Gebelikte Tokluk Kan Şekeri Yüksek Çıkanlar Kadınlar Kulübü

Şeker hastalığı olarak da bilinen diyabet, pankreasın yetersiz insülin üretmesi veya hiç insülin üretmemesinden kaynaklanan son derece önemli bir sağlık sorunudur. Özellikle son yıllarda obezitenin yaygınlaşması ile artış gösteren diyabet bugün global bir sağlık sorunu haline gelmiştir.

Yazımızda; gebelikte tokluk kan şekeri kaç olmalı, gebelikte açlık şekeri kaç olmalı, diyabet gebeliği ve bebeği nasıl etkiler gibi merak edilen soruların cevaplarını bulabilirsiniz.

Gebelik Diyabeti Nedir?

Gebelik diyabeti, hamileyken ortaya çıkan veya ilk defa gebelikte fark edilen şeker hastalığıdır. Daha önce diyabet tanısı almamış bir kadın gebelik döneminde diyabet tanısı alabilmektedir. “Gestasyonel diyabet” olarak tanımlanan bu tablo gebelik bitimiyle birlikte ortadan kalkabilmektedir.

Gebelik Diyabeti Risk Grubu:

• Ailesinde şeker hastalığı olanlar
• Şişman veya fazla kilolu kadınlar
• Önceki doğumda iri bebek (>4 Kg) doğuranlar
• Düşük yapanlar
• Hamilelik yaşı 25’den büyük olanlar
• Önceki hamileliğinde şekeri yükselenler
• İdrarda şeker bulunanlar

Gebelik Diyabeti Nasıl Ortaya Çıkar?

Gebelik döneminde plasenta (göbek kordonu) büyüdükçe salgıladığı hormonlar artar, insülin etkisiz kalır ve kan şekerinde yükselme başlar. Bu etki genellikle gebeliğin ve haftalarında artmaktadır.

Ancak kilo fazlası olan kadınlarda gebeliğin ilk aylarından itibaren kan şekeri yüksek seyredebilmektedir. Doğumun gerçekleşmesiyle birlikte plasenta atıldığından bu hormonlar kaybolur ve şeker hastalığı da ortadan kalkar.

Gebelikte Şeker Hastalığı (Gestasyonel Diyabet) Nasıl Teşhis Edilir?

Vücudumuzda insülin olmayınca, besinlerle aldığımız şeker ve diğer besin unsurları, ihtiyaç duyan hücrelere giremez. Böylelikle, hücreler şekere ulaşamazken kanda şeker normal değerlerin üstüne çıkar.

Diyabet Tip 1 ve Tip 2 olmak üzere iki farklı şekilde görülür. Tip 1 Diyabet, pankreas bezinin yeterli insülin sağlayamadığı ve tanının genç yaşlarda konulduğu diyabet tipidir.

Tip 1 diyabet hastalarının tedavisinde insülin kullanılmaktadır. Tip 2 diyabet ise, insülinden bağımsız diyabet olarak bilinir. Kadınlarda özellikle polikistik over sendromu ile görülebilir.

Gebelik diyabeti kadında hiçbir belirti yapmadığından bütün gebeler mutlaka taranmalıdır. 50 gram şeker yükleme testi gebeliğin haftasında yapılır. Günün herhangi bir saatinde 50 gram glikoz içilir ve bir saat sonra kan şekerine bakılır. mg/dl ve fazla ise şeker hastalığı riski vardır ve bu kişilerde gramlık şeker yükleme testi yapılır. mg/dl’nin altında çıkarsa şeker yok demektir.

Diyabet ve Tansiyon Gibi Hastalıklar Kısırlık Nedeni midir?

Tansiyon ve şeker gibi kronik rahatsızlıklar doğrudan kısırlık sebebi olmasa da kısırlığa sebep olabilen faktörler arasında yer alır. Fakat bundan daha da önemlisi hamile kaldıktan sonra şeker ve tansiyonun nasıl ilerleyeceğidir.

İlk aylarda şekeriniz çok iyi giderken insülin veya ilaç ihtiyacı azalır ama bebek büyüdükçe bu denge tersine dönmeye başlar. Bu süreçte daha çok insüline, diyetisyen kontrollerine ve egzersize ihtiyaç olduğu unutulmamalıdır. Tansiyon ve şeker, infertilite değerlendirmesinde hamile kalmadan önce mutlaka gözden geçirilmelidir.

Risk Grubunda Olanlar Ne Yapmalı?

Gebelik diyabeti açısından risk grubunda olanlar şeker yükleme testini gebeliğin ilk aylarında yaptırmalıdır. Bu testin sonucunda diyabet tanısı konmasa da gebeliğin haftalarında şeker yükleme testinin tekrarlanması gerekmektedir.

