kahramanları ve en sevdikleri hayvanlar üzerine konuşmaları ile başlar. Çocuklar, insan ve hayvan özelliklerine sahip bir kahraman yaratsalar kahramanlarının nasıl özellikleri olacağı sorusunu cevaplandırdıktan sonra Antik Yunan mitolojisinde yer alan doğaüstü kahramanları tanıtan öyküleri dinlerler. Bu kahramanların yaşamış olabileceği zamanları hayal ederken kendi kahramanlarını karton şablonlar üzerinde tasarlayıp renklendirerek atölye çalışmasını tamamlarlar ve kahramanlarını günün hatırası olarak yanlarına alırlar. Katılım ücreti: 25 TL SİHİRLİ SİKKELER ( yaş grubu, süre: 90 dk.) Eski Anadolu uygarlıklarında gündelik yaşamın ele alındığı atölye çalışmasında çocuklar, kilden kendi tasarladıkları sembollerle altın ve gümüş renginde sikkeler üretirler. Daha sonra bu ürettikleri sikkeleri nasıl kazandıklarını ve nasıl harcayacaklarını düşünerek eski bir Roma pazarına alışverişe gittiklerini hayal ettikleri bir drama çalışması gerçekleştirirler. Atölyede bulunan yiyecek, içecek ve giysi üretebilecekleri ham maddeleri inceler ve ölçü birimlerini öğrenirler. Katılım ücreti: 25 TL BİR DİLEK TUT! ( yaş grubu, süre: 90 dk.) Atölye çalışması eski Romalıların inanışları doğrultusunda, sağlıklı yaşam, verimli hasat, bolluk ve bereket dileklerini belirttikleri adak yazıtlarına odaklanır. Uzman eşliğinde sergi gezisini tamamlayan çocuklar, atölyede Roma alfabesini öğrenerek, kendileri, aileleri ve 2 arkadaşları için iyi dilek ve isteklerini kilden hazırladıkları tabletler üzerine Roma harfleriyle yazarlar ve çeşitli süslemeler ile renklendirirler. Atölye bitiminde çocuklar bu yazıtları sevdiklerine hediye etmek üzere yanlarına alırlar. Katılım ücreti: 25 TL Tüm hafta sonu Pazar etkinliklerini erimtanmuseum ve erimtanmuseum/instagram hesaplarından takip edip, nolu telefona rezervasyon yaptırabilirsiniz. 20 GAMA BÜLTEN 87

23 HABERw Reyhan Saygın ın ilk romanı Zamansız Mevsimler yayınlandı. GAMA Holding Kurumsal İletişim Direktörü Reyhan Saygın ın ilk romanı Zamansız Mevsimler 9 Aralık da Ayizi Kitap tarafından yayınlandı. Hayatın ta kendisini akıcı bir dil ile anlatan romandan küçük bir alıntı: Tahmin edilemezi yaşamak aslında hayat. Yaşadığımız, bir illüzyon sadece. Sihirbaz, herhangi bir anda çıkar sahneye. Siz şaşırıp kalmışken hayat arsızca akar ve zaman dolduğunda da sihir biter. Reyhan Saygın ın bu başarısını 20 Aralık tarihinde GAMA Binası nda yapılan bir kutlama ile paylaştık. EKİM - KASIM - ARALIK

24

25

26

27

28 sözel DOSYA Değerli Söyleşiler Aynı kurumda 52 yıldır devam eden iş hayatı Yöneticilerimizin deneyimlerini bizlerle paylaşacakları Değerli Söyleşiler sohbet toplantılarının ilkini 12 Ekim da, Yönetim Kurulu Başkanımız Ergil Ersü ile gerçekleştirdik. Ergil Ersü, İstanbul da doğdu. İlköğretimine babasının işi nedeniyle Anadolu nun çeşitli şehirlerinde devam etti, Diyarbakır Lisesi nden mezun olduktan sonra AFS ile bir yıl Amerika da eğitim aldı. Ersü, yılında üniversite eğitimine başladığı ODTÜ Makina dan yılında mezun oldu yılında da aynı üniversitede yüksek lisansını tamamladı. 26 GAMA BÜLTEN 87

29 O dönemler, özellikle İngilizce bilen mühendislere çok talep olduğunu belirten Ergil Ersü, GAMA nın yılında, İTÜ de sınıf arkadaşları olan Erol Üçer, Uğurhan Tunçata ve Yüksel Erimtan ile iş adamı Raif Mumcu tarafından kurulduğunu, o yıllarda ülkede yoğun bir kalkınma hamlesi yaşandığını, yılında Erol Özman ın şirkete girişinin ardından buhar kazanlarının öncüsü Babcock Wilcox un temsilciliğini alan GAMA nın da bu dönemlerde NATO nun alt yapı ihalelerine katıldığını ve endüstriyel projelerden de pay almaya çalıştığını anlattı. Bu projelerde, şirketin inşaat mühendisi kurucularına ilaveten Erol Özman gibi İngilizce bilen makine mühendislerine ihtiyaç duyulması sonucu Ergil Ersü, Ercan Davudoğlu ve Gürhan Türeli GAMA da işe başladı. Daha sonra işler geliştikçe Uğur Yurdakul, Celasin Egel, Yücel Aksoy, Engin İnanç da GAMA ya katıldılar yılında bu genç ekibe ortaklık teklif edildi ve onların da katılımı ile GAMA Endüstri kuruldu. Ergil Ersü, arasında GAMA Endüstri Genel Müdürlük görevini yürüttü, e kadar da Yönetim Kurulunda Murahhas Üye olarak görevine devam etti. GAMA bünyesinde, yılında yaşanan yeniden yapılanma sonucu kurulan GAMA Holding de Yönetim Kurulu Murahhas Üyeliği yaptı. Ersü, dan günümüze GAMA Holding Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini sürdürmektedir. EKİM - KASIM - ARALIK

30 sdeğerli SÖYLEŞİLER GAMA nın gerçekleştirdiği birçok ilk/en var ama sizce en önemli olanlar hangileri? n Mersin Termik Santralı - GAMA Güç Sistemleri nin temeli atıldı. n Soma Termik Santralı- GAMA Endüstri yi zirveye taşıdı. n Birecik Barajı ve HES- GAMA Enerji nin temeli atıldı. Babcock Wilcox un temsilciliğinin alınması GAMA için önemli bir kilometre taşıdır. Bunun uzun soluklu bir işbirliğine dönüşmesi, Mersin Termik Santralı 1. Etabının birlikte alınması ile olmuştur. Mersin Termik Santralının 2. Etabını ise Dünya Bankasından yeterlilik alan ilk Türk firması olarak GAMA tek başına yapmıştır. Bu, yarı EPC olarak bugünün şartlarında küçük bir proje olsa da GAMA Güç ün temelini oluşturmuştur. 70 lerin ortası, dünyada petrol krizi var. Türkiye nin ihracatı 1,5 milyar usd, ithalat 3,5 milyar usd. Korkunç bir enerji eksikliği yaşanıyor, elektrikler sık sık kesiliyor. Siyaset karışmış durumda, sağsol kavgaları başlıyor. O dönem Türkiye iki önemli proje çıkardı; Soma ve Yatağan Termik Santralları. Soma, finansman sağlayabilen Çekoslovak Skoda ya, Yatağan da finansmanı sağlayabilen Polonya nın Elektrim Şirketine verildi. Soma da, Skoda bizi tercih etti, Yatağan da ise Elektrim, Enka ve Tokar ı ayrı ayrı taşeron olarak seçti. Böylece ortak olarak biz ana müteahhit olduk ve bu GAMA Endüstri yi büyük müteahhitler ligine soktu. Ayrıca 1. ve 2. Üniteler tamamlanırken 3. ve 4.Üniteleri, onlar tamamlanırken 5. ve 6. Üniteleri aldık. Bu da bize, o sıkıntılı dönemde 15 yıl sürekli iş imkânı sağladı. GAMA Enerji nin kökü Birecik, İlk Yap İşlet Devret Projesi ler, iktidarda Özal hükümeti var. Hükümet tarafından YİD Modeli, 30 adet Enerji Projesi ilan edildi. Biz, Lamas ve Birecik ile ilgilendik. 10 yılda develope ettik Birecik i da yapıma başlayıp de işletmeye soktuk. Ardından yine YİD bazında İzmit Su ve Trakya Elektrik ile müteahhitliğin ötesine geçtik, aynı zamanda yatırımcı olduk. Birecik in çok büyük boyutlu olması nedeniyle önce 5 ülkeden, 8 firmadan oluşan Birecik Group kuruldu, sonra da Birecik A.Ş. oluştu. Bu projede GAMA hem yatırımcılığı hem EPC müteahhitliği üstlendi. Geliştirme 10 yıl, yapım , işletme 15 yıl sürdü. Toplam 30 yıl Birecik i geçen hafta devrettik. Bu çok ortaklı yapıda çok da çatışma olması beklenir, ancak biz 30 yıl boyunca ortaklarımızla ilişkilerimizi çok güzel sürdürdük. Tüm kararları ittifakla aldık. Çok fazla çıkar çatışması vardı; inşaatçılar ile santralcılar, Almanca konuşanlarla, Fransızca konuşanlar, ülkeler arası gerginlikler Biz katalizör olduk! Demek ki oluyormuş, uyumlu işbirliği 28 GAMA BÜLTEN 87

31 GAMA ile birlikte büyüdünüz diyebilir miyiz? O dönemleri, projeleri hatırladığınızda sizin hayatınızda yer etmiş, daha sonra önemli dersler çıkardığınız olaylar var mı bizimle paylaşabileceğiniz? İrlanda da çok güzel işler yaparken aleyhimize planlanan politik temelli olaylar karşısında itibarımızı korumak için yaptıklarımız çok önemliydi. Biz itibarımızı kaybetmemek için önemli bedel ödemeyi yani para kaybetmeyi tercih ettik. Bizim için önemli olan bir konu da darbenin hiç beklemediğimiz yerden, işçilerden gelmiş olmasıydı. Biz her zaman İşçi haklarına en büyük özeni gösteriyoruz. Sendikalarla aramız her zaman iyiydi. Hatta TESİŞ, binasını bize yaptırdı. İrlanda da aynı şekildeydi. Tüm vaatlerimizi gerçekleştirdik ama ideolojik bir milletvekilinin sendikaları kışkırtması ile problemler yaşandı. Biz de itibar kaybetmemek için çok büyük maddi kayıpları göz önüne aldık. İtibarımız çok önemli. Para her zaman kazanılabilir ama itibarımızı kaybedersek geri kazanamayız arası ilk yurt dışına açılma çabalarımız oldukça zorlu geçti. İran da küçük bir işimiz vardı, onun dışında ilk yurt dışı işimiz de Ürdün de aldığımız pis su arıtma tesisi oldu. Hemen arkasından Irak ve Suudi Arabistan da işler aldık. O yıllar Türk Ekonomisi içine kapanmıştı, bankalar teminat mektubu bile vermeyi bilmiyordu. Yurt dışına turist pasaportu ile 2 yılda bir çıkılabiliyordu. Biz özel izinle, limitli dövizle çıkabildik. O dönemde yurt dışında iş yapmak çok zordu. Soma daki işçi sıkıntıları Ankara da Engin İnanç, şantiyede Uğur Yurdakul işin başındalardı. Ülkemiz sağcı-solcu ikiye bölünmüştü. İşçiler de böyleydi. O dönemi fazla sorun olmadan atlatabildik. Türkiye nin ilk metrosu Ankara Metrosu da başta bir Yap İşlet Devret projesiydi ve Birecik le aynı anda gündemdeydi. 4 yıl yapmak için uğraştık, YİD ekibi kuruldu ama 4 yıl sonunda YİD olmayacağına karar verildi. O kadar emek boşa gitti. Neyse ki bir sene daha uğraştıktan sonra anahtar teslimine dönüştürülen projeyi alıp işi tamamladık. EKİM - KASIM - ARALIK

32 sdeğerli SÖYLEŞİLER GAMA yı diğerlerinden ayıran ne idi? Çok ortaklı yapı, birlikte karar alma, uyumlu işbirliği Çok ortaklılık, uzlaşma kültürüdür. Bizim yapımızın benzeri Türkiye de yok. Dezavantajı konsensüs sağlayana kadar bazı fırsatları kaçırmış olmamız. Faydaları ise çok riskli işlere girmemek oldu. Bu uzlaşma kültürünün, ortaklıkla yaptığımız diğer işlerimiz ve yatırımlarımızda da çok yararını gördük. Kurumsallaşmamızın ileri seviyede hatta halka açık firmalardan bile daha ileride olduğunu söyleyebilirim. Bu büyüme aşamasında özel hayatınız ve iş hayatınızı nasıl dengelediniz? Bir röportajınızda, eşinizin çocuklarınızı çok iyi yetiştirmesi ve sizin eksikliğinizi hissettirmeden onları büyütmesi sayesinde iş hayatınızın o dönemlerinin rahat ve huzurlu geçtiğinden bahsetmiştiniz. Eve iş götürmemek ve Pazar günlerini aileye ayırmak Özel hayatı böyle dengelemeye gayret ettim, elimden geldiğince. Eş desteği çok önemli. Benim eşim çok destek oldu. Ben çalışırken Mersin de evlendik. Eşim üniversite tahlisini bırakarak kendini çocukların yetişmesine verdi. Çocukların ve evin yükü olmadı üstümde. Elbette bu böyle olmamalı, eşler de çalışmalı. Ama o zamanın şartları öyleydi. İş yerinde çok vakit geçirmek gerekiyor, işler şimdiki gibi telefonla, le halledilemiyordu. Telefonla bile görüşemiyorduk. Önem verdiğim bir başka husus da eve iş götürmemeye özen gösterdim. Gerektiğinde sabaha kadar çalıştım ama eve götürmedim. Mutlaka Pazar gününü de evime ayırdım. Mümkün olduğunca bu iki hususa dikkat ettim. Huzurlu aile yapısı çok önemli. Koordinasyonun daha da iyi olması lazım bugünlerde. İletişim çağındayız, bu gelişmeler sayesinde evden çalışan doğum yapan çalışanlarımız var. Kadınların çalışmasını çok destekliyorum. 30 GAMA BÜLTEN 87

33 Ergil Bey, bugünkü GAMA ya baktığınızda gurur duyduğunuza eminiz. Sizce bugün de GAMA yı GAMA yapan ayrıcalıklar, özellikler nedir? GAMA yı daha da ileriye taşıyacak bizlere neler önerirsiniz? Kurumsallığı benimsemek ve devam ettirmek Daha nice 50 yıllar devam etmesi lazım şirketin. Bizler, başlangıçta İş idaresi bilmiyorduk. Herkes mühendisti. Şirket beni te İsviçre ye Yönetici Eğitimi Kursuna gönderdi. O yıllarda, şirket gayemizi ortaya koyduk; bildiğimiz işlerde dürüstçe para kazanmak. GAMA değerlerine sahip çıkmamız lazım: güvenirlik, uyumlu işbirliği, gelişim ve değişim, insana değer, başarma tutkusu. Bunlar aynı zamanda kişisel değerlerimiz. Çalışma azmi, başarı tutkusu ve uzun vadeli düşünmek lazım. Gereğini yaparsanız, kendinizi verirseniz, işe yararsanız başarılı olursunuz ve iyi performans mutlaka karşılığını alır. EKİM - KASIM - ARALIK

34 32 GAMA BÜLTEN 87

35 EKİM - KASIM - ARALIK

36

37

38 sdevam EDEN PROJELER İzmir Bayraklı Entegre Sağlık Kampüsü Projesi T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından Kamu Özel Ortaklığı (PPP) projeleri kapsamında ihale edilerek, İnşaat öncesi hazırlık dönemini takip eden ve yer teslimi ile yılı başlarında başlanılacak olan 36 aylık Yatırım Dönemi ile bu dönem sonrası 25 yıllık İşletme Dönemi fazlarını içeren proje, Türkerler - GAMA İzmir Bayraklı Hastane Yatırım ve Sağlık Hizmetleri A.Ş. tarafından 06 Eylül tarihli sözleşme ile üstlenildi. 36 GAMA BÜLTEN 87

39 Proje m² arsa alanı üzerine inşa edilecek olup, Sözleşme kapsamında toplam inşaat alanı m² ve yatak kapasitesi dır. Bu alan ve kapasitede Sağlık Bakanlığı ile devam etmekte olan proje görüşmeleri doğrultusunda bir miktar artış olacağı öngörülüyor. Kesin Projeler sunularak İdare nin olumlu görüşü alındı, yazılı onay bekleniyor. Ruhsat projeleri onayları alınmış durumda. Proje finansmanı için kullanılacak dış kredi sözleşmesi imzalandı ve inşaat ruhsat başvurusu yapıldı. Bu aşamaların peşinden finansal kapanışın da çok yakın zamanda gerçekleşmesi bekleniyor. Proje sahası yer tesliminin yine bu süreçle birlikte tamamlanması ile 36 aylık inşaat dönemi çalışmaları başlamış olacak. İnşaat öncesi hazırlık döneminde hafriyat işleri %45 mertebesinde tamamlandı. Bu kapsamda patlatmalı kazı yöntemiyle m 3 hafriyat gerçekleştirildi. Ana Hastane Binası, yataklı ve tek bloktan oluşmakta. Ortak bir çekirdek yapı üstünde yükselen kuleler içerisinde aşağıdaki hastaneler bulunacak. Bina iki ana bölümden meydana geliyor: Baza (core) katları: Kapalı otopark, teşhis ve görüntüleme birimleri, acil, poliklinikler, yoğun bakım ve ameliyathane, morg, tutuklu hasta, laboratuvarlar, destek ve servis hizmetlerini içeren ana blok (core) bütün branşlara hizmet verecek. Kule katları, 4 hastaneye ait yatak katları, üç adet kuleye yerleştirildi ( yataklı Genel Hastane, yataklı Kardiyovasküler Cerrahi Hastanesi, yataklı Onkoloji Hastanesi ve yataklı Kadın Doğum Çocuk Hastalıkları Hastanesi). Baza katlarında bağlı oldukları branşlara ait poliklinikler bulunacak. Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Hastanesi Binası, yataklı ve tek bir bloktan oluşuyor. Kampüs içinde Ana Hastaneden ayrı yer alacak olan FTR binası içinde elektroterapi, hidroterapi, psikoterapi, geriatri, romatoloji, radyoloji, onkoloji, ürodinami-seksüel rehabilitasyon, omurilik, el, konuşma terapisi, kardiyopulmoner, iş-uğraş terapisi, ortopedi, protez-ortez, psikoterapi gibi terapi birimleri bulunuyor. Bununla birlikte, poliklinik ve klinik tedavi birimleri de yer alıyor. Teknik Servis Binasıyla toprak altından bağlantı sağlayan Servis Galerisi içinden akülü araçlarla, yemek, çamaşır, malzeme ve morg hizmetleri alınacak. Tesisat bağlantısı bu galeri içinden yapılacak. Teknik Servis Binası, TSB-1 binası hastanenin güç merkezi ve atık bölümlerini içinde barındırıyor. Zemin katında trafo, soğutma merkezi ve medikal gaz bölümleri bulunuyor. funduszeue.infoında ise trafo, jeneratör, trijen ve sıcak su merkezi bulunuyor. TSB-2 binası zemin katında arka tarafından lojistik ve teknik amaçlı kullanılan teknik galeriye açılıyor. Yüksek Güvenlikli Adli Psikiyatri Binası, yataklı ve tek bloktan oluşacak. Zihinsel ve ruhsal rahatsızlıkları sebebiyle kendileri ve çevreleri için tehlike yaratabilecek statüdeki hastaların tedavilerinin gerçekleştirileceği özel birimlerden oluşacak. Tesiste kapalı otopark, hasta terapi alanları, eğitim alanları, sinema salonları, hobi odaları, yemekhane, açık hobi bahçeleri, poliklinik ve klinik alanları bulunacak. EKİM - KASIM - ARALIK

40 sdevam EDEN PROJELER Kocaeli Entegre Sağlık Kampüsü Projesi T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından Kamu Özel Ortaklığı (PPP) projeleri kapsamında ihale edilerek, İnşaat öncesi hazırlık dönemini takip eden ve yer teslimi ile başlanılacak olan 36 Aylık Yatırım Dönemi ile bu dönem sonrası 25 yıllık İşletme Dönemi fazlarını içeren proje, GAMA - Türkerler Kocaeli Hastane Yatırım ve Sağlık Hizmetleri A.Ş. tarafından 06 Eylül tarihli sözleşme ile üstlenildi. Proje m² arsa alanı üzerine inşa edilecek olup, Sözleşme kapsamında toplam inşaat alanı m² ve yatak kapasitesi dir. Bu alan ve kapasitede Sağlık Bakanlığı ile devam etmekte olan proje görüşmeleri doğrultusunda bir miktar artış olacağı öngörülüyor. Proje kapsamında Kesin Projeler sunularak İdare nin olumlu görüşü alındı, yazılı onay bekleniyor. Ruhsat projeleri onayları alındı. Proje finansmanı için kullanılacak dış kredi sözleşmesi imzalandı ve inşaat ruhsat başvurusu yapıldı. Bu aşamaların peşinden 38 GAMA BÜLTEN 87

41 finansal kapanışın da çok yakın zamanda gerçekleşmesi bekleniyor. Proje sahası yer tesliminin yine bu süreçle birlikte tamamlanması ile 36 aylık inşaat dönemi çalışmaları başlamış olacak. İnşaat öncesi hazırlık döneminde 15 Eylül tarihinde başlanan hafriyat işleri %99 mertebesinde tamamlandı. Bu kapsamda patlatmalı kazı yöntemiyle m 3 hafriyat gerçekleştirildi. Ayrıca Şantiye mobilizasyonu ilk fazları kapsamında yönetim ofisleri, yemekhane, yatakhane, revir, vb. binalar, iletişim, elektrik, altyapı ve peyzaj imalatları ile birlikte yapıldı ve Kocaeli ESK Proje Müdürlüğü çalışanları ofislerine taşındı. Proje kapsamı; Ana Hastane, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Hastanesi, Yüksek Güvenlikli Adli Psikiyatri ve Teknik Servis Binalarını içeriyor. Ana Hastane Binası, yataklı ve tek bloktan oluşuyor. Ortak bir çekirdek yapı üstünde yükselen kuleler içerisinde pek çok birim bulunacak. Kapalı otopark, teşhis ve görüntüleme birimleri, acil, poliklinikler, yoğun bakım ve ameliyathane, morg, tutuklu hasta, laboratuvarlar, destek ve servis hizmetlerini içeren ana blok (core) bütün branşlara hizmet veriyor olacak. İç ticari alanlar, ana sirkülasyon alanlarına yakın planlanıyor. Kule katlarında, 4 hastaneye ait yatak katları, iki adet kuleye yerleştirilmiş durumda. Baza katlarında bağlı oldukları branşlara ait poliklinikler bulunuyor. Kule 1 de yataklı Genel Hastane ve yataklı Kardiyovasküler Cerrahi Hastanesi planlanıyor. Kule 2 de ise yataklı Onkoloji Hastanesi ve yataklı Kadın Doğum Çocuk Hastalıkları Hastanesi bulunacak. Kule katlarıyla baza katları arasında tesisat teknik hacimlerinden oluşan teknik kat bulunuyor olacak. Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Hastanesi Binası, yataklı planlanıyor ve tek bir bloktan oluşuyor. Kampüs içinde Ana Hastaneden ayrı yer alacak olan FTR binası içinde elektroterapi, hidroterapi, psikoterapi, geriatri, romatoloji, radyoloji, onkoloji, ürodinami-seksüel rehabilitasyon, omurilik, el, konuşma terapisi, kardiyopulmoner, iş-uğraş terapisi, ortopedi, protez-ortez, psikoterapi gibi terapi birimleri bulunuyor. Bununla birlikte, poliklinik ve klinik tedavi birimleri de yer alıyor. Teknik Servis Binasıyla toprak altından bağlantı sağlayan Servis Galerisi içinden akülü araçlarla, yemek, çamaşır, malzeme ve morg hizmetleri yürütülecek. Tesisat bağlantısı da bu galeri içinden yapılacak. Yüksek Güvenlikli Adli Psikiyatri Binası, yatak kapasiteli ve tek bloktan oluşuyor; zihinsel ve ruhsal rahatsızlıkları sebebiyle kendileri ve çevreleri için tehlike yaratabilecek statüdeki hastaların tedavilerinin gerçekleştirileceği özel birimleri yer alıyor. Tüm güvenlik ve müdahale önlemlerinin alındığı nitelikli bir sağlık yapısı olarak tasarlanıyor. Binada kapalı otopark, hasta terapi alanları, eğitim alanları, sinema salonları, hobi odaları, yemekhane, açık hobi bahçeleri, poliklinik ve klinik alanları bulunuyor. Bina etrafında güvenlik duvarı bulunuyor. Teknik Servis Binası, Ana Hastane ve FTR binasına Teknik Servis Galerisiyle bağlanacak. Ayrıca, teknik servis binasına yakın bir konumda Atık Binası yer alacak. EKİM - KASIM - ARALIK

42 sdevam EDEN PROJELER Khurais Satellite GOSP Projesi Khurais Projesi, 3 bölgenin (Khurais, Mazalij ve Abu Jifan) petrol yataklarını ve petrol işletmelerini adı altında topluyor. Bölgede yüzlerce kuyu ve 4 adet gaz/su ve petrolü birbirinden ayıran ön rafinasyon tesisi (GOSP) mevcut. Ham petrol, ikisi Khurais te bulunan bu (GOSP) tesislerden geçerek son işlemler için Abqaiq te bulunan tesislere pompalanacak. Ham petrol üretiminde dünya devi olan Suudi Aramco, işleme ve dağıtım konusunda endüstride öncü olduğu kadar, Petrol ve Gaz sektöründe uluslararası alt kuruluşlar ile faaliyetler yürütüyor. Aramco operasyonlarının, enerji sektörünü dünya çapında ilgilendirdiği biliniyor. Suudi Aramco nun Khurais, Mazalij ve Abu Jifan petrol sahalarında üretim kapasitesi mevcut durumda , varil/gün. Üretim kapasitesinin arttırılması amacıyla başlanan Khurais Satellite GOSP projesi ile bu kapasitenin Mazalij de 90 MBCD (milyon varil ham petrol/gün) ve Abu Jifan da MBCD olmak üzere toplam MBCD mertebesine çıkarılması hedefleniyor. Aramco nun bu projedeki üç ana taşeronundan biri olan Snamprogetti Saudi Arabia Ltd. Co. (SAIPEM İtalya iştiraki) tesis inşası ve Gaz/Petrol ayrıştırma kapsamında olan tüm tesislerin yüklenicisidir. Khurais Satellite GOSP Projesi nin yapım işlerini yürütmek üzere GAMA, 30 Eylül tarihinde, GAMA Al Moushegah Arabia Ltd. olarak, Snamprogetti Saudi Arabia Ltd. ile sözleşme imzalandı. Proje kapsamında montaj işleri, kısmi malzeme tedarikleri ve ve kısmi devreye alma işleri bulunuyor. Binalar haricinde ana malzemelerin temini Snamprogetti kapsamında yer alıyor. Proje sahası Riyad ın doğusunda, karayolu ile yaklaşık km mesafede bulunuyor. Proje kapsamında tesiste kurulacak teknolojik altyapı aşağıdaki şekilde olacak: İki fazlı yüksek basınçlı ayrıştırıcı (HPPT) ile sıvıların (petrol/su) ve gazların ayrıştırılması sağlanacak. 40 GAMA BÜLTEN 87

43 Tri-ethylene Glycol (TEG) gaz su giderici ünitesi kurulacak. Baca, kapalı tahliye ve yardımcı sistemleri gibi süreç destek üniteleri kurulacak. Proses otomasyonu kurulacak. Ses ve veri transferi için iletişim sistemleri kurulacak. Patlamaya dayanıklı binalar ve diğer gerekli tüm alt yapı işleri yapılacak. Projede mobilizasyon kapsamı işlerden İmalat Atölyeleri, Boya Atölyesi, Ambar binası ve Labaratuar binası yapım işleri tamamlanarak kullanıma açıldı. Kamp ve ilgili sosyal yapıların montajı tamamlandı, Aramco LPD (Loss Prevention Department) denetimleri devam ediyor. Genel mobilizasyon ilerleme oranı Aralık sonu itibarı ile %99 mertebesine ulaştı. Projede bina ve HVAC detayları haricinde mühendislik işleri SAIPEM kapsamında yer alıyor. GAMA kapsamında temin edilecek malzemelerin neredeyse tamamı için piyasa araştırmaları yapıldı, müşteriden malzeme ve tedarikçi onayları büyük oranda alındı ve alt yüklenici seçimleri yaklaşık %90 oranında tamamlandı. Proje inşaat işleri ilerlemesi %30; genel iş ilerlemesi ise %13 mertebesinde. Aralık itibarı ile m 3 kazı işi tamamlandı, m 3 beton döküldü. Ana binalarda perde ve döşeme beton işleri devam ediyor. RTR boru montajı %26, çelik konstrüksiyon montajı %6 oranında tamamlandı, yer üstü boru ve mesnet imalatlarına başlandı. Aralık sonu itibarı ile şantiye direk, indirek ve 78 Suudizasyon kapsamı olmak üzere toplam personel çalışıyor. Güncellenen iş programına göre projede maksimum personel sayısı, Suudizasyon dahil, civarı olması bekleniyor. EKİM - KASIM - ARALIK

44 sdevam EDEN PROJELER Yamal LNG Projesi, CWP3B Paketi Utility ve Offsite için Modül Montaj ve Bağlantı İşleri, Mekanik İşler, Borulama İşleri, Anahtar Teslimi (Mühendislik - Satın Alma - Montaj) Tanklar ve Binalar, Elektrik ve Enstrümantasyon İşleri Tamamlandığında dünyanın en büyük endüstriyel tesislerinden biri olmasının yanısıra, kutupta yapılan ilk LNG Tesisi olması özelliği taşıyacak olan Yamal LNG Tesisi, montaj işleri sert ve zorlu hava koşullarına rağmen hızlanarak devam ediyor. Yamal LNG Projesi kapsamımızda yer alan Modül Montaj ve Bağlantı İşleri, Mekanik İşler, Borulama İşleri, Anahtar Teslimi Tanklar ve Binalar, Elektrik ve Enstrümantasyon İşleri devam etmekte. Utility, BOG, Power Generation, Fractionation, Flare ve Administration bölgelerinde yer alan toplam 34 adet modüler ünitenin bizim kapsamımızda olan sonuncusu ve projenin en büyük modüllerinden biri olan ton ağırlığındaki Central Control Building modülü Ekim ayı sonunda sahaya ulaştı ve montaj hazırlıkları tamamlanarak başarı ile yerine konuldu. Modül montajlarının tamamlanmasından sonra, modüllerin içerisindeki sahada yapılması planlanan veya modüllerin montajları sırasında tamamlanmamış ve sahada eksikliği tespit edilmiş olan PCOW ve UCOW (Planned and Unplanned Carry over Works) işlerine başlandı. Metraj artışına bağlı olarak; yaklaşık 13 milyon adam-saat harcanması öngörülmekte olan projede, devam eden yerli ve yabancı personel mobilizasyonu Aralık itibarıyla hız kazandı. Bu dönem içerisinde özellikle Utility bölgesinde ilave iş olarak olan alınan boru köprüleri çelik montaj işleri, tava köprüsü ve boru montaj işleri hız kazandı. Daha önce modüler yapı olarak saha atölyelerinde yapılması planlanan, ancak İşveren talebiyle bizim kapsamımıza aktarılan boru köprülerinin yapımı Aralık sonu itibarıyla büyük oranda tamamlandı ve kablo çekimine başlanması planlandı. Bu amaca uygun olarak, Aralık ayının ilk haftasında instrument air modülüne ilgili elektrik binasından ilk kablo çekimi yapıldı. Aynı zamanda, boru köprüleri arası hook-up işlerine de başlandı Ekim ayı sonunda projenin ağır kaldırma işleri tamamlandı ve buna uygun olarak, kiralık olan ton ve ton kapasiteli vinçlerin demobilizasyonu yapıldı. EPC olarak yapımına devam ettiğimiz tank 42 GAMA BÜLTEN 87

45 ve binaların tasarım işleri tamamlanmakta olup, saha montajları devam ediyor Aralık ayı içerisinde 2 adet tankın hydrotesti soğuk hava koşullarına rağmen başarı ile tamamlandı. Söz konusu dönemde, Aralık günlerinde C hava sıcaklığı ölçüldü Aralık sonu itibarıyla WDI boru prefabrikasyonu yapılarak tamiratlar haricinde imalat işleri tamamlandı. Ancak, kapsam dışı olarak EDG binasına ait WDI boru imalat işleri Ocak ayı içerisinde tamamlanacak. Bunun yanında saha montaj işlerine hızlı bir şekilde başlandı. İşveren tarafından sahaya getirilen ve kazıkları teslim edilen yangın hatları boru köprüleri montaj işlerine devam ediliyor. Bazı bölgelerdeki yeri hazır ol mayan boru köprülerinin ön montajları da İşveren tarafından verilen atölyelerde yapılmakta. Acil Durum Dizel Jeneratör Binası (Emergency Diesel Generator Building) ile ilgili montaj işlerine devam ediliyor. Söz konusu binanın ilk etapta devreye alınacak olan / no lu jeneratörlerin bulunduğu bölümün çelik montaj ve dış cephe kaplama işleri tamamlandı, bina içindeki mekanik montaj işleri devam ediyor. Kompresör binası çelik montaj işleri tamamlanmak üzere olup, ikinci kompresör binası içerisindeki / no lu kompresörlerin montajı yapıldı. Projede, kış mevsimi dolayısıyla modüllerin ve içerisindeki ekipmanların hava şartlarından korunması amacıyla bu önem arz eden preservation işleri dikkatle takip ediliyor. Polar night dönemi öncesi gerekli aydınlatma çalışmaları yapıldı ve projede çift vardiya çalışma düzeni her 2 dönemde de yaklaşık olarak aynı olacak şekilde devam ediyor Aralık sonu itibarıyla projede REGA JV personeli ve taşeron personeli olmak üzere toplam personel çalıştı. Aralık sonu itibarıyla projenin genel ilerlemesi % olarak gerçekleşti. EKİM - KASIM - ARALIK

46 sdevam EDEN PROJELER MW PP13 Güç Santralları Elektro-Mekanik Montaj Projesi İşveren i bir devlet kurumu Saudi Electricity Company (SEC) olan Proje, Suudi Arabistan ın başkenti Riyad ın km kuzeybatısında, Dhurma şehrine 65 km uzaklıkta bulunuyor. 44 GAMA BÜLTEN 87

47 02 Temmuz tarihinde sözleşmesi imzalanmış olan projenin toplam süresi, 20 aydır. Enerji santralının Nisan itibarıyla devreye alınması planlanıyor. Proje EPCM şeklinde geliştirilen proje, ana mühendislik hizmeti ve İşveren kontrollüğü Worley Parsons tarafından gerçekleştiriliyor. İki ana bloktan oluşan projede, toplam 6 adet GE 7FA Gaz Türbini ve Jeneratörü, 6 adet By-Pass Bacası, 6 adet HRSG ve 2 adet GE Reheat Double Flow D11 Buhar Türbini, 8 adet GSU Trafo ve 2 adet ACC bulunuyor. GAMA kapsamında, ana güç adası elektromekanik montajı, 10 adet muhtelif hacimlerde yakıt ve su depolama tank işleri, 17 adet proses binasının anahtar teslim işleri, boru imalatı ve montajı, türbin binası ve boru köprüleri birincil ve ikincil çelik montajları, türbin binası ve boru köprülerinde yer alan platform ve merdiven kulelerinin anahtar teslim işleri, BOP elektro-mekanik ekipman montajı ile filtre, LV kablo, enstruman gibi muhtelif proje malzeme temini yer alıyor. Bununla birlikte, santralın elekrik iletim sistemine bağlantısını sağlamak için 1 adet KV ve 1 adet KV şalt trafo merkezi GAMA tarafından anahtar teslimi yapılıyor. Bu kapsamda; 10 diameter kv GIS, 30 bay kv GIS, & kv kablo, başlık ve ekleri, kumanda ve röle panoları, kv Gas Izoleli Bara (GIB), otomasyon ve haberleşme işleri, OG şalt, yardımcı servis trafosu, AC-DC sistemleri temini, montajı, test ve devreye alınması işleri bulunuyor. Santralde, gaz türbin ve jeneratörlerinin montajı devam ediyor. 6 ünitede air inlet montajı tamamlanarak yardımcı ekipman çelik mesnet platformlarının üzerine kompartman montajları yapıldı. Türbin borulama işleri ve basınç testleri tamamlandı. Lube oil flushing aktivitelerine devam ediliyor. Ayrıca elektrik ve enstrüman aktiviteleri paralel olarak devam ediyor. Türbin binası ve boru köprülerinin taşıyıcı çelik elemanlarının montajı devam ediyor. Hava Soğutmalı Yoğuşma Ünite de montaj devam etmekte olup, tüm yapısal çelik montajları, soğutma panel, kondense tank ve kanal montajları tamamlandı. Ayrıca yoğuşma boru hatları montajlarına başlandı. EKİM - KASIM - ARALIK

48 sdevam EDEN PROJELER Hava Soğutmalı Yoğuşma Ünite de montaj çalışmaları devam etmekte olup, 4 koridorun yapısal çelik ve soğutma panel montajları tamamlandı. Geriye kalan 3 koridorda ise, çelik montajları, bundle montajları ve bundle altı kondens toplama manifold montaj işleri devam ediyor. Bütün koridorlorda ana buhar dağıtım kanal montajı devam ediyor. İki ünite için de kondens toplama manifold boya işleri devam ediyor. Bütün atık ısı kazanlarının cephe panel montajları, modül montajları, drum montajları ve by-pass baca montajları sorunsuz şekilde tamamlandı. 6 ünitede de ana baca montajları devam ediyor. Ayrıca boru montaj işleri bütün ünitelerde devam ediyor. Inlet kanal montajları 5 ünitede tamamlandı. WetSAC ünitesinde bulunan 12 adet fan stack ve fan deck montajı da tamamlandı. Ayrıca, WetSAC üzerindeki yürüme yolları ve korkuluk montajı, grouting işleri tamamlandı. Drift eliminator işleri devam ediyor. Buhar Türbini ünite deki ağır kaldırma aktiviteleri tamamlandı. Buhar türbini ve borulama işleri, bina çeliğine paralel olarak devam ediyor. Yardımcı kompartmanlar ve buna bağlı yürüme yolları ve platform montaj işleri devam ediyor. BOP borulama prefabrikasyon işlerine başlandı. Ayrıca mekanik kısımda bulunan 89 ekipmandan 44 tanesinin montajı tamamlandı. Aşağıdaki işlerin teklif süreçleri tamamlandı. Proses binaları yapı çeliği ve remeasurable çelik paketi Şalt sahası test ve devreye alma işleri Yerinde döküm betonarme olarak imal edilecek EDG (Emergency Diesel Generator) ve STP (Sewage Treatment Building) binalarının yapımı Prekast beton proses binası yapım işi Gaz türbini enclosure ventilation ducts yapım işi High energy borulama işleri Karbon ve paslanmaz çelik boru fabrikasyon işleri Aşağıdaki işlerin teklif süreçleri devam etmektedir. BOP, by-pass ve main stack termal izolasyon ve kaplama İşleri Proses binaları elektrik işleri BOP borulama işleri PP13 Projesi kapsamında GAMA 17 adet proses binası, 10 adet saha tankı, Ana Türbin Binası mimari, aydınlatma ve havalandırma tasarımı ve / kv gaz izoleli şalt tesisi sekonder sistem tasarımı bulunuyor. Şalt Trafo Merkezi mühendislik hizmetleri için anlaşma yapılan DAR Engineering ise mühendislik hizmetleri kapsamında detay tasarım, satın alma teknik dokümanlarının hazırlanması, tedarikçi tekliflerinin teknik değerlendirilmesi, saha mühendislik süpervizyon hizmetlerine yönelik çalışmalarına devam ediyor. 15 adet proses binasının tasarımına başlandı; mimari, aydınlatma/elektrik, statik ve HVAC projeleri İşveren in onayına sunuldu. 46 GAMA BÜLTEN 87

49 11 adet proses binasının aydınlatma ve mimari resimleri İşveren tarafından onaylandı. Bununla birlikte Ana Türbin Binası mimari ve HVAC tasarımı İşverene sunuldu, gelen görüşler çerçevesinde revize ediliyor. Elektrik binalarındaki elektrik işlerine devam ediliyor. Kablo tavası dağıtım panel montajı LV&MV kablo cekimi ve UPS montajları devam ediyor. kv GIS binasında montaj işleri devam etmektedir. KV GIS ana ekipman montajı tamamlandı. Öncelikli olarak tamamlanması planlanan proje doğusundaki Faz 1 kablolama işleri devam ediyor. Santral detay mühendislik işleri planlandığı gibi devam ediyor. Şalt sahası ve santral ekipman satın alma ihale süreçleri devam ediyor. GIS Koruma panoları, SAS ve telekomünikasyon tedariği için Alstom - Saudi Arabia firması ile anlaşma sağlandı. Santral kısmı için güç ve kontrol kablo Lot 1, kablo tavası, strainer, GTG- STG lube oil, enstrüman kablosu Lot 1, yapısal destek çelikleri, vinç, 2 ve altı borulama, vana ve konduit siparişleri verildi ve üretimlerine başlandı. Şalt sahası kısmı için kablo tavası, HV kablo clamp, topraklama malzemeleri, mesnet izolatörü, parafudur, akım traforları, topraklama kabloları, bağlantı kabloları, orta gerilim kabloları, HV kablo destek sistemleri, akü ve akü redresör, AC-DC panoları, alçak gerilim kablo Lot 1, orta gerilim hücresi, aydınlatma ve yıldırımdan koruma direkleri ve topraklama trafosu siparişleri verildi ve üretimlerine başlandı. Projede, GAMA kapsamında bulunan 10 adet muhtelif hacimlerdeki depolama tank montaj işleri devam ediyor. ASL-A tankında çatı sacı montaj işleri tamamlandı. ASL-B tankında 7. kat yan donam plaka montajı kaynak dahil tamamlandı. Demineralize Su Depolama A tankında montaj tamamlandı, punch item düzeltmeleri yapılıyor. Yangın Suyu Depolama ve Filtre Su Depolama Tanklarında çatı montaj işleri tamamlandı, punch item düzeltme işlerine başlandı. Servis Suyu Depolama Tankı ve Süzme Su Depolama Tanklarında montaj işleri tamamlandı. Su Depolama Tankı-B çatı sacı ve çatı çeliği montaj/kaynak işleri tamamlandı, döner merdiven ve çatı yürüme yolu montajına başlanacak. Kullanma Suyu Depolama Tankında çatı sacı ve çatı çeliği montaj/kaynak işleri tamamlandı; döner merdiven ve çatı yürüme yolu montajına başlanacak. Ham su tankına başlandı, funduszeue.info yan donam plaka montajı tamamlandı. Şantiyede direkt ve indirekt olmak üzere toplam personel çalışıyor. 31 Aralık sonu itibarıyla proje ilerlemesi aşağıdaki gibidir; Genel proje ilerlemesi % Mühendislik ilerlemesi % Satın alma ilerlemesi % Elektromekanik montaj işleri % EKİM - KASIM - ARALIK

50 sdevam EDEN PROJELER MW İç Anadolu Doğal Gaz Kombine Çevrim Güç Santralı ticari işletmeye alındı. 3 Aralık tarihinde başlayan ve 32 aylık süresi olan MW elektrik üretim kapasitesindeki İç Anadolu Doğalgaz Kombine Çevrim Güç Santralı Projesi, GAMA Güç Sistemleri ve GE Energy konsorsiyumu tarafından yürütülüyor.

