Küçük Tansiyon Yüksekliği Belirtileri

Küçük tansiyonun neden yüksek çıktığı merak konusudur. Tansiyon hastalığının çeşitli nedenleri bulunmaktadır. Küçük tansiyon genellikle endokrin problemlerinden kaynaklanabilir. Peki ama küçük tansiyon neden yükselir?

Küçük tansiyon nedir?

Kalbin kanı vücuda atarken kullandığı güce büyük (sistolik) tansiyon, kan akımı bittikten sonra damarlarda oluşan durgun basınca da küçük (diyastolik) tansiyon denir.

Küçük tansiyon neden yükselir?

Araştırmalar küçük tansiyonu yüksek olan insanların çoğunda tansiyonun yükselme sebebini bir hastalığa ya da sebebe bağlamamıştırlar. Yani küçük tansiyonun yükselmesinde bir hastalığın etkisi yoktur. Bu yüksek küçük kan basıncı çeşidine Primer, birincil yada esential izole diyastolik hipertansiyon denmektedir. Bazen IDH tansiyon tiroid problemi, böbrek hastalığı ve uyku apnesi sendromu sebep olabilir. BU sebeplerden çıkan küçük tansiyona da ikincil izole diyastolik hipertansiyon denir. Küçük tansiyon; Endokrin problemi, Böbrek ile ilgili problemler, Uyku apnesi sendromu, Aşırı alkol tüketimi, Ağızdan alınan doğum kontrol hapları, Kortikosteroidler, Nonsteroidal antiinflamatuar ilaçlar ile yükselebilmektedir. 

 Küçük tansiyon, tansiyon hastalıklarının bir türüdür. Tıp teriminde hipotansiyon olarak bilinmektedir. Hipertansiyon hastalığının tam tersi olarak bilinmektedir.

Küçük Tansiyon Nedir?

 Küçük tansiyon hipotansiyon hastalığıdır. Kan basıncı değerinin 90 milimetre ve 60 milimetre arasında yer almasına denilen bir tansiyon hastalığıdır. Düşük tansiyon hastalığı diğer hastalık olan hipertansiyon hastalığına göre daha az tehlikelidir. Düşük tansiyon hastalığı ilerlediği durumlarda anormal olarak kabul edilmektedir.

 Küçük tansiyon bazı semptomlar söz konusu olduğu durumlarda anormal olarak kabul edilmektedir. Düşük tansiyon yani küçük tansiyonun birçok nedeni bulunmaktadır.

Küçük Tansiyon Yüksekliği Neden Olur?

1) Kullanılan İlaçların Yan Etkisi

 Bazı ilaçlar yan etki olarak küçük tansiyona neden olmaktadır. Küçük tansiyon şikayetleri yaşamamak için kullanılan ilaçların yan etkisine iyi bakılması gerekmektedir. Her ilaç yan etkisi olarak küçük tansiyona neden olacak diye bir durum söz konusu değildir. Bu durum bazı ilaçlar için geçerlidir.

2) Stres

 Aşırı bir şekilde stresli hayat yaşamak da küçük tansiyona neden olabilir. Özellikle iş stresi ve okul stresi küçük tansiyona sebep olmaktadır. Bundan dolayı stresten uzak bir yaşam tarzının benimsenmesi elzemdir.

3) Hamilelik

 Hamilelik durumlarında dolaşım sistemi önemli ölçüde yavaşlar. Gebe kişilerde kabızlık ve şişkinlik meydana gelmektedir. Bu durum kan basıncını da etki etmektedir. Kan basıncını düşürür ve düşük tansiyona neden olabilmektedir.

4) Kalp Rahatsızlıkları

 Bazı kalp rahatsızlıkları da yine aynı şekilde düşük tansiyona neden olmaktadır. Kalp hızının düşük olması ve kalp krizi gibi etmenleri de doğurmaktadır. Basınç oluşturma konusunda yetersiz olan vücut küçük tansiyona sebep olmaktadır.

5) Vitamin Eksikliği

 Vücut sistemlerinin doğru bir şekilde çalışması için gerekli vitaminlerin alınması gerekmektedir. Vitamin eksikliği ve mineral eksikliği de yine küçük tansiyon sebepleri arasında yer almaktadır.

Küçük Tansiyon Kaç Olursa Tehlikelidir?