Gebelik Diyabetinden Bebek Nasıl Etkilenir?

Gebeliği sırasında diyabet almış kadınlarda kan şekeri genellikle haftada çıktığı için bebekte herhangi bir anormallik yaşanmaz. Ancak gebeliğin ilk üç ayında bu sorun tespit edilirse o zaman çok daha dikkatli olmak gerekmektedir.

Gebelik öncesinde diyabet tanısı almış kadınlar da sağlıklı bebek dünyaya getirebilirler. Ancak bu kadınların gebelikleri boyunca kan şekeri kontrolleri çok büyük önem taşımaktadır.

Gebelikte ortaya çıkan diyabet, bebeğin iri olarak doğmasına neden olduğu için önemli bir risktir. Annenin kan şekerinin yüksek olması nedeniyle bebeğin pankreası da daha fazla insülin üretmektedir.

Bu da bebeğin yağlanmasına ve sonuçta da iri olarak dünyaya gelmesine neden olmaktadır. Bu durumda doğumu sezaryen olarak gerçekleştirilmesi zorunlu hale gelebilmektedir.

Bebekte doğumdan sonra kan şeker düşüklüğü yaşanabilmektedir. Bu nedenle bebeğin kan şekerinin düzenli ölçmek gerekir. Ayrıca bu bebeklerde kan kalsiyum ve magnezyum seviyesi düşük olabileceğinden bu yönden de kontrol edilmeleri gerekmektedir.

Gebelikte Diyabet Takibinde Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar?

Gebelik diyabetinde takip iki yönlüdür. Birincisi annenin kan şekerinin ayarlanması, ikincisi kadın doğum uzmanı tarafından bebeğin gelişiminin incelenmesidir. Diyabet takibinin en önemli noktası ise kan şekeri değerlerinin normal seviyelerde kalmasının sağlanmasıdır.

Düzenli yapılacak kan şekeri ölçümlerinde kan şekeri değerinin mg/l arasında tutulması sağlanmalıdır. Açlık, tokluk seafoodplus.info ve tokluk seafoodplus.info olmak üzere kan şekeri ölçülmeli, ayrıca akşam yemek öncesi ve gece ’da (bazen gece ’te) kan şekeri ölçülerek takibi sağlanmalıdır.

Yapılan bu ölçümlerde, açlık kan şekeri 95 mg/dl ve altında, tokluk 1. saat kan şekeri mg/dl ve altında, tokluk 2. saat kan şekeri ise mg/dl ve altında olmalıdır. Ayrıca zaman zaman idrarda keton ölçümünün de yapılması önemlidir. İdrarda keton diyabet açısından önemli bir belirteçtir.

Diyabetli Kadınlar Hamilelik Sırasında Nelere Dikkat Etmeli?

Şeker hastalığı teşhisi ile izlenen anne adaylarının, gebelik öncesi değerlendirilmeleri çok önemlidir ve takiplerini kolaylaştırır. Eğer fazla kilolu ya da obez iseniz, gebelik öncesinde kilo vermeniz ve şekerinizin dengelenmesi, hamileliğinizi daha rahat geçirmenizi sağlayacak ve doğumu da kolaylaştıracaktır.

Öncelikle dengeli ve doğru beslenme alışkanlıklarını edinmek ve egzersiz hamilelikte çok önemlidir. Hamilelerin haftanın günü yürüyüş yapmalarını öneriyoruz. Yürüyüş yapılamadığında aerobik egzersizler (hamilelik yogası) dakikaya ulaşacak düzeyde yapılmalıdır. Böylece düzenli egzersiz kan şekerini düşürür, tansiyonu dengeler ve kontrolüne de destek olur.

Gebelikte Diyabet Hastalığı Önemli midir, Takibi ve Kontrolü Nasıl Olmalıdır?

Gebelikte şeker hastalığını iki gruba ayırabiliriz. Daha önceden şeker hastası olduğu bilinen ilk grupta yer alırken 2. grupta haftalar arası şeker tarama testleri ile saptadığımız gebeliğe bağlı şeker hastalığı yer alır.

İki şeker hastalığının da gebelikte tanısı ve takibi oldukça önemlidir. Daha önceden şeker hastalığı olduğu bilinen olgularda özellikle ilk 3 ayda şeker düzeylerinin yeterli olarak kontrol altına alınmadığı olgularda biz çocukta yapısal anomalilere sıkça rastlıyoruz.

En sık karşımıza çıkanlarsa beyin omurilik sisteminde oluşan yapısal anomaliler ve kalpte oluşan yapısal anomalilerdir. Bunların açıkçası telafisi mümkün değil.