51 Konsorsiyum, projenin tasarım, mühendislik, ekipman satın alma ve saha montaj, inşaat işleri, elektro mekanik işler, kurulum, test ve devreye alma işleri ile santralde çalışacak personelin eğitiminden sorumludur. GAMA Enerji nin iştiraki olan İç Anadolu Doğalgaz Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş. nin yatırımı olarak gerçekleştirilen proje 24 Aralık tarihinde Geçici Kabul Sertifikası aldı. Projede mühendislik ve satın alma, yapım ve devreye alma işleri tamamlanarak İşveren e teslim edildi. Projenin Garanti Dönemi başladı. Bu proje ile üretilen enerji Gölbaşı Trafo Merkezi üzerinden ulusal şebeke ağına dağıtılıyor.

52 sdevam EDEN PROJELER Hartha Ünite - 4 Termal Güç İstasyonu nun Yenilenmesi Projesi 50 GAMA BÜLTEN 87

53 Yapımı GAMA Güç Sistemleri Mitsubishi Hitachi Güç Sistemleri Konsorsiyumu tarafından üstlenilmiş olan projenin İşveren i Irak Elektrik Bakanlığıdır. Proje kapsamında Hartha Güç İstasyonu nun kazan tesisi ve türbin tesisinin enstrümantasyon ve kontrolü, jeneratör ve elektrikli ekipmanların yenilenmesi ile jeneratör veriminin MW lık orijinal verimine döndürülmesi, Kazan/Türbin/Jeneratör ömrünün 10 yıla kadar uzatılabilmesi yer alıyor. Irak Elektrik Bakanlığı tarafından Mitsubishi-Hitachi Power Systems ve GAMA Güç Sistemleri A.Ş. ye konsorsiyum olarak verilen proje, tesisin MW lik orijinal çıkış gücüne çıkarılması ve tesis ömrünün 10 yıl uzatılabilmesi amacıyla, dört yakıtlı buhar kazanı, buhar türbinleri, jeneratör (alternator), OG ve AG elektrik dağıtım hücreleri/ekipmanları, tesisin enstrümantasyon/kontrol sistemlerinin, kablo ve kablo tavalarının yenilenmesi ve iyileştirilmesi işlerini kapsıyor. Projede, sahanın 19 Eylül tarihinde teslim edilmesinin ardından tüm mobilizasyon işleri, buhar kazanı izolasyon söküm işleri, yüksek ve alçak basınç buhar türbinlerinin söküm işleri, OG ve AG dağıtım panoları söküm işleri, türbin binası içerisindeki kablo tavası yenileme ve kablo söküm işleri tamamlandı. Buhar kazanı duvar boruları ve kızdırıcı panellerinin söküm işlerinin yapılabilmesi için gerekli olan geçici yapı ve destek sistemlerinin montaj işleri devam ediyor. Projenin fiziksel ilerlemesi 30 Kasım tarihi itibarıyla %8 dir. EKİM - KASIM - ARALIK

54 sdevam EDEN PROJELER Hamitabat MW Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı GAMA Güç Sistemleri nin üstlendiği MW Doğal Gaz Kombine Çevrim Enerji Santralı anahtar teslim projesi iki üniteden oluşuyor. Her bir ünite tek şaft düzeninde bir gaz türbini, bir buhar türbini, bir jeneratör (SGTH Gaz Türbini, SST Buhar Türbini, SGenW Jeneratör) ve bir atık ısı kazanından oluşmakta olup, soğutma sistemi mevcut santralın doğal çekişli kuru soğutma kulesi ile sağlanacak. Yapılacak olan doğalgaz kombine çevrim santralı yine mevcut santralın şalt sahasında yapılacak değişiklikler sonrasında şebekeye elektrik verilecek. 52 GAMA BÜLTEN 87

55 Proje kapsamında GAMA Güç Sistemleri tüm ana ekipmanların yanı sıra diğer yardımcı ekipmanların temini, santralın tüm konsept detay tasarımı ile inşaat işleri, mekanik, elektrik enstrüman ve kontrol sistemlerinin montajı, testleri, devreye alma işleri ve İşveren personelinin eğitiminden sorumlu olacak. 15 Ağustos tarihinde sözleşme imzalandı. Projenin süresi birinci ünite için 26, ikinci ünite için 29 aydır. Santralın birinci ünitesinin 1 Haziran de; ikinci ünitesinin 1 Eylül de ticari operasyona başlaması planlanıyor. Projenin temel ve detaylı mühendislik faaliyetleri Black&Veatch firması tarafından yürütülüyor. İnşaat, mekanik ve elektrik işleri kapsamındaki tasarımlar büyük ölçüde tamamlandı. Her iki üniteye ait kondenserin saha sevkiyatı tamamlandı. Bunun yanı sıra her iki üniteye ait enstrümanlar, kontrol vanaları, besleme suyu pompaları, buhar drain pompaları, BOP boru supportları, ısı izleme sistemleri, numune alma sistemi, BOP boru izolasyon malzemeleri, aydınlatma armatür ve panelleri ve yangın algılama ve alarm sistemleri sahaya ulaştı. Ayrıca kablo sevkiyatları büyük ölçüde tamamlandı. Satın alması tamamlanan kamera ve güvenlik sistemi, alçak gerilim kabloları (Lot-5) ekipmanlarının üretimleri devam ediyor. HVAC kontrol panellerinin üretimi tamamlandı ve bir kısmı sahaya sevk edildi. Taşeron işleri kapsamında boru izolasyon, kimyasal temizleme ve hidro jet temizleme işleri için taşeron sözleşmeleri imzalandı. Birinci Ünite: Türbin binasında yapısal çelik ve cephe kaplaması tamamlandı. Condenser montajı tamamlandı, testler devam ediyor. Gaz türbin izolasyon ve boru montaj işlerinde sona yaklaşılırken hidrolik sistem enerjilendirildi. Buhar türbininde LP ve HP/IP türbinlerinde kaplin ayarı tamamlandı. Ayrıca, lube oil flushing yapıldı. Mekanik yapım işlerinde besleme suyu pompaları ve kondensat arıtma tesisi montajı yapıldı. Ayrıca kapalı çevrim soğutma sisteminde flushing tamamlandı. Türbin binası, atık ısı kazanı ve trafolar bölgesindeki yangından koruma sistemleri montajları tamamlandı ve basınç testleri yapıldı. Diğer yandan fuel gaz ekipmanlarının montajı tamamlandı, devreye alındı ve santral için kritik önemde bir kilometre taşı olan gaz alımı yapıldı. LV switchgear kablo çekimleri tamamlandı ve enerjilendirildi. Ayrıca elektrik binası, türbin binası ve HRSG/besleme suyu ve fin fan cooler motor kontrol merkezlerinin montajları tamamlandı, kabloları çekilmiş ve ekipmanlar enerjilendirildi. Gerekli ekipmanların ve sistemlerin devreye alınması sonucu Backfeed 9 Ekim tarihinde yapıldı. Non-segregated phase bus duct montajı tamamlandı. Montajı tamamlanan servis trafoları soğutma kulesindeki trafo haricinde enerjilendirildi. Bunun yanı sıra, Ünite 10 da MV kablo çekim ve terminasyonları tamamlandı, LV kablo ve I&C kablo çekim ve terminasyonları devam ediyor. BOP sistemlerinde enstrüman montajında sona yaklaşıldı. Sürekli emisyon ölçüm sisteminin montajı yapıldı. Atık ısı kazanında borulama ve basınç testleri tamamlandı. Aynı zamanda borularda ve drumlarda termal izolasyon işlerine başlandı. Ayrıca, kazanda baca montajı tamamlandı. Buhar, besleme suyu, yardımcı buhar, hot EKİM - KASIM - ARALIK

56 sdevam EDEN PROJELER reheat, cold reheat, fuel gaz, kondensat, demin & servis suyu hatlarının boru montajları tamamlandı ve basınç testleri yapıldı. Yapım aktiviteleri biten sistemlerde devreye alma ekibi tarafından yapılan hot loop ve fonksiyon testleri devam ediyor. İkinci Ünite: Yapım faaliyetleri devam ediyor. Türbin binasında yapısal çelik montajı ve cephe kaplaması işlerinde sona gelindi. Gaz Türbini ve Buhar Türbini mekanik montajları ve borulamaları devam ediyor, LP türbininde rotor montajı tamamlandı. Kondenser montajı devam ediyor. Besleme suyu pompaları, buhar türbini drain pompa ve tanklarının montajı yapıldı. Ayrıca kondensat arıtma tesisi montajı da tamamlandı. Trafolar bölgesindeki yangın deluge sistemlerinin montajı tamamlandı ve testleri yapıldı. Fuel gaz ekipmanlarının montajı tamamlandı. Elektrik binasında MV switchgear DC/UPS ve LV switchgear panel montajları tamamlandı. Ayrıca tüm motor kontrol merkezi panellerinin montajı tamamlandı. Isolated phase bus duct montajı yapıldı. Non-segregated phase bus duct montajında sona yaklaşıldı. Yükseltici trafo ve yardımcı trafo kablo çekimleri tamamlandı. MV kablo çekim ve terminasyonlarında son aşamaya geçilirken LV ve I&C kablo çekim ve terminasyonları devam ediyor. Atık ısı kazanında baca montajı tamamlandı, boru montajı devam ediyor. Ayrıca, BOP boru montaj işleri devam etmekte olup, kaynak ilerlemesi olarak %63 seviyesine ulaşıldı. Kablo kanalları ve manhole imalatları tamamlandı. Interfaz alanında montajları ve basınç testleri tamamlanan Demin ve Servis suyu tanklarının devreye alma işleri devam ediyor. Yangın Pompa Binası nda testleri tamamlanmış olan yangın pompaları enerjilendirildi. Kontrol binasında HVAC ekipman montajı tamamlandı ve ince işlerde sona yaklaşıldı. Ayrıca, motor kontrol merkezi ve bilgisayar sistemi montajları tamamlandı ve ekipmanlar enerjilendirildi. 31 Aralık sonu itibarıyla proje ilerlemesi aşağıdaki gibidir; Genel proje ilerlemesi % 83,50 Mühendislik ilerlemesi % ,00 Satın alma ilerlemesi % 99,80 Yapım ilerlemesi % 84,00 Lojistik ilerlemesi % 99,50 Devreye alma ilerlemesi % 21,50 54 GAMA BÜLTEN 87

57 DEVAM EDEN PROJELERw MW ALBA PS5 Santralı GE Global Parts & Products GMBH ve GAMA Güç Sistemleri Mühendislik ve Taahhüt A.Ş., doğal gaz ve sıvı yakıt ile çalışacak toplam kapasitesi MW olan, GE 9 HA Gaz Türbiniyle 3 adet GE A Buhar Türbini işletmeye alınacak ALBA PS5 santralinin mühendislik, satın alma ve yapım işlerini üstlendi. Aluminium Bahrain B.S.C ile 4 Ağustos tarihinde Limited Notice to Proceed anlaşması imzalandı. GE ve GAMA sözleşme imzası sonrasında Kapalı Konsorsiyum Anlaşmasına dönmüş olup finansal kapanış sonrası İşveren ile EPC sözleşmenin efektif olması öngörülüyor. Bütün BOP sistemlerinin mühendislik, satın alma işleri ile yapım işlerinin tamamı GAMA kapsamında yer alıyor. GAMA nın devreye alma işlerinde sorumluluğu ise kendi kapmasındaki sistemlerle sınırlıdır. Projenin tamamlanma tarihi proje başlangıcı 01 Ağustos tarihinden itibaren 32 ay sonra, 01 Nisan dur. Saha zemin etüdü çalışmaları, saha topografik ölçüm çalışmaları, zemin boşlukları dolgu işleri tamamlandı. Mevcut havai hat sökümü işleri, saha tesviyesi işleri, geçici çit montajı ve saha mobilizasyon işlerine başlandı. Ünite-1 ilk ateşleme 30 Haziran , Ünite-2 ilk ateşleme 13 Ağustos , Ünite-3 ilk ateşleme 12 Eylül olarak planlanmakta olup, ticari işletme kabulü tarihleri ise sırasıyla 01 Aralık , 01 Şubat olarak öngörülüyor. 31 Aralık sonu itibarıyla proje ilerlemesi aşağıdaki gibidir; Genel proje ilerlemesi % 5,70 Mühendislik ilerlemesi % 21,40 Satın alma ve lojistik ilerlemesi % 10,10 Genel inşaat - montaj ilerlemesi % 0,10 Devreye alma ilerlemesi % 0,00 EKİM - KASIM - ARALIK

58 sdevam EDEN PROJELER Kazanskaya MW Doğalgaz Isı Güç Kombine Çevrim Santralı 56 GAMA BÜLTEN 87

59 Projenin işvereni Rusya nın büyük yatırımcı kuruluşlarından biri olan TAIF Grup a ait TGK şirketidir. GE-GAMA Konsorsiyumu tarafından anahtar teslim olarak üstlenilen proje kapsamı, sağlanacak olan MW Doğal Gaz Isı Güç Kombine Çevrim Santralı; 1 adet GE 9HA 01 gaz türbini ve 1 adet GE H jeneratörü, 1 adet çift basınçlı atık ısı kazanı dâhil tüm ana ve yardımcı ekipmanlarından oluşuyor. EKİM - KASIM - ARALIK

60 sdevam EDEN PROJELER 18 Nisan tarihinde sözleşmesi imzalanan projenin toplam süresi 35 aydır. Santralın devreye alınması ile birlikte, TAIF e ait olan petrokimya tesisine yüksek kalite buhar temin edilecek olup; aynı zamanda üretilen elektrik Tataristan elektrik dağıtım şebekesine yönlendirilecek. Santralın ortasında ticari operasyona geçirilmesi planlanıyor. Projenin temel ve detay mühendislik faaliyetleri Black&Veatch firması tarafından yürütülüyor. Proje kapsamında, yerel otoritelerden alınacak izinler GAMA ve GE Konsorsiyumu uhdesindedir. Proje kapsamında alınacak izinler dört ana başlık altında incelenebilir; 1- İnşaat İzini: 11 Ağustos de inşaat izni Rus Resmi Otoritelerce resmi olarak yayınlandı. 2- Devreye Alma İzinleri a. Permit to Commissioning for HRSG Devreye alma taşeronu permit to operate dokümanlarının hazırlığı devam ediyor. Saha devreye alma ekibimiz tarafından bu hazırlanan dokümanlar kontrol ediliyor. b. Permit to Commissioning for Overhead Cranes Türbin binası ana tavan vincinin mekanik ve elektrik montajı tamamlandı. Devreye alma işleri , yük testi ise da tamamlandı. Onay için RTN e başvuruldu. RTN teknik yorumlarının tamamı çözüldü. RTN in son açık kalan yorumu ticari bir yorum olup; ticari olarak kullanıcı olan İşveren tarafından takibi yapılacak. Sonuç olarak itibarıyla Türbin Binası ana tavan vinci kullanıma hazır hale getirildi. 3- Operasyon izinleri 4- Ekipman Sertifikasyon ve İzinleri: Proje için alınacak tüm ekipmanlar Rus norm ve standartlarına uygun olmalıdır. Sertifikasyon ve teknik pasaportların tedarikçilerden temin edilmesi ve kontrol süreçleri tarafımızca yürütülüyor. GAMA kapsamındaki ana mekanik ve elektrik ekipmanlarının satın alması ve imalatları tamamlandı ve sahaya nakledildi. Yardımcı elektrik ekipmanları ile enstrüman ve kontrol ekipmanlarının ise satın alması tamamlandı, imalat süreçleri devam ediyor. Proje kapsamında yapılacak 5 adet ana binanın (Türbin Binası, Elektrik Binası, HRSG Binası, Feed Water Pump Binası ve Gaz Kompresör Binası) yapımı tamamlandı. Mekanik ve elektrik montaj işlerine devam ediliyor. 31 Aralık itibarıyla sahadaki durum şu şekildedir: İnşaat İşleri; Proje kapsamında yapılacak tüm beton işleri tamamlandı. Çelik montaj faaliyetleri; pipe rack alanlarında devam ediyor. Çelik montaj işlerinin genel ilerleme yüzdesi %94 dür. Altyapı işleri kapsamında yangın hattı, drenaj hattı, çevre suyu hatlarının yapım işleri devam ediyor. Genel ilerleme yüzdesi %91 dir. Mekanik İşleri; Centerline montaj işleri %89 mertebesindedir. HRSG ile ilgili olarak; LB ve SB borulama işleri %99 mertebesindedir. HRSG - Hydro testler ve kimyasal yıkaması tamamlandı. İzolasyon işlerine devam ediliyor. HRSG genel montaj ilerlemesi %97 seviyesindedir. 58 GAMA BÜLTEN 87

61 LB boru montaj işleri genel anlamda tamamlandı, SB montaj işleri devam ediyor. Boru montaj işleri genel ilerlemesi %92 mertebesindedir. Boru hydro testlerine devam ediliyor. Testlerin genel ilerlemesi %67 dir. HVAC montaj işlerine Elektrik ve Gaz kompresör binalarında tamamlandı, Türbin ve HRSG binalarında devam ediliyor. Genel ilerleme %83 mertebesindedir. Yangın koruma işleri saha genelinde büyük ölçüde tamamlandı Aralık ayı sonu itibarıyla ilerleme %94 mertebesindedir. İzolasyon işlerine İşveren binası, ana bina ve rack üzerinde devam etmekte olup; genel ilerleme %23 mertebesindedir. Elektrik İşleri; Proje kapsamında işveren binası dahil olmak üzere tüm binalarında ve lokasyonlarda kablo tavası montaj işleri devam ediyor. Kablo tavası montaj işlerinin genel ilerleme yüzdesi %67 dir. Kablo çekim işleri tüm kablo tipleri için devam ediyor. Proje geneli kablo çekim işleri %70 mertebesindedir. kV switchyard montaj işleri tamamlandı. kv switchyard alanında terminasyon işleri devam ediyor. Switchyard montaj işlerinin genel ilerlemesi %99 dur. Devreye Alma İşleri; Montajı tamamlanan elektrik ekipmanlarının enerjilendirme işleri ile Centerline başta olmak üzere mekanik ekipmanlardan gaz kompresörünün devreye alma işlemleri devam ediyor. Devreye alma işleri biten kv şalt sahası enerjilendirme işleri başarıyla tamamlandı. Projenin merkez ofisinde Aralık itibarıyla 17 kişi çalışıyor. Saha faaliyetleri GAMA ekibinden 81 kişi, GE ekibinden 18 kişi, taşeron ekipleri haftalık ortalaması kişi tarafından yürütülüyor. 31 Aralık sonu itibarıyla proje ilerlemesi aşağıdaki gibidir; Genel proje ilerlemesi % 85,30 Mühendislik ilerlemesi % ,00 Satın alma ilerlemesi % 99,90 Lojistik ilerlemesi % 99,10 Genel inşaat-montaj ilerlemesi % 87,60 Devreye alma ilerlemesi % 15,80 EKİM - KASIM - ARALIK

62 sdevam EDEN PROJELER MW Boufarik Basit Çevrim Elektrik Santralı GAMA Güç Sistemleri, doğal gaz ve sıvı yakıt ile çalışacak toplam kapasitesi , MW olan, 3 adet GE 9 FA gaz türbiniyle ve 3 adet H model Jeneratörle işletmeye alınacak Cezayir-Boufarik Basit Çevrim Güç Santralının yapım işlerini, Cezayir Elektrik Üretim Şirketi (Sonelgaz) ın Ağustos te fast-track bir proje olacağı ilan edilen ihale sürecinde ve karşılıklı görüşmeleri neticesinde 20 Ekim tarihinde imzalandı. 60 GAMA BÜLTEN 87

63 GAMA tarafından projenin tasarım, mühendislik, ekipman ve malzeme satın alma, yapım işleri, saha montaj, kurulum, test ve devreye alma işleri ile santralde çalışacak personelin eğitimi işleri yapılıyor. Endüstriyel devreye almanın sözleşmesel tamamlanma tarihi proje başlangıç tarihinden 10 ay sonra 20 Ağustos, ve projenin tamamlanma tarihi proje başlangıç tarihinden itibaren 14 ay sonra 20 Aralık tür. Ancak gerek zemin iyileştirme gereksinimi, gerekse İşveren den kaynaklı mühendislik, satın alma ve lojistik konularındaki etkilerden dolayı projenin sözleşmesel tamamlanma tarihinde gecikme yaşandı. İşveren in ilave kesici isteği üzerine hazırlanan ek iş talebinin zamansal etkisi ve maliyeti İşveren tarafından kabul edilerek karşılıklı zeyilname imzalandı. Ekipman montajı ve devreye alma işleri tamamlandı. İşveren ile yapılan görüşmeler sonucu tarihi baz alınarak Ünite- 2 nin tarihinde ticari işletme kabulü İşveren tarafından imzalanarak tarafımıza gönderildi tarihinde Ünite-3 ün, tarihinde de Ünite1 in güvenilirlik testleri tamamlandı. Her iki ünitenin de ticari işletme kabulü için başvuru yayıldı, İşveren den imzalı protokollerin teslim edilmesi bekleniyor. Santralın PAC tarihi ise olarak öngörülüyor. 31 Aralık sonu itibarıyla proje ilerlemesi aşağıdaki gibidir; Genel proje ilerlemesi % 98,79 Mühendislik ilerlemesi % ,00 Satın alma ilerlemesi % ,00 Yapım işleri ilerlemesi % 98,76 Devreye alma ilerlemesi % 94,11 Kritik BOP sistemler ve Üniteler için inşaat ve alt yapı işleri tamamlandı. Yardımcı binalarda (kantin, idari bina, ambar vs.) ince işler, santral genelinde ise alt yapı, yol yapımı ve çevre duvarı inşaatı devam ediyor. Her üç ünitenin de elektro-mekanik işleri tamamlandı. Sıvı yakıt tankları montajı, sıvı yakıt boşaltma ve dağıtım sistemleri, yangın algılama ve koruma sistemleri, santral aydınlatma, zayıf akım ve telekomünikasyon sistemleri montaj işleri devam ediyor. EKİM - KASIM - ARALIK

64 sdevam EDEN PROJELER Khabat Termik Santralı Projesi Ünite 1 & 2 Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi Elektrik Bakanlığı için Erbil de 2x MW elektrik üretim kapasitesinde 2 Fuel Oil/Dizel Fuel Oil Kazan ve 2 Buhar Türbini-Jeneratör Seti ile elektrik üreten termik elektrik santralı EPC projenin yapımını POSCO E&C ana yüklenici olarak üstlendi. POSCO E&C firmasının alt yüklenicisi olarak GAMA Güç Sistemleri tarafından gerçekleştirilmekte olan Santralın tamamlanması ile yıllık GWsaat enerji üretimi Irak a önemli bir katkı sağlayacak. K. Irak Bölgesel Yönetimi Elektrik Bakanlığı ile 03 Ocak tarihinde sözleşmesi imzalanan 2xMW Khabat Projesinde ana yüklenici Posco E&C dir. GAMA Güç Sistemleri alt yüklenici olarak faaliyet gösteriyor. Proje, 2 adet BHI marka konvansiyonel tip Fuel Oil Kazan ve 2 buhar türbini ve jeneratörü (Siemens SST) ile soğutma sistemi ıslak tip fanlı soğutma kulesinden oluşan, soğutma suyunun Büyük Zap Nehri nden temin edileceği Termik Elektrik Santralı anahtar teslimi yapımı işidir. Projede, beton yollar dahil toplam dökülmesi planlanan m 3 yapısal 62 GAMA BÜLTEN 87

65 betonun m 3 lük kısmının dökümü gerçekleşti. Ayrıca mobilizasyon haricinde toplam m 3 grobeton döküldü. Aralık sonu itibarıyla ton yapısal çelik montajı gerçekleştirildi. Tamamı sahaya ulaştı, proje toplam planlanan çelik miktarı ise ton dur. Ünite 1 kazan mekanik montajı tamamlandı, yalıtım işlerinde sona yaklaşılıyor. Enstrüman montajları ve kablo terminasyonu işleri devam ediyor. Soğutma kulesi montajı tamamlandı, pompa odası kablo terminasyon işleri devam ediyor. Ünite 1 elektrostatik kül tutucu sisteminde mekanik montaj işlerinde sona gelindi. İzolasyon işlerine başlanacak. Yine atık gaz güzergahı üzerindeki desülfürizasyon ünitesi olan Absorber montajı devam ediyor. metre yüksekliğindeki baca montajında ünite 1 baca içi mekanik montaj tamamlandı, ünite 2 baca içi mekanik montajı devam ediyor. Prefabrikasyonu Türkiye de tamamlanan yaklaşık WDI boru imalatının tamamının sahaya nakliyesi gerçekleştirildi, toplam WDI saha kaynağının ise WDI lık kısmının kaynağı yapıldı. Orta/alçak gerilim güç kablosu ve enstrüman data iletim kablosu olarak toplam metre kablonun metrelik kısmının çekimi tamamlandı. Kurulacak olan tesisin önemli bir parçası olan su alma yapısındaki kanal işleri, nehir suyunun ham su tankına iletimini sağlayan besleme pompalarının montajları tamamlandı. Santral ile su alma yapısı arasındaki 2 km uzunluğundaki GRP boru hattının testleri yapıldı. Su alma yapısı elektrik binası yapım işleri tamamlandı, testlerin ardından Zap Suyu Nehri nden m 3 lük ham su tankına su almaya hazır hale gelinecek. Santralin işletilmesinde kullanılacak olan deminaralize suyunun üretimini sağlayan su arıtma ünitesinin mekanik ekipman ve boru montaj işleri tamamlandı ve devreye alma işlerine başlandı. Sıvı yakıtlı projemide m 3 lük dört adet dizel ve fuel oil, m 3 lük bir adet acil durum fuel oil yakıt tankının hidro testleri tamamlandı. Tankların kumlama ve boyama işleri devam ediyor. Ünite 1 dizel oil tankının Şubat ayı içerisinde yakıt doldurma üniteleri dahil, yakıt almaya hazır hale getirilmesi planlanlanıyor. 31 Aralık sonu itibarıyla proje ilerlemesi aşağıdaki gibidir; Genel proje ilerlemesi % 82,06 Mühendislik ilerlemesi % 99,87 Satın alma ve lojistik ilerlemesi % 99,82 Genel inşaat - montaj ilerlemesi % 82,58 Devreye alma ilerlemesi % 08,32 EKİM - KASIM - ARALIK

66 sdevam EDEN PROJELER Kazakistan daki Future Growth Project kapsamındaki projeler TCO Geçici Ofisler Projesi Ek işlerin devam ettiği TCO Ofis Binası ve Altyapı İnşaatı Projesi nde Medical Point ve Ambulance Garage binaları İdare ye teslim edildi, turnover dosyası onaylandı ve MC sertifikası alındı. Sahadaki bakım onarım işleri ile altyapı ve çevre düzenlemesine yönelik olarak sözleşme kapsamına alınan ek işlerin yanı sıra; devreye alma aşamasına gelinen Warehouse-4 binasının inşaat işleri devam ediyor. Mevcut proje toplam ilerlemesi %98,9 olarak gerçekleşti. Planlanan proje bitiş tarihi 30 Nisan olarak İdare tarafından onaylandı. Construction Compound Ana İşler Projesi 15 Ağustos itibarıyla sözleşmesi imzalanarak başlanan projenin mobilizasyon işlerinde %2,0 ilerleme kaydedildi ve Ocak içerisinde tüm mobilizasyon işlerinin bitmesi planlanıyor. Projenin birinci safhası Kasım sonu itibarıyla başladı. Toplam proje ilerlemesi %1,49 olarak gerçekleşti. Yangın Hattı altyapı işleri 1 Mart tarihinde başlayacak olup, prekast menhol fabrikasyon işleri sahada kurulmuş olan prekast atolyesinde sürüyor. Projenin ikinci safhasını oluşturacak olan altyapı hatları, elektrik, mekanik ve yol işlerine yönelik ek iş paketlerine yönelik dizayn ve metraj çalışmaları başladı, İdare ile görüşmeler devam ediyor. 64 GAMA BÜLTEN 87

67 DEVAM EDEN PROJELERw MW Zakho Basit Çevrim Elektrik Santralı Projesi GAMA Güç Sistemleri ve Ansaldo Konsorsiyumu, Kuzey Irak bölgesinde Türkiye sınırına yaklaşık 16 km mesafede bulunan Zakho MW Basit Çevrim Elektrik Santralı işinin anahtar teslimi yapımı için ilk olarak 17 Ekim tarihinde ve daha sonra 06 Ağustos tarihinde Unit Investment ile sözleşme imzaladı. Ansaldo kapsamında 3 x AEA Gaz Türbini ve yardımcı ekipmanları, statik excitation sistem, Gaz Türbini kontrol ekipmanı, air intake, exhaust duct tedariği, ilgili ekipmanların devreye alınması ve İşveren personeline verilecek eğitimler, GAMA kapsamında ise yardımcı sistem ve ekipmanlar dahil santralın detay tasarım, inşaat, mekanik, elektrik montaj ve devreye alması, İşveren personeline verilecek eğitimler yer alıyor. Proje sahasında topoğrafik harita, zemin etüdü, yeraltı suyu durumu ve kimyasal analizleri, toprak ve yeraltı suyu kirlilik analizi gibi faaliyetlerin tamamlanması için kısıtlı işe başlama talimatı verildi ve tüm bu çalışmalar tamamlandı. Tamamlanan faaliyetlere ait raporlar Unit Investment a sunuldu, EPC sözleşme kapsamına dahil olmayan toprak işleri ve saha tesviyesi için belirlenen çalışmalar Unit Investment ile görüşüldü ve görüşmelerin sonucunda, anlaşmaya varılan kapsam ve ek işler 06 Ağustos tarihinde imzalanan revize EPC sözleşmeye eklendi. İşveren in özsermaye katılımı İtalyan SACE nin vereceği finansman ile sağlanacak. Projenin kredisi IFC (International Finance Corporation) üzerinden alınacak. Kredi anlaşması yapabilmek adına, finans kurumunun talep ettiği prosedürler, dokümanlar ve planlar hazırlanarak İşveren e sunuldu. Kredi anlaşmalarının imzalanmasıyla ve finansman kapatmanın gerçekleşmesi ile birlikte Unit Investment tarafından İşe Başlama Bildiriminin yayınlanması bekleniyor. İşveren tarafından Kesin İşe Başlama Bildiriminin Ağustos sonunda yapılması bekleniyor. İşin süresi, İşe Başlama Bildiriminin yayınlanmasından sonra 27 aydır. EKİM - KASIM - ARALIK

68 sdevam EDEN PROJELER 4x MW Al-Khalij Enerji Santralı Şubat de Libya da başlayan iç savaş sonrası, Ağustos sonu itibarıyla Projemiz 3. kez Mücbir Sebep nedeniyle durduruldu. Mücbir Sebep nedeniyle, GAMA gibi diğer tüm ana müteahhitlerin ve İşveren Mühendisinin de tüm personeli şantiyeden tahliye edildi. Projemizin bulunduğu Sirte bölgesinde süregelen çatışmalar ve Libya genelinde güvenliği sağlayabilecek devlete ait kolluk kuvvetlerinin eksikliği, işbaşı yapmamıza engel teşkil ediyor. GECOL den alınan bilgiye göre, İşveren bu şartlara karşın 1. Ünitenin işletmesine %50 kapasite ile devam edebilmektedir. GAMA kapsamı işlerde tahliye öncesi %97 genel ilerlemeye ulaşıldı. Ancak, Mücbir Sebep nedeniyle Projeye ne zaman devam edilebileceğine yönelik sağlıklı bir planlama yapılamamakta. Libya daki tüm olumsuz gelişmelere karşın, İşverenimiz GECOL ile iletişimimiz kesilmedi ve sıcak bir şekilde devam ediyor. 66 GAMA BÜLTEN 87

69 Eurostar MW Doğal Gaz Kombine Çevrim Elektrik Santralı DEVAM EDEN PROJELERw Kırklareli nin Erikleryurdu Köyü mevkiinde, GE-GAMA Konsorsiyumu tarafından yapımı gerçekleştirilecek elektrik santralı tamamlandığında, yılda yaklaşık GWsaat elektrik üreteceği öngörülüyor. MetCap Enerji Yatırımlarına ait Verbena Enerji Sanayi ve Ticaret A.Ş. ile anahtar teslimi bazında 6 Mayıs de imzalanan sözleşme kapsamında, beklenen işe başlama talimatı (NTP) henüz gerçekleşmedi. İşveren tarafından proje sahasının teslimi gerçekleştirilemedi. Kısmi mobilizasyon ile yürütülen dar kapsamlı kazı ve test kazıkları yapımı ve kazık testleri sonrasında, NTP tarihinin ötelenmesi nedeni ile sahadaki inşaat işleri durduruldu. Proje kapsamında yürütülen inşaat, mekanik, elektrik ve enstrüman tasarım çalışmalarına, Eylül ayı sonu itibarıyla kümülatif %45 oranında mühendislik ilerlemesi kaydedildi ve sonrasında, işe başlama kararının ötelenmesine bağlı olarak, mühendislik işlerine de ara verildi. İmalat süreci uzun süre gerektiren, hava soğutmalı yoğuşturucu, yükseltici trafolar ve alaşımlı boruların satın alma çalışmalarında, tedarikçilerle görüşmelerde, sipariş öncesi son aşamaya gelindi. İnşaat işleri taşeron adayları ile görüşmeler, proje başlama tarihindeki belirsizliğe bağlı olarak, bekleme sürecine girdi. İşveren in talebi üzerine inşaat ruhsatı yenilenmiş olup, alternatif plant konfigürasyonu için teklif hazırlanıp sunuldu. Projenin yeniden başlatılmasına yönelik Settlement Agreement görüşmelerine ara verilmiş olup, yatırımcının bulunması hakkında tarafımızda güncel ve olumlu bir bilgi bulunmuyor. Dervish MW Güneş ve Rüzgar Enerjisi Entegre Kombine Çevrim Elektrik Santralı GAMA Güç Sistemleri - GE Konsorsiyumu tarafından, Karaman ın Hüyükburun Köyü mevkiinde yapımı gerçekleştirilecek olan enerji santraiı tamamlandığında, güneş jeneratörleri tarafından üretilen buharın kombine çevrim su - buhar devresine entegre olarak çalışacağı dünyadaki ilk tesis olacak. Ayrıca tesis iç tüketimini karşılayacak kapasitede tasarlanan rüzgar türbinleri ileriki safhalarda tesisin orta gerilim şebekesine bağlanacak. MetCap Enerji Yatırımlarına ait Komet Enerji A.Ş. ye anahtar teslimi bazında taahhüt edilen projenin enerji üretim lisansı EPDK tarafından MW a yükseltildi. Buna paralel olarak Konsorsiyum, mevcut anlaşmada olarak yer alan kapsamının olarak genişletilerek, güneş enerjisi hariç MW a yükseltilmesi için teklif sundu. Teklif üzerinde İşveren ile görüşmeler devam ediyor. İnşaat ruhsatı kapsam artışı nedeniyle revize edildi. İşveren in talebi üzerine inşaat ruhsatı yenilendi. Projenin yeniden başlatılmasına yönelik Settlement Agreement görüşmelerine ara verilmiş olup, yatırımcının bulunması hakkında tarafımızda güncel ve olumlu bir bilgi bulunmuyor. EKİM - KASIM - ARALIK

