Metil alkolün kullanıldığı, merdiven altı yerlerde üretilen içkilerin tüketimiyle birlikte kasım ayından yol sonuna kadar kişi yaşamını yitirdi. Ani koma ve ölümlere neden olan sahte içki kullanımında, vücutta da kalıcı hasarlar olduğu uzmanlarca vurgulandı. Çok ciddi göz problemleri yaşandığına dikkat çeken Göz Hastalıkları Uzmanı Opr. Dr. Karaarslan, "Bunlardan en sık karşılaştığımız, metil alkol kullanımına bağlı olarak gelişen ani körlüklerdir. Bu ani körlükler birkaç saat içinde de gelişebiliyor, 36 saat içinde de görülebiliyor. Ani körlüğün hızlı bir şekilde oluşmasına sebebiyet veren mesele kaçak içkilerde metil alkol kullanılmasıdır" diye konuştu.
'KALICI GÖZ KASLARI FELCİNE NEDEN OLABİLİR'
Metil alkolün yüzde 98 oranında nörotoksik madde olduğuna işaret eden Opr. Dr. Karaarslan, "Özellikle gözün iç bölgesinde retina dediğimiz tabakadaki sinir hücrelerini ya da görme sinirinin tamamını aniden etkileyerek görme problemlerine yol açabiliyor. Merkezi sinir sistemi ile göz kaslarının uyumlu çalışmasını etkileyerek ani şaşılıklara ve çift görmeye de sebebiyet verebiliyor.
Hem problemlerin ortaya çıkış süresi hem şiddeti ve oranı metil alkolün oranıyla değişecektir. Kaçak olarak üretilen bu içkilerdeki metil alkol oranını tespit etmekte mümkün değil. Yoğun miktarda metil alkol kullanıldıysa ya da o içkiden yoğun miktarda alındıysa geri dönüşümsüz hasar bırakıp kalıcı körlüklere ya da kalıcı göz kasları felçlerine neden olabiliyor" dedi.
Türkiye'de 9 Ekim'den bu yana sahte içki nedeniyle hayatını yitirenlerin sayısı 67'ye yükseldi. İstanbul, İzmir, Mersin, Aydın, Muğla, Kırıkkale, Trabzon ve Zonguldak'ta meydana gelen ölümlerde metil alkol zehirlenmesinden şüphelenildiği belirtiliyor.
Emniyet Genel Müdürlüğü, 13 Ekim tarihinde yaptığı açıklamada, Ekim tarihleri arasında sahte ve kaçak içkiden kaynaklı ölümlere ilişkin gerçekleştirilen operasyonlar neticesinde yakalanan 58 şüpheliden 7'sinin tutuklandığını duyurdu.
Yapılan açıklamaya göre operasyonlarda 17 bin litreye yakın etil alkol ve 2 binin üzerinde sahte alkollü içki ele geçirildi.
Sahte ve kaçak içkiye yönelik operasyonların sürdüğü açıklandı.
Türkiye'de son yıllarda evde hobi ve kişisel kullanım amaçlı alkollü içki üretiminde artış olduğu ve buna bağlı olarak da kaçakçılığın arttığı biliniyor.
Evlerinde alkollü içki üretimi yapanlar, bunun zahmetli bir uğraş olduğunu ancak kendi ürettikleri ürünü kullanmayı tercih ettiklerini söylüyor.
'Amacım bütçemi korumak'
İstanbul'da ikamet eden ve 10 yıldır kendi evinde alkollü içki üreten Anıl, içki üretmeye ilk aşamada hobi ve keyif amaçlı başlamış. Daha sonra maddi olarak da içki üretmenin avantajını gördüğünü ve üretmeye devam ettiğini söylüyor:
"Bu bana keyif veren bir şeydi, farklı tatlar üzerinde denemeler yapıyorum ve her seferinde daha iyisini yapmaya çalışıyorum. Tabii bir taraftan maddi yönü de var. Bir litre rakıyı küsür liraya alıyorsunuz. Ancak evde yapıldığında bu maliyet oldukça düşüyor. Bu, çok büyük bir etken.
"Doğal yollarla rakı yapmak çok zahmetli olduğu için ben bira ve şarap yapımına ağırlık verdim. Tüketimim kadar yapıyorum. Ancak hala etil alkol satın alarak ucuza rakı yapmaya çalışanlar var."