 Küçük tansiyon belirli bir değerin altına düşerse risk teşkil eder. Özellikle düşük tansiyon 60mm'nin altına düşmemesi gerekmektedir. mm Hg'nin altına düştüğü durumlarda düşük tansiyon tehlikeli olarak kabul edilmesi gerekir.

Yüksek tansiyon günümüzde pek çok kişide görülen sinsi ve bir o kadar da tehlikeli bir hastalık. Sadece yaşam tarzı değişiklikleri ile ortaya çıkmasını önlemek mümkün olabiliyor. Ancak yeterince ciddiye alınmadığı için dünyada ve ülkemizde büyük bir sağlık sorunu olmaya devam ediyor.

Hipertansiyon yıllarca hiçbir belirti vermeden sinsice ilerliyor ve fark edildiğinde vücutta önemli hasarlar oluşmuş yani geç kalınmış olabiliyor. Hatta bazen yüksek tansiyona bağlı ani ölümler yaşanabiliyor. Dünyada bir milyarın üzerinde ülkemizde ise yaklaşık milyon kişinin yüksek tansiyon hastası olduğu biliniyor. Toplum sağlığı açısından ele alındığında, hipertansiyonun çok ciddi ancak yeterince ciddiye alınmayan ulusal ve küresel bir sorun olduğunu görülüyor. Risk faktörü olmasa dahi her erişkinin yılda en az iki kez kan basıncı ölçümü yaptırması bu sorunun önüne geçilmesinde rol oynuyor.

Normal tansiyon değerleri
Normal kan basıncı değeri /80 mmHg ve altı olarak kabul ediliyor. /90 mmHg’nın üstü ise yüksek tansiyon olarak tanımlanıyor. Tanı için farklı zamanlarda yapılacak en az iki ölçümde sonucun yüksek çıkması gerekiyor. Büyük ve küçük arasındaki ara bölge ise ‘pre-hipertansiyon’ adıyla anılıyor. Bu değerlere sahip kişilere tedavi verilmiyor ama gelecekte kan basınçlarının artarak /90’ın üzerine çıkma olasılığı yüksek olduğu için iyi izlenmeleri gerekiyor.

Hipertansiyonun iki tipi bulunuyor. Tüm hipertansif hastaların yüzde 95’ini oluşturan tip Esansiyel Hipertansiyondur. Nedeni tam olarak bilinmese de günümüzde kabul edilen görüşlere göre Esansiyel HT, böbreklerin sodyumu (tuzu) yeterince atamaması, ilerleyen yaşla beraber damarların elastikiyetini kaybetmesi ya da aşırı tuz tüketimi gibi nedenlerden ötürü gelişiyor. Bu tabloda ilaç tedavisi esas oluyor. Yüzde beşlik grubu ise ikincil hipertansiyon oluşturuyor. Burada farklı olarak tansiyon yüksekliğine doğrudan sebebiyet veren tıbbi bir sorun bulunuyor. Kronik böbrek hastalığına, böbrek atardamarının daralmasına, böbreküstü bezlerden ya da bazı tümörlerden damar büzücü özelliğe sahip bir takım hormonların fazla salgılanmasına ya da doğuştan aort damarının dar olmasına bağlı gelişebiliyor. Tedavide ilaçların rolü olmakla birlikte, altta yatan sebebin tespiti ve giderilmesine yönelik girişimler de yapılıyor.

Kan basıncı değişken bir değer
Kan basıncının çok değişken ve aynı kişide bile aynı gün içinde değişebiliyor. Değerler normal günlük aktivite sırasında yükselir ya da düşer. Örneğin, egzersiz, konuşma, stres kan basıncını yükseltir. Gündüz daha yüksek, gece daha düşüktür. Yazın düşük, kışın daha yüksektir. Kan basıncı, özellikle de sistolik basınç (büyük tansiyon) yaşla yükselir. Erişkin yaşlarda kan basıncı kilo ile yakın ilişkilidir. Kilo alınmasıyla yükselir, kilo verilmesiyle düşer.

Beyaz gömlek hipertansiyonu
Kan basıncının klinikteki ölçümünün, günlük yaşamda evde ya da kan basıncı takip cihazı ile izlemeye göre 20/10 mmHg yüksek çıkmasına ‘beyaz gömlek hipertansiyonu’ deniliyor. Bu durumdaki hastalarda da yaşam biçimi değişikliklerinin uygulanması ve tedavilerinin değerlendirilmesi gerekiyor.