70

71

72 sgama TİCARET ve TURİZM A.Ş. den HABERLER GAMA Ticaret ve Turizm A.Ş. Yetkili Servis Ağı GAMA Ticaret ve Turizm A.Ş. Türkiye nin 7 coğrafi bölgesinde bulunan geniş servis ağı ile müşterilerine kolay ve hızlı ulaşım imkanı sağlıyor. GAMA Ticaret yılında servis ağını daha da genişleterek satış sonrası hizmetleri ile müşteri memnuniyetini giderek arttırmayı hedefliyor. Kamyona Monte Beton Pompası Tanıtım Etkinlikleri GAMA, yılının son çeyreğinde, potansiyel müşterilerine demo beton pompası ile tanıtım yapmaya devam etti. Bu kapsamda, Sanko Holding kuruluşu olan Çimko Hazır Beton firmasına Başpınar bölgesinde dairelik TOKİ İnşaatı Tünel Kalıp Projesinde farklı sınıflarda beton basarak, Zoomlion marka beton pompalarının teknik üstünlükleri uygulamalı olarak gösterildi. 70 GAMA BÜLTEN 87

73 Zoomlion Kule Vinç Mast Üretimi İş makineleri sektöründeki konumunu giderek güçlendiren GAMA Ticaret ve Turizm A.Ş., konularında dünyanın en büyük üreticilerinin distribütörlükleri, genişleyen ürün yelpazesi, proje bazlı ürettiği çözümler, montaj, entegrasyon ve hafif üretim faaliyetleriyle bu sektörde hızlı ve istikrarlı gelişimine devam ediyor. GAMA Ticaret, Sincan Fabrika da Zoomlion firmasıyla yapılan anlaşma kapsamında, kule vinç mastlarının üretimine yönelik çalışmaların tamamlanmasıyla gerçekleştirmeye başladığı mast üretimine başarıyla devam ederek, kullanıma sunuyor. EKİM - KASIM - ARALIK

74 sdiğer Hayat Futbolu Taklit Eder Prof. Dr. Acar Baltaş Prof. Dr. Acar Baltaş Bu yazıyı spor psikolojisi alanında Dünya nın en saygın isimlerinden biri olan Bill Beswick in Odak Noktamız Futbol kitabının Remzi Kitabevi nden yayınlanan Türkçe basımına sunuş olarak yazdım. Bu kitap sadece futbol için değil, genel olarak spor alanında psikolojiden etkin bir şekilde nasıl yararlanılabileceğini uygulamalı olarak sade bir dil ile anlatmaktadır. Bu nedenle kitabın çok geniş bir okuyucu kitlesinin ilgisini çekeceğine inanıyorum. Psikolojinin futbol ile ilişkisi denilince akla ilk gelen genellikle, bir psikoloğun, koçun veya yöneticinin soyunma odasında motive edici bir konuşma yapmasıdır. Medya da bir konuşma yaptı ve takımı ateşledi başlığı atarak bu inancın pekişmesine neden olur. İnsanlar, başarının formülünü merak ederler, bu konudaki kısa ve kestirme yolları çok sever, onları başarıya ulaştıracak sır ın peşinde koşarlar. Bu nedenle, bir takımın geri dönüş yaptığı bir maçtan sonra en çok, soyunma odasında ne konuşulduğu merak edilir ve şehir efsaneleri üretilir. Futbol hayatın küçük bir modelidir. Heyecan dozu yüksek bir maçta, neredeyse bütün hayata yetecek kadar ders vardır. Ancak bunların farkına varmak için sahaya çıkan takımlardan biriyle kuvvetli bir duygusal bağ kurmamış olmak ve topu mümkün olduğu kadar az izlemek gerekir. Topu izlemek oyunun bütününe yönelik ayrıntıları örneğin, saha içinde kaytaranları, arkadaşlarının emeğine ortak olanları, rakip meslektaşlarının emeğini çalanları, hakemi aldatanları gözden kaçırmaya neden olur. Benzer şekilde, öncesini dikkate almadan sadece sonuçlara bakarak hayatı değerlendirmek de çok kere yanıltıcıdır. Çünkü hayatta ortaya çıkan her sonuç, daha önce yapılmış ve yapılmamış olan doğru ve yanlışların ürünüdür. Futbolda da top kendi kendine amaca (gol) ulaşmaz. Dikkatli bir göz, gol öncesinde her iki takım oyuncularının doğru veya yanlış yaparak doğurduğu sonuçları görür. Başarısızlık hayatın en doğal parçasıdır Öğrenme ve gelişmenin en etkili yolu deneyimdir. Başarısızlık da en değerli öğretmendir. En çok başarısızlık duygusu yaşayan sporcular, rekortmen sporculardır. Onlar, ulaşılması zor bir sonucu elde etmek için birçok başarısız deneme yapmak zorunda kalmışlardır. İnsanların çoğu hayatta yaşadıkları başarısızlıklara çeşitli kılıflar bularak kendilerini rahatlatır, dış faktörlerin kurbanı olduklarına kendilerini inandırır ve böylece farkında olmadan yeni başarısızlıkların kapısını açarlar. Futbolun en güzel tarafı her 90 dakikanın sonunda performans değerlendirmesi yapmak için eşsiz bir fırsat sunması ve görmek isteyene daha farklı ne yapılması gerektiği konusunda yol göstermesidir. Ancak ülkemizde olumsuz sonuçlardan hakem, federasyon, medya, malum (her kimse) dış güçler sorumlu tutulur; böylece başarısızlıkta sorumluluğu olan herkes rahatlar ve sorunları aşmak için farklı bir yol düşünmeye ve denemeye gerek duyulmaz. 72 GAMA BÜLTEN 87

75 Futbol Türkiye de çok sevilen ve profesyonel seviyesi için ülke imkân larına göre orantısız kaynak ayrılan bir spordur. Ancak istenilen sonuçlar bir türlü alınamamakta ve yakın gelecek için de, durumun değişeceği yönünde bir işaret görülmemektedir. Ülkemizde başarı için kullanılan yöntem, yüksek prim vaat etmektir. Ancak gerçekçi olmayan yüksek ödüllerin verilmesi, doğal olarak, uğruna mücadele edilen amacın değersizleşmesine ve bireysel sporlarda doping, takım sporlarında ise şike gibi dürüst olmayan yollara sapılmasına neden olmaktadır. Bugüne kadar yaptığım çalışmalarda gerek üst düzey sporcularda, gerekse futbol antrenörleri gelişim ve lisans kurslarına katılan eski futbolcularda gördüğüm, bütün başarısızlıkların kurban yaklaşımıyla değerlendirildiğidir. A Milli Takım düzeyindeki bir futbolcudan duyduğum şu söz durumu özetleyebilir: Hocam sen maçın sahada mı kazanıldığını sanıyorsun? Antrenör gelişim ve lisans kurslarında yürüttüğüm genç sporcularda karakter gelişimi programında katılımcılar, ülkede futbolun istenilen seviyede olmamasını ortama, yöneticilere, medyaya, seyircilere, kısaca kendileri dışında her şeye bağlamışlardır. Buna karşın, aradıkları birçok sorunun cevabını bulmaları muhtemel olan oturumlara, not almak için herhangi bir şey getirme ihtiyacı duymamışlardır. Bedenle beraber zihni ve ruhu eğitmek Genç sporcular para ve şöhret kazandıklarında bütün sorunlarının çözüleceğine inanırlar. Oysa aynı yoldan geçmiş ve futbolu bırakmış ağabeyleri esas sorunun bundan sonra başladığını bilir. Ne yazık ki, onların kendilerinden öncekileri dinlemediği gibi, kimse de onları dinlemez. Herkes kendi yanlışlarını yaparak hayatı öğrenmeye çalışır. Oysa insan ömrü, bütün yanlışları yapacak kadar uzun değildir. Bu nedenle başkalarının yanlışlarından öğrenmekte yarar vardır. Bunu sağlamak için, karakter gelişiminini, genç sporcu gelişiminin bir parçası olarak görmek ve bu konudaki çalışmalara altyapıda başlamak gerekir. Barcelona Futbol Takımı nın altyapısı olan La Masia bu konudaki en iyi örneklerden biridir. La Masia daki bir genç sporcuyu Barca nın birinci takımına yerleştirmek yaklaşık on yıl alır ve La Masia daki an-trenörlerin hepsi gelişmeyi aceleye getirmenin kaliteden ödün vermek anlamına geldiğini bilir. La Masia nın eğitim sisteminin ilginç özelliklerinden biri, gün içinde futbola ayrılan sürenin sadece 90 dakika olmasıdır. Bu süre içinde koçlar top kontrolü ve taktik eğitimi verir. Günün geri kalan bölümü genç zihinleri eğitmeye ayrılır. Bu eğitimin içinde saygı, sorumluluk, adanma, disiplin ve alçak gönüllülük temellerine dayanan olumlu tutum ilkeleri ve değer gelişimi yer alır. Her sorunun hızlı, ucuz ve kolay bir çözümü vardır ve böyle bir çözüm tıpkı ülkemizde yaşandığı gibi bir sonraki daha büyük sorunun temel sebebini oluşturur. Bu nedenle Bill Beswick in bu kitabında başarı için basit ve hemen uygulanabilecek bir sır aramamak gerekir. Sonuç Elinizdeki kitap psikoloji disiplininin bir takımın başarısında ne denli önemli olduğunu gösteriyor. Beswick in kitabı sadece sporcular için değil, ekiplerini ve genç oyuncularını geliştirmek isteyen çağdaş ve aydınlık spor psikologları, antrenörler, spor doktorları, beden eğitimi hocaları ile genç sporcuların anne ve babaları için de bir rehber işlevi görüyor. Odak Noktamız Futbol, okuyucularını bir yolculuğa çıkarıyor. Ülkemizin aydınlık spor geleceğini oluşturacak her okuyucu için bu yolculuk büyük önem taşıyor. Dileğim okuyucuların kazanacakları bakış açısıyla, genç sporcuların potansiyellerini sadece performanslarına değil, ondan daha da önemli olarak, yaşamın bütününe yansıtmaları için yol göstermeleridir. Böylece onların ışığından ilham alan gençler, sadece iyi bir sporcu olmayacak, aynı zamanda bulundukları topluluk içinde bütün hayatları boyunca iyi vatandaş olarak sorumluluk üstlenecek ve kurban rolünden çıkıp, kaderlerini ellerine alacaklardır. EKİM - KASIM - ARALIK

76 sdiğer İmmuniteyi arttırmanın 10 kolay yolu 1- Bol su için! Su bütün besinleri ve artıklarını vücuttan kan ve lenf yoluyla taşıyan ideal çözücüdür. Günde 2 litre su içmek besinlerin vitaminlerinin (suda eriyen A.D.E.K) ve minerallerin hücrelere taşınmasında, atıkların atılmasında ve hazır edebilecek virüs ve bakterilerin atılmasında etkilidir. Ayrıca hücrelere o2 taşınmasındaki görevini unutmamak gerekir. Ancak suyun varlığında tüm sistemler etkili ve yeterli çalışma gösterebilirler. 2- Kötü alışkanlıklarınızı terk edin! İşlenmiş ve paketlenmiş gıdalar, kafein, alkol ve sigaranın aşırı tüketimi bağışıklık sistemini olumsuz etkiler. Bunların azaltılarak yerlerine ham gıdalar tercih edilip, ginseng, ıhlamur gibi bitkisel çaylar, taze meyve suyu ve sebze sularını ekleyebilirsiniz. İmmun sisteminize pozitif bir etki sağlayabilirsiniz. 3- Taze sebze ve meyve tüketimini arttırın! Kış mevsiminde meyve tüketimi oldukça önemlidir. Çünkü kış meyveleri özellikle C vitamininden zengin lifli içeriği yüksek ve dolayısıyla vücut direncini artırıcı özellikteki meyvelerdir. Özellikle sebze yemeyi sevmeyenler için çorbaları veya sebzeli et, köfte yemekleri tüketilebilir. 4- Uyku düzenine hassasiyet gösterin! Düzensiz veya az uyuyan kişilerin özellikle de çocukların vücut dirençleri düştüğü 74 GAMA BÜLTEN 87

77 bilinen bir tıbbi gerçektir. İnsan vücudunun aslında kendine has bir zamanlaması veya iç saati vardır. Beyin, karaciğer ve kasların sorunsuzca çalışabilmesi ve belirli hormonların salgılanması hatta vücut ısısının ayarlanabilmesi için uyku düzeninin sağlanması gerekir. 5- Temiz Hava Solumaya Özen gösterin! Sonhabarda hava aniden kuruyarak solunum yolları enfeksiyonlarına yakalanma riskini arttırmaktadır. Viral olan bütün hastalıklar ani ıs düşmesiyle ortaya çıkar. Kuru ortam ve hava kirliliği ile bütün virüsler hızla çoğalır. Hava kirliliğinin yaygın olduğu günlerde yanınızda ağzınızı kapatabilecek (örneğin atkı) bir nesne bulundurunuz ve mümkün olduğunca ağız yerine buradan nefes alınız. 6- Grip aşısı yaptırın! Aşı olmadan önce mutlaka doktorunuza danışınız. Sonbaharda nezle, grip gibi viral enfeksiyonları daha sık görüldüğünden özellikle yaşlı çocuk ve kronik hastalığı olanların grip aşısı olması gerekir. Grip aşısı bağışıklık sistemini çalışmaya zorlar. Yapılan her aşının damla damla immuniteyi arttırdığını unutmayalım. 7- C Vitamini ve Çinko takviyesi alın! Taze sebze ve meyvelerde bulunan C vitamini bağışıklığı oluşturan en önemli bileşendir. Sonbahar ve kış aylarında yetişen yeşilsoğan, pırasa, kereviz gibi sebzeler C vitamini ve antioksidan açısından oldukça zengindir. Bu aylarda içinde immuniteyi artıran Çinko maddesi barındıran bezelye, kestane, ceviz ve fındığın tüketilmesi gerekir. Ayrıca çinko oluşmuş enfeksiyonların iyileşme sürecini çok hızlandırır. 8- Hastalıkların tedavisini ihmal etmeyin! Bağışıklık sistemini yorduğu için mevcut hastalıkların ihmal edilmeden tedavi ettirilmesi gerekir. Özellikle kronik hastalıklar ve sonuçları açısından en ufak şikayetleri bile doktorları ile paylaşmalıdır. 9- Proteinden zengin beslenin! Beslenmenin temel şartlarından uzaklaşmadan metabolizma direncini arttırmak amaçlı proteinden zengin besinlere yönebiliriz. Yağdan fakir ama proteinden zengin olan gıdaların alımını yumurta, süt ve etten sağlayabiliriz. Bitkisel proteinler olan mercimek, nohut ve kuru fasülyeyi tüketmeyi ihmal etmeyelim. Gereksiz antibiyotik kullanımından kaçının! Antibiyotikler sadece bakteriyel enfeksiyonlarının tedavisini yapar. Gereksiz kullanımlarda direnç oluşumu dışında bağırsaklarda bulunan vitamin yapımında ve gıdaların emiliminde gerekli olan iyi bakterileri kaybederiz. Bu bakteriler aynı zamanda hastalık oluşturabilecek bakteriler ile de savaşmaktadır. Alınan antibiyotikler iyi bakterileri yok edeceğini unutmayalım. GAMA Holding İşyeri Hekimi Ömür Hiçdönmez EKİM - KASIM - ARALIK

78 seğitimler GAMA Endüstri Eğitimleri Takım Etkinliği ve Liderlik: GAMA Endüstri Yapı Kurumsal Akademi işbirliği ile Takım Etkinliği ve Liderlik Eğitimi Ekim ve Ekim tarihlerinde düzenlendi. Her iki oturuma toplam 28 çalışanımız katıldı. Ülkü Önder in eğitmenliğini yaptığı programda Belbin ve Grid teknikleri ile ekip çalışması, ekip içi iletişim, dayanışma ve denge konuları ile ilgili çalışıldı. ISO Kalite Yönetim Sistemi & ISO Çevre Yönetim Sistemi Bilgilendirme: ISO Kalite Yönetim Sistemi & ISO Çevre Yönetim Sistemi Bilgilendirme Çalıştayı Bureau Veritas Ekim tarihinde GAMA Binası nda düzenlendi. GAMA Endüstri ve GAMA Güç Sistemleri iş birliği ile düzenlenen çalıştaya GAMA Endüstri den 8 çalışanımız katıldı. Çalıştayda ISO Kalite Yönetim Standartları ve ISO Çevre Yönetim Standartlarıyla ilgili bilgiler detaylı olarak anlatıldı ve uygulama örnekleri üzerinde çalışıldı. Karar Verme: Strateji Simülasyonu Karar Verme: Strateji Simülasyonu Kasım tarihlerinde Baltaş Grubu ve GAMA Endüstri işbirliği ile gerçekleştirildi. Başar Baltaş ın kolaylaştırıcılığını üstlendiği simülasyon uygulamasına 18 GAMA Endüstri çalışanı katıldı. Karar Verme: Strateji Simülasyonu hızla değişen pazarda, yoğun rekabet ortamında, en yüksek karı elde etmek için orta ve uzun vadede strateji planlayarak kısıtlı zamanda doğru yatırımları yapabilmek, yatırımların sonuçlarını ve iş süreçlerinin birbirine etkisini gözlemleyebilmek adına ustaca kurgulanmış bir simülasyondur. Çalışanlarımız simülasyon süresince iş süreçlerinin birbirine etkisi, bölümler arası ilişkiler ve şirketin karlılığına etkisini gözlemleme şansı yakalandı. Motivasyon: İnsana Yatırım Motivasyon: İnsana Yatırım Semineri Baltaş Grubu ndan Selin Selamet in önderliğinde 30 Kasım tarihinde gerçekleştirilen seminere 16 çalışanımız katıldı. Gün boyunca kişinin kendisi ve çevresiyle uyumlu bir bütün oluşturması, stresle başa çıkma yöntemleri ve ilişkiler konularında çalışıldı. 76 GAMA BÜLTEN 87

79Ömür Hiçdönmez tarafından düzenlenen İş Sağlığı ve Güvenliği eğitimlerine toplamda 5 çalışanımız katıldı. EKİM - KASIM - ARALIK

GAMA BÜLTEN 87

81 DİĞERw GAMA Enerji A.Ş. Tek Pota Ligi ne katıldı. Şirketler Yarışıyor kapsamında gerçekleşen tek pota ligine katılan GAMA Enerji A.Ş. Basketbol T akımı haftalarca süren mücadelesinde yarı finale kadar yükseldi ve turnuvanın En Centilmen Takımı seçildi. Düzenlenen ikilik şut yarışmasında takımımızdan Umur Kutlu en çok sayıyı atarak şampiyonluğa ulaştı. Takım oyuncuları ve şirket çalışanları için eğlenceli geçen etkinlik güzel anılarla son buldu. EKİM - KASIM - ARALIK

82

83

84 senglish SUMMARY Khurais Gas and Oil Seperation Plant Khurais / Saudi Arabia (page 44) The world leader in crude oil production, Saudi Aramco owns and operates an extensive network of refining and distribution facilities, and is responsible for gas processing, transportation and installation that fuel Saudi Arabia s industrial sector. It is well known that Aramco s projects span the globe and the energy industry. The Khurais project as a whole covers three oilfields: Khurais, Abu Jifan and Mazalij. Throughout this region there are numerous gas oil separation plants (GOSPs), which provide the initial separation of water and gas from the oil prior to shipment to Abqaiq for further processing. Crude Oil production capacity of Saudi Aramco at above said areas is currently , bpd. This project has been started to increase the capacities to 90 MBPD (Million Barrel Per Day) at Mazalij and MBPD at Abu Jifan with total amount of MBPD. This project is divided into three lump sum turnkeys (LSTKs) and Snamprogetti Saudi Arabia Ltd. Co. (Subsidiary of Italian SAIPEM) is one of the main contractor for utilities and oil separation scope. GAMA Al Moushegah Arabia Ltd. has awarded the scope of funduszeue.info Facility by SAIPEM on 30 September Oct for certain procurement and all civil construction and electromechanical erection services. Except Buildings, all main material supply is in SAIPEM s scope. Project site is located at east of Riyad in km travelling distance. System Details Dual Phase High Pressure Production Trap (HPPT) (Oil-Gas-Water separator) Tri-ethylene Glycol (TEG) Degassing unit Flare, Discharge and Support Units Process Automation Units Communication systems for Data and VOIP systems Blast proof buildings and all underground works to be performed. Production workshops, painting workshop, warehouse building and Laboratory building in the project scope has been completed and operating. Installation of camp and social buildings have also been completed and Aramco Loss Prevention Department inspections is ongoing. General mobilization progress of the project is 99% as of end of September Except building and HVAC details, all engineering works is in SAIPEM s scope of supple. Market searches and material approvals of almost all GAMA scope material has been completed and subcontractor agreements have been done in the ratio of 90%. Civil works progress is 30% and overall progress is approximately 13% in the project. As of December , 85, m3 excavation and m3 concrete pouring has been performed. RTR piping works progress is 26%; steel structure erection work progress is 6% and above ground piping and support manufacturing has just started. Due to delay on engineering works which is in the scope of Contactor, overall progress is on the back of planned but delay on the project is being tried to kept in minimum level by means of new planning. There are direct, indirect and 78 Saudi man power at site with total of personnel. As per the updated schedule, number of personnel on the project will be approximately on peak. Yamal LNG Project / The Russian Federation (page 46) Yamal LNG Project, CWP3B package - Module Installation and Connection Works for Utility and Offsite, Mechanical Works, Piping Works, EPC (Engineering-Procurement-Erection) Tanks and Buildings, Electrical and Instrumentation Works. Installation of the Yamal LNG Plant which will be the first LNG plant on the pole, in addition will be one of the world s largest industrial facilities when completed, continues to accelerate despite the harsh and challenging weather conditions. In the scope of Yamal LNG Project, Module Installation and Connection Works, Mechanical Works, Piping Works, EPC Tanks and Buildings, Electricity and Instrumentation Works are ongoing. The Central Control Building module (total weight tons), which is one of the largest modules of the project, is the latest module from total of 34 modular units in Utility, BOG, Power Generation, Fractionation Area. CCB Module has reached to construction site at the end of October and all preparations and installation works of module was successfully completed. Prior to installation of the modules, PCOW and UCOW works (Planned and Unplanned Carry over Works) has started on modules. PCOW and UCOW works are incomplete and missing parts after completion of module assembling at yard, 82 GAMA BÜLTEN 87

85 These works were planned to be done on the construction site. According to increase in quantities of the works in project, the estimated man-hours of the project shall be 13 million man-hours. Mobilization of manpower is ongoing and accelerated in December During this period, especially in Utility area, the installation works of steel structures of Pipe Racks, Cable Racks and Pipe installation has been done. At the beginning of the project, it was planned that the Pipe Racks installation was planned as modular structure in field workshops. But this work has been transferred to our scope as stick built structure. It is planned that steel structure works shall be completed by the end of December and cable pulling shall started. As planned, the first cable has been pulled from electrical building to the Instrument Air Module during the first week of December. Also at the same time, hook-up works between Pipe Racks has been started. The heavy lifting works of the project was completed and the rented ton and ton capacity cranes have been demobilized from the project. The design works of the EPC Tanks and Buildings are ongoing and the field assemblies are being continue. One of the important milestones of tank installation, hydro testing of tanks has been started in December The hydro testing of 2 tanks were completed successfully despite the cold weather conditions. During this period, 20 and 22 of December, the temperature was recorded as 50 (minus fifty). At of the end of December , WDI pipe pre-fabrication works have been completed with the exception of repairs. However, 18, WDI pipe prefabrication works belonging to the EDG building will be completed in January In addition to this, the field installation work has started as planned. Installation works of fire water lines pipe racks has been started and ongoing. In some places, where the steel piling works are not completed, the pipe racks are being preassembled in workshops, and preassembled pipe racks shall be carried on to the completed pile foundations. Installation works of the Emergency Diesel Generator Building are ongoing. In the first stage of the building, steel structure assembly and exterior cladding works of the / EDG Buildings have been completed and the mechanical installation work in the building is ongoing. The assembly work of BOG Compressor Building is almost completed, and / Compressors in the second compressor building have been installed. Preservation of the modules and the equipment is very important and being followed carefully in order to protect equipment from weather conditions in the winter season. Necessary lighting preparation were carried out before the Polar night period, and double shift working condition continues. Approximately the same quantity of workers are working for both periods. By the end of December , personnel were employed in total, including REGA JV personnel and subcontractor personnel. As of December , the overall progress of the project was %. Electro-Mechanical Installation Works of MW PP13 Riyadh / Saudi Arabia (page 48) Client is Saudi Electricity Company (SEC), a government based joint stock establishment which prevails in accordance with the laws of Kingdom of Saudi Arabia. PP13 Project Area is located at about km far from the northwest of the Riyadh which is the capital city of Kingdom and 65 km far from the Dhurma town which is the nearest residential area. GAMA Power System Arabia Ltd signed the contract with Saudi Electricity Company on 2nd July undertaking the i)mechnical, I&C and Electrical Works and ii) GIS Equipment Installation Works for PP13 Power Plant Project. Total contract duration is 20 months. It is planned that Power Plant will be put into service as of April Project is executed on the basis of EPCM where main engineering consulting and inspection activities are being performed by Worley Parsons. Power Plant will comprise 2 nos of power generation (3 GTG+1 STG) blocks covering 6 nos of GE 7FA gas turbines and generators, 6 nos of by-pass stacks, 6 nos of HRSG Units, 2 nos of GE Reheat Double Flow D11 stream turbines, 8 nos of GSU Transformers and 2 nos of Air Cooled Condensers basically. GAMA scope contains; power island electromechanical erection, 10 nos storage tanks works in various volumes, 17 nos of process buildings on turnkey basis, piping fabrication and erection works, primary and secondary steel structure erections of turbine buildings and pipe EKİM - KASIM - ARALIK

86 senglish SUMMARY racks, platform and stair tower works at the turbine buildings and pipe racks on turnkey basis, BOP electromechanical equipment erection works and supply of various project materials such as filter, LV cables, instruments etc. In addition, 2 nos of GIS Substations with capacity kv and kv respectively will be constructed on turnkey basis in order to provide the conduction of power plant output with the main grid circuit. Engineering, procurement, installation, test & commissioning of KV GIS (10 Diameters) and kv GIS (30 bays) are in the scope including the installation works of kv& kv cables, cable sealing ends and joints, control and protection panels, gas insulated bus-duct (GIB), MV switchgear, auxillary service transformer as well as automation and communication works and supply, installation and commissioning of AC/DC systems. Erection of gas turbines and generator sets are ongoing. Erection of air filter has been completed at each of the 6 units. Piping works and pressure tests have been completed at each units. Lube Oil Flushing activities are ongoing at each units as well as Electrical and I&C activities. Erection of the structural steel members belonging to turbine buildings and utility racks is still ongoing. Below deck structural steel and fan stacks erection at each streets, stair, condansate tank, structural steel platform, bundle and ducts erection have been completed at ACC Unit# Erection of condensate pipeline activities have been funduszeue.info ACC Unit#18, Below deck structural steel and fan stacks erection at four streets, stair, condansate tank, structural steel platform have been completed at four street and are ongoing at remaining three street. Erection of TSDM is ongoing at each streets whereas painting works of TSDM have been commenced at both units. HRSG casing, module, drum and by-pass stack erection was completed at each units. Main stack erection is in progress at all six units. Erection of inlet duct panel has been completed at five units. Piping works at all HRSG units are ongoing. Erection of 12 fan stacks and fan decks has been completed at WetSAC. Additionally, erection of walkways and grouting activities have been completed. Dift eleminator works are ongoing. Units #18 and 28, heavy lifting activities have been completed. Steam turbine and piping works are ongoing. Auxillary compatments, walkways and platform erection activities are ongoing. Prefabrication activities for BOP piping has been commenced. Beside, erection of 44 nos (out of 89) equipments have been completed. The bidding process for the following works have been finalized. High Energy Piping Works Process building structural steel and remeasurable steel ACC duct painting GIS testing and commissioning Fabrication Works of Carbon-Steel Piping Precast Concrete Process Building Construction of EDG (Emergency Diesel Generator) and STP (Sewage Treatment) The bidding process for the following works are ongoing. BOP, By-pass and Main Stack Thermal Insulation and Cladding Works Electrical Works at Process Buildings BOP Piping Works Under PP13 Project, GAMA is responsible to design and engineer, 17 Process Buildings, 10 field erected tanks, architectural, ligting and ventilation design of Power Generation Building and / kv Gas Insulated Switchyard secondary systems are included. Furthermore, GAMA signed off a subcontract agreement with Dar Engineering for implementation of engineering works related with / kv Gas Insulated Switchyard. In this regard, DAR Engineering continues the scope including detail design, engineering, preparation of procurement specifications, technical asssessments of vendor quotations and site engineering supervision. GAMA started the design of 15 Process Buildings and submitted first revision drawings to the Client for review and approval. Illumination and architectural drawings have been approved by Client for 11 process building. In addition, architectural and HVAC design of main turbine building have been submitted to Client and necessary revision is on progress in accordance with Client s comments. Erection of cable tray & UPS and cable pulling activities at electrical buildings are ongoing. Concerned erection works at the kv GIS Building are ongoing. Installation of main equipments was completed other than the ongoing cabling Works for Phase 1 which has a priority. Design and engineering works related to preparation of detailed design documentation are being implemented according to the schedule. 84 GAMA BÜLTEN 87

87 Quotations are commenced to take for procurement of GIS and Power Plant Equipment. GIS Protection Panels and relays, Substation Automation System and Telecommunication supply agreement finalized with Alstom Saudi Arabia. For the Power Plant; purchase orders of power and control cables Lot1and Lot2, cable trays, strainers and GTG-STG Lube Oil, I&C Cables Lot 1, Supports Steel Structure, OH Cranes and Hoists Small Bore Piping Lot , Small Bore Valves Lot and Conduit have been given and fabrication have been commenced. For the GIS; purchase orders of cable trays, HV cable clamps, grounding materials, support isolators, surge arrestors, current transformers, and grounding cables, Bonding Cables, MV cables, HV Cable Supports, Batteries, Chargers, Invertor Panels, AC-DC Panels, LV Cables Lot 1, MV Switchgear, Outdoor Lighting/Lightening Poles and Grounding Transformer have been given and fabrication has been commenced. Erection of 10 storage tank with variable volumes has been sped up which is in GAMA scope. Erection of roof plate has been completed at ASL-A tank. Erection of 7th shell course has been completed at ASL-B tank. All erection activities has been completed for Demineralized Water Tank A and rectification of punch items is in progress. Roof plates has been erected and punch items rectification is underway at both Fire Water Tank and Filter Water Tank. All erection works at Service Water and Permeate Water Tank have been completed. Roof plate erection and welding activities have been completed and walkway and stairs erection will be commenced at Demineralized Water Tank B and Potable Water Tank. Erection works for AG Raw Water Tank have been commenced and erection of 3rd shell course has been completed. There are totally , direct and indirect, personnel working at the site. Project Progress as December 31, is as follows: Project general progress % Design and engineering works completion % Purchase progress % ME&I, Equipment Installation: % MW İç Anadolu Combined Cycle Power Plant, Kırıkkale / Turkey (page 52) GAMA Power System and GE Energy Consortium undertakes MW Kırıkkale Combined Cycle Power Plant Project, which is started on 3 Dec and have 32 months project duration. Consortium is responsible from the basic and detail design, equipment supply, installation at site, civil works, electro-mechanical works, erection, testing, commissioning and training of the personnel to work at Plant. The project, being realized for İç Anadolu Doğalgaz Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş. from GAMA own portfolio, had taken the Provisional Acceptance Certificate on 24th of December The Engineering, Procurement, Construction and Commissioning phase were completed and hand over the Project to the Employer. The warranty period of the Project has already started. The electricity produced by the Power Plant is distributed to the national grid system through the Gölbaşı Substation. Rehabilitation of Hartha Thermal Power Plant, Hartha / Iraq (page 54) The Project, that has been awarded by Ministry of Electricity-Iraq to Mitsubishi-Hitachi Power Systems and GAMA Güç Sistemleri Inc. Consortium, includes rehabilitation of four-fueled steam boiler, steam turbines, generator (alternator), MV & LV distribution boards, instrumentation & control systems, renewal of DCS system, cable & cable trays, in order to achieve MW original output and years extended lifetime of the plant. As of September 19, on which Site was handed over to Contractor, overall mobilization works including residential capacity living compound, insulation removal of steam boiler, disassembly of HIP and LP steam turbines, disassembly of MV & LV distribution boards, disassembly of cables and cable trays in turbine hall have been completed. The installation of temporary support and structure systems that will be used for disassembly of the steam boiler water wall tubes and superheater & reheater panels is continued. The physical progress of the project is 8% as of November 30, Hamitabat MW Natural Gas Combined Cycle Power Plant Project Kırklareli / Turkey (page 56) Gama Power System s scope for this project is to build MW Natural Gas Combined Cycle Power Plant which is comprised two units. Each unit will be based on a single-shaft configuration, comprising of one gas turbine, one steam turbine, one generator (SGTH Gas Turbine, SST Steam Turbine, SGenW Generator) and one Heat Recovery Steam Generator. The units will be utilizing the existing dry cooling towers as a part of cooling system. Electricity will be transferred to EKİM - KASIM - ARALIK

88 senglish SUMMARY the grid via the existing substation which will be required to be refurbished. Within the project scope; Gama Power Systems will be providing all major equipment as well as other auxiliary equipment, and will be managing all the conceptual and detail engineering of the plant, civil and electro mechanical works, instrument and control systems, test and commissioning works and training of the Employer s staff. The EPC Contract was signed on 15 August for the duration of the project, the first unit 26 month; 29 months for the second unit. It is planned that the first unit will begin commercial operation on 1 June whilst the second unit will begin commercial operation on 1 September Basic and detailed engineering activities are carried out by Black and Veatch Company. In the scope of civil, mechanical and electrical engineering design works have almost been completed. Condenser equipment for both units have been delivered to site. Moreover, site deliveries of instruments, control valves, feed water pumps, steam drain pumps, BOP piping supports, heat tracing systems, BOP piping insulation materials, lighting fixtures & panels and fire detection and alarm systems for both units have been completed. Purchase agreements of CCTV, LV cable (lot-5) have been completed and manufacturing of these equipment is ongoing. Manufacturing of HVAC control systems is completed and partial delivery of the equipment has been done. Subcontractor agreements of BOP piping insulation, chemical cleaning and hydro jet cleaning works have been completed. Highlights in Unit 1: Structural steel installation and façade cladding works have been completed in turbine building. Gas turbine piping and insulation works are at final stage. LP- HP/IP coupling alignment has been completed. Also, lube oil flushing has been done. In mechanical works, feed water pumps and condensate polishing plant have been installed. Also, flushing of closed cycle cooling water system has been completed. Fire fighting systems of turbine building and HRSG have been completed and pressure tests have been conducted. On the other hand fuel gas equipment has been installed, commissioned and Fuel gas in activity which is a critical milestone for the plant has been accomplished. On the other hand, cable pulling of LV switchgear has been completed and the equipment has been energized. After required equipment and systems have been commissioned, Backfeed has been achieved on October 9th. Installation of non-segregated phase bus duct has been completed. Station service transformers which were installed have been energized except the one near cooling tower. In addition, MV cable pulling and terminations have been completed whereas LV and I&C cable pulling and terminations are ongoing. Instrumentation of BOP systems is close to completion. Continuous emission monitoring system has been installed. Piping installation in HRSG has been completed and pressure tests have been conducted. Also, insulation works of pipes and drums have been commenced. In addition, stack installation has been completed. Piping installations of steam, feed water, auxiliary steam, hot reheat, cold reheat, fuel gas, condensate, demin & service water lines have been completed and pressure tests have been conducted. For the systems in which construction activities have been completed, hot loop and function tests are ongoing by commissioning team. Highlights in Unit 2: Construction activities is ongoing in the second unit. Structural steel installation and façade cladding works are close to completion. Gas turbine and steam turbine mechanical installations and piping works are ongoing. LP rotor installation has been completed. Condenser installation is ongoing. Feed water pumps, steam drain pumps and tanks have been installed. Also, condensate polishing plant installation has been completed. Fire deluge systems in transformers area have been installed and tests have been conducted. Fuel gas equipment has been installed. In electrical building, MV switchgear, DC/UPS and LV switchgear panels have been installed. Also, installations of all MCC panels have been completed. Also, isolated phase bus duct installation has been finished whereas non-segregated phase bus duct installation is at final stage. Cable pulling activities of GSU and UAT have been completed. MV cable pulling and termination works are close to completion. In addition, LV and I&C cable pulling and termination works are ongoing. In HRSG, stack has been installed whereas piping installations are ongoing. Also, BOP piping activities are ongoing which has achieved 63% with respect to welding amount. Construction of cable ducts and manholes have been completed. Underground pipe installation works are ongoing in both units. Commissioning activities of demin water and service water tanks are ongoing which have been installed and tested. Fire pumps that were installed and tested have been energized. In control building, HVAC equipment has been completed 86 GAMA BÜLTEN 87

89

ORTA ASYA'DA İSLAM 1 / İSLAM İN CENTRAL ASİA 1

An Outlook on International Relations from Islamic Perspective This study questions the prevalent position of exclusionist paradigm and the transformation of the notions and practices in International Relations (IR). Despite the efforts of the post-positivist critics, the discipline is still characterised by hegemonic and even racist feature of the exclusionist paradigm. As some argued, IR is mainly perceived as a self-referential Western and the Anglo-Saxon discipline designates its founding texts, its relevant actors, and its main concerns within the jealously biased self-interest-based boundaries of its own structure. Western-dominated and the self-referential structure of the discipline continues since the establishment of IR discipline after the first quarter of 20th century. This study aimed at shifting the Western focused IR theory by questioning whether generating a non-western particularly Islamic criticism to the discipline is possible or not. The Peace of Westphalia which is widely accepted as both a founding myth and milestone in IR is a starting point to understand why IR is still perceived as a Western discipline. The Peace of Westphalia has a great importance to depict both the origins of the basic concepts of IR and general view of the IR studies. Furthermore, we try to shed light on the effects of the Enlightenment as a project that has fundamentally changed all the social and political structures. The legacies of the Enlightenment have shaped international relations in in several ways. For example, assumptions of the mainstream IR theories are based on enlightenment thinking. It is widely accepted that any given set of dichotomies such as subject/ object, man/woman, fact/value, domestic/foreign and belief in progress and universalist claims are the legacies of the enlightenment. Although IR discipline has a centennial history, the IR is affected by the legacies of the enlightenment. The dominant positivist tendency in IR studies is a very clear sign of this effect. From the beginning of ’s IR studies has tended to flourish in order to escape from the Anglo-Saxon pattern which have highly dominated the IR studies from the very beginning of the early years of the discipline. However, it is not possible to argue that all the endeavours that aim to enrich the content and quantity of the IR studies have succeeded in changing the character of the Anglo-Saxon discipline. This study aims to examine the probability of an alternative Islamic perspective on IR studies and to respond whether there is a new route for IR from Islamic thinking. Therefore, basic assumptions of Islam on human, human nature, state, war and cooperation in international relations are emphasized. Although there has been a relative richness in IR theory with the contributions of the Post-positivism, it is not easy to argue that Islam or Islamic issues have been sufficiently dealt with in IR studies. Islam which is derived from the word “slm” meaning peace is a religion of peace. Nevertheless, it is still common usage to address Islam with the Dar Al-Harb and the concept of Jihad. Islam is generally perceived as being irrational, unscientific by the Western intellectuals or scholars while comparing or justifying their own beliefs. Thus, we acknowledge that there is a lack of ethical sensitivity and failure to exercise proper judgement in IR studies considering Islam. To put it clearly, the message of Islam is for the entire humankind and Allah is the God of the entire world and the Prophet Muhammad is a messenger for all human being. Islam unites the entire human race under one banner without any kind of discrimination. All people are descendants of Adam and Eve and they are all equal in any respect. According to Islam, man is not a wolf to man (homo homini lupus). Among humanity, there is no absolute other in İslam. Qur'an declares that the absolute other of humanity is Satan. Satan refused to respect Adam and defied Allah’s command to prostrate in front of humanity in the form of Adam. There lie the origins of the struggle between good and evil in the world, not between human beings in reality. Islam aims to set free all humanity from all rules and rulers, from all inner, internal and external threats, and to provide guarantee of life, happiness and victory for all human beings who keep struggling for the good cause. Therefore, Islam rejects any political reason or authority and any social fabric which are designed to seize or surrender humanity in the name of evils under different names including those who call themselves as Muslims. Islam accepts only humanity as the successor of Allah in the world.