BBC Türkçe'ye konuşan ve isminin haberde yer almasını istemeyen başka biri ise evde alkol üretmeye başlamasına neden olarak, ürünlerin fiyatının artmasını gösteriyor:
"Bütçemi korumak için evde rakı yapmaya başladım. Herhangi bir alkol bağımlılığım yok, ama yıllar içinde eş dost ile beraber oluşturduğumuz bir eğlencemiz, rutinimiz vardı. Bunu bütçemizi sarsmadan devam ettirmek istedik. Biraz da merak vardı tabii, insan nasıl olacak diye merak ediyor"
"O sıralar benim gibi kendi içkisini yapmaya başlayan ve bunu internette anlatan çok fazla kişi vardı, ben de o şekilde öğrendim. Ancak son zamanlarda olan olaylar cesaretimizi kırdı."
Kimya Mühendisleri Odası İstanbul Şube Yönetim Kurulu Üyesi Yüksek Kimya Mühendisi Serkan Küçük, evlerde çeşitli yöntemler ile alkollü içki üretildiğini, zehirlenmelerin ve ölümlerin dışarıdan alınan hazır alkolden ve bandrolsüz kaçak içkilerden kaynaklandığını söylüyor.
Serkan Küçük, "Küçük bir grup, evinde ürettiği alkolü kendisi damıtarak yapmayı tercih etti, üzümden, şekerli meyvelerden damıtma yapmaya başladı. Bu kesim, bunu hobi olarak geliştirdi" diyerek geleneksel yöntemlerle yapılan içkiyi işaret ediyor ve ekliyor:
"Evde rakı ya da benzer içkileri yapmak isteyen bir diğer kesim de, sayıca çok büyük bir kesim, biryerlerden alkol bularak, anason karıştırıp içine su ve şeker ekleyerek rakı yaptıklarını zannettiler, rakı benzeri bir ürün yaptılar ama yaptıkları şey gerçek rakı değil aslında."
BBC Türkçe'nin ulaştığı, internet üzerinden alkollü içki yapımında da kullanılan anason yağı ticareti yapan bir üretici son 4 yılda anason yağı satışlarının 10 kat arttığını söylüyor:
"Ayda kilo anason yağı satarken 'ten sonra satışlarımız birden ayda kiloya çıktı, hala da aynı şekilde devam ediyor. Anason yağı rakı yapımında kullanılan ürünlerden biri. Diğer alkollü içkilerde kullanılması için de çeşitli aromalar satıyoruz, onların da alıcıları aynı şekilde artmaya devam ediyor.
"Bu piyasada dışarıdan hazır alkol alıp içki yapanlar genelde ucuza kaçmak isteyenlerdir, rakı fiyatları aldı başını gidiyor, aradaki maliyet farkı çok ciddi."
Kimya Mühendisleri Odası İstanbul Şube Yönetim Kurulu Üyesi Serkan Küçük'e göre son yıllarda sahte alkollü içki üretimine el altından alkol satışı "yer altı ekonomisi" oluşturdu.
Serkan Küçük, "İnsanlar sahte içkiyi el altından almaya başladı. Bunun toptancıları ortaya çıktı ve bir yeraltı sektörü oluştu" diyor.
yılında evsel kullanım amaçlı etil alkole acı tat veren bir bir kimyasal eklenerek gıda amaçlı kullanımının engellenmesi amaçlanmıştı.
1 Ekim tarihinde Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yayımlanan ve önümüzdeki günlerde yürürlüğe girmesi beklenen yönetmelik ile beraber ise etil ve metil alkolün internetten satışı tamamen yasaklandı.
Serkan Küçük, ölümlerin metil alkolden kaynaklandığını belirtiyor, "Etil alkolden kaynaklanan zehirlenmeler ancak doz aşımı gerçekleşirse meydana gelebilir. Bu günlerde yaşanan ölümler metil alkol kaynaklı" diyor.
"Piyasada şu anda etil alkole erişimine yönelik denetimler de artırılmış vaziyette" diyen Küçük, sözlerini şöyle sürdürüyor:
"Sanırım etil alkole erişilemediğinde bu yeraltı ekonomisinin baronları metil alkole çok daha kolay erişiyorlar. Hayatını kaybeden insanlar ya birilerinin yaptığı sahte içkiyi alıp tüketiyor ya da birilerinin piyasaya sürdüğü metil alkolü alıp evde etil alkol zannederek bunu karıştırıyor."