Bu nedenle gebeliğin erken dönemlerinde hatta gebe kalmadan önce şeker hastası olduğu bilinen olgularda şeker düzeylerinin düzgün şekilde ayarlanması bu konuda hastaların kadın doğumcu ve endokrin uzmanlarından profesyonel yardım alması oldukça önemlidir.

İkinci gruptaki hastalarda ise yani gebelikte şeker hastalığı saptanan hastalarda yine çok önemli. Özellikle bu grupta aşırı iri bebek gelişimi anne karnında suyun aşırı artması ve bunun tetiklediği erken doğum karşımıza çıkan sorunlar arasındadır.

Ayrıca şeker hastalığı olduğu bilinen olgularda bebek doğar doğmaz kan şekerlerinde ciddi düşmelerle karşılaşabiliyoruz. Bu durum bebeğin hayatını tehdit edebilecek bir sıkıntı olarak karşımıza çıkabiliyor. Bu nedenle şeker hastalığı üzerinde durulması gereken ve gerekli önlemlerin alınması gereken bir rahatsızlıktır.

Gebelikte Kan Şekeri Kontrolü

Gebelikte tokluk kan şekeri

Hamilelikte tokluk kan şekeri kaç olmalı: Yemekten 2 saat sonra < mg/dl olmalıdır.

Gebelikte açlık kan şekeri

Hamilelikte açlık şekeri kaç olmalı: Kahvaltıdan önce: mg/dl

Öğle ve akşam yemeği öncesi: mg/dl şeklinde olmalıdır.

Gebelik Süresince Yapılacak Diğer Testler

• Ultrason ile bebeği takip etmek.
• Bebek kalp atımı takip edilir.
• Amniosentez: Down sendromu için yapılan bu test özellikle yaşı 35’ten büyük kadınlarda uygulanmalıdır.

Beslenme ve Egzersiz

Gebelik süresince kg alınması uygundur. Eğer gebeliğe fazla kilo ile başlandıysa 7– 8 kg, düşük kilo ile başlandıysa ise 17–20 kg ağırlık kazanımı normal olarak kabul edilmektedir.

Egzersiz ve hareketli bir yaşam, tüm diyabetliler için büyük önem taşımaktadır. Çünkü egzersiz kan şekeri düşürmeye yardımcı olabildiği gibi kan şekeri kontrolünün sağlanmasında da destek olur.

Gebe kadınların haftanın günü yürüyüş yapmalarını önermekteyiz. Yürüyüş dışında aerobik egzersizler de yine her gün 45 dakika olarak yapılabilir. Gebelikte beslenme çok önemli olmakla birlikte diyabet hastası için bu önem daha da artmaktadır.

Beslenmede, daha çok sebze, tam tahıllar, kuru baklagiller, posalı gıdalar tercih edilmelidir. Zeytinyağı, tam buğday ekmeği, yağsız yoğurt ve yağsız süt tüketmeye özen gösterilmelidir.

Margarin tüketilmemeli ve karbonhidrat alımı sınırlanmalıdır. Karbonhidratlar günlük alınan toplam kalorinin %40’ını aşmamalıdır. Bir başka önemli nokta da tansiyon değerleridir.

Bu nedenle düzenli tansiyon ölçümü ve takibi yapılmalı ve büyük tansiyonun ’ı, küçük tansiyonun ise 90’ı geçmesi durumunda doktorunuza başvurmanız gerekmektedir.

Gebelik Şekeri Anne ve Bebek için Hangi Risklere Neden Olur?

Gebelik şekeri, %3 oranında görülmekle beraber, bu annelerin %10’u ilerde şeker hastası olabilmektedir. Bebekte ise şeker hastalığı gelişmez.

Ancak tekrar vurgulamak gerekirse anne adayında ilerde şeker hastalığı gelişme riski ilk yıl içinde fazladır. Bu nedenle 6 ayda bir açlık ve tokluk kan şekerine baktırılmalıdır.

Gebelikte şeker hastalığı çıkan kadınlarda kan şekeri genellikle haftada çıktığından çocuklarda anormallik olmaz. Çocuklarda anormallik ancak ilk 3 ayda kan şekeri yüksek ise olabilir.

Ancak gebelik öncesi şeker hastalığı varsa bu kadınlarda kan şekeri kontrolü büyük önem taşır.

Gebelik şekeri, bebek açısından aşağıdaki riskleri taşır.

• HbA1c gebeliğin ilk aylarında 8’in üzerinde ise düşük riski 3 kat artmaktadır.
• Diyabetik kadınların çocuklarında engelli oranı %, şeker hastası olmayan kadınlarda %’tür. HbA1c ne kadar yüksek ise engelli çocuk oranı o oranda artar.
• Kan şekeri > mg/dl ise erken doğum riski artar.
• Gebeliğin ikinci yarısında yüksek kan şekerleri iri bebek, bebekte zor solunum, bebekte şeker düşüklüğü, sarılık, polisitemi, kalsiyum düşüklüğü ve doğumsal kalp problemlerine neden olur.