Kuznetsov P I Turetskiy Yazyk Zavershayushchiy Kurs PDF

0 оценок0% нашли этот документ полезным (0 голосов)
5K просмотров страницы

Оригинальное название

kuznetsov_p_i_turetskiy_yazyk_zavershayushchiy_funduszeue.info

Авторское право

Доступные форматы

PDF, TXT или читайте онлайн в Scribd

Поделиться этим документом

Поделиться или встроить документ

Этот документ был вам полезен?

0 оценок0% нашли этот документ полезным (0 голосов)
5K просмотров страницы

Оригинальное название:

kuznetsov_p_i_turetskiy_yazyk_zavershayushchiy_funduszeue.info

со
о
гз
GJ
ТУРЕЦКОГО
ЯЗЫ КА
^БК-9*(5Туц)
К 89

Печатается по постановлению
Издательского совета
Института стран Азии и Африки при МГУ
и Издательского Дома «Муравей»

Рецензенты
профессор Э. А. Грунина
доцент Г. П. Александров

ч Кузнецов П. И. Учебник турецкого языка. Завершающий


i курс. — М.: ИД «Муравей-Гайд», — с.

' Учебник излагает все основные сведения по фонетике турецкого языка,


вводит и закрепляет наиболее важные правила морфологии и синтакси­
са, самую употребительную лексику н фразеологию. Предназначен для
работы в аудиторных условиях, а также для лиц, желающих изучать язык
самостоятельно.

Издательский совет
ИСАА прн МГУ и ИД «Муравей»:

проф. М. С. Мейер (председатель)


проф. А. А. Вигасин
проф. А. М. Карапетьянц
В. Я. Кофман
проф. А. В. Панцов
проф. JI. А. Фридман

ISBN

© П, И. Кузнецов,
О Издательский Дом «Муравей-Гайд»,
ПРЕДИСЛОВИЕ

нием1аюно“!т 9 РС\У',еб',ИКа7>Рсщ:_0Г0я1ика яагмется прадолже-


" -гш п Т Г Г ’ ВМа"НОГ° курса. Этой книгой » .

грамматики турецкого языка Темном ИЗУЧеНие нормативного курса,


до усвоивший НС Менее’ ЧеловеК, достаточно твер-
Г ф р ^ о г и е й Т W ИВЛ»ДеЮЩИ* ВВадеНнбй в учебнике лексикой'
сочетаний и Лп ° К0Л° 00 СЛОВи окол° 1ОООустойчивых слово-

гг“-аЧ "^“
построенныхКпо v НаЧШ1ЬНЫЙ Курс’ “ ™ °raet и уроков (№№ 15—28), ,
тыре темы} слои * извеР™°и схеме: грамматическая часть (три-че-

вообразовательные^
прнипй „„ , аффтс^ы^с** ^раж невд^И^ на
; L упражнениями Ю^С ЯНеК°Т°РЫе ^вве­
закрепление
денной
стовымилексики и фразеологии и пйпИ.
общая (текстовая) часть с послетек-
стовыми Упражнениями.
чепгий гг В уучебнике ппспг^.
синике представлены также гГраммати-

лагаи,щ „йрео™ н” ™ и 1 Х Г е « Г “ еЛ
кто занимается языком без нренода^ля Г Ш> ’ - Т 0"
виду дополнить учебник фономаториатами лальне — ■
Лингнит^чГсктГтпГ,еРНЬг “ р"ант у ,е 6 »ика набирали студенты
ного университета ГИТУ иского государственного гуманитар-
Азии и Африки ГИГА д и ^ илологического отделения Института стран
ман, О. Хадарцев Е Копы ЛеЗКИНа’ ° ' СтреЛкович, М- Вуль, М. Гольд-
признательность.’ това и ДРУгие, которым автор выражает свою

3
УРОК 15{1)

ПРЕЖДЕПРОШЕДШЕЕ ВРЕМЯ
(b e lir s iz g e ç m iş z a m a n ın h ik â y e s i)

Преждепрошедшее I время образуется посредством сложного аффик­


са-mıştıf(T. e. -mış4+ i-di) и обозначает действие,совершившееся до опи­
сываемого момента в прошлом.
Можно говорить о следующих подзначениях (или оттенках значения)
этой формы: . ,
1. Ею обозначается второе из двух называемых действий, по времени
предшествующее первому.
İstasyona koşup geldi. Ne çare ki tren kalkmıştı (kalkmış idi). Он прибе­
жал на станцию. Увы, поезд (уже)ушел.
2. Внимание может фиксироваться не столько на действии (совершен­
ном до описываемого момента), сколько на его результате.
İyi giyinmişti. Он был хорошо одет (т. е. в то время, о котором ведет­
ся рассказ, находился в состоянии (уже) одетого). Форма на -miş(tir)
описывала бы состояние в момент речи: İyi giyinmiştir. Он хорошо одет
(сейчас, хотя действие— одет ься-—совершено ранее, и говорящий не
был ему свидетелем).
,, В описаниях наряду с -inişti часто употребляется также форма на
-(ı)yordu (определенный имперфект). При этом аффикс -dı (т. e. i-di) мо­
жет опускаться, но должен наличествовать в глаголе, который завершает
описание. '
Tablo bugünkü gibi gözümün önündedir. Büyük annem bir bahçe
iskemlesine oturmuş (oturmuş idi), Hüseyin namaz kılar gibi yanında diz
çökmüştü. Yavaş yavaş bir şey konuşuyorlardı (R. Nuri). Каргина, как жи­
вая, стоит у меня перед глазами. Бабушка сидела (букв, (уже) села) на
садовой скамейке, Хюсейин, словно совершая намаз,опустился рядом с
ней на колени. Они тихо о чем-то разговаривали.

4
3. Форма на -mıştı может обозначать действие, представляющееся гово­
рящему давно прошедшим.
— Babama bir şey söyleyeceğim. Karağıyı beiı kırm ıştım , otıu
söyleyeceğim.(Ö. Seyfettin). — Я должен признаться отцу. Это я (тогда)
сломал скребницу, вот об этом я (ему) скажу.
В видовом отношении давнопрошедшее I время равноценно формам
на-dı и -mış(tır): им обозначаются как однократные, так и многократные
действия.
Adamın yüzüne baktım ve hatırladım. Bu dairede onu birkaç defa
görmüştüm, bir gün konuşmuştukbile. Я взглянул ему в лицо и вспомнил. Я
его несколько раз видел в этом учреждении, однажды мы дажеразгова­
ривали.
В спряжении формы преждепрошедшего I времени нет никаких осо­
бенностей (по сравнению, в частности, с формой на -yordu — см.
урок 12).

Утвердительная форма

ben gelmiştim (gelmiş idim)


я (уже) пришел, приходил (к тому времени)
sen gelmiştin (gelmiş idin)
ты (уже) пришел, приходил (к тому времени)
о gelmişti (gelmiş idi)
он (уже) пришел, приходил (к тому времени)
biz gelmiştik (gelmiş idik)
мы (уже) пришли, приходили (к тому времени)
siz gelmiştiniz (gelmiş idiniz)
вы (уже) пришли, приходили (к тому времени)
onlar gelmişlerdi (gelmişler idi)
(gelmiştiler (gelmiş idiler))
‘они (уже) пришли, приходили (к тому времени)

Отрицательно-вопросительная форма

ben sormamış mıydım? (sormamış mı idim?)


я (еще) не'спросил, не спрашивал (тогда)?
sen sormamış mıydm? (sormamış mı idin?)
/ ты (еще) не спросил, не спрашивал (тогда)?
о sormamış mıydı? (sormamış mı idi?)
он (еще) не спросил, не спрашивал (тогда)?
5
biz sömiamış mıydık? (sormamış mı idik?)
мы (еще) не спросили, не спрашивали (тогда)?
siz sormamış mıydınız? (sormamış mı idiniz?)
вы (еще) не спросили, не спрашивали (тогда)?
onlar sormamışlar mıydı? (sormamışlar mı idi?)
(onlar sormamış mıydılar? (sormamış mı idiler?))
они (еще) не спросили, не спрашивали (тогда)?

ПРЕЖДЕПРОШЕДШЕЕ ИВРЕМЯ
( b e li r li g e ç m iş z a m a n ın h ik â y e s i)

Эта сложная временная форма, образующаяся посредством аффикса


-dıydı4/-tiydi4, (т. e. -dı/tı+ i-di), употребляется довольно редко. Ею обозна­
чаетсяранее илн когда-то совершенное действие, воспринимаемое как
отдельный, изолированный факт прошлого.
Форма на -dıydı4имеет два «конкурирующих» между собой типа спря­
жения:
I .geldimdi (gel-di-m i-di) «я приходил (тоща)», geldindi, geldiydi, geldikti
V.s.
II — geldiydim (gel-di i-di-m), geldiydin, geldiydi, geldiydik, v.s.
Отрицательно-вопросительная форма: sormadım mıydı (sor-ma-dı-m mı
i-di)? «разве я не спрашивал (тогда)?», sormadın mıydı?, sormadı mıydı?,
sormadık mıydı?, sormadınız mıydı?, sormadılar mıydı?.
ПРИМЕРЫ:
Biz buniı konuşmadık mıydı? — (Разве) мы не говорили об этом?
Konuştuktu: — Говорили.
О halde itiraz edemezsiniz. — В таком случае вы не можете возражать.
Hani akşamlan gelirim, dedindi, on beş gündür semtimize
uğramadın. (H. Edip)
— Помнишь, ты говорил «буду приходить по вечерам» и
вот уже полмесяца не появлялся у нас в квартале.

ALIŞTIRMALAR

1. Aşağıdaki tümceleri Rusçaya çeviriniz:


1. Öğleden sonra metroyu gezdik. Moskova’nın meşhur metrosunu. Bu metro
hakkında az çok fikrim vardı. Fotoğraflarını da evvele^görmüştüm. (Z. Sertel)
2. Defteri Vaçfunduszeue.info\:yorulmuştu. (O. Atay) 3. İyi bir iş var— Ne? — Valinin
çocuğu için benden bir beyaz eşek istem işlerdi. Seksen liraya kadar
satabileceğiz. (Ö. Seyfettin)4. Yola öğle yemeğinden sonra çıktık. Babam çarşıya

6
gitm iş gelm iş, kahveye gitm iş gelm iş, sonunda yemeğe oturmuştuk.
(S. Kocagöz) 5. Düşünün bir kere, yüzünü ben bile unutmuşum. Hiç olmazsa
elli resmini çekmiştim. Çok değişmiş. (N. Hikmet). 6. Hani, sen ata binmeye
bayılırım (= binmeyi pek severim) demiştin. Unuttun mu? İşte Hakkı Bey
unutmamış. — A, ben ata binemem. O gün lâf olsun diye öyle bir şey
söylemiştim. (Y. Kadri) 7. Babam Andrey Petroviç Grinev gençliğinde graf
Münnich’in maiyetinde (=yanında)A/z/wef etmiş, yılında orâaâanayrılmıştı.
O zamandan beri Simbirsk’teki köyündeyayamı.? ve orada Avdotya Vasiliyevna
Yuile evlenmişti. Biz dokuz çocuktuk. Bütün erkek ve kızkardeşlerim daha
pek küçükken (= pek küçük yaşta) öldüler. (A. Puşkin. «Yüzbaşının kızı»
romanının başlangıcı) 8. Taş merdiveni koşarak indim, atımın yanına gittim. At
yiyemediği otların üstüne uzanmış, yatıyordu. 9. çitasını nereye koydun,
hanım?— Gene çocukların eline geçmesin diyesakladtydım. (İ. T.) Radko
beş dakikayı boş geçirmek istemedi Sabahtanberi hiç bir şey yememişti.
Hizmetçisini çağırdı. (Ö. Seyfettin) Dün gene Fakı Haşanın kızı buraya
gelmiş. — Geldi idi, ne olacak? (M. Yesari) Dün gece radyoyu neden
kapamadın? — Ben kapadımdı, geceyansma doğru odaya giren ağabeyim
açık bıraktı. kuyruğu (=sırasım) kim dinliyor? Ben kuyruğagirdimdi, birisi
önüme geçti. Başıma geleceği biliyordum. Kendisine söylediydim.
korkuyorum, dediydim. (O. Kemal) Vay, Nevres, nerede idin yahu?—
Dün Mısır’dan geldim. — Mısır’dan mı geldin? Sen Mısır’a mıgitmiştiri? Niçin
gittin? (funduszeue.info) Burası eski bir kontaktı. Altmış sene evvel, doksan yaştan
sonra on dört yaşında bir kızla evlenen bir ihtiyar tarafından yaptırılmıştı.
Mal sahibi bahçenin duvarlarını yapan ustaya mütemadiyen (=durmadan)
«İçerisini kargalar (=kara renkli kuşlar) bile görmesin!» demişti. (Ö. Seyfettin)
Yeryüzünde görmediğim memleket, gezmediğim yerkalmamış gibi idi. Yalnız
Sovyetler Birliğiyle Çini ziyaret etmemiştim. Bu iki memleketi görüp yakından
tanımak benim için bir ideal idi. (Z. Sertel)
2. Aşağıda sıralanan eylemlerden birini alıp Belirli geçmiş zamanın hikâyesi (= -diydi)
ve Belirsiz geçmiş zamanın hikâyesi (= -mişti)nin asıl (=olumlu), olumsuz, soru ve
olumsuz soru biçimlerine kişi ekleri getirerek sıra ile çekimlerini yapınız (çekimleyiniz):
işitmek, üşümek, korkmak, yanılmak, dökmek.

3. Üç noktanın yerine -mış, -mıştı, -dı, -dıydı, -yor, -yordu gibi biçimlerden birini
koyun, gereğinde bir kişi eki de ekleyin.
1. Evden çıkıp kenti dolaşmaya koyulduk. Arkadaşım kentimize ilk kezgel
Bu gezinti onun için çok ilginçti. 2. Yavaşça içeri girdim. Kardeşim kanapeye
otur, bir şey oku 3. Bunu bir defa Hilmi Bey Sabiha Hanımaлву/г (H. Edip)
4. Ne düşünüyorsun?— Bir gün Handan seni tarif et(=tanımla-, anlat-), onu
düşün (funduszeue.info) 5. Sokak kapısından bahçeye doğru bakındı. Herkes#//
Kendisi gitmek için geri dönüp şapkasını al, bu sırada kulağına müzik
odasından piyano seslerime/ (S. Ali) 6. Ona elbiselerimden bir şey ver. Pek
7
hafif giyin (A. Puşkin) 7. Annesine: — Kendine bir iş bulsun. Ne derdi var?
Neden bir şey yapmak isteme'? diye sordum. Esasen bu soruyu kendisine de
defarca sor 8. Yüzüme şaşkın şaşkın bakıyordu. Her halde sözlerimden bir
şey anlayama 9. Nihayet kapı açıldı, Nâzım göründü. Basit giyin Yavaş
adımlarla bize doğruyürü (Z. Sertel)

4. Aşağıdaki tümceleri Rusçadan Türkçeye çeviriniz.


1. Язаплакал, потому что говорил правду. Да, я видел его там. 2. Странно!
До вчерашнего дня ни он, ни я не понимали этого правила. 3. Как он
постарел! Впрочем, я не видел его пять лет 4. Был конецдекабря, но земля
еще не покрылась снегом. 5. Мы приехали в три десять. На перроне было
три-четыре человека. Пять минут назад поездушел. 6. Он согласился, так
как был приучен к этому с детства. 7. Почему вы ни у кого ничего не
спросили? — Мы спрашивали, но ннкто ничего не знал. funduszeue.info мы этого
тоща не делали? —Делали. — В таком случае что же вы хотите"} 9. По­
мнишь, ты говорил: «Он не делает того, что может». Оказывается, ты
ошибся. Я растерянно смотрел на его брата. Как изменила его бо­
лезнь!

ФОРМА -DIĞI ZAMAN


( - d ığ ı z a m a n b iç im i)

Сложная форма на -dığı zaman (или -dığı sırada, -dığı sıra, в старых
текстах-dığı vakit) состоит из нмени действия на-dık в сочетании с каким-
либо аффиксом принадлежности и служебного слова zaman (sıra, sırada,
vakit). Форма на-dık с аффиксом принадлежности может также стоять в
местном падеже: (-dığında1). Всеми этими формосочетаниями обознача­
ется сказуемое придаточного временного предложения. Подлежащее
такого предложения всегда ставится в основном падеже.
Перечисленные формы соответствуют по-русски словосочетанию:
союз «когда»+ та или иная форма изъявительного наклонения. Абсолют­
ное время совершения действия определяется по сказуемому главного
предложения, поэтому форма-dığı zaman (и другие) может переводиться
на русский язык не только прошедшим или настоящим, но также и буду­
щим временем. Названными формосочетаниями может обозначаться
действие завершенное или незавершенное, однократное или многократ­
ное.
Порядок слов внутри придаточного временного предложения обыч­
ный: форма -dığı zaman, как и всякое сказуемое, помещается в самом
конце придаточной конструкции, а сама эта конструкция обычно либо

1 Устаревшей являете* форма -dikta (-dik + -ta).


открывает сложное предложение, либо занимает место в его середине,
перед главным сказуемым. Возможны, однако, и случаи инверсии, тогда
придаточное временное замыкает собою предложение.

Образец спряжения глагола в форме


-dığı zaman (sırada, -dığında)

(ben) duyduğum zaman (sırada), duyduğumda


когда (я) (у)слышал, (у)слышу
(sen) duyduğun zaman (sırada), duyduğunda
когда (ты) (у)слышал, (у)слышишь
(о) duyduğu zaman (sırada), duyduğunda
когда (он) (у)слышал, (у)слышит
(biz) duyduğumuz zaman (sırada), duyduğumuzda
когда (мы) (у)слышали, (у)слышим
(siz) duyduğunuz zaman (sırada), duyduğunuzda
когда (вы) (у)слышали, (у)слышите
(onlar) duydukları zaman (sırada), duyduklarında
когда (они) (у)слышали, (у)слышат

ПРИМЕРЫ: (Ben) odaya girdiğim zaman (,girdiğim sıra(da), girdiğimde)


kardeşim uyumuştu (uyuyordu).
— Когда я вошел в комнату, мой брат уже заснул (спал).
Bana uğradığında (uğradığın zaman) sana o kitabı gösteririm.
— Когда ты зайдешь ко мне, я тебе покажу эту книгу.
Ona uğradığımız sıra(da) hep seni konuşur.
— Когда мы заходим к нему, он все время говорит
о тебе.
Birlikte olamadıkları zaman hemen her gün buluşurlar.
— Когда они не могут быть вместе, почти каждый
день встречаются.
1*
Формосочетание-acağı zaman (sıra, sırada) употребляется в тех слу­
чаях, когда в обозначаемое им действие включены значения намерения
или долженствования («когда собирался», «когда должен был» н т д.)
ПРИМЕР: *
Odadan çıkacağım zaman telefon çaldı.
— Когда я собирался выйти из комнаты, зазвонил
телефон.

Если слово zaman выступает в значении не послелога, а имейи суще­


ствительного («время»), то предшествующая ему форма на -dik (с аф­
9
фиксом принадлежности) является сказуемым придаточного определи­
тельного предложения (см. урок й Начального курса).
ПРИМЕР:
Sergim/ı açılacağı zaman henüz gelmedi.
— Время, когда откроется выставка, еще не пришло.

ALIŞTIRMALAR

5. Aşağıdaki tümceleri Rusçaya çeviriniz:


1. Sigarayı, canım istediği zaman içerim. (Ş. Sıtkı) 2. Ben ok\ı\agittiğim zaman
öğretmenlerle öğrencilerin velileri (=anababaları) salonda konuşmaya
başlamışlardı. (Д. Nesin) 3. Topal gidip de odaya döndükleri zaman kadın
açtı ağzını, yumdu (=kapadı) gözünü. (O. Kemal) 4. Bu yazıyı bitirdiğim
zaman doğru gazeteye koştum. 5. Döndüğümüz zaman İstanbula Ordumuzla
döneceğiz. (S. Kocagöz) 6. O tarafa yürüdü. Kapısını açtığı sırada Macide
piyanonun kapağını kapamış, çantasını almıştı. (S. Ali) 7. Bizim üç ahbap
geldikleri sırada şehrin pazarıymış. (S. Ali) 8. Beni tekrar yukarı çıkardıkları
zaman âdeta bir zafer kazanmış (almış) gibiydim. (S. Ali) 9. en yakın
hastaneye geldiğimiz zaman çoktan gece olmuştu. (A. Nesin) Kapıya
doğru yürüdüğüm zaman, koğuşta (büyük oda, salon) hiç bir ses
duyulmuyordu. (T. Gürkay) Biraz sonra hepsi bir araya geldikleri zaman,
durumu kısaca anlattım. ve çocukların İstanbula döndükleri zaman
seni burada, benim evimde bulacaklar. (Y. Kadri) Bilseniz onlar sizi
gördükleri zaman nasıl sevinirler. (O. Pamuk) Kardeşlerim mışıl mışıl
uyuyordu ben yatağımagirdiğimde. (S. Kocagöz) Şu Alman doktorunun
karşısına, on üç yıl önce çıktığında böyle miydin ya? (B. Yıldız) «Siz ne
zamandan beri bu köydesiniz?» dedim. «Elli sene oluyor her halde. Babam bu
köye yerleştiğinde on beş yaşmda vardım (S. A.) İnsanlara inanmadığı
zaman onlardan kaçıyordu. (O. Atay) Sonraları iş değişti. Kerim olmadığı
zamanlar, onun işlerini Câzim Bey görmeye başladı. (A. Nesin) Dün yazıya
oturacağım zaman masanın üstünde uzun bir kâğıt elime geçti. (Ö. Seyfettin)
İçeriye (=odaya) gireceğim sıra, bir ses duydum. (B. Yıldız). Bir şey
istemeyeceğin zaman da gel! (O. P.)

6. Aşağıdaki tümceleri Türkçeye çevirin:


1. Когда мы вышли на улицу, вечерело (спускался вечер). 2. Завтра,
когда вы его увидите, вы можете сказать и об этом. 3. Когда мой стар­
ший брат был призван в армию, я еще учился в шестом классе средней
школы. 4. Пока сидите здесь. Когда поезд прибудет на станцию, вы ра­
зыщете Свой вагон. 5. Когда проводилось («делалось») это собрание,
наши товарищи еще не вернулись из Измита. 6. Когда по тем же доро­
10
гам они вернулись, время подходило к девяти часам вечера. 7. Когда
мы видим таких людей, мы нередко спрашиваем сами себя 8. Разве,
когда вы вышли из дома, в котором живете, слева от вас, у ворот,, не
было автомобиля? 9. Когда ваш дядя приедет; передайте ему от меня
прнвет. Когда я вошел в кабинет, он сидел у стола и писал письмо
своему отцу. Подходит время, когда три наших товарища по пригла­
шению ректора университета отправятся в Стамбул. Когда их дочь
не может посетить их, она звонит им («нщет их») по телефону.

ДОЛЖЕНСТВОВАТЕЛЬНОЕ НАКЛОНЕНИЕ
(g e r e k lik k ip i )

Долженствовательное наклонение передает идеюобъективного дол­


женствования, что по-русски выражается посредством оборотов типа
«(он) должен» в сочетании с инфинитивом основного глагола.
. Долженствовательное наклонение имеет форму настоящего време­
ни и форму прошедшего времени. Настоящее время образуется путем
присоединения к основе глагола сложного ударного аффикса -malı/-meli,
за которым следуют личны е аффиксы первой группы.

Образец спряжения

(ben) sevinmeliyim я должен (мне следует) радоваться


(sen) sevinmelisin ты должен радоваться
(о) sevinmelidir) он должен радоваться
(biz) sevinmeliyiz мы должны радоваться
(siz) sevinmelisiniz вы должны радоваться
(onlar) sevinmelidirler) они должны радоваться

Отрицательная форма долженствовательного наклонения образуется


посредством аффикса отрицания -ma/-me, а при при образовании отри­
цательно-вопросительной формы чаще используется слоро değil «не»:
-malı değil nii? «Разве не следует?» Не исключено и формосочета-
ние -mamalı mı?, семантически не равноценное первому: «следует
(ли) не?»
ПРИМЕРЫ:
Kendi kendime: «Buradan derhal gitmeliyim (uzaklaşmalıyım)» dedim.
— Я сказал сйм себе: «Мне следует тотчас же отсюда
уйти (удалиться)».

11
Ona bu soruyu sormamaksınız.
— Вы не должны задавать ему этого вопроса.
Bu bilgileriyaymalı değil miyiz!
— Разве мы не должны распространять эти сведения?
(или: yaymamalı mıyız?
— Нам не следует распространять эти сведения?)

Форма прошедшего времени образуется путем присоединения к ос­


нове наклонения (-malı/-meli) аффикса прошедшего времени-(y)di н тре­
буемого личного аффикса второй группы, например: (ben) gitmeliydim
(git-meli-i-di-m) «мне следовало уходить».

Образец спряжения
в отрицательно-вопросительной форме
(ben) aramalı değil miydim? (aramamalı mıydım?)
разве я не должен был искать? (следовало ли мне
не искать?)
(sen) aramalı değil miydin? (aramamalı miydin?)
(разве) ты не должен был искать?
(о) aramalı değil miydi? (aramamalı mıydı?)
(разве) он не должен был искать?
(biz) aramalı değil miydik? {aramamalı mıydık?)
(разве) мы не должны были искать?
(siz)aramalı değil miydiniz? (aramamalı mıydınız?)
(разве) вы не должны были искать?
(onlar) aramalı değil ıtriydiler? (aramamalı mıydılar?)
(разве) они не должны были искать?
%
ПРИМЕРЫ:
Çûcuğa bu kitabı okutmamalıydınız.
— Вам не следовало давать ребенку читать эту книгу.
О da mıgitmeliydn — Ему тоже следовало идти?
Особенностью форм 3-го лица единственного числа в настоящем и
прошедшем времени (-malı(dır), malıydı) является то, что они использу­
ются и в тех случаях, когда субъект действия является неопределенным
(неопределенно-личные предложения). Подлежащее в таких предложени­
ях отсутствует.
ПРИМЕРЫ:
Oraya bir gitmeli(dir). — С лезет сходить туда.
Bu soruyu sormamalıydi. — Не следовало задавать этого вопроса.

12
Формы долженствовательнош наклонения от глагола olmak («быть,
становиться») имеют дополнительное значение: «должно быть». Они мо­
гут присоединяться не только к именам, но и к основе настоящего време­
ни (-yor) или прошедшего субъективного (-mış) времени.
ПРИМЕРЫ:
Herhalde Tüıkçekonuşuyor olmalılardı ki anlamıyordum. (R. Nuri)
— Безусловно, они (должно быть) говорили по-турецки,
ноль скоро я не понимала

ALIŞTIRMALAR

7. Aşağıdaki eylemleri asıl gereklik kipi (-ıhalı) ile bu kipin geçmiş zamanı, yani
Bileşik hikaye zamanı (-malıydı)nın olumsuz, soru, olumsuz soru gibi çeşitli
biçimlerine sokarak çekimleyiniz:
tutmak, yıkamak, yüzmek, seçmek.

8. Aşağıdaki tümceleri Rusçaya çevirin.


1. Beni dinle Rabia, sen mutlaka kocaya varmalısın. çocuklaryetiştirmelisin.
(H. Edip) 2. Bugün bir resim yapmaya karar vermişti bir şeylerbulmalıydı. (S. Ali)
3. Köpeği de hemen öldürmeli. Hemen. (A. Çehov). 4. «Artık sen de bizden mi
oldun? Çoktan böyle yapm alıydın .»(A. Puşkin). 5. İnsan olan bir insan evliliği
düşünmeli. (O. Kemal) 6. kara yoluyla döneceksin. Kımseşüphelenmemeli. Biz
hemen gitm eliyiz.^. Sıtkı) 7. «Buraya bir daha gelmeyeceğim! Daha çok
çalışacağım! Buraya bir dahagelmenKli.» (O. Pamuk) 8. Ama insan bunlan birisine
anlatmalı değil m il (O. Kemal) 9. Bütün bunlara tezelden (=çabuk, çabucak) bir
sonvermeliydim. (O. Kemal) Hemen dışarı çıkıp kapının önünde onubeklemeli
miydim? (S. Ali) bir tıraş olmalı değil mi idin ele güne (=her kese,
{tanımadığın} insanlara) karşı? (H. Taner) Almanlar Urallar’dan öteyegeçmeli
mi geçmemeli mi? (F. Baysal) Bu doğru ama ona bunu söylemeliydimj
(O. Pamuk) Nadire Hanım: «Evlendirmel'ı bu kızı!» diye düşündü. (O. Pamuk)
Bu Hilmi Bey buraya şık sıkgeliyor olmalı. (Miz. Hik., 4) Efendi, gene bir
oyun çıkarıyorsun olmalı. (M. Yesari)

9. Aşağıdaki tümceleri Türkçeye çevirin.


1. Мы обязательно должны посетить этот музей. 2. Мне не следует расска­
зывать ему об этом случае. 3. Вам следовало лучше готовиться к экзаме­
нам. 4. Следовало воспользоваться его предложением и посетить выстав­
ку, где ни один из нас не бывал. 5. «И действительно, мне не следовало
будить больного человека», — думает он. 6. К девяти часам ему следует
быть здесь. 7. Тебе следовало по крайней мере сказать об этом мне. 8. Не
нужно было этого делать. Ведь он и сам все знает. 9. Разве вам не следова­

13
ло навестить больного товарища? Я не понял: куда я должен ехать?
Он, должно быть, ничего н,е понял. Смотрит на нас с большим удивлени­
ем. Надо было верить ему или не верить? Разве не следует написать
ему письмо? Следует ли не писать ему писем?

РЕДУПЛИКАЦИЯ (УДВОЕНИЕ) ИМЕН


( ik ile m e le r )

Различают полную и частичную редупликацию имен.


Полной редупликации могут подвергаться некоторые существитель­
ные^ многие прилагательные.
удвоенные имена существительные обычно образуют сложное сло­
во (словосочетание), часто с наречным значением.
уег уег местами
zaman zaman (vakit vakit) временами, время от времени
Kenti sokak sokak dolaştı. Он обошел весь город улица за улицей.

Adım adım ilerliyorlar. Они шаг за шагом продвигаются вперед.


Удвоение имени прилагательного указывает на повышенную степень
качества.

büyük büyük (evler) большие-преболыние (дома)


san san (çiçekler) желтые-прежелтые (цветы)

Прилагательные может разделять вопросительная частица пи.


Buradaki nehir yer yer derin mi derin!
— Ну и глубока же местами здешняя река!

Многие прилагательные, особенно отглагольные прилагательные,


удваиваясь,приобретает наречное значение.
şaşkın растерявшийся, изумленный
şaşkın şaşkm растерянно, изумленно
Yavaş yavaş kendine geldi. Он постепенно пришел в себя.
В некоторых случаях второе слово может быть отличным от ^ервош,
но сходным с ним по значению или по форме (хотя бы и не имеющим
самостоятельного значения).
В других случаях начальный согласный имен существительных за­
меняется звуком ш.
şen neşeli развеселый (оба слова означают
«веселый»)
eğri büğrü искривленный, весь перекошенный (büğrü
самостоятельно не употребляется)
eski püskil старый, драный (püskü самостоятельно
не употребляется)
tek tük единичные, отдельные; понемногу
kitap mitap книги и прочее; всякие там книги
Частичной редупликации (pekiştirme) подвергаются только имена
прилагательные. В этом случае к началу слова (слева) присоединяется
первый звук (гласный) или же два звука (согласный и гласный) этого же
слова в сочетании с одним из четырех согласных звуков — m, р, г,s. Этим
способом образуются слова:
bambaşka совсем другой
bembeyaz белый-белый
bomboş совершенно пустой
dimdik крутой, отвесный, прямой
dümdüz совершенно ровный
sımsıkı очень тесный; крепко-накрепко
simsiyah черный-черный, чернущий
yemyeşil зеленый-презеленый
apaçık совершенно открытый; без (всякой) утайки, откровенно
арак белый-пребелый
арауп совсем другой
dopdolu переполненный
ipince тоненький
kapkara черный-пречерный
kapkaranlık мрачнейший
kıpkırmızı краснейший, красный, как рак
kupkuru совершенно сухой
sapsağlam очень прочный, абсолютно здоровый (невредимый)
sapsan совсем желтый, резко побледневший
sapsakin абсолютно спокойный
taptaze свеженький, наисвежайший
upuzun длинный-предлинный
yepyeni абсолютно новый
çarçabuk очень быстро, молниеносно
tertemiz чистейший
besbelli совершенно ясный, очевидный
büsbütün целиком и полностью
dosdoğru совершенно прямой; прямехонько; совершенно верно
kaskatı очень твердый, жесткий
masmavi синий-синий
tastamam совершенно готовый; ровнехонько
yusyuvarlak совершенно круглый — и ряд других слов.
Метод частичной редупликации неприменим по отношению ко мно­
гим прилагательным (ciddi, fena, geç, glizel, dik, iyi, kötü, tuhaf и мн. др.),
хотя, вероятно, допустимы (но не фиксируются словарями) i акие слова,
как gemgeniş, dipderin, ирисиги др.