Küçük, etil ve metil alkolün kimyasal analiz yapılmadan ayırt edilmesinin neredeyse imkansız olduğunun altını çiziyor.
Bir tahıl alkolü olan etil alkol, gıda amaçlı ve içki yapımında kullanılmasın yanında tıpta da yaygın olarak değerlendiriliyor. Odun talaşının distile edilmesi ile elde edilen metil alkol ise çeşitli endüstri ve sanayi kollarında kullanılıyor. Metil alkolün buharına maruz kalınması ya da cilde temas etmesi de zehirlenmelere yol açabiliyor.
Halk Sağlığı Uzmanları Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Sarp Üner, ağız yolu ile metil alkole maruz kalındığının anlaşıldığı anda kişinin kusturulmadan hastaneye götürülmesi gerektiğini belirtiyor:
"Baş ağrısı, baş dönmesi, ajitasyon, koma haline sebebiyet verebilir, kısmi ya da tam görme kaybına, ölüme kadar giden sonuçları olabilir."
Başkent Üniversitesi Öğretim Görevlisi Vergi Uzmanı Dr. Ozan Bingöl da, alkollü içkiler üzerindeki vergilendirmeden dolayı sahte içki üretiminin cazibesinin arttığını belirtiyor.
"Sahte içkiye bu cazibeyi kazandıran en önemli unsur yüksek Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) oranları" diyen Bingöl, alkollü içkilerden tahsis edilen iki temel verginin (Özel Tüketim Vergisi) ÖTV ve Katma Değer Vergisi (KDV) olduğunu söylüyor:
"Bu vergilerin tutarı ve toplam vergiler içindeki payı sürekli olarak artmaktadır. Son 10 yılda alkollü içkilerden alınan ÖTV rakıda yüzde , birada ise yüzde arttı.
"ÖTV Kanunu'nda yapılan değişiklik ile 1 Ocak tarihinden itibaren otomatik artış sistemi de hayata geçirildi.
"Alkollü içkilerdeki ÖTV artışı doğal olarak, market rafındaki içkinin fiyatına yansır. Alkollü içkinin perakende satış fiyatı içindeki vergi oranının yüksekliği, kaçak alkol üretiminin kâr marjını ve cazibesini artırır."
Bingöl, sahte ya da kaçak alkollü içki üretiminin ve satışının yaygınlaşmasının yalnızca yüksek vergi oranlarıyla açıklanamayacağını, alkollü içkilerin üretimine ve satışların denetimine de önem verilmesi gerektiğini vurguluyor:
"Konuya bütüncül bakmakta yarar vardır. Bir yandan aşırıya kaçan vergileme rejimi üzerinde düzeltici işlemlerle vergilerin kaçak içki üretimini cazip kılan yönü törpülenmeli, diğer yandan etkili izleme ve denetleme mekanizmaları hayata geçirilmelidir."
Kimya Mühendisleri Odası sahte içki sebebiyle son günlerde artan ölümlere ilişkin yaptığı açıklamada, alkollü içkilerden alınan ÖTV ve KDV'nin indirilmesi yönünde Maliye Bakanlığı'na çağrıda bulundu.
Hazine ve Maliye Bakanlığı, BBC Türkçe konuyla ilgili sorularına yanıt vermedi.
Yüksek Kimya Mühendisi Serkan Küçük'e göre, sahte içki kaynaklı ölümlerin önüne geçilmesi için ürünler üzerindeki vergi yükünün kaldırılmalı, evsel kullanım amaçlı alkol tanımının mevzuata geri getirilmeli ve kişisel kullanım amaçlı yüksek alkollü içki üretme eğitimden geçme ve ruhsat edinme şartlarına bağlanmalı:
"Çok eskiden beri bu topraklarda ev likörü denilen bir şey yapılır. Alkolü gıda üretiminde kullanabilirsiniz, marinasyon ve pastacılıkta kullanabilirsiniz. Evsel kullanım amaçlı alkol, bu toprakların bir geleneği olarak devam etmelidir. Rakı çok pahalı olmadığı taktirde insanlar bundan alıp rakı benzeri bir ürün yapmaya çalışmazlar zaten."
Türk Tabipleri Birliği (TTB) bugün yaptığı basın açıklamasında metil alkol zehirlenmelerinin "toplumsal bir sorun" olduğunu, sosyal izolasyon, pandemi ve yaşanılan ekonomik sorunların alkol tüketiminin artmasına yol açtığını belirtti.