Evde kan basıncı ölçümü
Evde kan basıncı takibini sağlıkla yapabilmek için, öncelikle doğru ölçen bir alete sahip olmak ve doğru ölçme yöntemini bilmek gerekiyor. Koldan ölçüm yapan cihazların daha güvenilir olabilir, Ölçüm sabah ve akşam dakika ara ile ikişer kez olmak üzere ilaç almadan ve yemek yemeden önce yapılmalı. Evde yapılan ölçümlerin doktora giderken götürülmesi tedavinin düzenlenmesinde yararlı oluyor. Ölçüm sağ veya sol koldan yapılabilir. Yüksek olan ölçümün kaydedilmesi gerekiyor. Arada sırada olan yükselmeleri önemsemeyin ancak sık sık yükseliyor ya da aşırı yükseliyorsa doktorunuza mutlaka bilgi verin. Ölçümleri belli aralıklarla yapın, gereğinden fazla ölçüm yapıp gerilmeyin.

Tanı nasıl konuluyor?
Yüksek tansiyon bazı kişilerde baş ve ense ağrısı, nefes darlığı, çarpıntı gibi yakınmalara sebep olsa da, çoğu hastada hiçbir belirti vermiyor. Ve bu nedenle ‘sinsi katil’ olarak tanımlanıyor. Yüksek tansiyon çoğu zaman belirti vermediği için özellikle ailesinde hipertansiyon hikayesi olan, 40 yaşın üstünde, fazla kilolu, diyabet ve/veya kronik bronşit hastası ve uyku apnesi olan kişilerin sık tansiyon kontrolü yaptırmaları önerilmektedir. Bireysel koşullar önem taşımakla beraber şeker hastalığı eşlik ediyorsa /80 yüksek bir değer oluyor. Daha sonra, tedavi biçimine karar veriliyor. Hangi hasta yalnızca yaşam tarzı değişiklikleri ile izlenecek, hangi hastada bunlara ek ilaç tedavisine başlanacak, ilaçların yan etkileri, tansiyonu düşürmemenin zararları, yarar ve zarar dengesine göre karar verilerek tanı ve tedavi belirleniyor.

Mutlaka tedavi edilmeli
Hipertansiyon kalp-damar hastalığı riskini yükseltiyor ve felçe sebebiyet vererek yaşam süresini kısaltabiliyor. Bu nedenle de tedavi edilmesi gerekiyor. Tedavi edilmeyen yüksek tansiyon beyin dolaşımı, kalp, damar, göz ve böbrek hastalıkları için ciddi oranda hastalığa ve ölümlerde artışa neden oluyor. Yüksek tansiyonun belirti vermeden vücuda zarar verdiğini belirten , tedavi edilmediği takdirde öldürücü olabiliyor.

En iyi tedavi, yaşam tarzı değişikliği
Tedavide hedef ölçümleri /90’ın altına çekmek. Kronik böbrek ve şeker hastalarında ise /80’in altı hedefleniyor. Tedavide ilaç seçimi hastanın tansiyon değerlerine, yaşına, cinsiyetine, eşlik eden hastalıklarına, genel kalp riskine ve olası yan etkilere göre, her vaka için ayrı belirleniyor. Bir hastaya iyi gelen ilaç başka bir hastada hiç kullanılamayabilir; size en uygun tedaviyi hekiminiz belirleyebilir. İlaç tedavisinin yanı sıra risk yaratan yaşam tarzı alışkınlıklarını da değiştirmek gerekiyor. Bunların başında sigarayı bırakmak, sağlıklı beslenmek, kilo vermek, düzenli egzersiz yapmak, tuz ve alkol tüketimini azaltmak yer alıyor. Bu önerilerin yararları sadece tansiyonu düşürmekle sınırlı değil. Sağlıklı bir yaşam tarzı; sayılan hastalıkların riskini düşürmenin yanı sıra, çok sayıda kanser türü, depresyon ve eklem sorunları gibi başka kötü hastalıkların da gelişme olasılığını azaltıyor.

Tedavi ömür boyu sürüyor
Kan basıncını düşüren ilaçların etkisi her hastada aynı şekilde olmuyor ve bazı yan etkiler ortaya çıkabiliyor. Kan basıncı düşmesi, nabız sayısının azalması, nefes darlığı, kramplar, boğazda gıcık, öksürük, ayaklarda şişme gibi belirtiler olabiliyor. Bu belirtilerin devam etmesi ve hastayı rahatsız etmesi durumunda doktora danışılarak önlem alınıyor ancak tedavinin kesinlikle bırakılmaması gerekiyor. Hipertansiyon tedavisi; yani yaşam biçimi değişiklikleri ve gerekiyorsa ilaç tedavisi ömür boyu sürüyor çünkü önlemler ve ilaçlar bırakıldığında kan basıncı tekrar yükseliyor. Doktor kontrolüne düzenli devam edildiğinde ilaçların artırılmasına ya da azaltılmasına karar verilebiliyor. İlaç tedavisine yanıt vermeyen dirençli hipertansiyonlu hastalarda Renal Denervasyon ve Baroreseptör Stimülasyonu gibi işlemler uygulanabiliyor.

Hipertansiyon risk faktörleri
- Sigara içmek (pasif içicilik dahil)
- Aşırı kilo
- Hareketsiz yaşam
- Sağlıksız beslenme
- Aşırı tuz tüketimi
- Stresli yaşam
- Alkol tüketimi
- Şeker hastalığı (diyabet)
- Ailede hipertansif bireyler olması
- Uykuda solunum durma bozukluğu (uyku apnesi)
- Kronik uykusuzluk
- Bazı ilaçlar (ağrı kesiciler, doğum kontrol hapları, soğuk algınlığı hapları, bazı burun spreyleri)

Bilmeniz gereken terimler
Tansiyon, standart pompalı ya da elektronik cihazlarla ölçülebiliyor. Ölçüm birimi mmHg (milimetre civa). Ölçüm iki ayrı rakamla ifade ediliyor. Sistolik (büyük) tansiyon; kalbin aktif olarak kasıldığı andaki değeri ifade ediyor. Diastolik (küçük) tansiyon; kalbin dolma safhasında, gevşediği sıradaki değeri gösteriyor.

Hipertansiyonun görülme sıklığı
Dünyada bir milyardan fazla hipertansiyon hastası var. Sadece ABD’de yüksek tansiyon vakalarının sayısı 80 milyona yaklaştı. Ülkemizde milyon hipertansif olduğu tahmin ediliyor. Nüfus artışı, sağlıksız beslenme, şişmanlık ve diyabet (şeker hastalığı) gibi olumsuz etkenlerle bu rakamların giderek artması bekleniyor. 50 yaşına gelmiş bir insanın, o ana dek ortaya çıkmamışsa- kalan ömründe hipertansiyon gelişme olasılığı yüzde 80’den fazla. Hipertansiyon dünyadaki her sekiz ölümden birinin doğrudan sebebini oluşturuyor. Bu hastalık ayrıca yaşam kalitesini bozuyor, iş gücü kaybına ve sağlık harcamalarında ciddi artışlara neden oluyor.

Diyabet ve hipertansiyon ilişkisi
Şeker hastalarında hipertansiyo iki kat daha fazla görülüyor. Hipertansiyonda kalp-damar hastalığı, felç, kalp yetmezliği, atriyal fibrilasyon, kronik böbrek hastalığı ve periferik damar hastalığı riskinin iki kat arttığı biliniyor. Şeker hastalığı ve hipertansiyon beraberliğinde bu riskler yüzde 50 ve daha çok yükseliyor, ölüm olasılığı da artıyor. Bu nedenle, şeker hastalarında kan basıncı yakından izlenmeli ve mutlaka kontrol altında tutulmalı.

Tedavi sırasında dikkat edin
- İlaçlarınızı, doktorunuzun belirttiği şekilde düzenli olarak kullanın. Kullandığınız diğer ilaçları doktorunuza gösterin.
- Doktorunuzun uygun göreceği aralıklarla kontrollere gidin.
- İlaçlarla bir yan etki yaşadıysanız mutlaka bildirin.
- Evde tansiyon takibi yapın. Özellikle de kola takılanlar, doğru kullanıldıkları takdirde kan basıncını gayet hassas ölçebiliyor.

Uzm. Dr. Mehmet Kutlu Çelenk
Bayındır Kavaklıdere Hastanesi Kardiyoloji Uzmanı

Uzm. Dr. Hazım Dinçer
Bayındır Söğütözü Hastanesi Kardiyoloji Uzmanı