ALIŞTIRM ALAR

Aşağıdaki tümceleri (ve parçayı) Rusçayaçeviıiniz.


funduszeue.info ev gezerek durumu anlatıyorlar. 2. Ben ata mata binmem. 3. Zaman zaman
görüşürüz. 4. Bu odada dolap molap yok. 5. Simsiyah bir masa. 6. Birdenbire
kıpkırmızı oldu (sapsan kesildi). 7. Kapı apaçık duruyor. 8. Uzun uzun
(=upuzun) koridorlardan geçtik. 9. Şen neşeli bir delikanlı. Kahveye tek tük
müşteri gelmeye başladı. Dün mağazaya araba araba mal geldi. Bana
şaşkın şaşkın ne bakıyorsun? Gökmasmavi, güneş kıpkırmızı. Bilmem
nereden eğri büğrü bir masa getirdiler.
Adamın biri, yeni bir eve taşınmak için bir arabacı çağırmış, evin
eşyalarım göstererek:
— Bak, bakalım, bıinlan kaldırmak için ne vereceğiz? demiş.
Arabacf:
— Efendi, on liradan aşağı kaldıramam bunu.
— Ama da çok istiyorsun.
"v—Bak bu eşyalara: karyola maryola, dolap molap, iskemle miskemle,
lamba mamba
—Eh, öyle ise beş lira veririm.
— Neden?
— Karyolayı al, maıyolayı bırak, dolabı al, molabı bırak, iskemleyi al,
miskemleyi bırak, lambayı al, mambayı bırak

Sözlük

1. iskemle — скамья, скамейка; табу- 5* ziyaret— посещение, визит


ретка •(birinin) -ine gitmek — нанести
2. kırm ak— (с)ломать; разбить; огор- визит (кому-л.)
чить; обидеть ~ etmek — посещать, наносить ви­
3. adım — шаг зит
шаг за шагом 6. yoklamak — осматривать; прове­
~ atmak —делать шаг, шагать рять; навещать
4. ıstırap(bı)— мучение, страдание 7. saklamak— прятать; скрывать; со­
~ çekmek— испытывать мучение, хранять
страдать 8. vali — губернатор

16
9. ek — 1) (ilâve) добавление, при­ -lenmek — развеселиться
ложение; 2) аффикс randevu— свидание, встреча
eklemek (ilâve etmek) — доба­ alıcı (reseptör, almaç, ahize) —
вить; присоединить приемник; телефонная трубка
sağlam — прочный; здоровый; на­ kulak — ухо
дежный ~ı ağır — он туг на ухо, глуховат
katı — твердый, жесткий ~ asmak — прислушаться
sa k in — 1) спокойный, тихий yapıştırmak — приклеить, приле­
2) житель, обитатель пить, влепить
dik — отвесный, крутой; перпен­ yapışkan — липкий, навязчивый
дикулярный özür (zrü) —•извинение, оправда­
lâf — слово; словеса; болтовня ние
(sizden) - dilerim — прошу (вас)
~ olsun diye для красного словца;
простить меня
для проформы
af (ffı) — прощение, извинение
dert(di) — горе, беда; боль (ду­
affınızı rica ederim — прошу (вас)
шевная); болезнь
извинить меня
~li — огорченный; страдающий
affetmek — прощать, извинять
yuvarlak— 1) круглый; округлый
kahraman — герой, храбрец
2) шар dikmek — 1) втыкать, водружать
yer ~ı — земной шар 2) шить
tez — быстро, скоро bıyık — усы
- elden — быстренько, на скорую ~ bırakmak — отпустить усы
руку sakal — борода
hafif ■— легкий ak— - почтенный старец, аксакал
ağır— тяжелый; медленный sarışıh — блондин, светловолосый
—başlı — серьезный, степенный kumral — шатен, светло-коричне­
~lık — тяжесть; вес вый
merdiven— лестница esmer — брюнет; (yağız) темный,
-den (veya -i) çıkmak, inmek—под­ смуглый
няться, спуститься по лестнице tüccar — купец, торговец
çehre (=yüz) — лицо, облик
* * *
kılık— внешность, внешний вид;
alışfmak (-e) — привыкать (к че­ одеяние
му, каиу-л.) * * *
~kan — привычный; привыкший
-kanlık (itiyat*(dı)) — привычка şişmek — пухнуть, раздаваться
öğüt (nasihat) — совет; наставле­ -kin — опухший, припухлый
ние -m an — полный, толстый (о чело­
tavsiye— рекомендация, совет веке)
~de bulunmak — дать совет omuz — плечо
~ etmek — рекомендовать (кого, parm ak — палец
что-л.), советовать - oynatmak — шевельнуть паль­
neşe (=sevinç) — радость, весе­ цем
лость dudak — губа
-1İ — веселый, радостный (о чело­ yanak — щека
веке) zayıf — слабый

17
-lam ak — слабеть, худеть kurt (du) — 1) волк;
zavallı— несчастный, бедный 2) червь; червь сомнения
olasılık (ihtimal) — вероятность yorgan — одеяло
olası (muhtemel, ihtimal) —г ве­ sarmak — обвязывать, перевязы­
роятный, вероятно вать; завертывать; окружать
boyun (ynu) — шея sanlmak(-e) — браться (за что-
bağ — узел, связка, связь то); бросаться, припадать (к
boyun ~ı (kıra vat) — галстук
eğmek — сгибать, наклонять
чему-л.)
baş (boyun)склонить голову; korumak — защищать, охранять,
смириться оберегать
kaş — бровь top — 1) пушка; 2) мяч;
~la göz arasında — в мгновенье kar topu — снежки
ока nikâh — обручение; бракосочета­
nöbet — 1) дежурство; черед ние
2) приступ (болезни) (i) ~ altına almak— взять в жены;
muhatap (bı)— собеседник жениться
buyurm ak— повелеть ipek — шелк; шелковый
-unuz! — пожалуйте! пожалуйста! adalet— справедливость; юстиция
kurtarm ak — спасать; выручать - yerini bulur — справедливость
vait, vaat (dı) —1обещание
восторжествует
-te bulunm ak— дать обещание
inşallah — если будет угодно Ал­
vadetmek — обещать
лаху; дай-то Бог; надеюсь (на
ilâç (cı) — лекарство
şü k ü r (teşekkür) — благодар­ это)
ность el — посторонний, чужак
ço k премного благодарен el oğlu — посторонний, незнако­
allah a слава богу мец
hele (еще) спасибо (что) aziz — а) дорогой, милый
ümit (di) (umut) — надежда б)святой
- (-ini) kesmek (-den)— потерять adî— простой, обычный; низкого
надежду качества
~siz— безнадежный; потерявший bizzat — лично
надежду alâka (= ilgi) — 1) (-е) интерес;
reçete — рецепт
2) (ile) отношение, связь
* * • müteşekkir— благодарный, при­
знательный
nitelik (vasıf (sfı)) — качество, medeni (uygar) — цивилизован­
свойство ный, культурный
tavır (vrı)— вид, манера boz — серый, бурый

Türemiş sözcükler
1. kapak— крышка; обложка (книги)
2. boyuna— беспрерывно
3. iler(i)lemck— продвигаться; прогрессировать
4. duygu (his (ssi)) — чувство
18
5. vııryUmak (-p)— влюбиться
6. bakış (nazar*)— взгляд, взор
ilk - t a — с первого взгляда
7. tam dık-г- знакомый
8. oyuncak — игрушка
9. benzetmek (-i, -e) — 1) находить сходство (с чем-л.)
2) принять за (другого)
3) сломать
b akan — министр
baş премьер-министр
başlangıç— начало
doğrulmak— 1) выпрямиться, подняться
2) направиться (куда-то)

Deyimler
1. ne çare k i—-увы
2. görülüyor (ki) — видно (что)
3. neredeyse (nerede ise) — того н гляди, вот-вот
4. akl(ın)a gelm ek— прнйти на ум; вспомнить(ся)
5. yan gözle bakm ak — посмотреть искоса
6. ne yapıp yapıp — во что бы то ни стало, приложив все усилия
7. nâsılsa (nasıl ise) —-как-то, каким-то образом

К ом м ентарий
Имена ağır и h a fif — антонимы, и соответствуют русским прилага­
тельным «тяжелый» и «легкий» в их основных значениях: «тяжелый ка­
мень», «тяжелая болезнь», «Тяжелая (=трудная) работа», «тяжелое ^ д о ­
рогое) пальто», «тяжело (медленно) идти» (ağır ağır уйгйтек)и т. п. В зна­
чении «это (сделаггь) легко/трудно» употребляются слова kolay/güç, zor.
Имя ihtimal в значении «вероятно» употребляется только как в в о д ­
н о е с л о в о (İhtimal gelir. «Вероятно, он придет»)иВ настоящее время
заменяется неологизмом olası, который употребляется и как п р и л а ­
г а т е л ь н о е : Buolası (muhtemej*) değil. «Это невероятно».
Глагол buyurmak «повелевать» при вежливо-почтительном обраще­
нии к собеседнику может заменять собою такие глаголы, как girmek, geçmek,
gitmek, almak, söylemek, а также вспомогательный шагал etmek.
ПРИМЕРЫ:
Şu odaya buyurun.
— Пожалуйте (=проходите, войдите) в эту' комнату.
Ne buyurdu?— Что он соизволил сказать?

19
Словообразовательный,аффикс -gan/-kan

Аффикс-gan, -gen/-kan, -ken присоединяется, как правило, к двуслож­


ным глагольным основам н образует от некоторых из них отглагольные
прилагательные обычно со значением постоянно проявляющегося при­
знака: konuşkan «разговорчивый», unutkan «забывчивый», çalışkan «тру­
долюбивый», çekingen «застенчивый», yapışkan «привязчивый, прилип­
чивый», alışkan «привыкший, приученный» и т. п.

Словообразовательный аффикс -gm/-kın

Аффикс-gın, -gin, -gun, -gün/-kın, -kin, -kun, -künприсоединяется в


основном к односложным глагольным основам, образуя прилагатель­
ные обычно со знамением завершенного действия, перешедшего в состо­
яние (чаще с пассивным оттенком): şaşkın «изумленный, изумившийся»,
şişkin «опухший, вздувшийся», seçkin «избранный», düşkün «падший»,
bitkin «слабый» (доел, «кончившийся»), yorgun «уставший, усталый»,
üzgün «огорченный» и др. Иногда образует также имена существитель­
ные: bilgin (âlim) «ученый, специалист», gezgin «путешественник».
Alıştırma Şu tamlama gruplan ile tümceleri Rusçaya çevirin:
1. Çalışkan öğrenci. 2. Ne yapışkan biri! 3. Seçkin eserler. 4. Şaşkın şaşkın ne
bakıyorsun bana! 5. Düşkün kadın. 6. Yorgun görünüyordu, sesi de bitkindi.
7. Şu bilgin (âlim) biraz çekingen ama, hiç te unutkan değil. 8. Hasta olacak.
Bak, bir yanağı şişkin. 9. Alışkan bir tavırla kapının ziline bastı. Üzgün
görünüyor. Daha üç fincan kırgın. Evliya Çelebi adındaki büyük Türk
gezgini Altmış yaşım geçkin bir adam.
Alıştırma Kalın harflarla yazılan sözcük ve deyimleri ezberlemek üzere aşağıdaki
tümceleri çeviriniz:
1. Allah Allah! Çocuk bardağı kırdı. 2. Kırdım mı? Üzülme canım. İsteyerek
yapmadım. 3. Dayısını ziyaret mi etmiş? Atıyor! 4. Galiba bi nsaklanıyorbmbda.
Evin her yanını yoklasınlar. 5. Yarın öğretmen bir yoklama ödevi verecek.
6. Vali kim, ben kim? Ne diye ziyaretine gideyim? 7. Bir iskemle al da otur
yanıma. 8. Yumurta (çatı olmuş. 9. Bu tahta katı, fakatgörülüyor ki pek sağlam
değil. Dik çizgi. Bugün deniz pek sakin. Müşterileri arasında bu
köyünsakinleri de var. Uzun/â/Â hacet (=gerek) yok. Lâ/zamanı bitmiş,
iş zamanı gelmiş. Ek bir zorluk. Sözüne birşey eklemek istiyor.
Yuvarlak hesapla bu kentin nüfusu iki yüz bini aşkın. Bu işi tez elden
yaptılar. Durum pek ağır. Hafifbir kahvaltı. 21 .Ağır ağ/r yürüyor (Ağır
adımlar atıyor). Bize dik dik bakıyor. Bütün eşya sağlam geldi.

20
— Ah doktor, tuhaf bir derdim var. Dert ağlatır,aşk söyletir, (atalar
sözü). Yani dert. ıstırap verir, aşk sevindirir.
1. Надо навестить больного товарища. 2. Шаг за шагом они приближа­
ются. 3. Я хотел нанести ему визит. Не получилось. 4. Тяжелая болезнь.
5. Дорогое пальто. 6. Он одет очень легко. 7. Каков вес этого камня? 8.
Легкая головная боль. 9. Лавочник огорчен. Это мы делаем не для
проформы. Прочное здание. Твердый согласный. Почему вы
скрываете истину? Сколько миллиардов лкщей проживает на земном
шаре! Собраться за круглым столом. Что у вас за беда? Видно, что
вы страдаете.
1. Bu yeni kurallara alışamıyorum. 2. Evet, bunlara alışkanlık (itiyat) gerek.
3. Şen neşeli bir delikanlı. funduszeue.infoeni çıktığında Öğüt terinizi kendinize
saklayın. 6. Reseptörü (alıcıyı, almacı) kulağına yapıştırdı. 7. Sizden özür
dilerim. Affediyor musunuz beni? 8. Biri esmer, biri sarışın, biri de kumral saçlı
üç çocuk Şu tuhaf kılıklı sakallı bıyıklı adam neci? Bîr tüccar mı?
Öykünün baş kahramanı kim? Kentin çehresi değişti. Bahçeye
ağaç diktiler. Gözleri yere dikilmişti. Ben o kıza randevu vermedirn.
Bu kılıkta sokağa çıkılır mı hiç?
1. Детям шьют одежду. 2. Поставьте («воткните») сюда часового. 3. Ка­
кой геройский поступок! 4. Он вдруг развеселился. 5. Вы не смотрите на
внешний облик этого смуглого человека. Он очень богатый купец. 6. Я
вперил взор в его лицо. 7. Рекомендую вам этого товарища. 8. Я никак не
могу привыкнуть к его наставлениям.
1. Geniş omuzlu gür sesli bir adam. 2. Siz önden buyurun. 3. Buyurunuz
kahvenizi. 4. Hastanın harareti yükseliyor. Sıkı bir ilâç için doktora fcay vurmalı
(müracaat etmeli). 5. Bir zamanlar pek şişmandı. Bak, ne kadar (ne denli)
zayıflamış. Buna olasılık (ihtimal) bile vermiyordum. 6. Muhatabım temiz
kıyafetli, boyun bağlı (kravatlı) efendiden bir adamdı. 1. Hasta ümitsiz gibi
görünüyor, fakat Allaha şükür, doktor hâlâ umutlu. Hattâ bir reçete yazdı.
8. Ne? Nöbet bende mi? Bir yanlışlık olacak. Benparmağımı bile oynatmam.
9. İnsanparmakları şöyle adlanır: baş parmak, ikinci parmak (işaret parmağı),
orta parmak, dördüncü parmak (adsız parmak), küçük parmak. Kız annesinin
boynuna atıldı. Aralarında kardeşlik bağları var. 12 . Zavallı adam derdine
ilâç bulamıyor. İnanmayın. Bunlar boş vaitler. Size hastayı kurtarmayı
vadeden kim? Istırap veren dert (hastalık), ıstırap çeken de zavallı
m uhatabınızın).
1. На лице каждого человека два таза, две брови, два уха, две щеки, и две
губы", верхняя губа и нижняя губа. 2. Премного благодарен, лекарство у
меня есть. 3. Ваши обещания нас не спасут. 4. Вы сегодня заступаете («вхо­
дите», «выходите») на дежурство! 5. Ярецептов не выписываю. Обра­
21
титесь к другому специалисту. 6. Вероятность этого мала . 7. В мгновенье
ока верхняя губа у негораспухла. 8. Надежда умирает последней. 9. Не­
счастная девушка все еще очень слаба. Я вам обещаю это. ^

1. Bu tarım aracının niteliklerini (vasıflarım) saysın. 2. Zavallı üzgün bir tavırla


içeri girdi. funduszeue.info kurdu yemez (atalar sözü). 4. Yorganına göre ayağım uzat
(a.s.). 5. Adalet bakanlığına kimi getirdiler? 6. İhtimal, beni başka birine
benzetiyorsunuz. 7. Evet, ilk bakışta bir tanıdığıma benzettim sizi. 8. Kitabın
kapağını beğendim, fakat başlangıcı ilginç değil. 9. Ele güne karşı bu kılıkta
çıkıjırmı? funduszeue.infor&p. Yasa (kanun) bizi korur. Şimdi aklıma geldi, o
söylediğiniz adam nikâh dairesinde çalışıyor. Ne yapıp yapıp kar topu
oynamak istiyorlar. Ancak kar yok, boyuna yağmur yağıyor. Yan gözle bize
baktı, fakat bir şey demedi. Bu ülke son yıllarda çok ilerledi: Benim
nazarımda (gözümde) o bir hiçtir. \1. İnşallah, yakında buluşuruz. eloğlu
neredeyse gene gelecek. Bu işe alâkanız tabiî. Uygar ülkeler (medenî
memlekefler).
I. Ни начала, ни конца! 2. Бесчувственный человек. 3. Он взял в жены
эту девушку с густыми шелковистыми волосами. 4. Они играют не в
футбол, а в ручной-мяч. 5. Ребенок сломал игрушку. 6. Он подошел ко
мне с обиженным видом. 7. Волков окружили с четырех сторон. 8. На
этом собрании министра юстиции нет. 9. Во что бы то ни стало надо
купить новое одеяло. Они шаг за шагом продвигаются вперед.
II. Несчастный вот-вот заплачет. Впрочем, понять его чувства легко.
Мне вспомнился один его знакомый. Он беспрерывно читал какую-
то книгу без обложки. Увы, он сумел отсюда каким-то образом
выйти. Я нахожу в вас сходство с моим другом. Дорогом мой,
почему ты проявляешь интерес к этому зверю? Это же обычный се­
рый волк. Вы лично видели этого незнакомца!. Я порвал связи с
этим человеком. Он признателен вам за оказанную ему помощь.

Alıştırma Kaim harflerle yazılan sözcüklerin yerine eşanlamlılarını kullanın:


1. Ben kravatsız oraya gitmem. 2. Ne hafifiş! 3. Adamı çehresinden tanıdım.
4. Elbette tanırım, eskiftoramdır. 5. Hanemize teşrif buyurunuz. 6. Bu düşünceyi
doğru bulmuyorum. 7. Çokciddi bir adam. 8. Onu sahiden tanımayız.

B ir randevu

Sabahleyin gözümü açtığım zaman saat dokuzu geçiyordu. Demek, ona bir
saatten az bir zaman vardı. Hemen yataktan kalktım. Dünkü telefon konuşması
aklıma gelmişti. O konuşan kimdi acaba? Bu koskocaman kentte ne akrabam

22
vardı, ne de bir tanıdığım. Oysa (halbuki) dün gecenin geç saatinde, buraya
geldiğim gündenberi masamın üstünde gereksiz bir oyuncak gibi duran telefon
birdenbire çalmıştı. «Acaba kim olabilir?» düşüncesiyle telefonu açmıştım (yani
reseptörü kaldırıp kulağıma yapıştırdım). Tanımadığım bir ses:
— Sermet Beyle görüşmek istiyordum Dedi. ‘
— Sermet Bey benim.
— Affımzı rica ederim, beyim. Sizi böyle geç saatte rahatsız ediyorum
daFakat başka çare yoktu—
— Zaran yok. Kiminle konuşuyorum?
— Siz beni tanımazsınız. Zaten ben de yalnız adınızı biliyorum.
— O halde
— O halde yarın sizinle görüşmeliyiz, daha doğrusu ben sizi bir iş için
görmek istiyorum (Bir rahatsızlık hissetmiştim. Çünkü böyle tanımadığım
kimserlerle görüşmek alışkalığı yok bende).
— Ne işi?
— Şimdi telefonla söyleyemem. Yarın buluşur, konuşuruz. Saat ondan sonra
boş vaktiniz var mı?
— Öğleye dek var.
— Ne âlâ. Öyleyse nerede buluşuruz?
— Oturduğum «Atlantik Palas» otelinin tâ karşısında bir kahve var. Sabahlan
orası bomboş
— Tamam efendim. O kahveyi bilirim. Yarın sabah saat onda beni orada
bulursunuz. İçeri girdiğinizde dikkat edin: solumda bir gazete bulunduracağım.
İsmimi de yazınız: Lütfı Bey.
I
***

Taş merdiveni çıkıp kahveye girdiğim zaman saat onu ya geçmiş ya


geçmemişti. Biraz karanlık olan salonda gerçekten de hemen hemen kimse yoktu.
Yalnız biri ortada biri arkada duran iki masada iki adam oturuyordu. Biraz
yavaşlayarak ikisine de şöyle bir baktım.
Arkadaki masada oturan tüccar kılıklı bir adamdı. Şöyle geniş omuzlu,
şişman, iri yarı biriydi. Garsonun getirdiği kahveyi içiyor, derin derin bir
şeyler düşünüyordu. Gözleri uzakça bir yere dikilmişti. Sol elinin parmaklan
ile bir gazete tutuyordu. Henüz ihtiyar tdeğildi, fakat 45 yaşını her halde
geçkindi. Bıyıklı sakallı çehresinde iri burunla kalın dudaklardan başka iki de
şişkin yanak insanın dikkatini çekiyordu. Kumral saçları karışmıştı.
İkinci müşteri sarışın, gözlüklü, boyun bağlı (kıravatlı) bir gençti. Temiz,
fakat basit giyinmişti. Olası (ihtimal), üniversite öğrencilerindendi. Ötekiden
çok daha zayıftı. Eline bir gazete almış, gözden geçiriyordu. En tuhafı şuydu ki
solunda bir başka gazete vardı.

23
Şaşkınlığımdan olduğum yferde durdum ve kendi kendime: «Acaba
hangisi?» dedim. Arkadaki müşteri geldiğim tarafa başını bile çevirmemişti.
Rahat rahat kahvesini içmeye devam ediyordu. Oysa daha yakın olanı
okuduğu gazeteyi biraz indirerek yan gözle bana bakmıştı. Birini bekliyor
gibiydi. Ben de nihayet kararımı verdim, oturduğu masaya doğru gittim.
Kulağına eğilerek: «Lütfi Bey?» dedim. Kaşlan yukarıya kalktı. Gülümseyerek:
«Benzetiyorsunuz, bayım. Dedi. Adım bambaşka». Bu kez şaşmak nöbeti
bana geldi. Demek, beni arayan öteki adamdı. Salonun arka tarafına doğru
yürümeğe yükümlü (mecbur) kaldım.
Evet, tüccar kılıklı adam, Lütfi Beydi. Selâmlaştık. Meğer babamın eski
ahbaplarından biriymiş. İzmir’deki telefon numaramı nasılsa öğrenmiş, babam
için yazdığı mektubu şimdi bana uzatıyordu.
— Son görüştüğümüz zaman babanız esmer, gür saçlı, yuvarlak yüzlü, şen
neşeli bir delikanlıydı. Eh, nerede o günler! Acaba şimdi nasıl görünüyor? Ne
yapıp yapıp görüşmeliyim onunla.
Muhatabım sordu, ben yanıt verdim. Böylece yarım saatten fazla konuştuk.
Öteki müşteri çoktan gitmişti. Nihayet ayağa kalktım: «Bayım, bana müsaade.
Öğleden sonra göreceğim acele bir işim var. Sizinle tanışmaya pek memnun
oldum. Konya’ya gittiğinizde bizlere buyurunuz (hanemize teşrif buyurunuz).»
Dedim. Hararetle el sıkıştık, ayrıldık.

Sağlık (bir konuşma)

Kerim: Hele şükür! Artık ayaktasınız.


Şahap: Özür dilerim! Geceleyin iyi uyuyamadım. Birazkeyfsizim.
Кл Öyle mi? neniz var?
Ş.: Ben de bilmiyorum. Epey zamandan beri boyuna başım ağrıyor, nöbet
geliyor.
K: Demek oluyor ki bir süredenberi ıstırap çekiyorsunuz. Fakat genellikle
Sağlığınız yerindedir, değil mi? İştahınız var mı?
Ş.: Son zaman bir şey yiyemiyorum.
Kj Aman, aç mı duruyorsunuz? Azizim, derhal bir doktora müracaat etmelisiniz
(baş vurmalısınız).
Ş.: Ettim, fakat verdiği ilâçlardan şimdiye dek hiç yarar (fayda) görmedim.
İşte yazdığı reçete de yanımdadır. Oysa beni kurtarmayı vadetmişti.
K: Size hangi doktor bakıyor?
Ş.: Aile doktorumuz. Âli Bey.
K : Anneme de o baktıydı.
Ş.: Bayan anneniz şimdi nasıldır?
K : Artık kalkıp dolaşabiliyor. Hatta biraz bahçede geziniyor.
Ş- Buna pek memnun oldum ŞeyHasta dedim de aklıma geldi. Hakkı Beyden

24
haberiniz var mı? Acaba şimdi nasıl oldu? İyi midir?
İ t: Maalesef, hastalığı epey ağır. Doktoru bile ümidini kesti.
Ş.: Vah zavallı! Hastalığı nasıl başladı?
K : Bay Hakkı’nın, çocukluğundan beri gözleri zayıftı. Bu derde bir çare
bulunamıyor.
Ş.: Ne yapıp yapıp yüksek nitelikli göz hastalıkları uzmanı doktor Orhan Beye
başvurmalı.
K: Ne çare ki Orhan Bey pek pahalı bir doktormuş. Hani, söz var ya: yorganına
göre ayağını uzat. Biliyorsunuz, Hakkı Bey zengin bir adam sayılamaz.
Ş,: Evet, fakat sağlığı korumaktan önemli şey yok, sanırım. Nitekim medeni
insanlarız.
K : Doğrusunuz (hakkınız var). Gördüğüm vakit doktor Orhanı onlara bizzat
tavsiye ederim. Şimdi nasılsınız? Başınızın ağrısı hafifledi mi? Dışarıya
çıkabilir misiniz?
Ş.: Tamamiyle geçti.
К : O halde çıkalım. Şimdi arkadaşımız Nuri Beyin ziyaretine gideceğiz, değil
mi?
Ş.: Hay hay. Biliyorsunuz, bir(kaç) zaman önce Nuri Bey ipek saçlı güzel bir
kızı nikâh altına aldı.
K : Artık adalet yerini bulur. EskidenNuri Bey futbol topuna vurulmuştu.
Bundan böyle işine ve ailesine sarılır.
Ş.: İnşallah!

Alıştırma Aşağıdaki tümceleri Rusçaya çeviriniz:


1. Gene içime o kurt düşüyor. Zafere nasıl inanmalı? Lâkin (=fakat) işte, asıl bu
gördüğüm şeyler için zafere inanmalıdır. Türk köylüsü top arabalarım kendi
yoıganına sarıp taşıyor, işte bunun için inanmalıdır. (Y. Kadri. Yaban) 2. Ne ise,
olan oldu. Şimdi bana bilârdo öğretmeyi teklif etti. (A. Puşkin) 4. Denıek ki
komutanın evinde idim. M.I.-na yanıma gelmişti. Saveliç’e bazı şeyler sormak
istedim, fakat ihtiyar kulaklarını tıkadı. (A. Puşkin) 5. Sofada PugaçoFa
rasladım, yol elbisesi giymişti. (P.) 6. Her şeyi gördüydük debunu görmediydik.
(funduszeue.info)7. gözlerini gözlerimin içine dikmiş bakıyordu. (S. Kocagöz) 8. «Vah
vahKeşke bana varmalı idinizArtık nikâhınız olduğu gün kendimi
öldürmeli» demiş ve kaçmıştım. (R. Nuri) 9. Birinci soru: «Çocuğu hastalıktan
korumak için ne yapmalıdır?» (A. Nesin) Merhaba, diyorum. Otobüs
bulamadın mı? — Var, diyor. Köyüme dönemem ama. İş bulmalıyım
Ankara’d a — Var mı tanıdığın birisi?— Var.— Kim?— Bizim köyden çıkan
ilk hükümet adamı. — Görevi (=vazifesi)? — Adalet Bakanlığında kapıcı.
— İyi. diyorum. Hadi, bir kaç saat uyu. Otobüs neredeyse kalkar. Gitmeliyim
ben. Eyvallah. (B. Yıldız) Tuhaf kılıklı adam kapıdan içeri girdiği zaman
kabinede benden başka kimse yoktu. Baş vurmak istediği kulakçı henüz

25
çıkmıştı. Kumral sakalım karıştırarak düşünceli düşünceli odanın ortasında
durdu. Şişman adam başını çevirdi, parmağıyla boş sandalyeyi göstererek:
«Müsaade eder misiniz?» diye sordu. Öteki müşteri ona şaşkın' şaşkın
baktıktan sonra «Rica ederim. Oturunuz.» dedi ve başını eğerek gazetesini
okumaya devam etti. (O. Kemal) Niyazi hastalanmış, yattyordu. (O. Kemal)
Sonra «Şimdi ne yapmalı?» diye kendi kendime sordum. (S. Ali)
İçimden: «Mutlaka bütün bunlara alışmalıyım» diyordum. (Y. Kadri)
Ayol zavallı Hocanın kimi var ki? Kendi ölmüş, kendi geldi haber verdi!
Bizim de kimimizvaı? Kendi yazımızı kendimiz yazarız. (B. Felek) Meraktan
yerimde duramıyordum. Kalkacağım sırada o doğruldu, tekrar gitti. (S. A.)
Sonra, elindeki paralan sayacağı sıra Beytullah’i gördü. (B. Y.)

Alıştırma Aşağıdaki tümceleri Türkçeye çevirin:


1. До сегодняшнего дня я не знал этого. Точнее говоря, и сейчас не знаю.
2. Ну слава богу,приступ прошел. Но все же я очень слаб.— А что гово­
рит ваш !ран?— НичегоДва месяца тому назад, когда мы виделись впер­
вые, он обещал меня спасти. Но сейчас он, видимо, утратил надежду.
Такое у меня чувство. 3. Нам известны беды многих жителей этого горо­
да. Министерство юстиции должно проверить ситуацию и защитить не­
счастных. 4. Мое внимание привлекли его густые брови и ярко-красные
губы. 5. Мне не хотелось обижать моего собеседника. Но навестить я
хотел не его, а другого своего знакомого. 6. Вы хотите что-то добавить?
— Да, дать совет. Не следует ничего обещать. Особенно для красного
словца. 7. Такие прогулки дадут вам больше пользы, чем любое лекар­
ство. Сегодня вы выглядите не столько степенным, сколько здоровым и
веселым. 8. У этого незнакомца был вид морского волка. Кроме того, он
хорошо играл в ручной мяч. Другие его качества были пока неизвестны.
9. Ему как-то удалось войти в зал, но когда мы пришли, его там уже не
было. Я поднял трубку и стал говорить. Мне пришлось отклонить сви­
дание, которое хотел мне назначить мой знакомый. Ибо мне хотелось встре­
титься с девушкой, в которую я влюбился с первого взгляда и которую
хотел во что бы то ни стало взять в жены.

Alıştırma Aşağıdaki tümceleri Türkçeye çevirin:


Вы, конечно, знаете парк культуры в Измире. Несколько дней назад под
вечер я пошел туда, чтобы (дать голове) немного отдохнуть. Я живу неда­
леко от парка, в гостинице на бульваре Газилер, и время от времени посе­
щаю парк культуры. Когда я вошел (внутрь), часы уже пробили шесть.
Погода была теплой. Дождь, шедший после полудня, час назад прекратил­
ся, облака ушли на северо-запад. Вечерами здесь бывает многолюдно, но
сейчас гулявших по парку было мало. Я прошел мимо зоопарка и сел на

26
одну из скамеек. Поодаль сидел средних лет мужчина. Это был круглоли­
цый человек с каштановыми усами и внешностью чиновника или бизнес­
мена. Он не был толст, однако был крупным мужчиной. Одет он был
просто и легко, в парк пришел без пиджака и без галстука. Когда я сел, он
искоса взглянул на меня. Кого-то он мне напоминал (=я находил сход­
ство), но кого? Вдруг, поднявшись (со своего места), он подошел ко мне
и сказал:
— Прошу прощения, вы такой-то,
— Да, вы не ошибаетесь, я он (самый),— ответил я, несколько удивив­
шись. — А выНе могу узнать.
— Омер. Ваш одноклассник.
— Да, теперь узнал. Но до чего же ты изменился! Ты же был слабень­
ким, болезненным ребенком, а стал широкоплечим, сильным мужчиной.
Ты в Измире живешь?
— Да, работаю в резиденции губернатора. Пойдем,^) дороге погово­
рим.
Мы двинулись в направлении Лозаннских ворог.

Alıştırma Aşağıdaki atasözlerini ezberleyin:


1. Bir insanı tanımak için kendisiyle yol arkadaşlığı etmelidir. 2 Çok çocuk
anayı şaşkın babayı düşkün eder. 3. Dert derdi açar. 4. Dünyada rahat yaşamak
isteyen her şeyi hoş görmelidir. 5. Eğilen baş kesilmez. 6. El beş parmaktır,
hangisi bir boyda. 7. El işler baş buyurur. 8. Eski kurt yolunu şaşmaz. 9. Gezen
kurt aç kalmaz. İki iş bir olmaz, başka başka düşünmeli. Kırk kurda bir
a£lan ne yapsın. Kurdu kurt ile avlamalı. Lâfla iş bitmez. Mart ayı dert
ayı. Na oldum dememeli, ne olacağım demeli. Sakalım yok ki sözüm
dinlensin. Vaktine göre söz söylemeli. Yalan söyleyen unutkan olmamalı.
Yerin kulağı var. Yoıgamna göre ayağım uzat.
УРОК 16(2)

ПРИДАТОЧНЫЕДОПОЛНИТЕЛЬНЫЕ ПРЕДЛОЖЕНИЯ
(tü m le y ic i tü m c e )

В турецком языке придаточные дополнительные предложения, явля­


ющиеся частью сложного (полипредикативного) предложения, в струк­
турном плане напоминают распространенное дополнение простого пред­
ложения.
Ср.: Ben, ablanızın yeni çantasını (çanta-sı-n-ı) gördüm. «Я видел (кого?,
что?) новую сумочку вашей сестры».
Ben, ablanızın evden çıktığını (çık-tık-ı-n-ı) gördüm. «Я видел (что?), что
ваша сестра вышла из дома».
Сложные предложения указанного типа состоят из главного и прида­
точного предложений.
Главное предложение чаще всего разрывается: подлежащее (и отно­
сящиеся к нему слова) ставятся в начале сложного предложения, сказуе­
мое — в конце его: Ben (no/yresKai4ee)gördüm (сказуемое).
Придаточное предложение обычно помещается внутри главного.
Подлежащее представляет собой имя существительное (или, факульта­
тивно, местоимение) в родительном падеже (ср.: ablamz-ın), сказуемое—
глагол в форме на -dik или -асак с аффиксом принадлежности, обозна­
чающим лицо, совершающее данное действие, и с падежным аффиксом,
которого требует управляющий глагол (ср. : çıktığını: çık-tık-ı-n-ı (gördüm)).
Винительного падежа имен действия на -dik и на -асак требуют такие
глаголы, как açıklamak «разъяснить (что)», anlamak «понять»,anlatmak
«рассказать», belirtmek «передавать», bildirmek «сообщить», bilmek «знать»,
duymak«ycnbinıaTb, почувствовать», düşünmek «думать», farketmek «за­
метить», görmek «видеть», ispatlamak «доказать», öğrenmek «узнать», sanmak
«полагать», söylemek «сказать» (но не: demek!), yazmak «написать» и ряд
funduszeue.infoным падежом имен действия управляют глаголы bakmak
«смотреть (, как)», dikkat etmek «обратить внимание», inanmak «верить»,
karar vermek «решить (, что)», şaşmak «удивляться»,yanmak «сокрушаться
(по поводу того, что)» и некоторые др. Имя действия получает исход­
ный падеж, если оно предшествует, в частности, глаголу korkmak «бояться
(, что)».
28
Второстепенные члены придаточного предложения помещаются в
обычном порядкемежду подлежащим и сказуемым (ср.: ablanızınevden
çıktığını), иногда— перед подлежащим.
Имя действия на -dik указывает на то, что действие совершено в про­
шлом или совершается в настоящее время, например: Arkadaşım, ayın
yirmisinde Izmire’e geldiğini bildirdi. «Мой товарищ сообщил, что двадцато­
го числа прибыл (прибывает) в Измир».
Имя действия на -асак выступает в значении будущего времени на
-асак, настоящего-будущего на -ar/-ır, а также может заключать в себе
значение долженствования, например: Arabacıya iki sokak sonra sola
dönüleceğini söyledi. (O. Pamuk) «Он сказал извозчику (водителю), что
через две улицы нужно повернуть («будет повернуто») налево».
Спряжение имен действия на -dık/-acak с аффиксами принадлежно­
сти (выступающими в значении личных аффиксов) вутвердительной и
отрицательной формах не имеет никаких специфических особеннос­
тей.

Образец спряжения

О, (benim) gel(me)diğimi // gel(mey)eceğimi söyledi.


Он сказал, что я (не) приехал/приезжаю // (не) приеду.
О, (senin) gel(me)diğini // gel(mey)eceğini söyledi.
Он сказал, что ты (не) приехал/приезжаешь // (не) приедешь.
О, (onun) gel(me)diğini // gel(mey)eceğini söyledi.
Он сказал, что он (не) приехал/приезжает // (не) приедет.
О, (bizim) gel(me)diğimizi // gel(mey)eceğimizi söyledi.
Он сказал, что мы (не) приехали/приезжаем // (не) приедем.
О, (sizin) gel(me)diğinizi // gel(mey)eceğinizi söyledi.
Он сказал, что вы (не) приехали/приезжаете // (не) приедете.
О, (onlann) gel(me)diklerini // gel(mey)eceklerini söyledi.
Он сказал, что они (не)приехали/приезжают // (не) приедут.
К формам Ha-dık/-acak может присоединяться и вопросительная ча-
стицапи (mi, mu, mü), например:
О, (benim) gelebileceğimi // gelemeyeceğimi mi söyledi?
Он сказал, что я смогу // не смогу приехать?
Если подлежащее должно быть представлено личным местоимением, то
последнее в большинстве случаев опускается, так как лицо будет обозначено
аффиксом принадлежности (в сказуемом придаточного предложения), на­
пример: İzmir’e geldiğimi bildirdim. «Я сообщил, что прибыл в Измир».
29
Если подлежащее главного предложения является также и подлежа-
щим придаточного, то последнее всегда опускается, например:
Arkadaşım, İzmir’e geldiğini yazıyor. «Мой товарищ пишет, что приехал в
Изм&р».
Если имя действия образовано от непереходного глагола в страда­
тельном залоге, то подлежащее в придаточном предложении отсутству­
ет; а сказуемое (т. е. форма на -dık/-acak) всегда получает аффикс при­
надлежности 3-го лица единственного числа, например: Sonra tiyatroya
gidilecek. «Затем пойдут в театр». —> Sonra tiyatroya gidileceğini
söylüyor. «Он говорит, что потом пойдут в театр».
Подлежащее придаточного предложения иногда ставится в основ­
ном (а не родительном) падеже. Обычнсгэто бывает тогда, когда подле­
жащее непосредственно предшествует сказуемому и обозначает неоду­
шевленный или неопределённый предмет. Например: Gazete, caddenin
her iki yanında birçok yeni binalar kurulacağını yazıyor. «Газета пишет, что
по обеим сторонам проспекта будет построено много новых зданий».
, Чтобы трансформировать в придаточное дополнительное предложе­
ние простое именное предложение (с аффиксами сказуемости или пре­
дикативными именами var и yok), используется глагол olmak «быть»,
«стать», например: (Biz) Öğrenciyiz // öğrenciydik «Мы учащиеся //
были учащимися». —> (Bizim) Öğrenci olduğumuza dikkat çekti. «Он при­
влек внимание к тому, что мы учащиеся // были учащимися». <
(Onun) Oğlu var. «У него есть сын» —>(Onun) Oğlu (без родительного
падежа!) olduğunu söyledi. «Он сказал, что у него есть сын».
Когда логическое ударение падает на подлежащее главного предло­
жения, оно по общему правилу помещается непосредственно перёд
сказуемым, а придаточное дополнительное предложение перед ним, t. е.
в самом начале сЛожнОго предложения, например: Ablanızın evden
çıktığını ben de gördüm. « # тоже видел, что ваша сестра вышла из
дома».
Возможна также и такая инверсия: главное предложение, составляю­
щее рему (наиболее значимую часть) сообщения, помещается перед
придаточным предложением, например:
Benjde gördüm çıktığım. «Я тоже видел, что он вышел (она вышла)».
Формам на -dık/-acak могут предшествовать вопросительные сло-
ea (kim, ne, nerede, ne zaman, nasıl и т. п.). Предложения этого типа соот­
ветствуют аналогичным сложным предложениям русского языка, на­
пример: Arkadaşımın nereye gittiğini biliyorum. «Я знаю, куда уехал мой
товарищ». Ne yapacağımızı bilmiyorum. «Я не знаю, что нам делать
(что мы будем делать)».