TTB'nin açıklamasında, "Türkiye'nin içinde bulunduğu ekonomik kriz ve pandemi ile birleşince derinleşen sosyo-ekonomik sorunlar nedeniyle başta erkekler olmak üzere bazı kesimler için alkol tüketiminde bir artış öngörebiliriz. COVID salgını gibi krizler, döneminde ve sonrasında genellikle işsizlik artışına ve nüfusun daha büyük kesimleri için gelir azalmasına yol açar. Bunun yanı sıra sosyal izolasyon ve geleceğe ilişkin belirsizliğin etkileşiminin tetiklediği psikolojik sıkıntılardaki artış alkol tüketimini ve buna bağlı olarak alkol bağımlılığını artırabilir" ifadeleri kullanıldı.
Açıklamada, yasakların, yüksek vergi oranlarının ve engellemelerin merdiven altı üretimi tetiklediği, problemin altta yatan sosyoekonomik sorunların tespit edilip çözülmesi ile mümkün olacağını aktarıldı.
Metil alkolün kullanıldığı, merdiven altı yerlerde üretilen içkilerin tüketimiyle birlikte kasım ayından yol sonuna kadar kişi yaşamını yitirdi. Ani koma ve ölümlere neden olan sahte içki kullanımında, vücutta da kalıcı hasarlar olduğu uzmanlarca vurgulandı. Çok ciddi göz problemleri yaşandığına dikkat çeken Göz Hastalıkları Uzmanı Opr. Dr. Karaarslan, "Bunlardan en sık karşılaştığımız, metil alkol kullanımına bağlı olarak gelişen ani körlüklerdir. Bu ani körlükler birkaç saat içinde de gelişebiliyor, 36 saat içinde de görülebiliyor. Ani körlüğün hızlı bir şekilde oluşmasına sebebiyet veren mesele kaçak içkilerde metil alkol kullanılmasıdır" diye konuştu.
Metil alkolün yüzde 98 oranında nörotoksik madde olduğuna işaret eden Opr. Dr. Karaarslan, "Özellikle gözün iç bölgesinde retina dediğimiz tabakadaki sinir hücrelerini ya da görme sinirinin tamamını aniden etkileyerek görme problemlerine yol açabiliyor. Merkezi sinir sistemi ile göz kaslarının uyumlu çalışmasını etkileyerek ani şaşılıklara ve çift görmeye de sebebiyet verebiliyor. Hem problemlerin ortaya çıkış süresi hem şiddeti ve oranı metil alkolün oranıyla değişecektir. Kaçak olarak üretilen bu içkilerdeki metil alkol oranını tespit etmekte mümkün değil. Yoğun miktarda metil alkol kullanıldıysa ya da o içkiden yoğun miktarda alındıysa geri dönüşümsüz hasar bırakıp kalıcı körlüklere ya da kalıcı göz kasları felçlerine neden olabiliyor" dedi.
Alkollü içkilerin tarihi yemek tarihiyle at ba gidecek kadar eskiye dayanyor. Doada kendiliinden gelien fermantasyonun kontrollü bir ekilde gerçekletirilmesiyle birlikte, bira ve arabn üretilmesi on iki bin yl öncesine kadar dayanyor. Damtk (distile) içkilerin üretilmesi içinse M.S. ’lere kadar beklemek gerekmi. nsanlk keyif verici bu içkileri kültürünün içine alm dini ritüellerde, devlet ilikilerinde, savalarda, kutlamalarda yer vermi. Endüstriyel üretimin gerçekletirilmeye balad yllara kadar tüm bu içkiler evlerde, manastrlarda, ortak yaam mekanlarnda üretilmi. Bira üretimi çok uzun bir dönem evlerde ve kadnlar tarafndan yaplm. Aynen dier yiyecekler gibi.
Dolaysyla turu kurmak, balk ya da et kurutmak, pastrma, sucuk, sosis yapmak, yourt mayalamak, peynir yapmak neyse bira ve arap üretmek de farkl bir muameleye tabi tutulmam. Damtk içkiler için durum biraz farkl gelise de talyanlar grappa, Yunanlar tsipouro, uzo, Balkan halklar rakija, Portekizliler arbutus, spanyollar orujo, Lübnanllar arak, Franszlar konyak, pastis, skoçlar ve Amerikallar viski ve de Ruslar votkay evlerinde rahatlkla üretmiler. Belirli düzenlemeler çerçevesinde büyük çounluu hala küçük ölçekli üretilebiliyor. Bu topraklar da boma adyla anlan damtk içkiyle bu maceradan geri kalmam.