Doğum ve Sonrası

Gebelikte diyabet tanısı almış anne adayları da normal doğum yapabilir. Ancak burada kararı vermede çocuğun durumu etkendir. Doğum genellikle haftada yapılır ve doğum sırasında kan şekeri yüksekse serum ile insülin verilir. Düzenli takip ve kontrollerle de sağlıklı bebekler dünyaya getirmek mümkündür.

Doğum sonrasında da annenin beslenmesinin gebelikte olduğu gibi devam etmesi gerekir. Kan şekeri değerleri kendiliğinden düzeldiğinde insülin tedavisi kesilebilir. Bu nedenle doğumun gerçekleştiği gün ve sonrasında kan şekeri ölçümlerinin düzenli olarak yapılmaya devam etmesi gerekir. Eğer doğum sonrası şeker normal ise doğumdan ay sonra yine kan şekeri ölçümü yapılmalıdır.

Gebeliğinde şekeri yükselen tüm kadınlarda daha sonraki yıllarda diyabet gelişme riski yüksek (%10) olduğu için düzenli egzersiz ve kilo kontrolü yanında sağlıklı beslenmelerine de dikkat etmeleri gerekir. Ayrıca 6 ayda bir açlık ve tokluk kan şekeri ölçmekte de fayda vardır. Daha sonra tekrar gebe kalacaklarsa önceden takip ve kontrolleri çok önemlidir.

Kilo kadar önemli bir başka faktör de yağın vücutta daha çok nerede toplandığıdır. Kilosu normal bile olsa, bel çevresi cm’yi aşan erkekler ve 88 cm’yi aşan kadınlar çok risklidir.

Bel çevresi 94 cm’yi aşan erkeklerle, 80 cm’yi aşan kadınlar daha dikkatli olmalıdır. Kişiye özel kilo kontrolü, dengeli ve doğru beslenme ve egzersiz programıyla beraber yaşam biçimi değişikliği sayesinde, şeker hastalığı kontrol edilebilmektedir.

İçindekiler

Gebelik diyabeti (Gestasyonel Diyabet) nedir?

İlk defa gebelikte ortaya çıkan ve doğumdan sonra düzelen glukoz intoleransı, gestasyonel diyabet olarak tanımlanmaktadır. Gebelik; bebeğin beslendiği plasentadan salgılanan hormonlardan dolayı insülin direnci ile karakterize bir dönemdir. Özellikle hamileliğin ikinci yarısında bu hormonların artması, pankreas rezervi sınırda olan kadınlarda yüksek şeker değerleri ile sonuçlanmaktadır.

Gebe kadınların yüzde ’inde görülebilen gebelik diyabeti, hamilelikte en sık karşılaşılan endokrinolojik hastalıktır.

Gebelik diyabetinin belirtileri nelerdir?

Gebelik diyabeti genellikle belirti göstermemektedir. Çok su içme, çok sık idrara çıkma, idrarda glukoz saptanması, tekrarlayan idrar yolu/vajinal enfeksiyonlar, bulantı veya halsizlik gebelik diyabetinin olası belirtilerindendir.

Kan şekeri değerlerinin kontrol altına alınamayıp yüksek seyretmesi, bebeğin anne karnında gelişimini etkileyerek fazla kilo almasına ve suyunun fazlalaşmasına neden olabilir. Gebelerde kontrolsüz kan şekeri, nadiren “diyabetik ketoasidoz” olarak adlandırılan ciddi bir komplikasyona yol açabilir.

Gebelik diyabeti, gebeliğin hangi döneminde ortaya çıkar?

Gebelik diyabeti, hamileliğin haftasından sonra plasentadan salgılanan anti-insülin hormonlarının artmasıyla ortaya çıkar. Özellikle gebeliğin ikinci yarısında oluşan gebelik diyabeti için yapılan tarama testlerinin haftalar arasında yapılması önerilmektedir.

Gebelik diyabeti hastalığında kimler risk altındadır?

• Aşırı kilolu olanlar (Vücut kitle indeksi >30kg/m2),
• Gebeliğin ilk haftalarında fazla kilo alanlar,
• Ailesinde özellikle birinci derece akrabalarında diyabet hikayesi bulunanlar,
• Önceki doğumunda 4 kilonun üzerinde bebek doğuranlar,
• Gebelik öncesi bozulmuş glukoz toleransı veya polikistik over sendromu olanlar,
• Yüksek açlık glukozu veya önceki hamileliğinde gebelik diyabeti olanlar,
• İlk vizitte, idrarında glukoz saptananlar,
• Çoğul gebelik yaşayanlar gebelik diyabetinde risk altındadır.

Gebelik diyabeti riski azaltılabilir mi?

Gebelikten önce kilo kontrolünün sağlanarak ideal kilo ile gebe kalınması, düzenli olarak çok ağır olmayan egzersizlerin yapılması, sağlıklı bir diyet ile sigaranın bırakılması gebelik diyabeti riskini azaltmaktadır.

Gebelik diyabetinin tanısı nasıl konur?

Hamileliğin ilk döneminde diyabet riski bulunmuyorsa, haftalar arasında şeker yükleme testi (50 gr Oral Glukoz Tolerans Testi) ile tarama yapılmaktadır. Tarama testinde, birinci saat glukoz değerleri, sınırın üzerinde çıkan hastalara gr şeker yükleme testi ( gr Oral Glukoz Tolerans Testi) yapılır. İki değeri yüksek çıkan hastalara “gestasyonel diyabet” tanısı konmaktadır. Ayrıca tek seferde 75 gr şeker yükleme testi (OGTT) de yapılabilmektedir. Yükleme testi sırasında alınan şekerin, anne ya da bebek açısından herhangi bir zararı bulunmamaktadır. Herhangi bir zamanda bakılan kan şekeri değerinin mg/dL; açlık kan şekerinin mg/dL veya HbA1C değerinin yüzde ’in üzerinde olması durumunda da gebelik diyabeti tanısı konulur.

Tarama ile gestasyonel diyabetik kadınların saptanması ve tedaviye başlanması, anne ve bebek ile ilgili komplikasyonların önlenmesi açısından oldukça önemlidir.

Gebelik diyabetinin anne ve bebek için taşıdığı riskler nelerdir?

Gebelik diyabetinin fark edilmesi ve uygun tedavi ile yönetilmesi durumunda genellikle sorun oluşmaz. Ancak fark edilmez veya kan şekeri regülasyonu sağlanmaz ise hem anne hem bebek için birtakım komplikasyonlar ortaya çıkabilir.

Gebelik diyabetinde, hamileliğin ilk haftalarında kan şekeri yüksekliği olmadığı için bebekte yapısal anomali riski yüksek değildir. Makrozomi ve hipoglisemi bu bebekler için başlıca iki sorundur. Makrozomi yani bebeğin patolojik şekilde normalden iri olması durumu, yağ dokusunun fazla olmasından kaynaklanır. Normalden daha iri olan bebeklerin doğum sırasında omuz takılması gibi travmaya maruz kalma riski vardır. Ayrıca, yenidoğan döneminde kan şekeri düşüklüğü (hipoglisemi) ve kalsiyum, magnezyum düşüklüğü gibi diğer biyokimyasal dengesizlikler görülebilmektedir. Ayrıca erken doğum riski ve akciğer problemleri de olabilmektedir. Diyabetik anne bebeklerinin, ileri yaşamlarında obezite ve tip 2 diyabet geliştirme açısından risk altında oldukları da bilinmektedir.

Annede gebelik diyabetinin varlığı, hipertansif hastalıkları riskini ve sezaryen oranlarını artırmaktadır. Vajinal doğumlarda ise operatif doğum ve buna bağlı oluşan yırtık, kanama gibi travma riski oluşabilir. Doğum sonrası kanamanın fazla olması da diğer bir olası sorundur.

Gebelik diyabetinin tedavi yöntemleri nelerdir?

Gebelik diyabeti tanısı alan bir gebenin, öncelikle bu konuda bilgilendirilmesi ve konunun öneminin farkına varması sağlanmalıdır. Gebelik diyabeti tedavisinde amaç, kan şekeri değerlerini belli aralıkta tutabilmektir. Kişinin kilosuna ve gebelik haftasına uygun kalori içeren diyet ile karbonhidrat, protein ve yağ alımı düzenlenir. Tıbbi olarak bir sakınca yoksa yürüyüş veya yüzme gibi egzersizler gebelik diyabetinde ilk basamak tedavi yöntemleridir. Aynı zamanda gebe, belli aralıklarla kan şekeri takibi yapmalıdır. Kan şekeri değerleri diyetle istenilen aralıkta tutulamaz ise diyete ilaveten insülin enjeksiyonlarına geçilebilmektedir.

Gebelik diyabeti olan anne adayları nasıl beslenmeli? Nelere dikkat etmeli?

Gebelik diyabeti tanısı konmuş anne adayları, öncelikle diyetisyen kontrolünde olmalıdır. Düşük glisemik indeksli karbonhidrat ve yüksek lifli gıdaları tercih etmeli; şeker ve rafine gıdalardan kaçınmalılardır. Küçük öğünlerle sık sık beslenmelilerdir. Gebelik haftasına ve kilosuna göre hesaplanan kalori ihtiyacı, 3 ana + 3 ara toplam 6 öğün olacak şekilde bölünerek ayarlanmalıdır.

Hamileliğinde gebelik diyabeti yaşayan bir anne, doğum sonrası kendisi ve bebeği için hangi kontrolleri yaptırmalı?

Doğum sonrasında diyabetik anne bebekleri, pediatristler tarafından metabolik sorunlar, sarılık, polisitemi, akciğer problemleri açısından yakından takip edilir. Ayrıca bu bebekler ileri yaşlarında metabolik sendrom ve obezite riskiyle karşılaşabilirler. Dolayısıyla ilerleyen yaşlarında sağlıklı beslenmeleri ve egzersiz yapmaları oldukça önemlidir.

Gebelik diyabeti (gestasyonel diyabet) yaşayan annelerin ise doğumdan sonra kan şekeri düzeyleri normale dönmekte ve insülin kullananların doğum sonrası tedavi gerekliliği kalmamaktadır. Ancak, gebelik diyabeti olan kadınların hayat boyu tip 2 diyabet veya prediyabet riski altında olduğu unutulmamalıdır. Bu sebeple gebeliğinde diyabet tanısı konan annelerin, doğum sonrası haftada glukoz tolerans testi yaptırmaları gerekmektedir.

Gebelik, bazı hormonların etkisiyle insüline karşı, direncin arttığı ve kan şekerinin kolayca yükseldiği bir dönemdir. Bu nedenle özellikle şeker hastalığı açısından yatkınlığı olan bazı kadınlarda, gebelik sırasında geçici olarak şeker hastalığı bulguları ortaya çıkar. Bu duruma "gebelik şekeri" veya "gestasyonel diyabet” denilir. Tedavi edilebilir bir durumdur, ancak gebelik süresince dikkatle izlenmelidir. Tedavi edilmeyen gestasyonel diyabet hem bebeğin hem de annenin sağlığı için tehlikeli olabilir. Gestasyonel diyabet tanısının koyulması ve tedavisi, gebelikte, doğum sırasında ve sonrasında bebek ve annenin yaşadığı sorunların büyük oranda azalmasını sağlamaktadır. Bu nedenle daha önce farkına varılmamış şeker hastalığının saptanması veya gebelik sırasında ortaya çıkan geçici şeker hastalığının tanısının koyulması önemlidir.

Arzu edilen, gebelerin hepsinin sağlıklı beslenmesi ve kan şekeri yüksekliğinden kaynaklanan sağlık sorunlarıyla karşılaşmamasıdır. Ancak şeker hastalığı sadece beslenme hataları nedeniyle ortaya çıkan bir durum değildir, genetik ve çevresel faktörlerin de önemli etkisi vardır. Bu nedenle diyabet gelişme riski kişiden kişiye farklılık göstermektedir. Sağlıklı beslenmek önemli olsa da diyabetin ortaya çıkmasını tamamen engellememektedir. Bütün insanların istisnasız aynı diyetle beslenmesi ve sonuçta diyabetten kurtulması pratikte ne yazık ki mümkün değildir. Diyabet açısından bazı kişiler yüksek riskli, bazıları orta derecede, bazıları da düşük risklidir. Kişilerin risk durumlarını bilmesi, yaşam tarzı ve sağlık kontrollerini buna göre planlaması önerilen yaklaşımdır. Bir defa yapılan şeker yükleme testi ile, pek çok kişi sürekli şekeri yüksek olarak yaşamaktan kurtulabilir.

Bu amaçla, başta dünya sağlık örgütü ve sağlık bakanlığı olmak üzere dünyadaki ve ülkemizdeki resmi kurumlar ile endokrinoloji ve kadın doğum uzmanlık derneklerinin hepsi, gebelik şekeri açısından yüksek risk taşıyan gebelere "şeker (glukoz) yükleme testi" yapılmasını önermektedir . Böylece gestasyonel diyabet nedeniyle ortaya çıkabilecek soranların engellenmesi amaçlanmaktadır. Dünyada gebelere şeker yükleme testinin yapılmasını önermeyen bir tek uzmanlık kuruluşu yoktur.

ŞEKER TARAMASI (Glukoz tarama testi)

Gebelik; bazı hamilelerde şeker hastalığına veya önceden bilinmeyen şeker hastalığının ortaya çıkmasına yol açar. Bu durum “Gebeliğin neden olduğu diyabet (şeker hastalığı)”olarak adlandırılır. Gebeliğin neden olduğu diyabet aşırı kilolu bebek doğumlarına, zor doğumlara, gebe ve bebek açısından sağlık problemlerine ve anne karnında bebek ölümlerine neden olabilir. Kan şekeri gebelerin hepsinde ilk üç ayda bakılmalıdır. Fakat aşağıdaki durumlardan (bu durumlara risk faktörleri denir) herhangi biri mevcut ise şeker yükleme testi ilk kontrole gelindiğinde yapılır. Bu risk faktörleri;

• ·        Aşırı kilo
• ·        Anne, baba ya da kardeşlerden birinde şeker hastalığı olması
• ·        35 yaşın üzerinde olma
• ·        Daha önceki gebeliğinde şeker hastalığı gelişmesi
• ·        Daha önceki gebeliklerinde 4 kilonun üzerinde bebek doğurma öyküsü
• ·        Kötü gebelik sonuçlarının varlığı
• ·        Çoğul gebelik (İkiz ya da üçüz gebelik gibi)

Risk faktörleri yoksa şeker yükleme testi haftalar arasında yapılır. Bu risk faktörlerinin en az birinin olması durumunda ise gebelik haftaları beklenmeden ilk başvuruda 50 gramlık şeker yükleme testi yapılır. Normal bulunması halinde test haftalar arasında tekrarlanır.

Gebeliğe bağlı ortaya çıkan diabetin riskleri: Gebeliğe bağlı ortaya çıkan diabette bebekle anomali riskinde artış olmaz. En önemli risk "makrozomi” (iri bebek) adını verdiğimiz, bebek ağırlığının gramın üzerinde olma riskinin artmasıdır. Genelde gramın üzerinde bebek doğurma oranı % 2 iken, diabeti olan gebelerde bu oran % a çıkar. Bebek ağırlığının gramın üzerinde olması sezaryen oranını artırmakta, normal doğum yapan gebelerde ise zor doğum, omuz takılması ve zor doğuma bağlı bebekte el-kol felci oranını artırmaktadır. Ayrıca doğum sonrası bu bebeklerde şeker düzeyinin düşmesi (hipoglisemi), havale geçirme, sarılık, kalsiyum ve magnezyum düzeylerinde düşme gibi riskler artmaktadır. Ayrıca gebeliğinde şeker hastalığı konan kişilerin ilerleyen yıllarda şeker hastası olma riski artar. Bu nedenle bu gebelerin saptanması ve bebek ağırlığının artmaması için gerekli önlemlerin alınması oldukça önemlidir.

Test nasıl yapılır?

Şeker yükleme testlerinde gebelerden yoğun şeker içeren su içmesi istenir. Bu karışım hastanemizde hazır olarak bulunmakla birlikte test başka bir merkezde yapılacak ise eczaneden alınan 50 gram glukozun cc. pet şişede su ile karıştırılmasıyla da hazırlanabilir. Yine hastalarımız bu solüsyonu hastane kantininden temin ederek bağlı oldukları sağlık ocaklarında da yaptırabilirler. Şekerli suyun içilmesinden önce açlık kan şekeri ölçümü için kan alınır. Ardından bu karışım 5 dakika içinde içilir. Şekerli su içiminde bazen bulantı olabilir. Karışımın içilmesini kolaylaştırmak, bulantıyı azaltmak için karışıma limon sıkılması tavsiye edilir (hazır karışımda limon bulunmaktadır). Test öncesinde gebenin aç olması şart değilse de tercihen aç karnına sabah yapılması daha uygundur. Şekerli su içildikten 1 saat sonra ikinci bir kan örneği alınır. Bu 1 saatlik bekleme sırasında herhangi bir şey yenilmemeli ve içilmemelidir. 1 saatlik sürede aktiviteden de kaçınılmalı ve gebenin oturarak bu süreyi geçirmesi istenir.           

Testin normal değerleri nedir?

1 saat sonra alınan kan örneğinde glukoz değeri mg/dl’nin altında ise test normal kabul edilir. mg/dl arasında ise gramlık glikoz yükleme testinin yapılması gerekir. mg/dl’nin üzerindeki sonuçlarda ise gebelik diabeti tanısı direk olarak konabilir. arasındaki sonuçlarda gebeliğe bağlı şeker hastalığı tanısı konamaz. Bu tam ancak gramlık şeker testi yapılarak konabilir.

gramlık test nasıl yapılır?

Aç karnına alınan kan tahlilinden sonra gramlık şekerli su 5 dakika içinde içilir. İçildikten sonra birer saat arayla 3 kez kan örneği alınır. gramlık testte;

Açlık kan şekeri                95 mg/dl

seafoodplus.info kan şekeri             mg/dl

seafoodplus.info kan şekeri             mg/dl

seafoodplus.info kan şekeri             mg/dl’nin altında olmalıdır.

Bu değerlerden 2 veya daha fazlası yüksek ise “gebeliğe bağlı şeker hastalığı” tanısı konur. Ve gerekli tedavinin planlanması için Dahiliye uzmanı ile birlikte karar verilir.

NOT: Anne adayına yapılan 50, 75 ya da gramlık şeker testinin bebek üzerine herhangi bir zararı yoktur olamaz da. Gebelikte ortaya çıkan şeker hastalığının bebekte ortaya çıkarabileceği sıkıntılar yukarıda bulunmaktadır. Bu bilgilere rağmen şeker testi yaptırıp yaptırmama kararı yalnız size ait olduğu gibi test yapılmadığı için atlanan şeker hastalığına bağlı gelişebilecek sıkıntılardaki sorumluluk da size ait olacaktır.

Günümüzdeki yaygın uygulamaya göre, öncelikle tüm gebeliğin başlangıcında açlık kan şekeri veya HbA1C bakılması önerilir. Ölçülen değerler yüksek bulunursa, yükleme testi hemen yapılır. Bu testler normal bulunursa yükleme testi genellikle gebeliğin 24 ve haftalar arasında yapılır. Eğer gebede yüksek risk faktörleri varsa yükleme testi gebeliğin başlangıcında da yapılabilir. Bu uygulamalar zaman içerisinde elbette değişebilir ve test yapılması gereksinimi belki ortadan kalkabilir, ancak toplumda giderek artan obezite problemi ve sağlıksız beslenme alışkanlığı devam ettikçe testlerin uygulamadan kalkması zor görülmektedir.

Glukoz yükleme testi, tek veya iki aşamalı olarak uygulanabilir. Her ikisi de geçerli kabul edilmektedir. Tüm testler uygulanırken önce açlık kan şekeri ölçülür. Tek aşamalı testte gebeye 75 gr glukoz içirilir, iki aşamalı testte ise önce 50 gram yükleme testi ile seafoodplus.info kan şekeri ölçülür ve belirli bir sınırı geçenlere daha sonra gram 3 saatlik test uygulanır.

Testler sırasında gebelere içirilen 50 gram glukoz kalori, 75 gram glukoz kalori, gram glukoz  ise kalori içerir. Bu kalori miktarları günlük yaşamda herhangi bir yemek öğününde aldığımız kalori miktarlarının altındadır. Bir kutu süt, meyve suyu veya diğer içeceklerde kalori, bir hamburgerde ortalama kalori, gr dondurmada , gr (2 dilim) baklavada kalori, gr çikolatada kalori bulunmaktadır. Yani bu testlerle bir defaya mahsus vücuda giren kalori miktarı, günlük yaşamda tüketilen sıradan yiyeceklerden çok fazla bir farklılık göstermemektedir. Testlerin etkisi gebeliğin herhangi bir döneminde dilim baklava yemiş olmak kadardır. Yapılan bu testlerin bebeğe zarar verdiğini, zehirlediğini veya sakatlıklara neden olduğunu gösteren bir tek bilimsel çalışma yoktur. Bazı gebelerde test sırasında meydana gelen kısa süreli bulantı, baygınlık hissi gibi durumların bebeği etkilediğini gösteren hiçbir bilimsel veri yoktur. Gebeliğin başlangıcında pek çok gebenin yaşadığı bulantı, kusma gibi yakınmalarla kıyaslandığında testten korkmaya gerek olmadığı daha iyi anlaşılacaktır.

Gebelik takiplerini yapan hekimlerin, gebelere bu testi yaptırmalarını önermeleri DOĞRU, önermemeleri ise EKSİK bir yaklaşımdır. Testin bebeğe zarar vereceğini ve yapılmamasını söylemek ise tamamen bilim dışı ve YANLIŞ bir tutumdur. Elbetteki, bu testi yaptırıp yaptırmamaya gebeler kendi iradeleriyle karar verecektir. Ancak bu testi yaptıran veya yaptıracak olan gebelerin kendilerini rahat hissetmelerini, bundan dolayı bebeklerinin zarar görmeyeceğini bilmelerini ve glukoz yükleme testinden dolayı endişe duymamalarım tavsiye ederiz.

• Gebelere şeker yükleme testi yapılmasını öneren bazı kuruluşlar:

Uluslararası kuruluşlar; Dünya Sağlık Örgütü, Uluslararası Diyabet ve Gebelik Çalışma Grubu, Amerikan Diyabet Birliği, Amerikan Obstetrik ve Jinekoloji Birliği, Birleşik Krallık Obstetrik ve Jinekoloji Birliği