30
Alıştırma İ. Aşağıdaki tümceleri Rusçaya çeviriniz:
1. Sen Yüzbaşım, vapurların geldiğine, geleceğine şaşıyorsun. (S. Kocagöz)
2. Benim vefat ettiğimi (=öldüğümü) gazetelerde okumadınız mı? (A. Nesin)
3. Benim de Camus gibi bir ahmak olduğuma karar verdi. (O. Atay) 4. Hangi
insan kendisinin de hakikaten (^gerçekten) öteki insanlar gibi günün birinde
mutlaka öleceğine inanır. (N. Hikmet) 5. Nigâr nereye gittiğine bakmayınız,
nasıl gittiğine bakınız. (Y. Kadri) 6. Mühendislerin kesinliği olmayan (kesin
olmayan) sorunlarla ilgilenmediğini mi söylemek istiyorsunuz? (O. Pamuk)
7. Kurtulduğuma hâla inanamıyorum. («Milliyet») 8. Yeni öğreniyorum kimlerle
arkadaş olduğunu. Son zamanlarda ne yaptığını da kimse bilmiyor. 9. Şükür,
tek bacağımı kaybettiğime. (B. Yıldız) Alzylabaktıklarmı sandjm. (O. Kemal)
Kabahat(!) kimde olduğum biliyor musunuz? Babamda mı, onda mı?
(Y. Kadri) Pek yakında ordularımızla birlik İstanbul’a dönebileceğimizi
sanıyoruz. (S. Kocagöz) Ne zaman geleceklerini demin söylememiş miydim?
(Y. Kadri) Hepsi ne yapacağıma bakıyordu. (Ö. Seyfettin) Benbirşeyler
yapılacağına inanıyorum. (O. Pamuk) zamangel; beni kitaplarımın temiz
arkadaşlığından ayıracağından korkma. (S. Ali) Zeliha’yı bir sevdiğini
söylüyorsun, bir sevmediğini. (O. Atay) Güzel! Çok güzel! Böyle
yazacağınızı ummuyordum doğrusu. Ustaca yazılmış. (Çehov) Ne
gülüyorsun? dedi. Yoksa benim büyük çar olduğuma inanmıyor musun?
(Puşkin)
Alıştırma 2. Aşağıdaki tümceleri birer -dık’lı/-acak’lı tümce haline getiriniz:

Bir örnek: Dedi ki (kendisi) bu kitabı okumadı -(kendisinin).


Bu kitabı okumadığını söyledi.
söylüyor ki biz haklı değiliz. 2. Biliyorum ki kızı yoktur. 3. Dün bildirdi ki
gelmeyecekler. 4. Gazeteler yazıyor ki Ankara radyosuna genel müdür
olacaksınız. 5. Gazete bildiriyor ki festival iki ay sonra başlayacak.
Alıştırma 3. Aşağıdaki tümceleri, kaim harflerle yazılan sözcüğün yerine bir sora
sözcüğü kullandıktan sonra, Rusçaya çeviriniz:

Bir örnek: (sizin) İzmir 'den geldiğinizi biliyorum—


(sizin)Nereden geldiğinizi biliyorum.
1. Bu trende bulunduğunuzu bilmiyordum. 2. Bana bir şey söylemek istediğini
anlıyorum. 3. Ziya’mn buralara köylüleri aldatmak için geldiğini şimdi daha
iyi anlıyoruz. 4. Ancak gecenin ikisinde, doktorların saat on birde yatmayı
tavsiye ettiklerini hatırladık. 5. Masamda oturan genç kadın bana soruyor —
Nerelisiniz? Kendisine Türk olduğumu söylüyorum. 6. Bana bak, köpeği
generale götürüp sorarsın. Benim bulup gönderdiğimi de söyle. (Çehov)
7. Ablam mektubunda, bu haberimizden aldığını yazmıyor.

31
Alıştırma 4. Aşağıdaki tümceleri, kalın harflerle yazılan eylemleri yeterlik,
sonra yetersizlik biçimiyle genişlettikten sonra, Rusçaya çevirin:

Bir örnek. Dün buraya geldiğini biliyorum. —


Dün buraya gelebildiğini/gelemediğini biliyorum.
1. Tanıdığım, bunu yapacağını bildirdi. 2. Çocuk, kapıyı kapadığını söyledi,
i . Akrabamın buraların havasına alışacağına ihtimal(olasılık) vermiyorum.
4. Adamın bu sözleri işittiğini (duyduğunu) sanmıyorum (zannetmiyorum).
5. Onunla iyi geçineceğimi ne biliyorsunuz? 6. Uzmanların mühim bir şey
yaptıklarım anlıyorduk.

ПРИДАТОЧНЫЕ ПОДЛЕЖАЩНЫЕ ПРЕДЛОЖЕНИЯ


(« ö z n e -tü m c e » )

Если придаточное дополнительное предложение является как бы раз­


вернутым дополнением в составе предложения, то придаточное подле-
жащное играет роль развернутого подлежащего, (Ср.: «Сообщается
(кто?, что?) важная новость». «Сообщается (кто?, что?), что собрание
наннется в четыре часа».)
Формы на -dtk/-acak, выступающие в таких случаях в роли сказуе­
мого придаточного предложения и одновременно в роли подлежаще­
го главного предложения, оформляются аффиксами принадлежности
и нулевым падежным аффиксом (основной падеж). Сказуемым глав­
ного предложения обычно является какой-либо переходный глагол в
страдательном залоге или же слова типа belli «ясный; ясно», malûm
«известный; известно», yok «нет, не имеется» и некоторые другие.
ПРИМЕРЫ:
Toplantının saat dörtte başlayacağı bildiriliyor.
— Сообщается, что собрание начнется в четыре часа.
Bana inandığı yok. — Он мне не верит.

ОБЪЕКТНОЕ ЗНАЧЕНИЕ ПАССИВНЫХ ПРИЧАСТИЙ


НА -DIK/-ACAK

Следует различать: а) имена действия на -dık/-acak, выступающие в


значении непосредственно действия (okuduğum «то, что я читал (чи­
таю)») и б) омонимичные формы в значении объекта или результа­
та действия (okuduğum «то, чтб я читал/читаю»). В последнем случае
форма на -dık/-acak является не именем действия, а субстантивирован­
ным причастием с пассивным значением (okuduk «прочитанное/чита­
32
емое»; okuduk + um «прочитанное/читаемое мной», букв, «мое прочи­
танное/читаемое»)1.
Если глагол, следующий за причастием на -dık/-acak, требует по­
становки последнего в винительном (дательном, исходном) падеже, то
возникают конструкции, которые от придаточных дополнительных пред­
ложений отличают лишь следующие признаки:
1) Объект может быть множественным. Поэтому к пассивному
причастию может присоединяться аффикс -1ar. okuduklarım «все то
(многое), что мною прочитано/читаемо» (имена действия присоединя­
ют аффикс -1аг только в значении личного аффикса (3-е лицо множе­
ственного числа): bir kitap okuduklarını bilyorum «Я знаю, что они чита­
ли/читают какую-то книгу»);
2) Пассивное причастие, будучи объектом действия, не может
управлять прямым дополнением, т. е. именем в винительном падеже2;
3) Пассивному причастию не могут предшествовать вопроситель­
ные слова3.
ПРИМЕРЫ:
(Senin) gördüğünüZ/gördüklerini anlat.
— Расскажи, что//все, что ты видел.
(Benim) söylediğimi anladın mı?
— Ты понял, что я сказал/говорю
(сказанное/говоримое мной)?

Конструкции с пассивными причастиями в основном падеже омо­


нимичны придаточным подпежащным предложениям.
Gördüğüm şu(dur) — Я видел вот что.
(«Виденное мною — следующее».)
Alıştırma S. Aşağıdaki tümceleri Rusçaya çeviriniz:
1. Kim o gülen?.. — Kimsenin güldüğü yok. (N. Hikmet) 2. Kabahatin bizde
olmadığı hepsmee malûm (O. Kemal) 3. Ne kadar ağır yük taşıdığı belli
işte(A. Nesin) 4. Fakat bu durum karşısında hâkimin duyduğu haklı öfkenin
gittikçe şiddetlendiği meydandaydı. (T. Gürkay) 5. Kimin ölüp kimin kalacağı

1Если субстантивированное причастие образовано от непереходного глагола,


оно не может считаться пассивным ( b Icz . Alışt. S, № 18).
2За исключением тех случаев, когда оно употреблено в значении не прямого, а
косвенного объекта, например: Özür dilediği kim? «У кого он просит прошения?»
{Тот. у кого он просит прощения, кто?); Çözünü diktiği ne? «Во что он вперил
взор?» (Что есть то, во что он вперил свой взор?).
1В отдаленном прошлом был и четвертый признак: связь объекта действия со
своим обладателем — притяжательная, а подлежащее придаточного предложения
родительного падежа не получало (пою не подпало под воздействие объектной кон­
струкции).

2— 33
belli olmaz ki Fettah efendi dedi. (Ş. Sıtkı) 6. ve nihayette bütün bildiklerintt
söylemeye mecbur etti. (R. Nuı 7. Üstat, şiirlerimden hangilerini çök
beğendiniz?— Okumadıklarınızı. («Meşh.») 8. Kim geliyor, Haşan?.. — Aha,
onlarSenin dediklerin. (Y. Kadri) 9. Bu yaptığımızın makul bir hareket
olduğuna emin misin? (Y. Kadri) Ne kadar iyi efendim, hep benim
söyleyeceklerimi, benim düşündüklerimi, hatta benim kendilerine tef’atle (çok
defa) söylediklerimi siz söylüyorsunuz. (Y. Kadri) Bizim de, o eserlerden
öğreneceklerim z elbette ki olacaktır. (E. Çölaşan) Herkese, müessesenin
kurulusunun yirminci yıldönümünün kutlanacağı bildirildi. (A. Nesin)
Mayısının 29’una rastlayan Pazar günü akşamı Yeşiköy Havaalanına
Ankara’dan uçaklarla yüzelli tutuklu getirileceği bildirildi. (T. Gürkay) Ama
Kantarcının istediği olmadı. (O. Kemal) Seninle konuşacağım var (B. Nuri)
Bir şey olacağı yok (O. Pamuk) Adam sen de Yemeyeceği şeker
olsun(0. funduszeue.info) Bizim çalıştığımız, onun en eski işiydi. (A. Nesin)
neden sizler serbest dolaşıyor, istediğinizle görüşüyorsunuz? (H. Edip)
Kulağına yapıştırdığı ne, bir alıcı mı (bir almaç mı)?

Alıştırma 6. Aşağıdaki tümleyici tümceleri «özne- tümce» haline »okunuz:

Bir örnek. Yönetmenimi.., (sizin) İzmir’e gideceğinizi söylüyor. —


(Sizin) İzmir’e gideceğiniz söyleniyor.
1. Dayısı, o kentin çok büyük ve güzel olduğunu söylüyor. 2. Saat altıda
bana gelerek elbisemizin yarın hazır olacağını bildirdi. 3. Son posta gazetesi,
dün ülkemize kalabalık bir ticaret heyeti geldiğim yazıyor. 4. Kumpanyamı an
tecim kuruluna baş seçildiğini hepimiz biliyoruz. 5. Bana bir şey söylemek
istediğini gözlerinden anlıyorum.
Alıştırma 7. Aşağıdaki «özne-tümce» leri tümleyici tümce haline sokun:

Bir örnek: (sizin) İzmir’e gideceğiniz söyleniyor. —


Arkadaşım (kardeşiniz) İzmir’e gideceğinizi söyledi.
1. Tjcim heyetinin kentimizde birkaç gün kalacağı bildiriliyor. 2. Yarın da bu
işe başlamayacaktan söyleniyor. 3. Bu güç ödevi yapmanın çok önemli ve
yararlı bir şey olduğu anlatılıyor. 4. Ali Ustanın şu bizim Cemal*' pek sevdiği
belli. 5. Şu adamın kim (kimin nesi) olduğu bilinmiyor mu?

Alıştırma 8. Aşağıdaki tümceleri Türkçeye çeviriniz:


1. Как, вы здеоь? Мы полагали, что вы несколько дней тому назад уехали
в Измир. 2. «Я вижу, что вы в хорошем настроении, — говорит мой
учитель. — Расска овайте, что вы видели на Востоке». 3. Слышали вы, о
чем говорили те двое? 4. Рефик, где ты? Пришли те, кого ты ждал. 5. Он
не знал, с чего ему начать. 6. Я, может быть, не прав. Но я же не знал,
что это будет так. 7. А теперь пусть переведет то, что прочитал. Ь. Изве­

34
стно, что у него нет ни земли, ни быка. Но корова все-таки есть! 9. Сооб­
щи своему брату, что мы завтра не сможем сюда приехать. Вы не
знаете, кого спрашивал приходивший сюда человек? И. Сообщают, что
во время этой поездки губернатор проконтролирует несколько учреж­
дений. Не обижай меня. Покажи то, что ты спрятал. Несчастный
сказал, что в ближайшее время обратится в министерство юстиции.
По его лицу было видно (ясно), что лекарство, которое порекомендовал
врач, пользы не принесло (не дало). У кого ты просишь прощения?

ДЕЕПРИЧАСТИЯ ОБСТОЯТЕЛЬСТВА ВРЕМЕНИ


(z a m a n u la ç la r ı)

Деепричастия этой группы (а равным образом сложные формы дее­


причастного значения) отвечают на вопрос «когда?» (ne zaman?), т. е.
вместе с относящимися к ним словами представляют собою разверну­
тое обстоятельство времени (zaman zarfı)1. В данном уроке вводятся
два деепричастия и одна из нескольких сложных форм деепричастного
значения (ранее уже была введена форма -diktan sonra «после того
как»).

ДЕЕПРИЧАСТИЕ НА -INCА
Деепричастие на -(y)ınca (восемь фонетических вариантов) обозна­
чает побочное действие, по окончании которого совершается главное
действие. Действие, обозначаемое деепричастием на -(y)ınca, может
быть как однократным, так и многократным. При переводе на русский
язык используются или деепричастия — чаще от глаголов совершен­
ного вида — или, когда деепричастный оборот имеет особое подлежа­
щее, глагольные конструкции (придаточные предложения), вводимые
союзами и союзными словами «когда», «как только», «стоило/стоит,
как» и т. п.
ПРИМЕРЫ:
Oğulunu görünce «Yanıma gel!» diye çağırdı (seslendi)
— Увидев сына, он позвал (окликнул): «Иди ко мне!»
General çıkınca subaylar oturdular.
— Когда (или: Как только) генерал вышел,
офицеры сели.
İki kadeh fazla içince akıllan başlarından gidiyor. (Y. Kadri)
— Стоит им выпить лишние две рюмки, и оии
теряют рассудок.
'В отличие от деепричастия образа действия (hal/durum ulacı) на -arak и соеди­
нительного (bağlama ulacı) деепричастия -ip.

2* 35
Значение деепричастия на -ınca, особенно когда речь идет о буду­
щем, может видоизменяться, приобретая смысловые оттенки, передава­
емые по-русски союзами и союзными словами «(до тех пор) пока»,
«если (уж)», «раз», «коль скоро» и т. п.
ПРИМЕРЫ:
Düşünce kim kaldırır? — А если она упадет, кто поднимет?
Deniz kenarında, güzel görüntülü geniş bahçeli, caddeye
yakın bir ev istiyordu. Olunca tam olmalı. (A. Nesin)
— Он хотел красивого вида дом на берегу моря,
с большим садом и вблизи проспекта.
Уж раз будет (дом), то должен быть что надо.

Отрицательная форма деепричастия (-mayınca) обозначает момент


или время, когда «не совершается» или выявляется невозможность со­
вершения побочного действия.. Она нередко передает также указанные
выше смысловые оттенки.
ПРИМЕРЫ:
Ali, aradığını bulamayınca (bul-a-ma-yınca) fena halde öfkelendi.
— Не найдя (не сумев найти) того, что искал, Али
страшно разгневался.
Gece olmayınca yıldız görünmez (atalar sözü).
— Пока не настанет ночь, звезд не видно.

Форма gelince(gel-ince), управляющая дательным падежом имени,


имеет еще особое значение: «что касается», например: bana gelince
«что касается меня».

СЛОЖНАЯ ФОРМА -IRM AZ

Эта сложная форма образуется путем присоединения к основе од­


ного и того же глагола сначала показателя настоящего-будущего време­
ни (-ar/ır), а затем отрицательной основы того же времени (-maz). На­
пример: alır almaz, gider gitmez. Форма -ırmaz является частичным си­
нонимом деепричастия на -ınca, однако ею специально подчеркивается
быстрота смены действий, что по-русски передается оборотами типа
«как только», «едва(как)».
ПРИМЕРЫ:
Para gelir gelmez size yeni bir palto alırız.
— Как только придут деньги, мы купим вам
новое пальто.
Sizi uzaktan görür görmez o kadar sevindim ki
— Едва завидев вас издали, я так обрадовался.

36
ДЕЕПРИЧАСТИЕ НА İKEN

Деепричастие на iken отличается от других деепричастий способом


своего образования. Оно представляет собою деепричастную — исто­
рически причастную — форму от недостаточного глагола i(m ek)
«быть»: i + -ken = iken «будучи», «когда был». Эта форма, как и все
формы глагола i(mek), присоединяется либо к именам, либо к основам
времен. При этом начальное i обычно отпадает, и форма iken превра­
щается в безударный аффикс -(y)ken, не подчинающийся закону гармо­
нии гласных.
ПРИМЕРЫ:
asker iken//askerken — будучи военным (=когда был военным)
birinci sınıfta iken//sımftayken — будучи на первом курсе
Öğrenciyken Orhan Kemal’in birçok eserlerini okudum.
— Будучи студентом, я прочитал многие
произведения Орхана Кемаля.

ФОРМА -(A)RKEN, -İRKEN


Наиболее часто аффикс -ken присоединяется к основе настояще-
го-будущего времени. Сложная форма (a)rken, -irken, имеющая семь
фонетических вариантов, обозначает побочное действие незавершен­
ного вида (действие в его развитии), которое протекает/протекало (не-
(быпо) завершено), когда совершается/совершилось главное действие.
Форме на -irken в русском языке соответствуют деепричастия от
глаголов несовершенного вида. Если деепричастный оборот имеет
особое подлежащее, то деепричастию на -irken соответствует сказу­
емое придаточного предложения, вводимого союзом «(в то время)
когда», причем опять-таки используются глаголы несовершенного
вида.
ПРИМЕРЫ:
Odaya girerken (gir-er-(i)ken) arkama baktım.
— Входя в комнату, я оглянулся.
Arkadaşım odaya girerken pencerenin önünde duruyordum.
— Когда мой товарищ входил в комнату, я стоял
у окна.
Ben dışarı çıkarken komşum: «Uğurlar olsun» diyor.
— Когда я выхожу из дома, мой сосед говорит:
«Счастливого пути!»

Лицо субъекта побочного действия обозначается местоимением


или определяется по ситуации (по контексту). Если, однако, субъект

37
представлен 3-м лицом множественного числа («они»), то между аф-
te p шцлояцего-будувдего времени и деепричастным аффиксом
pijşjijbraa' помещается показатель множественности -1аг, например:
iorotit konuşurlarken (konuş-ur-Iar-(i)ken) neredeydin? Где ты
Ф к когда они там разговаривали?
, Если за деепричастием на -irken следуют такие глаголы, как görmek
«видеть», bulmak «найти; застать» и т. п., то словосочетания такого типа
часто переводятся оборотами «видеть, как», «застать за (каким-то де­
лом)», например: Onu içeri girerken gördüm. — Я видел, как он входил
(ср. İçeri girerken onu gördüm. — Входя в помещение, я увидел его).
Деепричастие на -irken нередко выступает в противительно-усту­
пительном («в то время как» — «между тем как»), а иногда — в
причинно-следственном («раз уж») значении. В этих случаях чаще
фиксируется и употребление отрицательной формы настоящего-буду­
щего времени (-mazken).
ПРИМЕРЫ:
Biz burada eğlenirken arkadaşlarımız ders çalışıyorlar.
— Между тем как мы здесь развлекаемся,
наши товарищи готовят уроки.
Onlar bir şey yapmazlarken siz buna hoş bakıyorsunuz.
— Между тем как они ничего не делают,
вы потворствуете этому.
Alı$tırma 9. Aşağıdaki tümceleri Rusçaya çeviriniz:
I. yolda üç beş sözle arkadaşlarına şehre varınca nasıl davranacaklarını
öğretmiş. (S. Ali) 2. Sofadaki muslukta yüzünü gözünü yıkadı. Tekrar odasına
gelip (minder)e oturunca biraz evvel elinden attığı kitabı aldı veyannki
dersi gözden geçirdi. (S. Ali) 3. Bu ödevleri öğretmenimiz evine gidince saat
kaçta okumaya başlar? (A. Nesin) 4. Daireye gidince «müdür seni istiyor»
dediler. (A. Nesin) 5. Bir gün hastalanınca, onu hemen hastaneye
göndermek istemiştim. (T. Gürkay) 6. Nigâr Hanım onu görür görmez tamdı.
(Y. Kadri) 7. Ve (ben) işe başlar başlamaz yanıma geleceksin. («T. Dili»)
8. Hele siz, şurada durup gözcü olun. Anastas gelirken bana haber verin.
(O. Cemal) 9. .. .mektepte (=okulda) en çok edebiyata çalışırken riyaziyatten
(=matematikten) birinci çıkıyordum. (Ö. Seyfettin) Sakin bir tatlılıkla
sordu: — Biz bunıda otururken yanımıza kimse geldi mi? (Ö. Seyfettin)
II. Biz burada soğuktan donarken sen kocanın annesininevinde, kim bilir
ne kadar rahattasın («Ulus») Evsahibi Hafız’a doğru yürüdü, Fakaf o
fırtınayı hissedince namaza durmuştu. (R. Nuri) Bir köşeyi dönünce
birdenbire o(0. Kemal) Galiba şu mektup meselesini soracaksınız.
Sabahtanberi gelirsiniz diye bekledimsiz görünmeyince her halde kendisi
de hatâsını (=yanlışını) anlamıştır, dedim. (S. Ali) Kapının önüne çıkarak

38
beklemiş, ancak araba gelmeyince evine girmiş ve o sıralarda vefat
etmişti(=ölmüştü). (M. Birand) Özal orada ev sahibi olarak Devlet
Başkanı’nı gelirken karşılamıştı. Giderken de uğurhiyordtf. (M. Birand)
Köprüyü geçerlerken Cevdet Bey saatine baktı. (O. Pamuk) Babamın
ahbaplarından birisi bana bir iş bulacağım vadetmişti ama iki haftadır bir ses
çıkmayınca ben de eskisi gibi balığa gitmeye başladım. (O. Kemal) Arada
dinlenmeyince olmuyor. (O. Atay) Onlar ge/ırge/znezhep birden ayağa
kalkıldı. (Y. Kadri). Döndüğümde Selim’i Zeliha’nın yanında onu
seyrederken buldum. Beni görmedi. (O. Atay) Ve genç adamın, ilk defa
bu cümleleri (=tümceleri) söylerkendir ki sesi titremeye başlamıştı. (Y. Kadri)
Gerçekten amca o gece eve gelmeyince meraklanmış, sabaha kadar
uyumamıştı. (K. Nadir) Çıkarken, kendisine iyi geceler diledim.
Teşekkür etti. Çıktım. (T. Gürkay)

Alıştırma Aşağıdaki tümcelerde kalın harflerle yazılan eylemleri çevirirken


-ınca, -irken, ir -maz, -diktan sonra, -ıp, -arak gibi biçimlerden
hangisini seçeceğinizi söyleyin:
1. И Ленский, жмуря левый глаз, стал также целить, (П.) 2. И усевшись
под сосной, кашу есть, ссутулясь. (Тв.) 3. А вы, уходя от его жены,
одели мои сапоги. (Ч.) 4. Чуть утро осветило пушки и леса синие вер­
хушки — французы туг как тут. (Л.) 5. Он метил в умники, (а) попался
в дураки. (Л.) 6. Шоссе Россию здесь и тут, соединив, пересекут. (П.)
7- И, в новый мир вступая, знаю, что люди есть и есть дела. (Бл.) 8. Он
крался над вечным покоем, жестокую месть утоля. (Бел.)

Alıştırma U. Aşağıdaki tümceleri Türkçeye çeviriniz:


1. Закончив это дело, он сел у стола. 2. Заслышав вдалй шаги, она повернула
пшову. 3. По правде говоря, я не знал, как следует вести себя, встречая
главу государства: 4. Не заметив насмешливых взглядов, поэт успокоился.
5. Почувствовав, что его обманули, разгневанный клиент направился к су­
дье. Но Вто время, как он был уверен, что продавец виноват, судья возлагал
вину на нега самого. 6. Как же его фамилия? Коща шел сюда, помнил
7. То, что, я предлагаю, это надежный и разумный путь. Но если ты проиг­
раешь, ты не должен на меня сердтъся. 8. Сообщая категорически, что он
отправится послезавтра утром самолетом, маэстро не скрывал своей оза­
боченности, волнения и даже страха. 9. «Милости прошу!» — говорил хо­
зяин дома, улыбаясь своим гостям. Как только придут деньги, мы выпу­
стим подготовленный нами поэтический сборник. В то время как его
младший брат был далеко не глупец, его самого невозможно было назвать
разумным человеком. Коща я взял в руки и раскрыл журнал, они с
интересом стали слушать перевод статьи известного литератора.

39
ФОРМОСОЧЕТАНИЕ -МАК AMACIYLA
(-так maksadıyla)
В книжкой речи употребляется ряд формосочетаний, первым со­
ставляющим которых является форма инфинитива, а вторым — слово­
формы типа amariyla, maksadıyla, şartıyla, suretiyle и др. Формосочета-
ние -так amacıyla (или maksadıyla) употребляется для обозначения цели
главного действия: «с целью».
ПРИМЕРЫ:
Yeni Demokrasi Partisi’nde aktif politika yapabilmek amacıyla
— С целью получить возможность вести активную
политическую работу в партии новой демократии
Türkçeyi öprenmek maksadıyla Türkiye’ye gittiler.
— Они поехали в Турцию с целью изучения
турецкого языка.

Sözlük

1. belirmek — 1) показываться, по­ kaybetmek — 1) (yitirmek) поте­


являться; ■ рять; 2) проиграть (что-л.)
2) выявляться, выясняться suç (kabahat) — вина, проступок
belirtmek — определять; выяв­ ~ işlemek — провиниться, совер­
лять, прояснять шить проступок
2. fark— отличие, различие ummak (-i; -den) — надеяться,
4 ı — отличный, отличающийся рассчитывать (на что-л.), задать
-etm ek — различить, заметить (чего-л. от кого-л.), думать
3. ispat — доказательство, подтвер­ aldatmak— обманывать, вводить
ждение в заблуждение
~ la m a k (~ etmek) — доказывать, aldanmak — обмануться
подтверждать yük — груз, ноша; бремя
4. yanmak — 1) гореть; сгорать; ■Чешек (-İ -е) — нагружать; воз­
«погореть»; 2) (-е) сокру­ лагать (обязанности и пр.)
шаться (о чем-то) yargıç (hâkim) — судья
5. ahmak (kı) — глупец, дурак hfikimiyet // hâkimlik (egemen­
lik) — господство, владыче­
6. kesin (kati) — окончательный, ка­
ство; суверенитет
тегорический
öfke (hiddet) — гнев, ярость
~ lik — категоричность, реши­
-lenm ek (funduszeue.info) — разгне­
тельность, твердость
ваться
7. alay — 1) насмешка; 2) процессия;
şiir — стихотворение, поэзия
толпа, полк; şair (ozan) — поэт
b ir много, куча, толпа makul — разумный; разумно
~ etmek (ile)— смеяться (над кем-л.) emin (-dan ve -e) — уверенный
8. bacak — нога (голень) (в ком, чем-л.); верный, надеж­
~ kadar крошечный, «от горшка ный;
два вершка» uçmak —летать
9. kayıp (ybı) — потеря uçak — самолет

40
davranmak — действовать; вести anî— моментальный; внезапный
себя (как-то)', basmak — 1) ступать, наступать;
gitmeye собираться уйти; начинаться; 2) нажимать; 3) на­
silâha ~ — браться за оружие грянуть
yazar (edip) — писатель, литера­ baskın — 1)налет, нападение;
тор; автор 2) превосходящий
yazın (edebiyat) — литература bağımsız (müstakil) — независи­
edebiyat yapmak — выражаться мый
высокопарно, мудрствовать bağımlı (tabi) (-e)— зависимый
donmak — мерзнуть, замерзать rivayet (söylenti) — предание,
namaz — намаз, молитва молва
~ kılmak — совершать намаз - etmek — рассказывать, переда­
~а durmak — становиться на мо­ вать
литву havali — округа, местность, край
titremek — дрожать; трястись zaptetmek (ele geçirmek) — за­
heyecan — волнение, возбужде­ хватывать, покорять; фиксиро­
ние вать
Чаптак — волноваться damla — капля; капли (мед.)
uygulamak (tatbik etmek) — ~ hastalığı — апоплексия
осуществлять, применять, mustarip (-dan) — страдающий
проводить в жизнь; cenaze — покойник, тело
haksız uygulamalar — незакон­ ~ alayı— похоронная процессия
ные действия türbe— усыпальница, гробница
*** , gömmek — зарыть, закопать, хо­
ронить
torun — внук
gazi — победитель * * *

başbuğ — главнокомандующий


tez — 1) тезис; 2) диссертация
fetih (thi) — завоевание, покоре­
denemek — пробовать, испыты­
ние
вать
fethetmek — завоевывать, поко­
deneme (= tecrübe)— испытание,
рять
проба, опыт
fatih — завоеватель, покоритель
anahtar — ключ hayran — изумленный, ошелом­
ленный; восхищенный
sunmak — вручать; направлять
ırıalik(-e) — владеющий, облада­ 4 ık —; изумление, восхищение
ющий kalp (Ы) (yürek) — сердце
~ane (yurtluk) — владение; по­ gizlemek — прятать, маскировать
местье gizli — скрытый, тайный
düğün — свадьба çağ— пора, века
~ yapmak — устроить свадьбу orta средние века
tuzak — капкан, западня; ловуш­ ~daş — 1) современник;
ка 2) (muasır) современный
~ kurmak — устроить западню lehçe — диалект
kale — крепость; ворота (фут­ Türk -leri— тюркские языки (ди­
больные) алекты)
ап— мгновение, миг vadi — долина

41
bu ~de — в таком духе; в этой ~ gelmek — победить
области galebe (=yengi) — победа
saptamak (tesbit etmek) — уста­ galebe çalmak — победить
новить, определить ortam — обстановка, среда
odak — средоточие, фокус dizmek — расставлять, распола­
~lamak — сфокусировать, наце­ гать (рядами); нанизывать
лить dizin— список, опись, индекс
üretmek (istihsal etmek) — про­ ifade — 1) выражение; 2) объясне­
изводить, изготовлять ние; показание; 3) значение
üretim (istihsal) — I) производ­ ~ etmek — выражать; объяснять,
ство; 2) продукция излагать; означать
detay — деталь tutar (meblağ) — сумма, итог
4 ı — детальный borç (си) — долг; долг, обязанность
kavramak — 1) охватывать; pusu — заёада
2) постигать, схватывать р. kurmak (-е) — устроить засаду
güven — 1) (itimat /dı/) доверие; damat (dı) — зять
2) уверенность bozmak — 1) портить; нарушать;
- т е к (-е) — доверять(ся), пола­ 2) конфузить; теряться; 3) раз­
гаться менять
tanım (tarif) — определение, опи­ bozuk— 1) испорченный; 2) мел­
сание кий (о монете)
-lam ak (tarif etmek) — опреде­ şahıs(hsı) (zat) — особа, лицо
лять, описывать cihaz — прибор, аппарат
garip — странный, непонятный; malzeme — материал
чужой gütmek — 1) пасти; 2) вести, про­
dönem — период; созыв (парла­ водить, преследовать;
мента) . amaç преследовать цель
azim (zmi) — решимость, воля menfaat — интерес, заинтересо­
azmetmek(-e) — намереваться, ванность, выгода
решаться aykırı(-e) — противоречащий,
galip— победитель; побеждающий идущий в разрез

Türemiş sözcükler
1. ilgilenmek (ile) — интересоваться
ilgili (ile) — связанный (с кем, чем-л.)
2. kurtulmak — освободиться, спастись, отделаться
3. şiddetlenmek — усилиться
4. üstat (dı) — маэстро, мэтр
5. rahatlamak — успокоиться
6. kuruluş — 1) создание, устройство;
2) учреждение, организация
7. gözcü — 1) наблюдатель; дозорный;
2) окулист
8. hissetmek — чувствовать

42
9. başkan — председатель
devlet ~ı — глава государства, президент
karşılamak — встречать
karşılaşmak — встречаться
uğurlamak — провожать, желаггь счастливого пути
meraklanmak — 1) тревожиться; 2) интересоваться
kurucu — основатель, создатель
memur etmek (kimi neye) — поручить, уполномочить
ölüm — смерть
hükümdar — монарх, правитель, властелин
bilgisayar — компьютер
söz etmek (-den) — говорить (о ком, чем-л.)
sınırlı — ограниченный
matematiksel — математический
işlem — процедура, операция, действие
gerekmek— требоваться
yetinmek (ile) — ограничиться
satış — продажа
korku — страх
işletim — эксплуатация, использование
karıştırmak — путать; перемешать
karışık — запутанный, смешанный, сложный

Deyimler
1. arada (bir) — иногда, время от времени
2. yakınlarım olarak — ориентировочно, приблизительно
3. ortadan kaldırmak — устранять; отменять
4. (bir şeyin) altından kalkmak — преодолеть (что-то),
справиться (с чем-то)
5. kargacık burgacık — кривой, искривленный
6. Osmanlı İmparatorluğu — Османская империя
7. ortaya çıkmak — возникнуть, появиться
8. hoş görmek, bakmak — относиться снисходительно, прощать

Словообразовательный аффикс -İş


Словообразовательный аффикс -(y)ış\ свободно присоединяющий­
ся к любым глагольным основам (кроме производных основ с показате­
лем взаимного залога: -(ı)ş-4, образует глагольные имена, обозначаю­
щие название действия или манеру совершения действия. Превращаясь
в отглагольное имя, получает более конкретные значения существитель­
ного, называющего каюе-то явление или предмет.
43
ПРИМЕРЫ:
atış — бросание; стрельба
yürüyüş — ходьба; марш; походка
yazış — манера писать, почерк
kuruluş — создание, устройство; учреждение, организация

Alıştırma Aşağıdaki sözcüklerin anlamlarını bilmeye (veya hatırlamaya) bakın:


açılış (toplantının açılışı), bakış, görüş (görüşleri belli), görünüş (görünüşüne
göre), kapanış, biniş, kalış, kalkış (uçağın kalkışı), basış, vuruş, gülüş (pek
tatlı (içli) bir gülüşü var), sarılış, akış (nehrin akışı; akış aşağı; akış yukarı),
duruş (esas duruş), tanış (biliş tanış çok), düşüş, katılış.

Alıştırma Kalın harflerle yazılan sözcükleri ezberlemek üzere aşağıdaki


• tümceleri çeviriniz:
1. Amacımı belirttim. Alayla baktı. 2. Hiç te ahmak değildir ama, herkesten
farklıdır. 3. Bacak kadar bir çocuk bu ağır suçu işler mi? Yargıca (hâkime)
kabahatsiz olduğunu ispatlamaya çalıştım. İnandığı yok. 4. Ozan
öfkeleniyor. Çok emek verdiği şiir kitabı satılmıyor. Fakat şair satıcının
kendisini aldattığına emin. 5. Yazar (edip) fazla sert davrandı. Böyle
davranacağım ummamıştım (ondan). Suçu bize yüklemek istiyor. Seçtiği yol
makul sayılamaz. 6. Yalancının evi yandı, kimse inanmadı. 7. İnsan kuş
değildir. Uçmak için bir uçağa binmelidir. 8. Heyecandan mı titriyor, ne? —
Hayır, burası epey soğuk. Ben de donmaya başladım. 9. Günde kaç kez
namaza durulur? — Kural olarak beş defa. Haksız uygulamalara yer
vermemelidir.
1. Я не понял. Пусть пояснит свою мысль. 2. Это был другой человек,
с короткими ногами и густыми бровями. Решительно не наш поэт. Но
в темноте я не разобрал. Мои глаза меня обманули. 3. Они с гневом
требуют (хотят) полного суверенитета и готовы взяться за оружие. Я
надеюсь, что мы найдем разумный выход. 4. Вы смеетесь надо мной?
Разве я могу нести такой груз? 5. Вот глупец'. В то время как у него
горит дом, он сел писать стихотворение! 6. Летайте (совершайте по­
ездки) самолетами нашей компании (нашего общества). 7. Он, конечно,
не виноват (его вины нет). Но уверен ли ты, что сумеешь доказать это
судье? 8. Вероятно, направляясь (идя) сюда, он потерял эти три стихо­
творения. Большая потеря для нашей литературы! 9. Нет причин вол­
новаться. Правительство вот уже год осуществляет эту политику.
Он замерз. На молитву встал, но дрожал от холода и потом долго не
появлялся в зале.
1. Bir erkek torununuzun dünyaya geldiği rivayet ediliyor. 2. Başbuğ olarak
birkaç büyük kent fethetmiştir. Bundan dolayı adına Osman Gazi denir.