Türkiye’nin güneyinde, Orta Anadolu’da, Trakya ve Ege’de rastlayabileceiniz boma rak üretimi yllardr yasaklanm bir eylem. Yasak, mevzuattan geliyor. Güncel mevzuatmza göre insanlar evlerinde kendi ürettikleri üzüm, arpa, buday gibi ürünleri kullanarak litre fermante içkiyi yasal olarak üretebiliyorlar. Damtk içki üretmek ise tamamen yasak. Gerekçesiyse, salk üzerindeki olumsuz etkisi. Özellikle damtmda ortaya çkan metil alkol korkusu. Bu korku yersiz deil elbette ama yersiz yere büyütülüyor. Buna mukabil bu topraklarda çok uzun zamandr boma raknn üretildii de bir vaka. Hatta bir dönem bu ii Tekel üstlenmi ve boma segmentinde rak üreterek piyasaya sürmü. Türkiye’de içki firmalar, devlet, akademi ve meslek örgütleri bu korkuyu büyüten bir tutum taknyorlar. Bu korkuyu büyütmek için kullandklar argümanlarn çou bilimin deil, dogmann alanna giriyor. Oysa boma raknn karakteristik özellikleri, üretim yöntemleri, kantitatif analizleri konusunda yaplm çalmalar son derece clz. Hala doksanlar ve iki binlerde, piyasada satlan raklar ile boma örneklerinin metil alkol ve toplam uçucu bileikleri üzerine yaplan çalmalar referans alnyor. Bu çalmalarda da aslnda beklendii gibi metil alkol düzeyi boma aleyhine yüksek çkyor. Ancak çalmalar akut salk sorunu yaratacak denli metil alkol varlnn tespit edildiini kaydetmemi. Kronik salk sorunlarna sebep olacak örneklerin varl çalmalarda kayt altna alnm. Bununla birlikte yaadmz dönemde pek çok insan geleneksel bomann dnda yöntem ve gelimi ekipmanlarla evlerinde rak ve benzeri damtk içki üretiyor. Bu da bir vaka. letiim imkanlarnn salad avantajla boma üretenler de kendilerini gelitirmi durumda ve her admlarn ölçerek üretmeyi öreniyorlar.
Devletin, akademinin, içki üreticilerinin görmek ve kabul etmek istememesine ramen boma tarz içkiler, özellikle rak üretimi giderek artyor. Polisiye tedbirlerin yeterli olduu söylenemez ki dünyann hiçbir yerinde tedbirler bir ie de yaramam. Böyle bir durumda sahada yaanan olguyu doru anlamak önemli. Özellikle devlete ve akademiye bu konuda görev ve sorumluluk düüyor.
ki akademisyenin ylnda yapt bir çalma bu sorumlulua dair güzel bir örnek tekil ediyor. Gda (The Journal of Food) Dergisi’nin / 43 saysnda yaynlanan ‘’Ya Üzüm Bomasnn Aroma Profilinin Belirlenmesi’’ isimli makale Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Gda Mühendislii Bölümü’nden Sercan Dede ve Yahya Kemal Avar tarafndan kaleme alnm. Daha önceki çalmalarnn özeti olan bu makaleden, aratrmaclarn Hatay ve yöresindeki boma rak fenomenini anlamak, anlamlandrmak için laboratuvar koullarnda boma rak ürettiklerini öreniyoruz.
Akademisyenler kendi laboratuvarlarnda ekilde görüldüü gibi bir düzenek kurmular. Bu düzenek evlerde de benzerlerine rastlanabilen tarza iptidai bir imbik. Fermantasyon ve damtm süreçlerinin her aamasn ölçerek gerçekletirdikleri bu üretimlerden elde ettikleri raklar kantitatif analize tabi tutmular. Bunu da içki analizlerinde kabul gören iki yöntemle yapp yöntemlerin de birbirlerine göre kyaslamasn yapmlar. Gaz kromotagrafi cihaz ile yürüttükleri bu çalmada kullanlan referans örnekleri de % laboratuvar saflndaki kimyasallardan oluuyor. Aratrmalarndaki analizleri Türk Gda Kodeksi ve AB Refrans metaodlarna sadk kalarak gerçekletirmiler. Bu çalmada etanol, metanol, yüksek alkoller, esterler, dier uçucu bileikler ve anasondan gelen uçucu yalarn varlklar tespit edilmi. Öte yandan herhangi bir içkide kesinlikle olmas istenmeyen ve yasaklanan furfural varl da analiz edilmi.
Çalmada da belirtildii gibi bomann kimyasal bileimi ve uçucu bileenleri üzerine literatürdeki çalmalar oldukça snrldr (Fidan vd., ; Anl vd., ; Bulur, ; Zeren vd., ). Öte yandan olfaktometrik (duyusal) teknikler kullanlarak aroma profili üzerine yaplm baka bir çalma da yoktur. Brakn boma raklar, endüstriyel raklara yönelik bir aroma profili çalmas geçtiimiz yl tamamlanarak raknn aroma çark ancak çkarlabildi.
Sizi fazla teknik ayrntya bomayaym merakls açk eriimli bu makaleyi bulup inceleyebilir. Bu çalma bize kontrollü bir ekilde gerçekletirilen ev tipi üretimlerle, endüstriyel üretimlerin kimyasal bileimleri ve aroma profilleri arasnda paralellik olduunu söylüyor. Bunu da analizle ortaya koyuyor. Bu yanyla metil alkol üzerine ve boma raklar üzerine yaplm tüm çalmalardan farklln ortaya koyuyor. Bugüne dek boma raklardaki metanol oranlarnn yüksekliine vurgu yapan çalmalara da kontrollü bir fermanstasyon ile metil alkol oluumunun azaltlabileceini göstermi oluyor. Tam bu noktada metil alkol varlnn boma raklarn ya da evde üretilen içkilerin bir sorunu olduunu düünmenizi istemem resmi rak firmalar tarafndan üretilen raklarda da izin verilen snrlar içinde metil alkol varlndan söz etmek mümkün.
Aratrmaclar makaleyi u cümlelerle bitirmi: ‘’Sonuç olarak, geleneksel bir içki olan Boma’nn yurtiçi ve yurtd pazarlara çkarlmas ve krsal kalknmada bir araç olarak kullanlmas mümkündür. Ancak, özellikle hammaddeden kaynaklanan gda güvenlii ile ilgili risklerin giderilmesi ve üretim tekniklerinin endüstriye uygulanabilir olmas gerekmektedir. Özellikle farkl hammaddelerin (yerel üzüm ve incir çeitlerinin) boma üretiminde kullanm, fermantasyon ve distilasyon ilemlerinin kontrollü bir ekilde gerçekletirilmesi üzerine yaplacak çalmalarla daha salkl, daha ho aromal ve tüketilebilir ürünler üretilebilecei açktr.’’
Bu konuda pek çok yaz yazm bir insan olarak tamamen ayn görüteyim. Maddeler halinde özetlemem gerekirse bana göre;
1) Boma rak ya da benzer damtk içkilerin ev koullarnda üretilmesi salk ve yangn gibi riskler içermektedir.
2) Bilinçli ve kontrollü bir üretimle bu risklerin, endüstriyel raklardaki izin verilen snrlar içinde kalmasn salamak mümkündür.
3) Öncelikle boma rak ve küçük ölçekli üretimin önündeki yasaklar kaldrlmaldr. Sonrasnda küçük ölçein tanm yaplmaldr.
4) Küçük ölçekli üretim yapacak kiilerin Kimya Mühendisleri Odas gibi güvenilir kurumlar tarafndan eitilmeleri ve denetlenmeleri salanmaldr.
5) Küçük ölçekli üretimde kullanlacak ekipmanlar tanmlanmal ve CE belgesi gibi standartlara sahip olma artlar getirilmelidir.
Böyle bir düzenleme Türkiye insannn gizil potansiyelinin de meruiyet kazanmasna ve ortaya gastronomik açdan cevherlerin saçlmasna da katk salayacaktr. Trakya ve Ege’de balayan ba rotalarnn benzerlerini Hatay ve yöresinde ve pek çok baka bölgede oluturmak mümkün olacaktr. Bunun salayaca katky görmezden gelmek elbet siyasi bir tercihtir. Bunu görebilmek ise bir farkndalk, kavray ve ideolojik tutum meselesidir. Bu noktalardaki meselelerimiz de memlekete ahvalinden ayr deil. Son tahlilde bir kez daha altn çizmeliyiz ki içki de yemek de bomay bilmeden ve ezberden korkutmak da politiktir.
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası