Tavşan Yüreği Zeytin Özellikleri

Akdeniz'de Bize Ait Bir Yaşam

Dünyada kişi başına gram zeytinyağı düşüyor. Yani Akdeniz’de bize ait bir yaşam iksiri var.

Antalya’nın “tavşan yüreği” zeytininin en önemli tanıtıcı unsuru, meyvesi çekirdekten kolay ayrılıp, çok iri, yüreğe benzer biçimde enine ve boyuna simetrik olup uç kısmının oval olması. İsmini ise tavşan kalbine benzeyen çekirdeğinden alıyor. Gelişimi açısından kuvvetli bir yapıya sahip olması ve dış etmenlere karşı duyarlı olması nedeniyle, tam olgun meyve taşıma ve işleme sırasında özel dikkat gerektirir. Hasat sırasında zedelenme diğer zeytin çeşitlerine göre daha düşüktür. Coğrafi alan bakımından Akdeniz iklimi ve Toros Dağları’nın iklim üzerine etkisi nedeniyle, Antalya sınırlarından alınıp başka yörelere dikilen fidanlar aynı renk, kalite ve aromayı taşımaz. Antalya’yı bir duvar gibi iç bölgelerden ayıran Toros Dağları hava akımını keser ve benzersiz yüksek nem ve sıcaklık koşullarını oluşturur. Bu jeolojik yapı nedeniyle, Antalya tavşan yüreği zeytininin tane iriliği ve et oranı diğer çeşitlere göre daha fazladır.

Tavşan Yüreği Zeytinyağı İlaç Gibi

Kanser önleyici etkisi bilinen “polifenol” (bitkilerde bulunan doğal antioksidan) oranının, tavşan yüreği zeytinyağında diğerlerine göre üç kat fazla olduğu ve bu yönüyle ilaç gibi etkili olduğu anlaşıldı. Bu mucize ağacın Akdeniz insanına ve Akdeniz kültürüne kattığı çok şey var. Bu nedenle, ne zeytin ağacı sadece bir ağaç ne de ürünleri sadece bir gıdadır. Hepsi binlerce yıllık bir kültürün, bir geleneğin yani kısacası hayatın bir parçasıdır. Tam bir ecza deposu olan zeytin meyvesi içindeki, sağlık bileşenleri olarak da adlandırılan minör bileşenlerinin önemini ve bu kadar değerli olduğunu bundan yıl öncesine kadar tam olarak bilmiyorduk. Öğrendikçe üretim teknolojileri ve prosedürler de değişmeye başladı. Böylece hem sofralıkta hem de zeytinyağında ama özellikle zeytinyağında tüketiciye sağlık bileşeni yüksek ürün ulaştırmak bir hedef olmaya başladı.

Tavşan Yüreği Zeytini Tescillendi

Antalya Ticaret Borsası’nın yılında Ar-Ge çalışmalarına başladığı yılında coğrafi işaret belgesi için Türk Patent ve Marka Kurumu‘na başvuruda bulunduğu “Antalya Tavşan Yüreği Zeytini”, 6 Eylül tarihinde coğrafi işaret belgesi aldı. Tavşan yüreği zeytiniyle Antalya’nın coğrafi işaret tescili alan ürün sayısı altıya çıktı. Daha önce Döşemealtı el halısı, Finike portakalı, Antalya piyazı, Korkuteli karyağdı armudu, Alanya yenidünyası coğrafi işaret almıştı.

Ülkemiz dünya zeytin üretiminin yüzde 13’ünü ( bin ton civarında), zeytinyağı üretiminin ise yüzde 6’sını ( bin ton) gerçekleştiriyor. Elde ettiğimiz zeytinin yüzde 30’u sofralık, yüzde 70’i ise yağlık zeytin olarak tüketiliyor. Ülkemiz zeytinyağı üretiminde yaklaşık bin tona sahip olmasına rağmen, kentimizin zeytin üretim potansiyeli daha yüksek.

Özellikle Antalya’ya özgü tavşan yüreği (Polifenol–Olea Şental) zeytin ve zeytinyağlarımız, dünyada kazandığı birinciliklerle gurur kaynağı oluyor. Antalya tavşan yüreği, coğrafi işaret tesciliyle de koruma altına alınıyor.

Antalya’da Pamfilya döneminden beri zeytincilik yapılmaktadır. Yine eski dönemlerde yapılan yarışmalarda dereceye girenlerin amforalarda zeytinyağlarıyla ödüllendirildiği biliniyor Tüm kutsal kitaplarda geçen nadir meyvelerden olan zeytin, çok yakın zamanda daha önemli bir tanıtım enstrümanına dönüşecek.

ANTALYA'ya özgü tavşan yüreği zeytininden elde edilen zeytinyağı, İspanya Cordoba Üniversitesi'nde tahlil ettirildi. Tahlil sonucunda tavşan yüreği zeytinyağındaki oleokantal (zeytinyağına acımsı tat veren antioksidan özellikteki bileşen) oranının, dünyadaki zeytinyağı türleri içinde en yüksek orana sahip olduğu belirlendi. Ankara Üniversitesi'nden Doç. Dr. Mücahit Taha Özkaya, "Tavşan yüreği zeytin çeşidinden üretilen kusursuz natürel sızma zeytinyağı ilaç gibi kullanılabilmektedir" dedi.

Antalya'ya özgü iriliği ve et oranıyla dikkat çeken, yağ oranı düşük olduğu için de ağırlıklı sofralık olarak kullanılan tavşan yüreği zeytininden elde edilen zeytinyağının, içindeki sağlık bileşenleri olarak ifade edilen oleokantal oranıyla, dünyadaki diğer tüm zeytinyağı türleri arasında en yüksek orana sahip olduğu belirlendi. Tavşan yüreği zeytini Antalya'da yıllık yaklaşık ton, bu zeytin türünün yağı ise yaklaşık 2 ton üretiliyor.

İSPANYA'DA TEST EDİLDİ

Antalya Ticaret Borsası'nın (ATB) yılında coğrafi işaret tescili aldığı tavşan yüreği zeytiniyle Antalya'nın diğer iki zeytin türü beylik ve kara zeytin türleri, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi iş birliğiyle, zeytinyağı analizleri açısından dünyanın en iyisi kabul edilen İspanya Cordoba Üniversitesi'nin laboratuvarına gönderildi. ATB Başkanı Ali Çandır ve Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Mücahit Taha Özkaya, tahlil sonuçlarını açıkladı.

OLEOKANTAL ORANI EN YÜKSEK TAVŞAN YÜREĞİNDE

Antalya'ya özgü tavşan yüreği, beylik ve kara zeytinle ilgili coğrafi işarete temel oluşturacak çalışmalarını anlatan Ali Çandır, "Bu çalışma kapsamında Ankara Üniversitesi'nden Mücahit hocamızla birlikte iki yıldır hasat döneminde sıkımlar yaparak, bu zeytin türlerinin yağını İspanya Cordoba Üniversitesi'ne, sağlık bileşenlerinin testi için gönderdik. Buradan gelen test sonuçlarında tavşan yüreği zeytinyağımızın oleokantal oranının çok yüksek olması gerçekten çok önemli. Şu ana kadar yapılan çalışmalarda uzmanların söylediği, rastlanan en yüksek oran. Kilogramda mg. Bu oranda oleokantal bulunan başka bir yağ bulunmadığını söylediler" dedi.

Sağlıkçıların bu sonuca göre, tavşan yüreği zeytinyağının bir anlamda ilaç gibi kullanabileceğini söylediğine işaret eden Çandır, 'Bazı literatürlerde kansere karşı önleyici unsur oluşturduğunu ve kanser tedavisinde kullanılabileceğine dair çalışmalar olduğunu da gözlemledik. Biz tavşan yüreği zeytinyağımıza ATB olarak coğrafi işaret tescili alacağız ama bu gelişmeler doğrultusunda tavşan yüreği zeytinyağımızı sağlık açısından da daha iyi şekilde değerlendirmeye çalışacağız" diye konuştu.

EURODAN AŞAĞI SATILMAZ

Tavşan yüreğinin aslında sofralık bir tür olduğundan bahseden Çandır, 'O nedenle yağı diğer yağlara göre yüzde 50 daha pahalı. Ancak bu test sonuçlarından sonra hocalarımız, litresinin eurodan aşağı satılamayacağını söylüyor. Bu çerçevede üretim yapan insanlarımızın bu topraklara ait olan tavşan yüreği zeytinini daha çok ekerek daha da geliştiririz diye düşünüyorum. Ayrıca son dönemde pandemi nedeniyle de insanlar daha çok doğal ürünlere yönelmeye başladı ve bu anlamda zeytinyağına, hele tavşan yüreği zeytinyağına talepler de ciddi artış gösterdi" dedi.

İLAÇ GİBİ ZEYTİNYAĞI

Ankara Üniversitesi'nden Doç. Dr. Mücahit Taha Özkaya, ' Antalya ilinde yetiştirilen tavşan yüreği zeytin çeşidi, beylik ve kara zeytin tiplerinin coğrafi işarete temel oluşturabilecek şekilde yöresel farklılıklarının tespit edilmesi' projesi kapsamında bir rapor hazırladı. Doç. Dr. Özkaya, İspanya'dan gelen yazı üzerine hazırladığı raporunda, şu ifadelere yer verdi:

"Tavşan yüreği ve beylik zeytin çeşitleriyle kara zeytin tipinin kusursuz üretilmiş natürel sızma zeytinyağı önemli bazı minör bileşenler açısından 2 sezon ve farklı lokasyonlardan numuneler alınarak test edilmiştir. sezonunda her üç zeytinden numune alınıp zeytinyağı üretmek söz konusu olmuş olsa bile kara zeytin tipinin zeytinyağı kusurlu çıkınca analiz edilmemiştir. sezonunda ürün alınamayınca yine kara zeytinden zeytinyağı üretmek mümkün olamamıştır. Bu çalışmayla tavşan yüreği zeytin çeşidi için daha önce yürütmüş olduğumuz projede oleokantal seviyesi yüksek zeytin çeşidi olarak verilen bilgi doğrulamıştır. mg/kg gibi çok yüksek bir oleokantal seviyesine sahip tavşan yüreği zeytin çeşidinden üretilen kusursuz natürel sızma zeytinyağı ilaç gibi kullanılabilmektedir. Antalya bu fırsatı değerlendirmelidir."

Dünyada üretilen bitkisel yağ miktarının yaklaşık milyon ton olduğunu, bunun yaklaşık 3 milyon tonunu zeytinyağının oluşturduğunu belirten Doç. Dr. Özkaya, 'Bu zeytinyağının da yaklaşık yüzde 'i üretici ülkeler tarafından tüketilmektedir. Ülkemizin bitkisel yağ ihtiyacının yaklaşık 2 milyon ton olduğunu, bunun da bin tonunun zeytinyağından karşılandığı düşünüldüğünde zeytinyağının hem dünya hem de ülkemiz için bitkisel yağ ihtiyacını tek başına karşılayabilecek kadar yeterli olmadığı görülebilir" dedi.

Zeytinyağını diğer bitkisel yağlardan ayıran unsurlar bulunduğunu, 3 bin yıl yaşayabilen bir meyve ağacının meyve yağı olması nedeniyle rafinasyona ihtiyaç duymayan tek yağ olduğunu kaydeden Doç. Dr. Mücahit Özkaya, kendine özgü yapısı nedeniyle üretim maliyetinin diğer bitkisel yağlardan çok yüksek olduğuna işaret etti.

LİTRESİ EURODAN SATILIYOR

Coğrafi işaretli tavşan yüreği zeytinin zeytinyağının da coğrafi işaret tescili alması gerektiğini kaydeden Doç. Dr. Özkaya, 'Tavşan yüreği potansiyeli yüksek bir çeşit. O nedenle bölgede yaygınlaştırılmalı ve mutlaka meyvesiyle, yağıyla ekonomiye kazandırılmalı" dedi.

Sağlık için zeytinyağı üretimine girilmesi gerektiğini söyleyen Doç. Dr. Özkaya, oleokantal seviyesi yüksek zeytinyağı çeşitlerinin litresinin eurodan alıcı bulduğunu, tavşan yüreği zeytinyağının da litresinin eurodan satılabileceğini söyledi.

Kaynak: Demirören Haber Ajansı / Güncel

ZeytinyağıCordobaAntalyaZeytinGüncelHaberler

ANTALYA Ticaret Borsası'nın (ATB) bu yıl dokuzuncusunu düzenleyeceği Yöresel Ürünler Fuarı (YÖREX) ile birlikte önemi artan yöresel ürünlerin coğrafi işaret tesciliyle koruma altına alınması ve ekonomik değerinin artırılması yönünde TÜRKPATENT'e son yıllarda ciddi sayıda başvuru yapıldı. Türkiye genelinde 2 bin bin civarında coğrafi işaret alabilecek ürün sayısı belirlendi. Her yıl Anadolu'nun dört bir köşesinden YÖREX'e gelen bu ürünler daha çok tanınmaya başladı.

COĞRAFİ İŞARETLİ ÜRÜN 'YE YÜKSELDİ

Bir dönem onlu rakamlarla ifade edilen coğrafi işaretli ürün sayısı, bu farkındalıkla birlikte 'ye yükseldi. Başvuru aşamasında incelemesi devam eden 'ün üzerinde de ürün bulunuyor. TÜRKPATENT'in 17 Eylül tarihli 37 sayılı Resmi Coğrafi İşaret ve Geleneksel Ürün Adı Bülteni'nde üç yöresel ürünün daha coğrafi işaret tescili aldığı duyuruldu. Coğrafi işaret tescili alan yeni ürünler Antalya tavşan yüreği zeytini, Tonya tereyağı ve Iğdır kayısısı oldu. Ayrıca Van otlu peyniri ile Sivas bıçağı için yapılan başvurular da kabul edilerek, inceleme süreci başlatıldı.

ANTALYA'DA TESCİLLİ ÜRÜN 6'YA YÜKSELDİ

Tavşan yüreği zeytiniyle Antalya'nın coğrafi işaret tescili alan ürün sayısı 6'ya çıktı. Daha önce Döşemealtı el halısı, Finike portakalı, Antalya piyazı, Korkuteli karyağdı armudu, Alanya yenidünyası coğrafi işaret almıştı. Başvuru aşamasında ise Alanya avokadosu, Alanya azmanı, Manavgat susamı, Ernez çam balı ve Alanya gülüklü (hülüklü) çorba bulunuyor.

SIRADA AB TESCİLİ VAR

Antalya tavşan yüreği zeytiniyle ilgili AR-GE çalışmalarının yılında başladığını açıklayan ATB Başkanı Ali Çandır, TÜRKPATENT tarafından yöresel ürünlerin bir koruma kalkanı ve zırhı olan coğrafi işaretle tescil edildiğini söyledi. Çandır, “Amacımız yöresel ürünlerin üretici ve tüketici nezdinde güvenilirliğini artıran bu işaretle üreticilere daha fazla gelir elde edilmesini sağlarken, tüketicilere yerinde üretildiğine dair garanti sağlamaktadır. Bundan sonraki hedeflerimiz arasında ise zeytinin AB tescili ve zeytinyağına coğrafi işaret kazandırmak olacak" dedi.

ANTALYA TAVŞAN YÜREĞİ ZEYTİNİ: ATB'nin başvurusuyla tescili yapılan tavşan yüreği, Antalya sınırlarında yetişen bir zeytin türü.  En önemli tanıtıcı unsuru meyvesi çekirdekten kolay ayrılıp, çok iri, yüreğe benzer enine ve boyuna simetrik olup uç kısmının oval olması. Gelişimi açısından kuvvetli bir yapıya sahip olması ve dış etmenlere karşı duyarlı olması nedeniyle tam olgun meyve taşıma ve işleme sırasında özel dikkat gerektirir. Hasat sırasında zedelenme diğer zeytin çeşitlerine göre daha düşüktür. Coğrafi alan bakımından Akdeniz iklimi ve Toros Dağları'nın iklim üzerine etkisi nedeniyle Antalya sınırlarından alınıp başka yörelere dikilen fidanlar aynı renk, kalite ve aromayı taşımaz. Antalya'yı bir duvar gibi iç bölgelerden ayıran Toros Dağları hava akımını keser ve benzersiz yüksek nem ve sıcaklık koşullarını oluşturur. Bu jeolojik yapı nedeniyle Antalya tavşan yüreği zeytininin tane iriliği ve et oranı diğer çeşitlere göre daha fazladır.

TONYA TEREYAĞI: Trabzon'un Tonya ilçesine özgü tereyağı, Tonya Belediye Başkanlığı'nın başvurusu üzerine tescillendi. Tonya'da yetiştirilen ineklerden elde edilen sütle yapılan tereyağı, ilçenin mera ve çayırlık alanlarında yetişen yöreye özgü çeşitli otların yeşil ve kurutulmuş halleriyle beslenen ineklerin sütünden geleneksel yöntemlerle elde ediliyor. En önemli ayırt edici özelliği sarı rengi, lezzeti ve aroması. Tonya tereyağının sarı renginin nedeni ise içerisinde yüksek oranda doğal karoten bulunması.

IĞDIR KAYISISI: Iğdır Ticaret ve Sanayi Odası'nın başvurusuyla tescillenen Iğdır kayısısı, Iğdır ve ilçeleriyle Kars Kağızman ilçesi üretim alanları olarak belirlendi. Yayvan taçlı fakat çok kuvvetli büyüyen ağaçlar meydana getiren Iğdır kayısısının en belirgin ayırt edici özelliği, sofralık olarak iri meyvelere sahip olması ve yeme kalitesinin yüksek olması. Iğdır kayısı üretim alanlarında hakim çeşit şalaktır. Teberze ve ordubat gibi diğer yerel çeşitler meyve tutumunun artması için tozlayıcı çeşit olarak kullanılmaktadır. Hasat genellikle haziran ayı sonu ile temmuz ayı ortalarına kadar devam etmektedir.