44
3. Kalpten tebriklerimi sunanm efendim! 4. Düğünden sonra yurtluğuna
(malikanesine) çekildi. 5. Bu havali güzel bir iklime malik. 6. Tuzak
kapanmıştı. Anî bir baskından sonra kale ele. geçirildi (zaptedildi). 7.
Ayaklarımızın ucuna basarak çıkalım. Zavallı edip ağır hastalıktan mustarip.
Demin damla içmiş, uyuyor. 8. Cenaze alayına katılmak istiyoruz. Ancak
nereye gömüleceğini bilmiyoruz.
1. Вероятно, ключ взяла моя младшая внучка. 2. Он главнокомандую­
щий, но имени покорителя не заслуживает. Из девяти сражений восемь
проиграл. Несколько дней назад мы потеряли еще одну важную кре­
пость. 3. В связи с его свадьбой мы вручили ему ценный подарок.
4. Ключа при мне нет. Нажмите на звонок. 5. Передают, что его усы­
пальница находится в этой округе. 6. К сожалению, я не зафиксировал
его слов. Что за капли он рекомендовал? 7. Да, страна некогда была
захвачена. Но сейчас она независима. 8. Он погряз в долгах. 9. Он стра­
дал от апоплексии. Сейчас его тело в больнице. В одно мгновение
ловушка захлопнулась (закрылась).
1. Tezi hayranlığımı uyandırmadı. 2. Bu değerli mallar üzerine fiyatlar henüz
saptanmadı (tespit edilmedi). 3. Üretimde son dönemde de önemli bir artış
hissediliyor. 4. Ortam elverişli. Makinayı detaylı bir denemeden geçirmeli.
5. Ancak yapılan matematiksel işlemlere karşı tam bir güvenim yok. 6.
Ortaya çıkan zorluklara galip çıktı. 7. Bütün azmine karşın orta çağ lehçeleri
gramerinin altından çıkamadı. 8. Bilgisayardan söz ediyorsunuz. Oysa ben
bu vadide uzman değilim, kavrayamıyorum. Her şeyden önce bilgisayar
nedir, tanımını verir misiniz. 9. Borcumun tutarını görünce bozmadım,
damadıma baş vurdum. Genç devletin kurucusu olan Devlet Başkanı
hava alanında yaşlı hükümdarı uğurladı. Meraklanmayın. Üstadı
karşılamaya başkan sizi değil, beni memur etti. Üstat yakınlama olarak
ne tarihte gelecek? — Garip, dersiniz ama, bu tarih henüz gizli tutuluyor.
Yüzünün ifadesinden alana galebe çalmak {galip gelmek) için çıktığı
anlaşılıyordu. Üstadın korkusundan çok şaşırdım, her şeyi karıştırdım,
gereken matematiksel işlemi yapamadım. Gözcü olun. Yeni model
bilgisayar satışa çıkarıldı, fakat işletimi hususunda pek sınırlı bilgim var.
Bunun için de bir deneme dönemine gereksinim var. Bizimkileri buna
odaklayın. Topladığımız malzemeye göre güttükleri gaye
(amaç)»ıen/aarimize aykırıdır.
1. Современный мир иногда кажется странным. А иногда мы смотрим на
него с восхищением. 2. В Институте стран Азии и Африки изучают мно­
гие современные тюркские языки. 3. В этой долине расположены два
больших города. 4. В то время эти испытания, разумеется, проводились
тайно. 5. Вы победили. Но обстановка не была благоприятна. Я не могу
постичь причины этого успеха. 6. Его показания были путаными, да и

45
сумма, которую он называл, очень отличалась от той, что мы знали.
7. Конечно, наш завод не может производить все требующиеся товары.
8. Они расставит часовых (дежурных), устроили засаду. 9. Период
(срок) эксплуатации этого прибора не очень велик. Не описаны также
многие детали. Он испортил нам дело. Теперь уж мы не можем
ограничиться возвратом нашего долга. Не сбиться бы нам с пути
Я не очснь-то полагаюсь на этого человека. Правитель поручил вам
встретить и проводить высокого гостя. Избавиться бы нам от
страха. Тогда успехи будут большими. И все это почувствуют. Он
любит говорить о зяте президента. Однако этот вопрос не в фокусе (не в
центре) нашего внимания. Прежде всего установим сумму вашего
долга. Лицу, о котором я сказал, этот прибор не требуется.

Türkiye tarihinden. Osman I


(— )
Osmanlı devletinin kurucusudur. Ertuğrul Bey’in oğlu, Süleyman Şah’ın
torunudur. Söğüt’te doğmuştur. Ona Osman Gazi de derler. Anadolu Selçuk
devletinin Bizans hududunda bir uçbeyi' olan babasının ölümü üzerine
de başbuğluğa geçirilmiştir. Osman babasının ölümünden birkaç gün önce
Karacahisar’ı fethetmiş, oğlu Orhan da o yıl içinde doğmuştur. Osman Bey,
Karacahisar’ın anahtarını Selçuk sultanına sunmuş, bunun üzerine Selçuk
hükümdarı Karacahisar’ı ona malikâne (yurtluk) olarak vermiştir. Bu hâdise
(olay) yakmlama olarak tarihindedir. Rumlar, Osman Beyi ortadan
kaldırmak için, onu Bilecik tekfurunun (= valisinin) düğününe davet
etmişlerdir. Fakat kurulan tuzağı haber alan Osman Bey kırk kişi ile Bilecik
kalesine âni olarak bir baskın yapmış, yolda düğün alayına pusu kurarak
damadı ortadan kaldırmış, ele geçirdiği güzel Nilüfer’i oğlu Orhan’a
peylemiştir (saklamıştır). Selçuk devleti — de batınca Osman Bey
müstakil (bağımsız) kalmıştır. Osman’ın amcası Dündar Bey bu sıralarda
ölmüştür, ki Osman’ın eliyle öldürüldüğü de rivayet edilir (söylenir). Bu
olaylardan sonra Osman, oğlu Orhan’ı İzmit ve havalisini almaya, sonra gene
Orîıan’ı Bursa’yı zapta memur etmiş, kendisi damla hastalığından muztarip
olarak Yenişehir’de otururken Bursa’nm fethini haber aldıktan biraz sonra
68 yaşında ölmüştür. Cenazesi Bursa’ya götürülerek oradaki türbesine
gömülmüştür. Osman'ın başbuğluğu 11, müstakil hükümeti 27 yıl sürmüştür.

B ir tezin hikâyesi
Üniversite yıllarımda Montaigne’ın Denemeler' ini büyük bir hayranlıkla
okumuştum. Denemelerde insan kalbinin derinlikleri gizlidir. İlim adamlarının
1 Sınır boyundaki bir küçük devletin başı.

46
nasıl çalıştıklarım hep merak etmişimdir. Ben de bu vadide yol almak
istiyordum.
O günlerde, değerli bir ilim adamı olan Ahmet Hoca’dan çağdaş Türk
lehçeleriyle ilgili dersler alıyorduk. Türkmence çalışmaya karar verdim.
Türkmenceyle ilgili bir tezin kolayca altından kalkabileceğimi sanıyordum.
Ancak Türkmenlerin yirminci yüzyılda yaşayan en büyük şairinin kim
olduğunu tespit etmek bile benim için büyük sıkıntı oldu. Türkmenistan’dan
sınırlı sayıda insan, Türkiye’ye gelip gidiyordu ve bunlarla
karşılaşamıyordum.
O günlerde kendini bilgisayar dünyasına odaklayan arkadaşım İbrahim,
bana bilgisayarla çalışmanın öneminden söz etti. Ben, o zamana kadar
bilgisayarın yalnız matematiksel işlemler yapmada kullanılan bir âlet
olduğunu zannediyordum.'Daha sonra sosyal bilimlerle ilgilenenlerin yavaş
yavaş bilgisayar kullanmaya başladıklarını gördüm. Kısa sürede çok iş
üretiyorlardı. Dostlarımı sevindirmek amacıyla ben de bilgisayar almaya
karar verdim.
Tanıdığım bir arkadaşımın çalıştığı bilgisayar firmasına gitmekle ne
kadar iyi ettiğimi sonradan anladım. Çünkü detaylı izah etmeye çalışan on
yıllık arkadaşımın bile ne demek istediğini tam olarak kavrayamamıştım.
Hayatımda ilk defa duyduğum kelimelerle konuşuyordu. «Disketle mi
çalışacaksın? Remi ne kadar olsun?..» Ne cevap vereceğimi şaşırmıştım.
Önce kendisine itimat ettiğimi söylemekle yetindim. Bana vermek istediği
bilgisayarı çalıştırdı. Satış yapmanın da heyecanıyla birçok şey anlattı. Çok
önemli olan bilgileri bir kâğıda not etmeye çalıştım. Sevinç ve korkuyla
kanşık bir his kaplamıştı içimi. Bilgisayarımı alıp evin yolunu tuttum. Tarif
ettikleri şekilde masamın üstüne kurdum. Sıra çalıştırmaya gelmişti.
Arkadaşımın yazdırdığı notlan uygulamaya başladım; ekranda garip şeyler
oluyordu. Hemen telefona sarıldım. Sattıkları âletin bozuk olabileceğini
söyledim. Arkadaşım güldü. Telefonla yardımcı olmaya çalıştı. Ama ben
işin böyle yürümeyeceğini anlamıştım. İşletim sistemiyle ilgili kitaplar
aldım. Bu dönem tam iki ay sürdü. Artık bilgisayarımı ne çocuklarım
seviyordu, ne de eşim.
Hocam, ana metinde bütün uzun ünlüleri göstermenin gerektiğini
söylemişti. Metne baktığımda hiç bir uzun ünlünün bulunmadığını fark
ettim. Zaten Kiril harfleri gözlerime kargacık burgacık görünüyordu. Neden
sonra çalışma azmi bütün hislerime galip geldi, bütün metni bilgisayar
ortamına taşımaya karar verdim. Bir yandan bunu yaparken bir yandan da
uzunluklarla ilgili bilgiler ediniyordum. İlk yirmi sayfada öğrendiklerimi
uygulamaya başladım. O kadar çok uzunluk vardı ki birinci sayfada
uyguladığım uzunluğu ikinci sayfada unutuyor ve her şeyi birbirine
karıştırıyordum.
Bir cumartesi günü bilgisayarı aldığım firmaya gittim, bilgisayar
programcısına, dizin programına ihtiyaç duyduğumu belirttim .
47
Yapabileceğini ifade etti. Ancak bilgisayarın yan fiyatına yakın bir meblağ
söyledi. Sonradan programcının mobilya borcunun da o kadar olduğunu
öğrenince şaşırmadım değil
(Mehmet Kara; kısaltılmıştır).
Çalıştırma Yukarıdaki metinleri anlatmaya hazırlanırken aşağıdaki sorulan
yanıtsız bırakmayın:
1. Ertuğrul Bey’in oğlu Osman kaç yılında ve nerede doğmuştur?
Söylediğiniz yer Anadolu’nun neresindedir? 2. Osman kaç yaşındayken, kaç
yılında ve ne gibi olay üzerine Anadolu Selçuk Devletinin başbuğluğuna
getirilmiştir? 3. Yakmlama olarak bir yıl sonra ne kalesi fethedilmiştir? Bunun
üzerine de neler olmuş? 4. Bilecik tekfuru (valisi) Osman Beyi düğününe
davet ederken ne gibi bir amaç (gaye) güdüyormuş? Bu zat (şahıs)
Osmandan korkuyor muymuş? Bu olaym sonu ne olmuştur? 5. Selçuk
Devleti batınca (kaç yılında?) Osman Beyin durumunda bir şey değişmiş
midir? Osman’ın amcası Dündar Bey’in davranışları bu sıralarda (fikrinizce)
Osmanın menfaatlerine neden aykm olmuş? Sonucunda Dündar Beyin
başına ne gelmiş? 6. Osman nerede, ne zaman ve oğlu Orhan’ın hangi büyük
kenti fethettiğini haber aldıktan sonra gözlerini dünyaya kapamıştır?
Gömüldüğü yer neresi? 7. Mehmet Kara, kimin öğütlerine (tavsiyelerine)
kulak vererek kendine bir bilgisayar almaya karar vermişti? Türkmenceye
dair topladığı malzeme zengin miydi? 8. Cihazı alıp evine götürdükten sonra
ne gibi güçlükler (zorluklar) ortaya çıktı?
Çalıştırma Aşağıdaki parçayı Türkçeye çeviriniz:
Вы знаете, что основателем Османской империи был Осман Первый,
родившийся в середине XIII века. Разумеется, независимое княжество
(beylik), которое он создал в Западной Анатолии в нанале XIV века, пос­
ле того как распалось («утонуло») Сельджукское государство, еще не
было империей. Однако это государство быстро расширялось. В год,
когда родился сын Османа Орхан, т. е. в году, был завоеван неболь­
шой город Караджахисар, а через 38 лет; т. е. в году, когда умирал
сам Осман, его сын Орхан завоевал крупный город Бурса. Сюда из Ени-
шехира перенес Орхан столицу своего государства. Вообще говоря, у
Османа было два сына — Орхан и Аляэттин. Точно не известно, кто
(который) из них был старшим братом. Впрочем, властелином стал Ор­
хан, одержавший много побед. Поэтому его, как и его отца, называют
«Победитель».
Когда по приказу Орхана его сын Сулейман-Паша перешел в Румелию,
император Византии (Bizans) Кантаюозен стал думать, как ему действо­
вать в дальнейшем. Когда один за другим падали города, такие, как Гели-
болу, Текирдаг, Ипсала и другие, император с целью установить друже­

48
ственные отношения с Орханом отдал ему свою дочь принцессу Теодо­
ру. Орхан обвенчался с ней, но продолжал захватывать города и посел­
ки, находившиеся вблизи от столицы Византийской империи. Впрочем,
известно, что взял Константинополь лишь седьмой султан Мехмед Вто­
рой Фатих. Это событие произошло почти через сто лет после смерти
Орхана, в году.

Çalıştırma Aşağıdaki tümceleri Rusçaya çevirin:


1. Düğün yaparken, nasılsa bir düğün armağanı getirmeyi unutmuştu.
2. Mektubu okuyunca bir ağladı, bir ağladı. 3. Yanlarından geçerken hepsi
birden kalkıp bana selâm verdiler (Y. Kadri). funduszeue.infoi Muhammet gibi, dağ
ayağına gelmeyince, o dağın ayağma gitti (Ş. Sıtkı). 5. İsmaile yolun üstünde
raslıyorum. Ya ben giderken o dönüyor, yahut ben dönerken o gidiyor
(Y. Kadri). 6. Bak, bu kadar yıldır bir evde otururuz, karşı karşıya geçip iki lâf
etmemişizdir. Şimdi icap etti (= gerekti). Ortada neler olup döndüğünü
bilmiyorum (S. Ali). 7- Çocuk hasta mı ki? Günler var, bahçede göründüğü
yok (M. Yesari). 8. Merhum Hamdi Beyin hiç bir defa kendisine ait bir iş için
üzüldüğü, kızdığı, meraklandığı olmamıştır (Y. Kadri). 9. Otele döndüm. Bir
çay söyledim oturur oturmaz (B. Yıldız). Nasıl hiç haber aldığın var mı?
(Y. Kadri.) Korktuğum da başıma geldi (S. Kocagöz). Ahmet Vefık
Paşa, Bursa’ya vali olur olmaz, bir tiyatro kurmayı düşünmüştür (gaz).
Yaşadıklarımız bizi şaşırtmıyor, üzüyor («Zaman»). Özal, bazı
konularda (= sorunlarda) nasıl davranacağını kestıremiyordu (M. Birand).
Hepsi ne yapacağıma bakıyordu (ö. Seyfettin). O akşam üstü,
yabancı kadından, öğreneceklerimi öğrendikten sonra odama gidiyordum
(R. Nuri). Tam Menderes çıkarken, Ada Kumandanının gür sesi duyuldu
(T. Gürkay). Sizi uzaktan görür görmez, ne sevinmiştim bilseniz! (M. S.)
Konuk umduğunu değil, bulduğunu yen Kol kesilirken parmak acımaz.
t
Çalıştırma Aşağıdaki tümceleri Tüıkçeye çevirin:
1. В то время как мы сокрушались о том, что его обманули и он потерял
столько денег, он в душе посмеивался над нами. Потому что знал, что
деньги ему вручат в другом месте. 2. Вот поэтому, переходя улицу, сле­
дует посмотреть сначала налево, а потом направо. 3. Всем известно, что
Турция — страна гористая. 4. Сын Орхана Сулейман-паша погиб. Но в
этом не было чьей-либо вины. Впрочем, мы не знаем, кто это доказал.
5. Борьба за национальный суверенитет, которую турки вели после Пер­
вой мировой войны, была необходимой и разумной. 6. Когда я был сту­
дентом, у меня было множество разных намерений. 7. Он не пояснил,
как будет действовать, если не докажет своей невиновности. Ведь судья
может принять неприятное для него окончательное решение. 8. Моло­
дая особа рассказывала: — Господи, недавно в трамвае был случай.

49
Когда кондуктор сзади сказал: «Османбей» (это название района в Стам­
буле), спереди толстый человек произнес: «Да. Я здесь». Мы умерли от
смеха. 9. Этот край обладает приятным климатом. Даже зимой мы не
мерзнем, не дрожим от холода. Ясно, что они что-то от нас скрыва­
ют. Надо установить, что они производят. Если не объяснят, мы не мо­
жем им доверять. Обстановка сложная.
Çalıştırma Aşağıdaki tümceleri ağızdan Türkçeye çevirin:
1. Кто победитель? 2. Странное определение! 3. Это не требуется. 4. Они
говорят о математических действиях. 5. На этой дороге они устроили
засаду. 6. Его зять очень сконфузился. 7. Мы, кажется, потеряли дорогу.
8. Их успехи были очень ограниченными. 9. Кого он уполномочил сде­
лать это (кому поручил)? Он не справится с этим делом. При
виде похоронной процессии ребенка охватил страх. Он глава госу­
дарства, но не его основатель. Этот закон давно отменен. Экс­
плуатация компьютера (эксплуатировать, (заставить) работать)— дело
не простое, особенно для нашего мэтра. От волнения он все перепу­
тал. Этот молодой человек — внук главнокомандующего. Завтра у
него свадьба. Я не схватываю его слов (сказанного им). Постарай­
тесь зафиксировать. В это мгновение начался воздушный налет.
Они устроили западню. В этой долине находится старинная кре­
пость. — Как его сердце? — Он страдает от апоплексии. Услышав
названную сумму, он встревожился. Его лицо выражало решимость
(решимость действовать). Он председатель этой организации. Пи­
сатель собирается уходить. Проводим его.

Çalıştırma Aşağıdaki atasözlerini ezberlemeye bakınız:


1. Akıl olmayınca ne yapsın sakal. 2. Alışın oğlu veriş. 3. Araba kırılınca yol
gösteren çok olur. 4. Ay doğuşundan insan yürüyüşünden bellidir. 5. Bir
kere aldanışta kabahat aldatanın, iki kere aldanışta kabahat aldananın.
6. Bilerek yapan aldanmaz. 7. Çok yeyen ahmak olur. 8. Fena haber tez
duyulur. 9. Gireceğini düşünme çıkacağını düşün. Gökte ararken yerde
buldum. Gönül çocuğa benzer gördüğünü durmayıp ister.
Güvendiğimiz dağlara karlar yağdı. İnsanı görürsün yüreğindekini ne
bilirsin. İstediğini söyleyen istemediğini işitir. Kale içinden alınır.
Kaş yaparken göz çıkarır. Köpek suya düşmeyince yüzmeyi
öğrenmez. Misafir umduğunu yemez bulduğunu yer. Ne kumaş
olduğunu biliriz. Perşembenin gelişi çarşambadan bellidir.
Урок 17(3)

ПРОШЕДШЕЕ НЕОПРЕДЕЛЕННОЕ ВРЕМЯ (-ARDI / -IRDI)


(geniş zamanın hikayesi)

Основа прошедшего неопределенного времени (или: неопределен­


ного имперфекта) слагается из ударного аффикса настоящего-будущего
времени -(a)r/-ır и безударного показателя прошедшего времени (i)di.
Таким образом, эта сложная форма имеет восемь фонетических вари­
антов: -rdı/rdi, -ardı/-erdi,-ırdı/irdi/-urdu/-ürdü. Например: uğrâ-rdı, уё-
rdi, sor-ârdı, ed-erdi, san-ırdı bil-ırdi, ol-ürdu, öl-ürdü. Спряжение осуще­
ствляется посредством личных аффиксов второй группы, например: ben
uğrâ-rdım (uğra-r i-di-m), sen uğrardın (uğra-r i-di-n) и т. д.
Прошедшее неопределенное время во многом сходно с настоящим-
будущим временем (см. урок 10), содержание которого перенесено в
прошлое. Оно имеет два основных значения.
Значение первое: форма на -ardı/-ırdı обозначает «абстрактное»
прошедшее действие, т. е. действие, не связанное с каким-либо конкрет­
ным моментом или отрезком времени. Такое действие может быть:
а) естественным по своей природе («Аму-Дарья некогда впадала в Кас­
пийское море»); б) совершавшимся в силу установленного порядка,
укоренившейся привычки и т. п. («Он ложился спать не позже 12 часов
ночи»).
Прошедшее неопределенное время в первом его значении всегда пе­
редается по-русски прошедшим временем несовершенного вида -
«брал», «приходил» и т. п.1
ПРИМЕРЫ:
Amu-Derya (Ceyhan) ıfehri eskiden Hazar denizine dökülürdü.
— Аму-Дарья некогда впадала в Каспийское море.
Her sabah uyanıp yataktan kalkınca jimnastik yapardı.
— Каждое утро, проснувшись и встав с постели,
он делал зарядку.
1 Однако форма прошедшего времени несовершенного вида в зависимости от
содержания высказываемой мысли может соответствовать различным турецким фор­
мам: 1) -yordu, 2) -irdi, 3) -dı, 4) -mış(tır), 5) -mıştı.

51
Значение второе. Утрачивая значение прошедшего времени,
форма на -irdi передает содержание своего рода сослагательного накло­
нения, т. е. обозначает: а) действие, совершению которого что-то пре­
пятствует («Я пошел бы сейчас в театр, но у меня нет билета»); б) дей­
ствие, которое при определенных условиях могло бы совершиться в
любой временной плоскости («Я дал бы такой совет»), включая и плос­
кость прошедшего времени («Разве я не мог (бы) (тогда) туда пойти?»)1.
ПРИМЕРЫ:
Şimdi tiyatroya giderdim ama biletim yok.
— Я сейчас пошел бы в театр, но у меня нет билета.
Bir dakika susamaz mıydınız?
— Разве вы не могли (бы) минуту помолчать?

Образцы спряжения глаголов


в прошедшем неопределенном времени
1. Утвердительная форма:
ben alırdım «я брал (вообще)», «я взял бы, брал бы», sen alirdın, о
alırdı, biz alırdık, siz alırdınız, onlar alırlardı (alırdılar).
2. Отрицательная форма:
ben gelmezdim «я не приходил (вообще)», «я не пришел бы», sen
gelmezdin, о gelmezdi, biz gelmezdik, siz gelmezdiniz, onlar gelmezlerdi
(gelmezdiler).
3. Вопросительная форма:
ben bilir miydim? «(разве) я знал (вообще)?», «знал ли бы я?», sen
bilir miydin?, о bilir miydi?, biz bilir miydik?, siz bilir miydiniz?, onlar bilirler
miydi? (bilir miydiler?)
4. Отрицательно-вопросительная форма:
ben sormaz mıydım? «(разве) я не спрашивал (вообще)?», «(разве) я
не спрашивал бы?», sen sormaz miydin?, о sormaz mıydı?, biz sormaz
mıydık?, siz sormaz mıydınız?, onlar sormazlar mıydı (sormaz mıydılar)?

Alıştırma 1. Aşağıdaki tümceleri Rusçaya çeviriniz


1. Amcam, akşamlan, çok defa, odasında pencerenin önünde iskemleye
oturur, Marmara’ya, uzaklardaki dağlara bakar, şarkı söylerdi.
(S. Üstüngel) 2. Macide etrafmdakilerde hoşuna gitmeyen herhangi bir şey

1 Отличие формы на - irdi от русского сослагательного наклонения в том, что


она не передает оттенков совета, рекомендации ( «Пошел бы ты прогуляться» - см.
урок 11).

52
gördüğü zaman aklına ilk olarak: «Acaba ben de aynı şeyi yapmıyor
muyum?» düşüncesi gelirdi. (S. Ali) 3. Kâğıtta ince, düzgün bir el yazısı ile
iki satır: «Selim'in bir arkadaşıyım. Sizinle görüşmek isterdim.» Ne imza, ne
adres. (O. Atay) 4. Size Almanca, Fransızca öğretirim — Teşekkür ederiz
ama — Goethe' den şiirler okurum — çok iyi olurdu ama
Hapisane doktoru (O. Kemal) 5. Bizim lokantanın* bitişiğindeki
apartmanda, eski paşalardan birinin kızı olduğunu söyleyen bir kadın
oturuyordu: Naciye, gayet güzel türkçe konuşurdu. Hemen ahbap olduk,
bize hayatını anlattı. (O. Kemal) 6. Araba hareket etti, önlerinde durdu. Bu
yirmi sekiz yaşmda, ama bembeyaz saçli adamı şehrin bütün arabacıları
sayarlardı. Üstelik o şehrin yerlisiydi. (Ş. Sıtkı) 7. sordum: «Kendisini
tebrik etmek istemez miydiniz?» (T. Gürkay) 8. «Bir çay içmez miydiniz'?»
dedi (T. G.) 9. Biz şimdi böyle düşünüyoruz, o zamansa büsbütün başka
türlü düşünüyorduk. Şimdi ona bin ruble bile verirdim, halbuki o zaman on
rubleyi de vermedim. (Çehov) Gruşnitski yanıma yaklaşıp kolumu
tutarak: - Bunu senden beklemezdim, dedi. (Lermontof) Amcam, iyi
yürekliydi. Halk adamlarını severdi. (S. Üstüngel).

Alıştırma 2. Aşağıdaki tümceleri Türkçeye çeviriniz.


1. Мы знали: президента всегда встречал и провожал премьер-министр.
2. Он просыпался довольно рано и немного погодя совершал свой пер­
вый намаз. 3. Они, конечно, устроили бы засаду в этой долине или со­
вершили внезапный налет на крепость. Однако противник может дей­
ствовать разумно, и тогда их план обнаружится и не даст результата, на
который они рассчитывают. 4. До часа работали, потом обещали. После
обеда работа продолжалась еще несколько часов. 5. Я бы с удовольстви­
ем прочитал новое произведение нашего уважаемого метра. Но нигде
не вижу его книги. Взять на неделю у Вас? 6. Летом мы не\ знали, как
спастись (как спасемся) от жары, зимой дрожали и замерзали от холо­
да. 7. Он насмехался и над ним самим, и над стихами, которые слышал.
Тот, естественно, втайне сердился (гневался) и ждал своего часа. 8. По­
чему ты не послушал меня (моего слова)? Мы бы вернулись в гостини­
цу, поужинали, выспались, а завтра утром продолжали бы свой путь.
I
#
УСЛОВНЫЕ ФОРМЫ И КОНСТРУКЦИИ
(koşul kipi//şart sıygası)
Условные формы турецкого глашла сводятся к двум основным типам.
Формы первого типа называются формами условного накло­
нения. Условное наклонение совпадает с желательным (дезидератив-
ным) и в турецкой грамматике носит название условно-желательного
(dilek şart kipi).
53
Основная форма (иначе -настоящее время) этого наклонения обра­
зуется путем присоединения ударного аффикса -sa, -se к основе глаго­
ла: alsa (al-sa), gel-s£ (gel-se) (см. урок 11).
Форма прошедшего времени условно-желательного наклонения об­
разуется путем присоединения к ударному аффиксу -sa, -se показателя
прошедшего времени (i)di: -sâydı, -şeydi (-sa idi, -se idi), например:
alsaydı, gelseydi. Спряжение всех условных форм осуществляется по­
средством личных аффиксов второй группы (-m, -n, -k, -nız).
В значении желательного наклонения форма -saydı, как форма
главного сказуемого, обозначает неисполнимое желание, например:
(Keşke) gelseydi! «(Ах,) пришел бы он!» (но он не пришел (или: не при­
дет)).
Форма прошедшего времени условного наклонения является фор­
мой придаточного условного предложения. Эта форма (-saydı) всегда,
а основная форма (-sa) в большинстве случаев соответствует русскому
сочетанию «если бы» + глагол в форме прошедшего времени: gelseydi
если бы он пришел (чаще о прошлом); gelsd «если бы он пришел»,
«приди он», «если он придет».

Образец спряжения в форме прошедшего времени


условного наклонения
funduszeue.infoительная форма:
ben alsaydım «если бы я взял (брал)», sen alsâydın, о alsaydı, biz
alsâydık, siz alsâydınız, onlar alsâydılar (alsalardı).
2. Отрицательная форма:
ben âlmasaydım «если бы я не брал (не взял)», sen âlmasaydın, о âl*
masaydı, biz âlmasaydık, siz âlmasaydımz, onlar âlmasaydılar (âlmasalardı).
Формой прошедшего времени условного наклонения всегда переда­
ется нереальный тип условно-следственной связи; формой настоящего
времени — нереальный, а также предположительный тип (о котором
см. в последующих уроках).
Нереальный тип условно-следственной связи имеет место тоща, ког­
да выставленное условие оказывается в действительности неосуществ­
ленным или неосуществимым, что по-русски передается путем исполь­
зования союза (союз + частица) «если бы». Например: Если бы вчера
он пришел, то увидел бы нас (но в действительности он не пришел).
По-турецки в придаточном предложении используется любая форма
условного наклонения (несколько чаще - форма прошедшего времени), в
главном предложении —прошедшее неопределенное время. Формула
нереального случая (типа) условно-следственной связи такова: -saydı (или
-sa) irdi (в отдельных случаях также: -s a ır (или -асак)).

54
Примечания: 1. Порядок слов в придаточном условном предложении в
принципе аналогичен порядку слов в любом простом распространенном пред­
ложении. 2. Придаточное предложение может вводиться персидским по проис­
хождению союзом eğer «если» (изредка — şayet «ежели»), но постановка его
отнюдь не обязательна. Постановка каких-либо союзов или частиц между при­
даточным и главным предложениями недопустима.
ПРИМЕРЫ:
(О) gelseydi (gelse) bizi bulurdu (görürdü).
— Если бы он пришел, то нашел бы (увидел бы) нас.
(Eğer) Vaktiyle onunla konuşsâydık (konuşsak) bunu yapmazdı.
— Если бы мы в свое время поговорили с ним, он бы
этого не сделал.
Условные формы второго типа представляют собой форму -se
от недостаточного глагола i(mek) быть : i + -se = ise, причем возникает
безударный четырехвариантный аффикс -(y)sa, -(y)se, присоединяющий­
ся к именам, а также к основам времен: öğrenciyse (öğrenci ise), alırsa (alır
ise), geldiyse (geldi ise) v.s. Такие формы, называемые формами услов­
ной модальности, выражают реальный тип условно-следственной свя­
зи, передаваемый по-русски посредством союза «если», например:
«Ест он придет, то найдет», «Если он не ушел, то позови его сюда»
ит. п
Вводимая в данном уроке форма условной модальности от настоя­
щего-будущего времени (-ırsa; türkçesi: geniş zamanın şartı), как прави­
ло, соответствует по-русски сочетанию союза «если» с одной из форм
будущего времени, изредка настоящего; в главном предложении исполь­
зуется необходимая по смыслу форма изъявительного или повелитель­
ного наклонения.

Образец спряжения глагола


в утвердительной форме условной модальности
от настоящего-будущего времени

Ben alırsam («если я возьму, буду брать»), sen alırsan, о alırsa, biz
alirsak, siz alırsanız, onlar alırlarsa.
Отрицательная форма:
ben almâzsam («если я не возьму, не буду брать»), sen
almazsan, о almazsa и т. д.
ПРИМЕРЫ:
(Eğer) Yarın öğleden sonra bana uğrarsanız birlikte Kültürparka gideriz.
— Если завтра после полудня вы зайдете ко мне,
мы вместе пойдем в Культур-парк.

55
(Eğer) Selim* i bulamazsan bana haber ver.
— Если не сумеешь разыскать Селима, сообщи мне.
Форма ise, -(y)sa? (в «чистом» виде, без предварительного форманта
изъявительного наклонения) составляет формальную часть именного
сказуемого придаточного условного предложения. Поскольку глагол
i(mek) не имеет будущего времени и формы прошедшего времени ус­
ловного наклонения (форма *iseydi вышла из употребления), он в этих
случаях заменяется (как и предикативные слова var и yok) соответству­
ющими формами глагола olmak. Например: (о) öğrenci olursa «если
он будет, станет учащимся », (о) öğrenci olsaydı » если бы он был
студентом», kızı olursa «если у него будет дочь».
ПРИМЕРЫ:
(Eğer) Fakültemizin öğrencilerinden ise (öğrencılerinddnse) onu
da topla ıtıya çağırsınlar.
— Если он студент нашего факультета, пусть и его
позовут на собрание.
Yarın hava güzel olursa parka gideceğiz.
— Если погода завтра будет хорошая, мы пойдем
в парк.
Husuri otomobili olsaydı bu yaz ailece Sofya’ya giderdi.
— Если бы у него был свой автомобиль, он этим летом
(со своей) семьей поехал бы в Софию.
В главном предложении вместо формы olurdu обычно употребляют
именную форму idi, например: Yardımına koşsaydmız hali daha iyiydi —
Если бы вы поспешили ему на помощь, его состояние было бы лучше.

Alıştırma 3. Aşağıdaki tümceleri Rusçaya çeviriniz:


1. .. .Hele Yusuf kızı Şakir’e verseydi tabiî vaziyetleri ( =durumlan) başka
türlü olurdu. (S. Ali) 2. Manastırın kapısını kapadım, dünyaya döndüm.
Annem tabiî bir kadın olsaydı, ben de normal bir hayata dönerdim.
Olamadı. Beni affetmedi. (H. Edip) 3. — Aman Paşa, sen de herkesi
evlendirmek istiyorsun, Rabia kocaya varırsa beni akşamları kim
eğlendirecek! (H. E.) 4. Tevfik evlenirse, sen görürsünl — İşte o olmaz.
(H. E.) 5. Paşadan yazılı kâğıt getirmezsen yanına koymazlar. — Paşa
efendi buradaysa bana izin verir. (H. E.) 6. Eğer oğlumuz olursa ben bu
mektebe (=okula) veririm. (H. E.) 7. Efendimizin düşüncesini bilmem ama,
bizim hanım çok başka bir kadındır. Bir daha gelirse size tanıttıracağım, çok
seversiniz. (H. E.) 8 .0 cesur, o akıllı, o sevimli Rabia! Eğer kalbinde Buâl’e
zerre kadar (=azıcık olsun) alâka varsa mutlak paşa onları birbirine verecek.
(H. E.) 9. «Yerimizden aynlmasak başımıza bu işler gelmezdi. (S. Ali)
Ömer, Bakır Efe’nin yanında değil mi? — Emine’ye sorarsan, konakta

56
diyor. Ben, hiç ummuyorum Bakır Efenin niyetini bilseydim, Ömerin nerede
olduğunu söylerdim. (MYesari) «içinde onlara karşı en küçük bir
düşmanlık sakladığınıfarkederlerse seni ezerler» (S. Ali) Karısını merak
etmeye başladı. Yakın komşularda olsalar muhakkak Yusufun geldiğini
mahalle çocuklarından duyup gelirlerdi. (S. A.) Bağda köpek filân
olsaydı halim haraptı. (R. Nuri) Zannederim ki, başka bir mektepte
(=okulda) bunu yapsam ya hapsedilir, yahut da bir başka ceza görürdüm.
(R. N.) Cemal isterse misafirler geldiği zaman ben üe bulunurum. (H. E.)
Memlekette, bir avukat, bir gazetecinin oğlu olmaktan bıkmıştım.
.. .Öyle ki kaç sefer (= kerre, defa), ah, keşke bir eskicinin çocuğu olsaydım,
diye düşünmüştüm. (O. Kemal)

Alıştırma 4. Parantez içindeki eylemi gerekli biçime (biçimlere) sokarak ikişer


«şart-sonuç» tümcesi kurunuz (şu örneklere dayanarak:
Arkadaşım (gelmek), ben oı unla (konuşmak)
1. Arkadaşım gelseydi, (ben) onunla konuşurdum.
2. Arkadaşım gelirse onunla konuşurum)
1. Sen bize (gelmemek), biz sensiz (gitmek). 2. Okuduğunuz kitabı kitaplığa
(vermek), onu ben (almak). 3. Otomobilim (olmak), sizi her gün (gezdirmek).
4. Üstat (buradadır), mutlaka bizim odaya (uğramak). 5. Sevdiğin kız (hasta
düşmek), tiyatroya yalnız mı (gitmek). 6. Yazdığı şiirle (siz alay etmek), şair
öfkesini (tutamamak). 7. Yaptıkları denemeleri (devam ettirmek), belki bir gün
çalıştığımız kuruluş adına (namına) onları (kutlamak). 8. Gördüğü şeylere
hayranlığım (belirtmemek), duygusuz bir adam olduğuna (hüküm verilmek).

Alıştırma 5. Aşağıdaki tümcecikleri Türkçeye naklediniz:


I. Если бы он пришел 2. Если бы он мог прийти 3. Если бы он не
мог прийти.. Если бы он купил 5. Если бы он был куплен 6. Если
бы он мог быть куплен 7. Если бы он не мог быть куплен 8. Если он
обманет 9. Если он сможет обмануть Если он будет обманут
II. Если у него есть сын Если у него будет сын Если бы у нею
был сын Если бы у вас не было сына Я рассказал бы Я
мог бы рассказать Я (обычно) рассказывал Я не мог бы рас­
сказать. .. (Разве) вы не могли (бы) рассказать Если мы привык­
нем Если бы мы привыкли Если бы мы могли привыкнуть
Если вы нас приучите Если бы вы нас не смогли приучить
Если я смогу испытать Если ты сможешь применить Если
мы не сможем установить Если вы не сможете произвести
Если они не смогут постичь Если бы они не выбирали
Если бы мы не выражали (не излагали) Если бы они не намере­
вались уйти Если вы вознамеритесь зафиксировать Если вы
вручите.. Если он будет завоеван Если он не разгневается
57
Alıştırma 6. Aşağıdaki tümceleri Türkçeye geçiriniz:
funduszeue.info бы он позавчера зашел к нам после полудня, то застал вы всех
нас дома. 2. Если он сейчас в библиотеке, то мы, конечно, его \зйдим.
3. Если ты не придешь к 6 часам вечера, то мы поедем в театр &з тебя.
4. Если бы у меня было столько денег, я бы давно купил себе автомо­
биль новой модели. 5. Он поступил разумно; он был бы глупцси, если
бы действовал иначе. 6. Он надежный товарищ. Впрочем, если бы
деньги потерялись (подумайте об этой сумме!), вина была бы его. 7. Я
бы с удовольствием прочитал ваши новые стихотворения, ноу меня
нет последнего номера журнала. 8. Я надеюсь, что он не виноват. Если
бы у судьи (у суда) были верные (окончательные) доказательств, па­
рень был бы давно арестован. Если бы мы проиграли этот дач, то
первенство не могло бы быть завоевано. Теперь же у нас все еде есть
надежда. Если бы я знал, что он не сумеет выполнить тако'о про­
стого задания, я поручил бы вам проводить нашего литератора.
Если свадьба будет проведена в поместье, то, возможно, наИпред­
стоит встретиться в тех краях. Бедняга! Уж лучше бы он умер!
Очень странное определение! Разве вы не могли изложить это как-
то иначе. Если бы мы прислушались (послушали) к их советам, то
еще в тот период и в той обстановке избавились бы от (любой) зависи­
мости. Если у них нет каких-либо тайных целей, если на нгаможно
положиться, давайте установим с ними нормальные отношена.

ФОРМЫ -DIĞI//-ACAĞI İÇİN, -DIĞINDAN//-AСAĞINDAÜ


Присоединением послелога için к имени действия на -dik (или и -асак)
в личной форме образуется сказуемое придаточного предложенширычи-
ны (sebeptik tümce). Придаточное причины всеща предшествует ггвному
предложению (или помещается внутри его). Подлежащее приданного
причины ставится в основном (именительном) падеже. Все членыприда-
точного причинного предложения располагаются в обычном поря^е (см.
порядок слов в простом распространенном предложении).
Формосочетание-dığı/-acağı фппередается по-русски посредством
подчинительных союзов и союзных слов «поскольку», «так как»,«ввиду
того, что», «из-за того, что» и т. п. Например: (ben) aldığım için,.— по­
скольку (так как) я беру / взял, брал(onlar) alamayacakları için../—так
как они не смогут взять (брать)
ПРИМЕРЫ:
Dün arkadaşımı görmediğim için bunu haber veremedim.
— Поскольку я вчера не видел своего тоьрища,
я не мог сообщить ему of этом.

58
Salih Bey konsere gidemeyeceği için biletini size verebilirim.
— Так как Салих-бей не сможет пойти на концерт,
я могу отдать вам его билет.
Форме -dığı/-acağı için синонимична форма -dığından /-acağından,
представляющая собой имя действия на -dik или -асак в личной форме с
аффиксом исходного падежа: (ben) aldığımdan— поскольку я беру
(взял, брал).
ПРИМЕР:
Çantamı bulamadığımdan (=bulamadığım için) çantasız
gitmeye mecbur oldum.
— Так как я не нашел (не смог найти) своего портфеля,
я был вынужден идти без него.
К форме -dığından/-acağından могут присоединяться послелоги ötürü
или dolayı, а к форме dığı/-acağı изредка также служебное имя hasebiyle
«вследствие», которые не вносят в содержание формы существенных
оттенков: (о) hasta olduğundan ötürü, hasta olduğu hasebiyle —
вследствие того, что он (был) болен
Примечания. 1. Постановка подлежащего в родительном падеже (анало­
гично подлежащему дополнительного предложения) является ошибкой - за
исключением тех, очень редких, случаев, когда форма -dığı/-acağı, сопровожда­
емая послелогом için («ради»), получает объектное значение (см. урок 16),
например: (onun) gördüğü için— ради того, что он видел / видит («ради види­
мого им»)
2. Следует учитывать, что сказуемое придаточного дополнительного
предложения также может иметь форму -dığından/-acağından (см. урок 16).

Alıştırma 7. Aşağıdaki tümceleri Türkçeden Rusçaya çevirin:


1. Köylüler pek bir şey anlamadıkları için tercüman açıklamak zorunda
kaldı. (A. Nesin) 2. Size bir yardımda bulunamayacağım için çok üzgünüm.
(F. Baysal) 3. Necla, kendisi telefon ederken annesi girdiği için belki bu
adı işitebileceğini düşünmüştü. (K. Bekir) 4. Bana beş, on milyon dolar
kazandırdığınızdan dolayı size teşekkür ederim. (A. N.) 5. Daha önceden
tanışık olduklarından büyük bir içtenlikle el sıkştılar. (A. N.) 6. Havalar hayli
(=pek) serinlediği, üşündüğü için, deniz kıyısına inmiyor lardı.
(O. Kemal) 7. sözünden dönmek mecburiyetinde kalacağı için üzülüyor
mu? (S. Ali) 8. Metin, yatak odasına gittiği için, sözlerinin sonu içerden
geliyordu. (A. N.) 9. Umduğundan önce eve döndüğünü anlayarak
sevindi.(0. Pamuk) Anadili sayesinde kültürlü, aydın, başarılı insanlar
yetiştireceğimiz hasebiyle bu ders için genel lise, meslek lisesi gibi bir ayırım
son derece yanlıştır. («T. Dili»)

59
Alıştırma 8. Aşağıdaki tümceleri Rusçadan Türkçeye çevirin:
1. Поскольку ученик не понял, что спросил учитель, вопрос остал­
ся без ответа. 2. Поскольку с той поры (aradan) прошло восемь лет и к
тому же человек отпустил усы, я, конечно, не узнал его. 3. Поскольку
завтра вы, будучи в отпуске, собираетесь ехать за город, нам следует
поговорить сегодня. 4. Чтобы иметь возможность принять участие в
этом празднике, я полетел самолетом. 5. Так как автобус двигался
очень медленно, то когда мы подъехали к театру, опера уже началась.
6. В связи с тем, что мы выиграли два крупных сражения, противник,
можно сказать, подавлен. 7. Поскольку принять такое решение не в его
власти, дело мое гиблое. 8. Поскольку эти люди косо на меня смотре­
ли, у меня отнялся язык, я не смог говорить. 9. В связи с тем, что сути
дела я не знал, это заседание быстро мне надоело. Поскольку пред­
ложенный вами метод не нов, давайте не поднимать (не открывать)
вопроса о первенстве.

Sözlük

1 .şarkı — песня 8. düşman — враг; противник


- söylemek — петь песни -—lık — вражда
2. düzmek— 1) упорядочивать, уст­ 9. ezmek — раздавить, истолочь;
раивать; 2) выдумывать, со­ подавить, изнурять
чинять harap — разрушенный, запущен­
düzgün (muntazam) — упорядо­ ный; жалкий, гиблый
ченный, устроенный, пра­ - etmek — разрушать; терзать
вильный И. hapis (psi) — заключение в тюрь­
düzen — 1) (intizam) порядок; му
строй, система; 2) интриги, hapsetmek — арестовать, запе­
козни реть; заключить (кого-л. ку-
3. masal — сказка да-л.)
- düzmek — сочинять сказки ~(h)ane — тюрьма
4. satır — строка -e girmek — попасть в тюрьму
~ başı — красная строка, абзац -te yatmak — сидеть в тюрьме
5. imza —: подпись cesur -— храбрый, смелый
~ atmak (-а) — поставить под­ cesaret — смелость, отвага
пись cesaret etmek (-e) — осмелиться,
-lamak (-İ) — подписать отважиться (сделать что-л.)
6. boylamak (-i) — 1) пройти, отма­ mahalle — квартал (города)
хать ( какое-л. расстояние)-, ceza —- наказание
2) шутл. попасть, «загре­ - görmek — понести наказание
меть» (куда-л.) - hapis —sı— тюремное заключение
7. paşa — генерал para -sı kesmek — оштрафовать
-m! -— почтенный!, любезный! ~4andırmak — наказать

60
sokmak— всовывать, втискивать; тельный (о мужчине); подо­
впускать; жалить бающий, уместный
yılan — змея fırsat — подходящий случай
nakil (kli) — 1) перевозка, пере­ ~ düştü — представился удобный
броска; 2) перевод, пересказ случай
-etm ek — перебрасывать, от­ ~ kaçırmak — упустить случай
правлять; переводить; пере­ - bu ~! — вот он, случай!
сказывать ansiklopedi — энциклопедия
nalkiye (ta şıt) — транспорт; usul (lü) — метод, способ
транспортировка (metot(du))
taşıt (nakliye) araçları — транс­ kurnaz — хитрый, хитрец
портные средства ~lık yapmak — схитрить
belediye — муниципалитет ansızın — внезапно, вдруг
~ taşıtları — городской транс­ atlamak — прыгать, впрыгнуть,
порт спрыгнуть, перепрыгнуть; пе­
mahkeme — суд рескочить, пропустить
~уе düşmek — попасть под суд kafa — голова
mahkûm (-е) — осужденный, об- ~lı — с головой, головастый
реченый (на что-л.) dam — крыша
mahkûm etmek — осудить, при­ -dan düşer gibi — ни с того ни с
говорить (кого-п. к чему-л.) сего
kazanmak — зарабатывать, приоб­ saniye — секунда
ретать; выигрывать, завоевать
mahıv(hvı) — уничтожение, ис­
sınavı выдержать экзамен
требление
* * * -etmek— уничтожать, разрушать
-olmak — быть уничтоженным,
ense — затылок
погибать
sinek — муха; комар
rezil — опозоренный
- avlamak — бездельничать
rezalet — позор, срам
sivri — заостренный, острый
-sinek — комар * * *

mizah — юмор felâket — несчастье, бедствие


telâş — тревога, беспокойство sıtma — лихорадка; малярия
~ etmek (~а düşmek, -lanm ak)
-ya tutulmak (yakalanmak) —
— тревожиться, волноваться,
заболеть малярией
суетиться
~Ь — больной малярией, малярик
dehşet — ужас
mücadele (=savaş) — борьба
~е düşmek — ужаснуться
savaşmak (~ etmek) — бороться,
-И — ужасный; ужасно, страшно
сражаться (с кем-то)
din — религия, вера
çirkin — безобразный, некраси­
mikrop — микроб, бактёрия; зло­
вый вредный тип, зараза
yakışık — 1) пригожесть; 2) при­ yaka — 1) воротник; 2) берег
личие, уместность (реки); сторона
- alm ak — приличествовать, -lamak — поймать, схватить
быть уместным ters — 1) оборотная сторона, из­
-Ь — симпатичный, привлека­ нанка; наизнанку;

61
işi ~ gidiyor— у него дело не кле­ bıkmak (-dan) — надоедать, пре­
ится сыщаться
2) нелюбезный; bundan bıktım — мне это надоело
~ adam— строптивый человек karakol — караул, патруль;
- bakmak— косо смотреть участок
-ine — наоборот polis -и — полицейский участок
-temek — осадить, поставить на iddia — 1) утверждение; 2) притя­
место (кого-л.) зание, претензия; обвинение
kanat(dı) — крыло; фланг - etmek — 1) утверждать; 2) (-а
sallamak — махать, размахивать; hak) претендовать (на что-л.)
кивать; ayna — зеркало
başını salladı — он кивнул голо­ • • •
вой bağırmak — кричать
elini salladı — он махнул рукой bağrışmak — кричать (о многих)
tokat — оплеуха, пощечина kavga— ссора, скандал; драка
~ yemek — получить пощечину ~ etmek— ссориться, скандалить
~ yapıştırmak (atmak) — вле­ hız — скорость, быстрота
пить оплеуху 4 ı — скорый, быстрый; быстро;
düdük — дудка; свисток, гулок громко
- çalmak — свистеть, гудеть silmek(-i) — стирать, вытирать;
şaka — шутка вычеркнуть
- etmek — шутить, подшучивать silinmek — стереться; исчезнуть
- (olsun) diye — в шутку kanape — диван
~cı — шутник esna — промежуток времени; мо­
tesadüf — совпадение; случайная мент
встреча alelâde — обыкновенный, обыч­
bir - (eseri) — случайное совпа­ ный
дение, по случайному совпа­ aşırı — 1) чрезмерный, крайний;
дению 2) по ту сторону; через
- etmek (-е) — повстречаться; gün через день
приходиться (на какое-л. чис­ azar — нагоняй, нарекание
ло) - lamak (-İ)—давать нагоняй, по­
herif — субъект; тип; малый прекать, отругать
inat — упрямство, упорство aptal—глупый; глупец
- (olsun diye) (-а) — назло кому-л.;
- yerim koymak (-i) — принять
из упрямства
за дурака
cins — 1) род, вид, сорт; 2) поро­
~«ı — упрямый, упрямец
да; 3) пол; род
defi — сумасшедший, помешан­
- köpek — породистая собака
ный
beriki — находящийся по эту сто­
- olmak, -ye dönmek — обезу­ рону, тот, что ближе, этот
меть (прям, и перен.) beyan— изложение; разъяснение
gayet — очень, весьма - etmek (-İ) — излагать, разъяс­
yenmek — побеждать, обыграть нять; заявлять
(кого-л.) ~at — заявление;
yenilmek (-е) — быть побежден­ -atta bulunmak — сделать заяв­
ным (кем-л.) ление
Türemiş sözcükler
L üstelik — к тому же, вдобаво , впридачу
2. sayın — уважаемый
3. sevimli — милый, симпатичный
4. birincilik — первенство
- i kazanmak — завоевать первенство
5. kaçırmak — дать убежать; упустить
tre n i опоздать на поезд
6. yollamak — посылать, направлять
yollanmak — быть посланным; направляться (куда-л.)
7. düşürmek — повергнуть (в какое-л. состояние)
(bu) beni meraka düşürdü — (это) возбудило во мне любопытство
8. gözlemek (-i) — 1) наблюдать (за кем-л., чем-л.); 2) ожидать (кого-
л., чего-л.)
9. konmak — быть поставленным; останавливаться (на ночлег,
и т. п.)
soğukluk— 1) прохлада; холодные отношения, холодок; 2) прохла­
дительный напиток
açmak — открыть (тайну), поведать (о чем-л.)
12i üzgün — расстроенный, огорченный; измученный
içten — сердечный, искренний
-lik — сердечность, искренность
ayrım — различие; различение, разветвление, подразделение; дис­
криминация
köpoğlu — сукин сын
kızgın — раскаленный, жгучий, распаленный; злой
belirli (muayyen) — определенный
serinle(ş)mek — стцровиться прохладнее, посвежеть
sözde — на словах; так сказать

Deyimler
1. günün birinde (=günlerden bir gün) — в один прецгасный день
2. yan bakmak — косо смотреть (на кого-то)
3. iş güç sahibi — занятой человек
4. neyse (ne ise) — ну (да) ладно; еще ладно
'5. ha bre (ha bire) — безостановочно, все время
6. (deli olmak) işten değil — тут недолго // ничего не стоит (сойти с ума)
7. (işin) iç yüzü — подоплека, суть (дела)
8. sessiz sedasız — беззвучно, молча
9. ne diye? — чего ради?, для чего?, зачем?
dilim tutuldu — у меня отнялся язык, я онемел
aklım başıma geldiği zaman — когда я опомнился, пришел в себя
bir aralık — в один из моментов, в какой-то момент у л у ч и в момент

63
aradan çok vakit geçti — с тех пор (с того момента) прошло
уже много времени
(bu) elimde değildir — (это) не в моей власти, не от меня зависит
elimde olmayarak — будучи не в состоянии противиться себе
(hasta) olmasın ■— уж не (болен) ли он?, как бы он не был (болен)
göz göre (göz göre göre) — прямо на глазах
aman yarabbi — о боже!, боже мой!
arkasına düştüm — я пошел следом за ним
önüne düştüm — я пошел впереди него
var kuvvetimle, olanca kuvvetimle — изо всех (моих) сил
ortalık karıştı — все перемешалось; началась сумятица
düşündüm taşındım — я поразмыслил, пораскинул умом
altı ayı giydi — он получил шесть месяцев (полгода)

Аффикс -gı/-kı
Отглагольный аффикс -gı/-kı4 образует

а) имена с конкретным значением:


çal-gı — музыкальный инструмент
iç-kı — напиток (чаще спиртной)
sar-gı — повязка; бинт
sil-gi — тряпка; резинка (для стирания)

б) имена с абстрактным значением:


bas-kı — печатание; давление, гнет; нападение, налет; издание;
тираж
bil-gi — знание
duy-gu — чувство
say-gı (hürmet) — уважение, почет
sev-gi — любовь
ver-gi — налог
vur-gu — ударение

К именам с показанием -gı/-kı могут присоединяться другие слово­


образовательные аффиксы (-Ü, -sız и др.):

bilgili(bii-gi-Ii)— знающий, сведущий


bilgisizlik (bil-gi-siz-lik)— незнание, невежество
saygılı (say-gı-h)— почтительный, учтивый, вежливый
saygısızlık (say-gı-sız-lık)— непочтительность
sevgili (sev-gi-li)— любимый
vuıgulu (vur-gu-lu) — ударный (слог и т. п.)
64
А ф ф икс -m
Относительно малопродуктивный отглагольный аффикс -ш4 образу­
ет несюэлько имен существительных (ak-ın «наплыв; налет, атака», bas­
ın «печать, пресса», ek-in «посев, всход(ы)», gel-in «невестка» (т. е. при­
ходящая в дом мужа), yay-ın «публикация, издание; передача») и прила­
гательное say-ın «уважаемый».

Alışırma 9. Aşağıdaki birkaç cümleciği Rusçaya geçiriniz:


İçkili lokanta, sevgili çocuğum, duygulu çocuk, sargılı kol, vurgulu hece,
bilgili adam, kitabın üçüncü baskısı; içkici midir?, bu içkiyle aranız nasıl?,
eğri çizgi, düz çizgi, herkesin sevgisini kazanmak, çok saygılı bir genç,
saygısız biri, saygısızlığı herkesi şaşırtıyor; Basın ve yayın bakanı, ekinlere
bakmak, hava akınlan, sayın (hürmetli) profesör.

Alışırma Altı çizilen sözcükleri ezberlemek üzere aşağıdaki tümceleri çeviriniz:
I. Şu satırların altma imza(nızı) atar mısınız? 2. Konuştuğumuz ülkenin
politika düzeni ne imiş biliyor musun? 3. «O gün eve biraz geç dönmüştüm.
Niyazı hastalanmış, yatıyordu. Babam başucunda Beni görünce: “Bu
çocuk niye hasta ulan?” diye sordu. “Bilmem” dedim. “Bilmezsin ha? Ben
sana sorarım bilmemi Kim bilir nasıl sokmuşsundur oğlanı yılan gibi”»
(O. Kemal. Baba evi.) 4. Kentin bu mahallesinde harap binalar da yok
değildir. Belediye nereye bakar? 5. Nakil işini de düzene sokmalı. Belediye
taşıtları gereği gibi işlemiyor. 6. Efendiden sayın bir adam Üstü başı
düzgün Fakat odasındaki intizamsızlık adeta şaşırtıcı.. . — İş güç sahibi bir
adam. Ha bre şiir, şarkı, masal düzüyor. Etrafındaki şeylere dikkat ettiği yok.
7. Bunu yapmağa nasıl cesaret etti? Yaptığı, bir suç sayılırsa ceza görüp
hapse girebilir. 9. O, böyle şeyleri her zaman dinlemeye mahkûmdur.
Nitekim, çalışan kazanır. önce mahkemeyi boyladı, sonra hapisaneyi.
II . Düşmanı adeta ezdiler. Adam mahkemelik oldu. Kendisini harap eden
de budur. Zaten Bulgaristanda her tarafta geniş ve muntazam yollar
yapılmış. Ülkenin her tarafını otomobille dolaşabilirsiniz. (Z. Sertel.) İçeri
soksun diye biletçinin yanma sokuldu. Paşam buraya gelsene. Her çeşit
mallarımız vair. Üç yıl hapse mahkûm edildi.
1. В нашем квартале суда нет. 2. Этого сюда не пускай. Песен петь он
не может, а чтобы сочинять и рассказывать сказки, пусть поищет дру­
гое место. 3. Подпись не моя. Я это могу доказать. 4. Я не отважусь
подписать эту бумагу. 5. Он приговорен к пяти годам тюремного за­
ключения. 6. Сидел в тюрьме четыре года. 7. Не женщина, а змея1. И
всегда остается безнаказанной. 8. Его смелость подорвана (разбита). Он

Э— 65
прямо-таки раздавлен. 9. Мой личный автомобиль сломан. Такси не
найдешь. Воспользуемся городским транспортом. Бедняга попал
под суд. Однако выиграл. К сожалению, этот матч наша команда
выиграть не сумела. Мы его проиграли. А они вдобавок и первенство
выиграли. Любезнейший). Не забудьте зайти к нам. Самый лучший
товар — у нас. Он отмахал длинный путь.

1. Duvardan atladı. 2. Din sözcüğünü atladınız. 3. Oğlu hapse girince kadm


telâşa düştü. 4. Bu ne rezaleti 5. Aferin! Hem yakışıklı, hem çesur. Korku
nedir, bilmiyor. 6. Baksana onlara, sinek avlıyorlar. 7. Böyle davıamş yakışık
û/maz. 8. Bir saniye bekleyin, mizah dergisini yanıma alayım. 9. Böyle çirkin
hareket ondan beklenemezdi. Bu bıçak sipsivri. Tavsiye ettiğim usule
baş vursunlar. Dehşetli kurnaz biri. Harap olmak, ezilmek,mahvolmak
— bu üç eylem hemen hemen aynı anlama gelir. Damdan düşer gibi: «Bu
fırsatı kaçırmayayım!» dedi. Ansızın top kaleye sokuldu (girdi).
1. Дом с зеленой крышей? Знаю. 2. Увидев это, я ощутил ужас. 3. Я
погиб. 4. Видали способ? Ну н хитрый же он человек! 5. Разве он все
еще не уехал? — Нет, он опоздал на поезд. 6. Сути дела никто не знает.
7. «Вот он, подходящий случай!» — думал я. Но когда я сел сней рядом,
у меня отнялся язык. 8. Куда это он направился? 9. Когда я опомнился,
вокруг никого не было. Уместно ли задавать такого рода вопросы?

1. Nefelâket] Evi yanmış. 2. Sol kanadımızın önünde düşman yoktur. 3. Şu


kaim enseli harife bak. Mikrobun biri. 4. Ciddi bir adamdır, fakat inatçının
biri. 5. Bak, bize elini sallıyor, galiba bizim kitaplar uçmuş, 6. Herif ceza
görmedi. Neyse, öyle olsun. 7. Şaka olsun diye bir toka atılır mı?
8. Paltosunun yakasını kaldırmış, hızlı hızlı yürüyordu. 9. İş bununla kalsaydı
neyse. Bu herif her zaman bizi gözlüyor. Bizi o kadar sıktılar ki bir
aralık: «Elimde olsaydı buradan hemen giderdim» diye düşündüm.
Herkes Mersine, o tersine. Kitabı ters tutuyorsun. Bize ters
bakıyorlar. Gayet kuvvetli, fakat ben ona yenilmem. Takımımız dijn
«Ankar9gücü»'nü yendi. Bu nevi yemeklerden bıkılır иг? Pek
üzgündü, içtenlikle söylediğime inanmıyordu. Bizde gençler de var,
yaşlılar da var. Yaş ayırımı yapmıyoruz. Aramızda çoktanberi soğukluk
var. Şimdi de bana inat (olsun diye) dediğimi yapmayacak. Bir terslemeli
herifi. Bu toprağa hak iddiasına ne dersiniz?
1. Это же несчастье! А вы шутите. 2. «Эго он получил оплеуху?» Я
кивнул головой. 3. Парня быстро поймали. Теперь он понесет наказание.
4. У них натянутые отношения. 5. Женщины закричали, началась сумяти­
ца. 6. Хотел бы вам помочь, но это не в моей власти. 7*Прямо на глазах
у человека украли чемодан. 8. Я хотел поведать ему обо всем, но с тех
пор прошло уже много времени. 9. Он пошел следом за мной, но я сразу

66
же сел в «долмуш» и уехал. Это, конечно, не что иное, как случайное
совпадение. Мне надоело каждый раз его обыгрывать. К тому же
после каждой партии он сходил с ума. Но из упрямства снова садился
шрать. Его вина была налицо. Боже! Как бы он не попал под суд и не
получил тюремного заключения ( и не получил подгода). — Даст Бог,
ограничатся штрафом (назначением штрафа). Надо зайти в полицейский
участок. Я не утверждаю, что он сошел с ума. Но в таком случае его
надо поставить на свое место.

1. Bizimle kavga mı çıkaracak? Hep bağırıp dunıyor. 2. Alelâde bir adam


dersiniz, fakat aşırı solcu diye tanınıyor. 3. Deniz aşırı ülkelerde
bulunmadım. 4. Ortadan silindi, bu esnada hızlı hızlı yürüyor. 5. Sizinki cins
köpek mi? — Nerede! Ama erkek cinsi. 6. Beni azarlarken aptal aptal
yüzüne baktım. 7. Buraya muayyen (belirli) günlerde gelir. 8. Savaş esnasında
bu kent yeryüzünden (haritadan) silinmişti. 9. O kalemi istemedim, berikini
ver. Yanlış var. Bunu beyan eden ben değilim, ben hiç bir beyanatta
bulunmadım.
1. Как громко говорит этот человек!. 2. Смотри не в зеркало, а в окно:
как быстро он бежит. 3. Мы видимся с ним чер'ёз Дёйь. 4. Они живут
через два дома от нас. 5. Его можно принять за дурака, но не обманы­
вайся, такого рода люди могут быть очень хитрыми. 6. Обыкновенный
диван. А тебе какой нужен? 7. Что ты кричишь? Кто дал тебе право
ругать меня? 8. Вычеркни его фамилию из списка. 9. Этот что спро­
сил, и тот что сказал? На этом берегу (на этой стороне) я его не
видел. Он так изложил свою мысль. По этому поводу надо сде­
лать заявление.

Ensesinde bir sinek

(Hikâye. Kısaltılarak ve biraz değiştirilerek bir mizah


dergisinden alınmıştır)
Allah korusun, günün birinde mahkemeye düşersem halim dumandır.
Çünkü sabıkalıyım1. Dört sene önce bir sivrisinek öldürdüğüm için altı ay
hapse mahkûm olmuştum.
Bir sivrisinek yüzünden insan hapse girer mi? Girdim işte!.. Hem de altı
ay yattım.
O yaz Çegelköyüne gitmiştik. Sözde dinlenme için! Benim gibi iş güç
sahibine dinlenme olur mu? Sabahleyin erkenden İstanbula in; akşam üstü
geç vakit dön! \&puru kaçırdım kaçracağım telâşı da var üstelik.

1 Sabıka = geçmişte işlenmiş suç.

3*
67
Neyse orası lâzım değil; her sabah aynı vapurla indiğim için her gün
hemen hemen aynı yüzlerle karşılaşıyordum. Bunların arasında bir yolcu
vardı ki beni dehşetli meraka düşürmüştü.
Kim olduğunu ne iş yaptığını, hatta ne dinden ne milliyetten olduğunu
bilmiyordum. Gençten bir adamdı. Güzel, çirkin, yakışıklı, yakışıksız, nasıl
olduğunun farkında bile değildim. Yalnız gözlüklü olduğunu biliyorum.
Bu adam her gün vapurda birkaç gazete alır, cebinden kalemini çıkanr;
okur, okur ve habre birçok kelimelerin altını çizerdi. Bir gün, beş gün, on
gün Hep böyle!.. Bu adamm ne yaptığını sözcüklerin altım niçin çizdiğini
çok merak ediyordum.
Hepimizin böyle merak ettiğimiz şeyler, vardır. Fakat çok defa sorup
öğrenmek cesaretini yahut fırsatını bulamayız. Ben de ne cesaret, ne de fırsat
bulabiliyordum. Adamın gazeteden baş kaldırdığı, bir an için olsun
etrafındakilerin yüzüne baktığı yoktu ki.
Bir gün yanındaki yere oturdum ve hangi sözcüklerin altım çizdiğine
baktım. Çok dikkat ettim; çok düşündüm ama sözcüklerin altını ne maksatla
çizdiğini bir türlü anlayamadım.
Deli olmak işten değildi. Hiç kimse ile konuşmuyordu ki onunla ahbap
olup sorayım. Ykpur köprüye gelinçe yerinden kalkar dosdoğru kapıya
yollanırdı.
Düşünüyordum: Bu kelimeleri niçin çizebilir? Belki bir ansiklopediye
hazırlık yapıyordur! Eğer öyle ise, pek garip bir usul.
Ancak işin iç yüzünü öğrenmek kolay değil. Siz benim yerimde
olsaydınız ne yapardım€1 Ben kurnazlığa baş vurmaya karar verdim, şöyle
bir çare buldum.
Bir gün tekrar adamın yanıbaşına oturdum. O yine elinde kalemi, hem
okuyor, hem çiziyordu. Bir zaman onu sessiz, sadasız seyrettikten sonra bir
aralık ansızın parmağımı uzatıp çizmediği bir kelimeyi göstererek:
— Atladınız! dedim.
— Hiç cevap vermedi, dönüp yüzüme bile bakmadı, gösterdiğim
kelimenin altını çizip işine devam etti. Fırsat bu fırsat. «Canım bu sözcüklerin
altını niçin çiziyorsunuz»? diye sorsaydım ya! Dilim tutuldu, soramadjm.
Aklım başıma geldiği zaman da aradan çok vakit geçmişti.
Bu işi ertesi güne sakladım. Ertesi gün yiiıe yanındaki yere oturdum.
Kafamı yaklaştırarak bir zaman yaptığı işi seyrettikten sonra damdan düşer
gibi:
— Bu çizdiğiniz sözcükleri ne yapıyorsunuz?
Diye sordum.
Başını bir saniye bana çevirdi. Günlerce uğraşarak topladığım cesareti bir
anda yok eden bir sertlikle:
— Lâzım mı?
Diye cevap verdi.
68
Aynaya bakmadım ama her halde kıpkırmızı kesilmiştim. Mahvoldum, rezil
oldum. Ne cevap verebildim, ne de bir şey yapabildim. Bir daha adamın
yanına da oturmadım.

***

Bir sabah (oturacak) yer bulamamış, ayakta kalmıştım. O-oturuyordu.


Gittim oturduğu kanapenin arka tarafında, ayakta durdum. Elimde olmayarak
onun durmadan kelimelerin altım çizen kalemini gözlüyordum.
Bu sırada kulağımın dibinde hafif bir ses iştildi: bir sivrisinek. Sol
kulağımdan burnuma doğru inerek tatlı bir uçuş yaptıktan sonra,dosdoğru
gitti, bizimkinin ensesine kondu.
Birden aklıma sıtma mücadelesi geldi. Mikroplu sivrisineklerden biri
olmasın bu! Hayvana dikkatle baktım, ta kendisi! Sıtma taşıyan
sivrisineklerden biri. Şimdi ne yapmalı? Mesele gayet ciddi idi. Göz göre
göre bir adam, hem de gayet çalışkan, ciddi bilgili bir adam sıtmaya
yakalanıyordu.
— Bayım, ensenize bir şey kondu. Bir sivrisinek!
Diyeceğim ama bir ters cevap verirse? Zaten aramızda bir soğukluk var.
— Sana ne?
Derse ne cevap veririm?
Köpoğlu sinek bir türlü uçup gitmez! Evet, ne kalkacağı var, ne de
gideceği..;. Eğer mikroplu ise herif yandı. Değilse iki ihtimal (olasılık) var.
Bu adam ya sıtmalıdır, yahut değildir. Sıtmalı değilse mesele yok. Fakat ya
sıtmalı ise hastalığı hayvan vasıtasıyla başka bir vatandaşa geçebilir. Aman
yarabbi! Burada büyük bir sıtma felâketi hazırlanıyor.
Ben böyle düşünürken sinek keyifli keyifli kanatlarını sallıyordu. O sırada
Köprüye gelmişiz. Vapurdan inmek için adam ayağa kalkınca hemen arkasına
düştüm. O gider, ben giderim. Sinek keyfinde Deli olmak işten değil
Birden ne oldu, nasıl oldu, nasıl yaptım, bilmiyorum, bilemiyorum. Olanca
kuvvetimle herifin ensesine bir tokat aşketmişim (=atmışım, yapıştırmışım).
Adam tokatı yer yemez düştü. Hem nereye? Denize!
Bitabiî ortalık karıştı. İnsanlar bağrıştı, düdükler çaldı, polis yetişti.
Kollarımdan yakalanınca aklım başıma geldi. Adamı çabucak kurtardılar. Tabiî
ben de karakolu, oradan da mahkemeyi boyladım.
Yolda düşündüm taşındım. Bu işi bir sivrisinek yüzünden yaptım dersem
gülecekler; kimse inanmayacak. Akıl muayenesi yaptıracaklar. Akıllı
olduğunu kim ispat edebilmiş ki ben edeyim?
Baktım ki o ceza daha ağır; sivrisinek sorununu hiç açmadım. Arkadan,
kendisini bir arkadaşa benzettiğimi, şaka diye ensesine bir tokat attığımı,
fena bir tesadüf eseri denize düştüğünü, kendisine karşı hiç bir düşmanlığım
olmadığını söyledim.

69
Fakat herif inatçı çıktı. Çoktandır kendisini takip ettiğimi, hattâ geçenlendç
işine karıştığım için beni terslemek zorunda kaldığını, bu yüzden kavga
çıkarmak ıtediğimi ve sonunda kendisini denize attığımı iddia etti. Kısası altı
ayı giydik!
Hiç bir şeye yanmıyorum. O adam gazetedeki sözcüklerin altım ne diye
çiziyor, onu bir türlü öğrenemedim, deli olacağım!
(Rakım Çalapala)
Alışırma Aşağıdaki somlan yanıtlayın:
1. Okuduğunuz mizah öyküsünde başlıca kaç kahraman var? 2. Öyküyü
anlatan, birkaç yıl önce ne yüzden hapse girmişti? 3. İiban bir sivrisinek
öldürdüğü için hapis cezası (veya hatta para cezası) görür mü? 4, O yaz
nereye, ne için gitmişlerdi? 5. Hikâyeci istirahattan söz edeıken neden «sözde»
sözcüğünü kullanır? 6. Her sabah tstanbula indiği vapurda öykücünün
dikkatini çeken, merakım uyandıran adamı tarif eder misiniz*? Aledâdebir i ısan
mıydı? 7 .0 adam vapurda her gün ne yapardı? 8. Sözcüklerin altım çizmekte
amacı ne olabilirdi? 9. Beriki işin içyüzünü neden cğrenem:yordu? Nihayet
ne yaptı? Hazırladığı soruyu neden sormadı? Ertesi sabah sorunca ne
oldu? Öteki bizimkini azarladı mı? Kavga mı çıkardı? bağırıp çağırdı mı? Nasıl
oldu da berikini aptal yerine koyda? Bir sabah gencin ensesine konan
sivrisinek nasıl bir sinekti? Bununla ilgili olarak beriki, akl ndan ne gibi
ihtimalleri geçirdi? Sineğin konduğunu söylemeye neden cesaret
edemiyordu? Söyleseydi ne olabilirdi? Bizimki, sineği öldürmek için nihayet
fırsat bununca ne oldu? MaLkemede ne söyledi? Sivrisinek meselesini
niçin açmadı? Genç adamın söyledikleri neydi? Sonunda beriki
duyduğu hissi beyan edencen ne diyor? Yandığı şey neymiş?

Abşırma Üç nokta yerine gerekli ekleri koyunuz:


1. Eğer (sent ileride bir daha kurnazlığa baş vur.,, (ben) seninle arkadaşlı*
etm e 2. Dün (ben) arkasına düş nerede oturduğunu b il 3. Size yan
baktıklarına şaşmıyorum. Az çok cesur ol telâşa düşmeyip onlara yardım
göster 4. İşiniz duman. Eğer anlattıklarınızı ispat etme, ceza gör.. „ hapse
gir . 5. Keşke biz meraka düşme de yolumuza devam et . 6. (Siz)
zamanında her şeyi bana aç şimdi her şey yerinde . 7. Şaka etmeyin.
İleride başımıza bir felâket gel, bunun cezasını siz g ö r 8. Uzaktan bir
polis filân görün, bana haber ver. 9. Otoyu o kadar hızlı sürme. Polis dikkat
etpara cezası kesebilir. gün kavgaya girişme, şimdi hapiste yatma,
annesi de üzülme Alelade bir olay. O esnada aşırı heyecanlanıp kavga
çıkarmaadamla pekâlâ anlaşabil

Abşırma Aşağıdaki tümceleri Rusçaya nakledin:


1. Başkanın asıl kızgınlığı otelci Hüsnü’ye idi. Üstünde frak olduğu için en
başa geçmiş, birdenbire bir önem almıştı. Frakı giyince kimse de ona «Geri
70
Air!» deyemiyordu. (A.N.) 2 Lokantanın dehşetli iş yaptığını söyledin.
Herif cuma günü gelince rezil olacağız! (A.N.) 3. Treni kaçıracağım
telâşından evden çıkarken çantamı unutmuştum. 4. Türkiye’ye gezi yapmak
fırsatı düşerse vallahi kaçırmam. 5. Gazeteme röportaj göndereyim
düşüncesiyle postaya yollandım. 6. O herifi yakalatıp hapse yatırtmak
lüzumunu (gereğini) çoktanberi duyuyoruz ama, bunu yaptırmak elimizde
(değildir. 7 .0 yıllarda iyi kötü küçük bir sermayem (param) olsaydı, bugün
ben de en azından birkaç yüzbin liralık adamdım! (O.K.) 8. Meselâ N.
Hikmet’in hayatına bakınız. Nâzım Türkiyede hayatını kazanmak için bin
bir çareye başvurur, gazetelere yazı yazar, tiyatrolara piyes hazırlar,
sinem aya rejisörlük yapardı. Şiirlerinde beş para kazandığını
hatırlanıyorum. (Z.S.) 9. Bir plaja gitseydiniz? — Sonunda öyle yaptım.
(A.N.) Bir gün sıkıldı:— Ben kitapların olduğu yere gitsem, dedi. (Ö.S.)

Alışırma Aşağıdaki parçayı Türkçeye geçiriniz:


Селим и Кямиль — два одноклассника, выпускники одной школы.
Селим был серьезным, воспитанным и немного хитрым мальчиком. Он
хорошо учился и всегда оказывался первым среди своих товарищей,
Кямиль — смелый, но резкий человек и большой упрямец. В школе он
был лентяем, на уроках бездельничал («ловил мух»). Селим его иноща
стыдил, но он не слушал.
Недавно на голову Кямиля обрушилась (пришла) беда. Между ним н
каким-то человеком возникла ссора. О подоплеке этого дела Кямиль
рассказывать не хочет. Кто-то кому-то дал несколько оплеух, к тому же
изо всех сил. Кого-то увезли в больницу, кто-то попал в полицейский
.участок. Если Кямиль попадет под суд и понесет тюремное наказание,
то положение его семьи ужасное. Особенно при нынешней дороговиз­
не жнзнн. Кямиль и сам не знает, как ему следует действовать. Чтобы
получить какой-то совет, он едет к Селиму. Кямиль говорит:
«Два года тому назад Селим с неизвестной мне целью уехал в Кыр-
шехир, и с тех пор я с ним не виделся. Сегодня утром я случайно увидел
fero, проезжая на трамвае по улице Мешрутийет, и, конечно, очень об­
радовался. Селим симпатичный парень высокого роста. Я его сразу от­
личу среди сотни людей. Если бы я крикнул и махнул рукой, он, вероят­
но, меня узнал бы. Но у меня отнялся язык — кричать в трамвае пока­
залось стыдно. От растерянности я не знал, что делать. Потом, наконец,
я пришел в себя и на следующей остановке сошел с трамвая. Однако
Селим не показывался. Проходя мимо одного кафе, я подумал: «Уж не
здесь ли он?» — и зашел внутрь. Но и там его не было. Значит, я его
упустил. Однако, поразмыслив, я сказал сам себе: «Селим — занятой
человек. Но вечером он должен быть дома. Зайду к нему, и все будет в

nest...

çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası